Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 19 października 2022 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S., znak ON. (...).1. (...).2022.(...) utrzymał w mocy orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. z dnia 17 sierpnia 2022 r., znak (...). (...).1.555.2022.PJ, w którym nie zaliczono A. G. do osób niepełnosprawnych, wskazując, iż jest osobą prawidłowo funkcjonującą stosownie do płci i wieku, czynników społecznych i kulturowych, zatem nie spełnia przesłanek do uznania jej za osobę niepełnosprawną w stopniu lekkim.

A. G. wniosła odwołanie od tego orzeczenia, domagając się zaliczenia jej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Kwestionowała prawidłowość ustaleń, jakie legły u podstaw rozstrzygnięć organów, powołując się na towarzyszące jej trudności, wskazywała, iż z uwagi na istniejące liczne schorzenia nie może znaleźć zatrudnienia. Podniosła, że nie może podjąć stałego zatrudnienia, gdyż nie może sprostać wymaganiom stawianym jej przez pracodawców. Z tego powodu wymaga w życiu codziennym pomocy osób trzecich.

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości wywodząc, jak w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. G., urodzona (...) ma wykształcenie średnie. Jest osobą częściowo aktywną zawodowo – wydaje posiłki w (...) do 2 godzin dziennie na podstawie skierowania z PUP. Niesporne , a nadto ocena zawodowa k. 46 akt organu.

U A. G. nie występują schorzenia z zakresu ortopedyczno-neurologicznego. Ubezpieczona nie posiada zaawansowanego charakteru tych schorzeń, jedynie zespół bólowy kręgosłupa i stawów o charakterze okresowym bez jakiejkolwiek dysfunkcji. Dowód: opinia biegłych sądowych z zakresu Neurologii i medycyny fizykalnej B. M. i zakresu (...), k. 47-55.

Ubezpieczona A. G. nie posiada schorzeń z zakresu internistyczno- kardiologicznych, które miałyby wpływ na jej niepełnosprawność. Co prawda cierpi na chorobę nadciśnieniową bez powikłań, posiada otyłość, insulinooporność i przepuklinę pępkową lecz wymagają one leczenia farmakologicznego i pozostają bez wpływu na niepełnosprawność. Dowód: opinia biegłych z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii J. P. oraz interny i kardiologii L. W., k. 117.

Schorzeniami występującymi u ubezpieczonej są schorzenia o podłożu psychicznym. Dominującym zaburzeniem psychicznym występującym u opiniowanej A. G. jest zaburzona osobowość. Zaburzenia osobowości są głęboko zakorzenionymi i utrwalonymi wzorcami zachowania, mającymi charakter sztywnych, nie dostosowanych do sytuacji reakcji na rozmaite okoliczności, zarówno zachodzące w życiu wewnętrznym, psychicznym jednostki, jak i w interakcjach społecznych. Reakcje te skrajnie różnią się od tego, jak przeciętna jednostka spostrzega, myśli, czuje, a w szczególności wchodzi w związki międzyludzkie. Przyczyn ukształtowania nieprawidłowej osobowości u opiniowanej należy upatrywać w uwarunkowaniach środowiskowo — rodzinnych oraz zmianach organicznych w Ośrodkowym Układzie Nerwowym, co wykazały badania psychologiczne. Zaburzenia osobowości uwarunkowane głównie zmianami organicznymi (...) w dawnej nomenklaturze psychiatrycznej były nazywane charakteropatią.

Konsekwencją wskazanych zaburzeń jest brak stabilizacji życiowej. A. G. nie jest w stanie wejść w trwałe relacje z innymi osobami, popada w konflikty, utrzymuje się z opieki społecznej, jest nastawiona roszczeniowo. Przy takiej strukturze osobowości, trudnościach w kontrolowaniu emocji oraz sprawności intelektualnej poniżej przeciętnej mało realne jest aby była w stanie funkcjonować jak osoba z pełną sprawnością i wykonywać pracę na otwartym rynku pracy jak osoby w pełni zdrowe. Dowód: opinia biegłego z zakresu psychiatrii J. K. – k. 74-80; dokumentacja medyczna – k. 119 (koperta)

Występujący u A. G. zakres naruszenia czynności organizmu spowodowany przez zaburzenia osobowości uwarunkowane środowiskowo i organicznie spełnia kryteria zaliczenia jej do lekkiego stopnia niepełnosprawności z symbolem niepełnosprawności 02-P, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną oraz ograniczenia w pełnieniu ról społecznych. Niepełnosprawność lekkiego stopnia istnieje u ubezpieczonej od 13.06.2022 roku. Dowód : opinia biegłego z zakresu psychiatrii J. K. – k. 74-80,

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się częściowo zasadne.

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych rozróżnić można trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (art. 4 ust. 1 ustawy), przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację (art. 4 ust. 4 ustawy). Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art. 4 ust. 2 ustawy). Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub techniczne. (art. 4 ust. 3 ustawy).

