Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 20 września 2022 r., znak: ON. (...).1. (...).2022.EH, Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. zmienił zaskarżone orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 15 czerwca 2022 r. zaliczające M. W. do umiarkowanego niepełnosprawności do dnia 30 czerwca 2024 r., z symbolem przyczyny niepełnosprawności 05 – R, o tyle iż uznał, że niepełnosprawność ta powodowana jest wyłącznie schorzeniami neurologicznymi oznaczonymi symbolem 10-N, nie zaś schorzeniami narządu ruchu. W uzasadnieniu organ podkreślił, iż przyczyną niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym odwołującego są schorzenia oznaczone symbolem 10-N, ponieważ w całości wypełniły obraz zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczeń w wykonywaniu czynności życiowych. Skutki innych schorzeń, których uwzględnienia domagał się M. W., w ocenie organu nie utrudniają mu funkcjonowania w tym samym zakresie co schorzenia neurologiczne, dlatego inne symbole nie mogły zostać uwzględnione o orzeczeniu. Nadto, organ w zaskarżonym orzeczeniu stwierdził, że M. W. nie spełnia przesłanek z art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z 20.06.1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2021 poz. 450 ze zm.), mimo, że jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym z powodu schorzeń oznaczonych symbolem, które dają możliwość ubiegania się o kartę parkingową, bowiem nie ma ograniczeń w samodzielnym poruszaniu się na poziomie „znacznym” w porównaniu do osób z pełną sprawnością tzn. mającej poważne, wyjątkowe w porównaniu do osoby w pełni sprawnej problemy związane z możliwością chodzenia, np. stałe korzystanie z wózka inwalidzkiego, pokonywanie nawet krótkiego dystansu z pomocą z zewnątrz lub „z wielkim trudem” w celu wyrównania jej szans (obie przesłanki muszą być spełnione łącznie).

M. W. nie zgodził się z rozstrzygnięciem organu i wniósł odwołanie od tego orzeczenia, domagając się zaliczenia go do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na stałe, ustalenia, że jego niepełnosprawność trwa od dzieciństwa, a nadto przyznania uprawień do tzw. karty parkingowej oraz prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości, wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. W. urodzony (...), posiada wyksztalcenie zawodowe jako ślusarz, mechanik. Aktualnie odwołujący nie jest aktywny zawodowo, utrzymuje się z renty socjalnej.

Niesporne , a nadto dowód: wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności – k. 36 akt organu, ocena zawodowa – k. 67-68 akt organu.

U M. W. rozpoznaje się nerwowłokniowatość objawiającą się licznymi guzkami skórnymi. Odwołujący cierpi również na zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z okresowym zespołem bólowym. Od kilku lat uskarża się na bóle kręgosłupa z promieniowaniem do kończyn dolnych. Badania obrazowania ujawniają u M. W. zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w postaci krawędziowych kostnych wyrośli trzonów kręgów oraz zmiany zwyrodnieniowe w stawach międzykręgowych. Rdzeń kręgowy bez zmian ogniskowych. W badaniu MR kręgosłupa stwierdzono liczne węzły S., zaś na poziomie L3/L, L3/L4 i L4/L5 wypukliny krążka międzykręgowego. Badanie RTG stawów kolanowych wykazało natomiast zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe na wszystkich powierzchniach stawowych w obu stawach.

Stan zdrowia M. W. czyni go osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym okresowo do 30 czerwca 2024 r. z powodu schorzeń narządu ruchu oraz schorzeń neurologicznych (05 R, 10-N). Z tego względu wymaga zatrudnienia on w warunkach pracy chronionej. Przyczyną niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym są dolegliwości bólowe kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego spowodowane zmianami zwyrodnieniowo-dyskopatycznymi, które mogą powodować dolegliwości bólowe. Z tego powodu odwołujący może okresowo wymagać pomocy w wykonywaniu czynności wymagających większego wysiłku fizycznego. Jednak nie stwierdza się występowania u niego ostrego zespołu bólowego kręgosłupa i istotnego upośledzenia funkcji stawów. Daty powstania niepełnosprawności M. W. nie da się ustalić. Zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne powstają stopniowo przez wiele lat – są procesem samoistnym. Odwołujący się może bez ograniczeń samodzielnie poruszać się. Rozsiane na skórze ciała nerwowłókniaki nie upośledzają funkcji narządu ruchu. Jego stan zdrowia nie wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Dowód : dokumentacja medyczna zgromadzona w aktach organu, dokumentacja medyczna – k. 18-20, 63-64, opinia biegłego z zakresu neurologii T. P. oraz ortopedii H. M. – k. 28-31 wraz z opiniami uzupełniającymi – k. 40 i 71.

