Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 maja 2023r. znak (...)Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił I. P. (1) prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, któremu ubezpieczona uległa w dniu 25 kwietnia 2023 r., wskazując, iż zdarzenie nie może stanowić podstawy do odszkodowania z uwagi na przyczynienie się ubezpieczonej do wypadku. Organ wskazał, że I. P. (1) przebywała na podeście sadzarki do ziemniaków w czasie gdy maszyna była w trakcie pracy na polu, czym przyczyniła się do wypadku (k. 20 pliku akt rentowych organu stanowiących załącznik do akt sprawy).

I. P. (1) wniosła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i ustalenie prawa do odszkodowania. W uzasadnieniu podniosła, że pracuje w gospodarstwie rolnym od 35 lat, od wielu lat obsługuje sadzarkę do ziemniaków, zna zasady jej obsługi i zachowuje ostrożność podczas jej pracy (k. 4-5).

W odpowiedzi na odwołanie organ wniósł o oddalenie odwołania w całości, podnosząc jak w zaskarżonej decyzji (k. 7-8).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

I. P. (1) pracuje w gospodarstwie rolnym i podlega rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu z tego tytułu. W dniu 25 kwietnia 2023 r. ubezpieczona około godz. 18.00 pojechała z mężem i synem sadzić ziemniaki na polu. Ubezpieczona z synem stali na drewnianym podeście maszyny rolniczej – sadzarki ziemniaków. Mąż ciągnął traktorem sadzarkę, zawierającą ziemniaki przeznaczone do sadzenia. W pewnej chwili I. P. (1) chciała poprawić ułożenie stóp na podeście, poślizgnęła się na zabłoconej powierzchni podestu, utraciła równowagę i spadła z podestu na ziemię z wysokości około metra. Syn zawiadomił pogotowie, karetka zawiozła ubezpieczoną I. P. (1) do szpitala w C., gdzie stwierdzono zwichnięcie rzepki stawu kolanowego lewego.

Niesporne, a nadto: zeznania świadka D. P., k. 65-66; przesłuchanie ubezpieczonej I. P. (1), k.64-65, k. 66.

Maszyna do sadzenia ziemniaków używana przez I. P. (1) w gospodarstwie rolnym do sadzenia ziemniaków wymaga obsługi trzech osób. Pierwsza osoba ciągnie maszynę traktorem (lub innym pojazdem), natomiast dwie osoby stoją na podeście maszyny w trakcie poruszania się po polu i ręcznie sterują podawanie do podajnika pojedynczych sztuk ziemniaków. Tak podane ziemniaki przez specjalne otwory w maszynie spadają do dwóch rządków. Podest na maszynie służy właśnie temu aby na nim stały dwie osoby i podawały ziemniaki do podajników w czasie pracy maszyny. Taki sposób używania maszyny był stosowany w gospodarstwie ubezpieczonej od 10 lat, w taki sam sposób sadzą ziemniaki inni rolnicy (sąsiedzi ubezpieczonej). Gdyby w czasie pracy maszyny (sadzarki ziemniaków) ludzie nie regulowali tempa spadania ziemniaków to wszystkie ziemniaki by wypadły jeden po drugim, czyli zostałyby wysypane na polu w jednym miejscu. Konstrukcja i tryb pracy maszyny wymusza to aby w czasie pracy przebywały na niej osoby podające ziemniaki. Osoby te stoją na specjalnych podajnikach maszyny.

Dowód: zeznania świadka D. P., k. 65-66; przesłuchanie ubezpieczonej I. P. (1), k.64-65, k. 66.

W wyniku wypadku przy pracy ubezpieczona doznała urazu stawu kolanowego lewego.

Po zdarzeniu ubezpieczona została przewieziona do szpitala w C. skąd skierowano ją do szpitala w Z.. W szpitalu nastawiono zwichnięcie i zalecono stabilizator na kolano na 3 tygodnie. Na zwolnieniu lekarskim I. P. (1) przebywała 6 miesięcy, nadal występują u niej bóle kolana oraz „uciekanie” kolana do środka podczas chodzenia. Dolegliwości kolana i obrzęk stawu kolanowego utrzymywał się po roku od wypadku. Badanie MR z 28.7.2023 r. wykazało uszkodzenie więzadeł krzyżowych oraz stan po uszkodzeniu przyczepu troczka przyśrodkowego rzepki na poziomie przyśrodkowego więzadła rzepkowo-udowego, zatarcie struktury więzadła pobocznego piszczelowego, pogrubienie i niejednorodną strukturę udowego przyczepu więzadła pobocznego strzałkowego, wgnieceniowe złamanie tylnej części kłykcia bocznego piszczeli, uszkodzenie rogu tylnego łękotki bocznej.