M. W. wniósł odwołanie od uprzednio wydanego mu orzeczenia zaliczającego go do lekkiego stopnia niepełnosprawności. Odwołanie to zainicjowało postępowanie przed tutejszym Sądem w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt (...). Wyrokiem z 8 czerwca 2022 r. Sąd Rejonowy S. (...) w S. I. oddalił odwołanie od ww. orzeczenia. W toku tego postępowania w dniu 23 kwietnia 2021 r. odwołujący został poddany badaniu sądowo – lekarskiemu przeprowadzonemu przez biegłą sądową z zakresu neurologii T. P. oraz biegłego sądowego z zakresu ortopedii H. M. .

Dowód : wyrok – k. 82 akt sprawy (...), opinia biegłego z zakresu neurologii T. P. oraz ortopedii H. M. – k. 24-25 akt sprawy (...).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się częściowo zasadne.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 100) rozróżnić można trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. (art. 4 ust. 1 ustawy). Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art. 4 ust. 2 ustawy). Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub techniczne. (art. 4 ust. 3 ustawy).

Standardy w zakresie kwalifikowania do poszczególnych stopni niepełnosprawności, uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2021 r. poz. 857). I tak zgodnie z rozporządzeniem: niezdolność do pracy oznacza całkowitą niezdolność do pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu (§ 29 ust. 1 pkt 1), konieczność sprawowania opieki - całkowitą zależność od otoczenia polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem (§ 29 ust. 1 pkt 2), konieczność udzielania pomocy, w tym pomocy w pełnieniu ról społecznych – zależność od otoczenia wymagającą wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych (§ 29 ust. 1 pkt 3), czasowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – konieczność udzielania pomocy, o której mowa w § 29 ust.1 pkt 3 w okresach wynikających ze stanu zdrowia (§ 30 ust. 1 pkt 1), a częściowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o której mowa w § 29 ust. 1pkt 3 (§ 30 ust. 1pkt 2), istotne obniżenie do wykonywania pracy - naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną (§ 31 ust. 1 pkt 1), ograniczenia w pełnieniu ról społecznych - trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu (§ 31 ust. 1 pkt 2), zaś możliwość kompensacji ograniczeń - wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne (§ 31 ust. 2 rozporządzenia).

W myśl art. 6 b ust. 3 pkt 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - w orzeczeniu powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, poza ustaleniem niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności, powinny być zawarte wskazania dotyczące w szczególności spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137, z późn. zm.), przy czym w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności spełnienie tych przesłanek może zostać stwierdzone jedynie w przypadku ustalenia przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu), 10-N (choroba neurologiczna) lub 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia). Ponadto zgodnie z art. 8 ust. 3a pkt 1 z dnia 20 czerwca 1997 r. ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz.U.2012.1137 j.t.) kartę parkingową wydaje się osobie niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mającej znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się. Znacznie ograniczona możliwość samodzielnego poruszania się to poważne, wyjątkowe w porównaniu do osoby w pełni sprawnej problemy związane z możliwością chodzenia, np. stałe korzystanie z wózka inwalidzkiego, czy pokonywanie niewielkich nawet odległości z ogromnym trudem. Karta parkingowa nie stanowi środka przemieszczania się dla osób niepełnosprawnych, czy też możliwości zatrzymywania się w miejscach ograniczonego postoju – karta parkingowa stanowi jedyną możliwość dla części niepełnosprawnych dotarcia do miejsca przeznaczania z uwagi na zupełny brak możliwości przemieszczenia się samodzielnie.

W rozpoznawanej sprawie niespornym było, iż wnoszący odwołanie jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Osią sporu natomiast pozostawała data powstania niepełnosprawności, uprawnienia odwołującego do karty parkingowej, czas trwania ustalonego stopnia niepełnosprawności i prawo do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. M. W. kwestionował ustalenia organu utrzymując, iż jego stan zdrowia nie ulegnie zmianie, co uzasadnia konieczność uznania jego niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym na stałe. Nadto podnosił, że za datę początkową jego niepełnosprawności powinien zostać uznany okres wczesnego dzieciństwa.