Dowód : karta informacyjna leczenia szpitalnego – nienumerowana karta w dokumentacji orzeczniczo-lekarskiej organu, k. 4-7, dokumentacja medyczna k. 17-18, 38-50 akt sprawy, przesłuchanie ubezpieczonej I. P. (1), k.64-65, k. 66 .

W wyniku wypadku z dnia 25 kwietnia 2023 r. u I. P. (1) doszło do długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 15%. Po wypadku, u I. P. (1) stwierdza się stan po zwichnięciu rzepki lewej z przebytym uszkodzeniem więzadeł pobocznych stawu kolanowego i troczku rzepki z następową niestabilnością przyśrodkową stawu kolanowego lewego i podejrzeniem uszkodzenia więzadeł krzyżowych oraz przebyte złamanie zgniecieniowe kłykcia bocznego kości piszczelowej.

Dowód : opinia biegłego z zakresu ortopedii H. M. – k. 77-78; przesłuchanie ubezpieczonej k. k.64-65, k. 66.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 20 grudnia 1990 r. (Dz. U. z 2024 r., poz. 90 ze zm., dalej „ustawa”) wskazuje, iż jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej. W myśl art. 11 wskazanej ustawy, za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:

1) na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym lub

2) w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, albo w drodze powrotnej, lub

3) podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub

4) w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt 3, albo w drodze powrotnej.

Zgodnie z art. 13 ustawy jednorazowe odszkodowanie ustala się dla ubezpieczonego w wysokości proporcjonalnej do określonego procentowo stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Za stały uszczerbek na zdrowiu uznaje się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

Dla oceny, czy dane zdarzenie można uznać za wypadek przy pracy należy odnieść się do przepisu art. 11 powołanej ustawy, który formułuje jego definicję. Zgodnie z nią wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności: na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym lub podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych czynności.

Z art. 10 ust. 2 ustawy wynika, że jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli:

1) spowodował wypadek umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa lub

2) będąc w stanie nietrzeźwości lub będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych środków o podobnym działaniu, sam w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami była okoliczność wyłączająca prawo do jednorazowego odszkodowania, a mianowicie czy ubezpieczona spowodowała wypadek wskutek rażącego niedbalstwa.

Organ zarówno na etapie przedsądowym, jak i w trakcie niniejszego postępowania podnosił zarzut co do tego, że ubezpieczona I. P. (1) nie zachowując należytej ostrożności sama przyczyniła się do zdarzenia z dnia 25 kwietnia 2023 r. Organ twierdził, że do zdarzenia doszło na skutek nie zachowania przez ubezpieczoną należytej ostrożności.

W ocenie sądu ubezpieczona nie dopuściła się rażącego niedbalstwa, nadto nie można zarzucić jej żadnego zaniedbania. W orzecznictwie podkreśla się, że ocena niedbalstwa jako rażącego należy zawsze do sądu. Przy ocenie stopnia zaniedbania przez rolnika ostrożności w wykonywaniu pracy w gospodarstwie rolnym prowadzonym na własny rachunek, należy uwzględnić okoliczności każdej sprawy (wyrok SN z 18.5.2010 r. I UK 335/09). O zakwalifikowaniu zachowania jako rażąco niedbałego w rozumieniu art. 10 ust. 2 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników można mówić wówczas, gdy sprawca umyślnie (świadomie, celowo) i bez uzasadnionej potrzeby narusza podstawowe zasady bezpiecznego postępowania oraz ignoruje następstwa swojego zachowania, nie przewidując (nie uświadamiając sobie), że może ono doprowadzić do wypadku, chociaż możliwość wystąpienia takiego skutku w danych okolicznościach jest łatwa do przewidzenia nawet dla osoby o niskiej przezorności i nieposiadającej specjalnej wiedzy (post. SN z dnia 25 sierpnia 2022 r., (...) 557/21; wyrok SN z dnia 3 sierpnia 2016 r., I UK 439/15).

Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd oparł na treści zeznań świadka D. P., przesłuchania ubezpieczonej, dokumentach znajdujących się w aktach sprawy. Prawdziwości i rzetelności sporządzenia tych dokumentów żadna ze stron nie kwestionowała, stąd też Sąd uznał je za miarodajne dla odtworzenia stanu faktycznego sprawy.

Oceniając wiarygodność zeznań ubezpieczonej, Sąd doszedł do wniosku, iż stanowią jednoznaczną, niezmienną i spójną relację zgodną z zeznaniami świadka D. P., który był bezpośrednim świadkiem samego wypadku ubezpieczonej. Z całokształtu ich relacji oraz szczegółowego i spontanicznego opisu samej ubezpieczonej wynika, że ubezpieczona I. P. (1) stojąc na podeście sadzarki w czasie jej pracy nie naruszyła zasad bezpieczeństwa, gdyż konstrukcja wspomnianej maszyny rolniczej wymusza stałą obecność dwóch osób w procesie sadzenia ziemniaków. Zarówno ubezpieczona jak i świadek stwierdzili, że nie jest możliwa sytuacja, że maszyna sadzi ziemniaki sama tj., bez udziału człowieka. Człowiek w czasie pracy maszyny musi dozować ilość ziemniaków do podajnika. Stąd zarzut przyczynienia się I. P. (1) do wypadku, wskutek jej obecności na podeście w czasie pracy maszyny okazał się zupełnie nieuzasadniony. Właśnie stojąc na tym podeście i dozując ziemniaki do sadzarki, I. P. (1) dokonywała zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej. W jej zachowaniu nie można dopatrzeć się żadnej niedbałości.

W konsekwencji przyjąć należało, iż ubezpieczona w wyniku poślizgnięcia z podestu maszyny – sadzarki ziemniaków upadła na ziemie doznając urazu lewego kolana, co bezspornie miało miejsce w trakcie wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej. Zdarzenie z 25 kwietnia 2023 r. spełniało wszystkie przesłanki wypadku przy pracy rolniczej wynikające z art. 11 ust 1 ustawy o ubezpieczeniu rolników.

Organ rentowy nie powołał się na żadne inne okoliczności, które pozbawiłyby ubezpieczoną świadczeń z ubezpieczenia.

Stojąc na stanowisku, iż zdarzenie z dnia 25 kwietnia 2023 r. nie stanowiło wypadku przy pracy rolniczej, organ nie oceniał wysokości stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu u I. P. (1) na skutek tego zdarzenia. Z tego względu sporządzenie opinii w tym zakresie zlecono biegłemu sądowemu z zakresu ortopedii H. M., który stwierdził, że w wyniku wypadku z dnia 25 kwietnia 2023 r. u I. P. (2) doszło do długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 15%. W ocenie biegłego następstwem wypadku był stan po zwichnięciu rzepki lewej z przebytym uszkodzeniem więzadeł pobocznych stawu kolanowego i troczku rzepki z następową niestabilnością przyśrodkową stawu kolanowego lewego i podejrzeniem uszkodzenia więzadeł krzyżowych oraz przebyte złamanie zgniecieniowe kłykcia bocznego kości piszczelowej.

Żadna ze stron nie kwestionowała opinii.

Opinia biegłego jest jasna, pełna i spójna, a jej wnioski w sposób logiczny i przekonujący umotywowane, wreszcie wydana została przez wysokiej klasy fachowca o wieloletnim doświadczeniu klinicznym, o specjalności odpowiedniej do schorzeń ubezpieczonej po badaniu przedmiotowym oraz dogłębnej analizie dokumentacji medycznej. Biegły wyczerpująco opisał obecny stan lewego kolana odwołującej.

Wobec powyższego Sąd uznał, że wypadek przy wykonywaniu pracy rolniczej, mający miejsce w dniu 25 kwietnia 2023r. spowodował u odwołującej 15% uszczerbku na zdrowiu i w konsekwencji orzekł jak w sentencji wyroku zmieniając zaskarżoną decyzję w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

23.09.2024 r. sędzia Joanna Szyjewska-Bagińska