W celu zweryfikowania stanowisk stron Sąd zasięgnął wiadomości specjalnych, dopuszczając dowód opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii T. P. oraz ortopedii H. M., to jest specjalności odpowiednich do schorzeń odwołującego.

Poddawszy analizie dostępną dokumentację medyczną odwołującego biegli z zakresu ortopedii oraz neurologii stwierdzili w sposób jednoznaczny, że zarówno rozpoznane u odwołującego schorzenia narządu ruchu jak i schorzenia neurologiczne skutkują uznaniem umiarkowanego stopnia niepełnosprawności okresowo do 30 czerwca 2024 r. U podstaw tak postawionych wniosków legło rozpoznanie u ubezpieczonego zespołu bólowego na podłożu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Biegli podkreślili, że schorzenia, na które cierpi odwołujący, nie powodują miernego lub znacznego deficytu neurologicznego lub ortopedycznego. M. W. nie ma ograniczeń w samodzielnym poruszaniu się. Okresowy zespół bólowy kręgosłupa nie powoduje niedomogi ruchowej i jedynie w okresach zaostrzenia objawów bólowych wymaga on pomocy w wykonywaniu czynności wymagających większego wysiłku fizycznego. Powyższe czyni go jednocześnie zdolnym do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. Rozsiane na skórze ciała nerwowłókniaki nie upośledzają funkcji narządu ruchu odwołującego. Wszystko powyższe, w ocenie biegłych nie dawało medycznych podstaw do tego, by uznać, że M. W. ma znacznie ograniczone możliwości poruszania się, a w konsekwencji, aby przysługiwało mu prawo do karty parkingowej. Podobnie, biegli stwierdzili, że stan zdrowia nie uzasadnia przyjęcia, że wymaga on konieczności zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. Jednocześnie biegli wskazali, że nie da się ustalić daty powstania niepełnosprawności M. W.. Zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne, które w ocenie biegłych skutkują niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym, powstają stopniowo przez wiele lat – są procesem samoistnym. Tym samym, biegli podzielili stanowisko organu co do oceny niepełnosprawności M. W., z tym zastrzeżeniem, że owej niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym upatrywali zarówno w schorzeniach oznaczonych symbolem 05-R jak i 10-N.

Do tak sformułowanych wniosków opinii zarzuty wnosił M. W.. Opinii biegłych z zakresu neurologii oraz ortopedii zarzucił, że nie odzwierciedla jego rzeczywistego stanu zdrowia oraz nie uwzględnia występujących u niego ograniczeń. Sąd, zapoznawszy się z treścią podnoszonych zarzutów, każdorazowo zwracał się do biegłych sądowych o zajęcie stanowiska wobec twierdzeń odwołującego. Biegli w dwóch opiniach uzupełniających konsekwentnie wskazywali, że u odwołującego nie stwierdza się trudności w samodzielnym poruszaniu się, nie wymaga on zamieszkiwania w oddzielnym pokoju, zaś rozpoznana nerwowłokniatość pozostaje bez wpływu na ich ocenę niepełnosprawności, która koncentrowała się na schorzeniach kręgosłupa. Wypada zauważyć, że w istocie zarzuty podnoszone przez wnoszącego odwołanie nie zawierają merytorycznych zastrzeżeń do opinii sporządzonej przez opiniujących w sprawie biegłych co do sposobu opiniowania. W istocie stanowią polemikę z ich stanowiskiem, opartą jedynie własnej ocenie dolegliwości. Nie ulega wątpliwości, że w postępowaniu odwoławczym od orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, strona odwołująca przedstawia swoje schorzenia oraz ich następstwa w sposób subiektywny. Jednak w ocenie Sądu, opinie sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania przez biegłych z zakresu neurologii oraz ortopedii, a także chorób wewnętrznych charakteryzują się zrozumiałością i brakiem wewnętrznych sprzeczności, jak również wnikliwością w zakresie rozpoznania dolegliwości strony odwołującej. W rezultacie, całokształt wniosków przedstawionych przez powołanych w sprawie biegłych sądowych odpowiadał na zadane przez Sąd pytania i zawierał logiczny wywód oparty o wszechstronną analizę zgromadzonej dokumentacji medycznej. Biegli w sposób przekonujący uzasadnili swoje stanowisko odnosząc się do obowiązujących przepisów stanowiących podstawę orzekania o stopniach niepełnosprawności oraz wskazując przesłanki medyczne, które legły u podstaw dokonanej przez nich oceny.

W konsekwencji, Sąd nie znajdując podstaw do kwestionowania rzetelności oraz wiarygodności, pominął na podstawie art. 235 (2) § 1 pkt 5 k.p.c. wniosek odwołującego o dopuszczenie dowodu z opinii Zakładu Medycyny Sądowej PUM w S.. Sąd zważył, iż biegli to wysokiej klasy fachowcy o wieloletnim doświadczeniu klinicznym oraz wieloletnim doświadczeniu orzeczniczym i specjalnościach odpowiednich do dolegliwości wnoszącego odwołanie. Podnieść w tym miejscu należy, iż zgodnie z ugruntowanymi poglądami judykatury, które Sąd orzekający przyjmuje za własne, samo niezadowolenie strony z treści opinii biegłego, gdy nie zgłasza ona żadnych konkretnych zarzutów w stosunku do opinii czy dowodów na odparcie jej wniosków, nie powoduje konieczności powoływania kolejnego biegłego czy kolejnych biegłych. Odmienne stanowisko oznaczałoby, iż należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, aby upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby zdania takiego samego jak strona. Nadto wskazać należy, że Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia wnioskodawcy, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, niż wyrażone w opiniach biegłych.

W tym miejscu należy podkreślić, że opinie w sprawie, zarówno główna jak i uzupełniające zostały sporządzone na podstawie dostępnej dokumentacji medycznej na wyraźny wniosek odwołującego wysłowiony w pismach procesowych z 19 stycznia 2023 r. (k.17) oraz 3 czerwca 2023 r. (k.62), który domagał się sporządzenia opinii zaocznych. W rezultacie, wobec konsekwentnego stanowiska odwołującego Sąd zmuszony był dopuścić dowód jedynie w oparciu o zgromadzone w aktach organu oraz przedłożone przez odwołującego dokumenty. Należy mieć na uwadze, że postępowanie sądowe także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych rządzi się określonymi regułami. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne. Odwołujący się nie wykazał – poprzez stosowną dokumentację medyczną – aby zgłaszane przez niego żądania znajdowały odzwierciedlenie w jego stanie zdrowia. Sąd oceniając dowód z opinii biegłych z zakresu neurologii oraz ortopedii miał również na uwadze, że biegli osobiście przebadali odwołującego w toku postępowania IX U 104. W dacie badania odwołujący miał już postawione rozpoznanie nerwowłókniowatości. Choć ogólna ocena niepełnosprawności strony, a w szczególności powodujących ją schorzeń kręgosłupa zespołu biegłych w toku procesu niniejszego procesu była odmienna, to już wówczas, przeprowadzając badanie, biegli ocenili wpływ nerwowłókniowatości na funkcjonowanie M. W. – uznając, że nie wpływa ona na niepełnosprawność odwołującego. Nie mając dowodów na pogorszenie zmian skórnych, należało w ślad za biegłymi przyjąć, że w dalszym ciągu brak jest upośledzenia narządu ruchu spowodowanego nerwiakowłókniakami, a schorzenie to nie warunkuje niepełnosprawności strony.

Zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w Sprawie Orzekania o Niepełnosprawności i Stopniu Niepełnosprawności, przy ocenie konieczności korzystania przez stronę z prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju - bierze się pod uwagę rodzaj niepełnosprawności, w szczególności, czy osoba porusza się na wózku inwalidzkim, jest leżąca, ma znaczne ograniczenia w przyjmowaniu pokarmów i innych czynnościach fizjologicznych. W analizowanym stanie faktycznym, w świetle opinii biegłych sądowych brak było okoliczności, które pozwalałyby rozważyć zasadności przyznania takiego prawa odwołującemu.

Wobec tak przeprowadzonych ustaleń, na podstawie całości materiału dowodowego, Sąd w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 18 stycznia 2022 r., znak: ON. (...).1. (...).EH, w ten tylko sposób, że ustalił, w ślad za biegłymi, iż umiarkowany stopień niepełnosprawności M. W. jest powodowany schorzeniami opisywanymi symbolami 05-R i 10-N i trwa do 30 czerwca 2024 r. W pozostałej części zaś odwołanie oddalił.

W tym stanie rzeczy, orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)