Szczegółowe zasady orzekania o niepełnosprawności, w tym standardy w zakresie kwalifikowania do poszczególnych stopni niepełnosprawności, uregulowane zostały w wydanym w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 6c ust. 9 ustawy rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2018 r. poz. 2027). Zgodnie z rozporządzeniem: niezdolność do pracy oznacza całkowitą niezdolność do pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu (§ 29 ust. 1 pkt 1), konieczność sprawowania opieki - całkowitą zależność od otoczenia polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem (§ 29 ust. 1 pkt 2), konieczność udzielania pomocy, w tym pomocy w pełnieniu ról społecznych – zależność od otoczenia wymagającą wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych (§ 29 ust. 1pkt 3), czasowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – konieczność udzielania pomocy, o której mowa w § 29 ust. 1 pkt 3 w okresach wynikających ze stanu zdrowia (§ 30 ust. 1 pkt 1), częściowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o której mowa w § 29 ust. 1pkt 3 (§ 30 ust. 1pkt 2), istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy - naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną (§ 31 ust. 1 pkt 1), ograniczenia w pełnieniu ról społecznych - trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu (§ 31 ust. 1 pkt 2), zaś możliwość kompensacji ograniczeń - wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne (§ 31 ust. 2 rozporządzenia).

Podkreślić należy, że przy wydawaniu orzeczenia o niepełnosprawności uwzględnia się zarówno fizyczne, psychiczne, jak i społeczne aspekty funkcjonowania człowieka, które mają charakter kompleksowy. Obok oceny medycznej ocenia się także zmiany w funkcjonowaniu osoby orzekanej. Sam fakt występowania danej jednostki chorobowej nie jest kryterium wystarczającym do uznania niepełnosprawności. Dopiero naruszenie sprawności organizmu na poziomie aktywności zawodowej, czy utrudniające w sposób istotny, pełnienie ról społecznych lub samodzielność na poziomie indywidualnym może być podstawą do uznania stopnia niepełnosprawności, w zależności od wymiaru ograniczeń związanych ze schorzeniem.

W rozpoznawanej sprawie sporne było czy wnosząca odwołanie jest osobą niepełnosprawną. Po wniesieniu odwołania spór dotyczył również poszczególnych wskazań. Odwołująca się domagała się umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. W celu zweryfikowania stanowisk stron Sąd zasięgnął wiadomości specjalnych, dopuszczając dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu chorób psychiatrycznych, ortopedycznych, neurologicznych, chorób wewnętrznych i kardiologii. Opinia biegłego sądowego z zakresu psychiatrii J. K. pozwoliła na przyjęcie, że wydane przez Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. orzeczenie o niezaliczeniu odwołującej do osób niepełnosprawnych nie było prawidłowe.

U A. G. nie występuje choroba psychiczna w sensie procesu psychotycznego. Nie posiada ona urojeń i omamów. Jej leczenie psychiatryczne jest związane z zaburzeniami innego rodzaju, niż zaburzenia psychotyczne. Dominującym zaburzeniem psychicznym występującym u opiniowanej A. G. jest zaburzona osobowość. Zaburzenia osobowości są głęboko zakorzenionymi i utrwalonymi wzorcami zachowania, mającymi charakter sztywnych, nie dostosowanych do sytuacji reakcji na rozmaite okoliczności, zarówno zachodzące w życiu wewnętrznym, psychicznym jednostki, jak i w interakcjach społecznych. Reakcje te skrajnie różnią się od tego, jak przeciętna jednostka spostrzega, myśli, czuje, a w szczególności wchodzi w związki międzyludzkie. Przyczyn ukształtowania nieprawidłowej osobowości u opiniowanej należy upatrywać w uwarunkowaniach środowiskowo — rodzinnych oraz zmianach organicznych w Ośrodkowym Układzie Nerwowym, co wykazały badania psychologiczne. Zaburzenia osobowości uwarunkowane głównie zmianami organicznymi (...) w dawnej nomenklaturze psychiatrycznej były nazywane charakteropatią. Konsekwencją wskazanych zaburzeń jest brak stabilizacji życiowej. Przy takiej strukturze osobowości, trudnościach w kontrolowaniu emocji oraz sprawności intelektualnej poniżej przeciętnej mało realne jest aby była w stanie funkcjonować jak osoba z pełną sprawnością i wykonywać pracę na otwartym rynku pracy jak osoby w pełni zdrowe.

Występujący u A. G. zakres naruszenia czynności organizmu spowodowany przez zaburzenia osobowości uwarunkowane środowiskowo i organicznie spełnia kryteria zaliczenia jej do lekkiego stopnia niepełnosprawności z symbolem niepełnosprawności 02-P, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną oraz ograniczenia w pełnieniu ról społecznych.

Zmieniając orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. i zaliczając A. G. do lekkiego stopnia niepełnosprawności z symbolem niepełnosprawności 02-P, Sąd nie miał podstaw do uwzględnienia dalszych żądań odwołania dotyczacych: ustalenia wyższego, aniżeli lekki, stopnia niepełnosprawności. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Natomiast do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Z definicji ustawowej znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wynika możliwość pracy w warunkach pracy chronionej. Natomiast z art. 4 ust. 3 ustawy i definicji lekkiego stopnia niepelnosprawności wynika, że do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Wobec tak przeprowadzonych ustaleń, na podstawie całości materiału dowodowego, Sąd w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 19 października 2022 r., w ten sposób, że zaliczył A. G. do lekkiego stopnia niepełnosprawności od 4 lipca 2022r. do 31 października 2026r. z symbolem o2-P oraz ustalił wskazania dotyczące: odpowiednie zatrudnienia – otwarty rynek pracy z ograniczeniami wynikającymi z niepełnosprawności lekkiego stopnia, szkolenia, w tym specjalistycznego – nie wymaga, zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej – nie dotyczy, uczestnictwa w terapii zajęciowej – nie wymaga, konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne ułatwiające funkcjonowanie danej osoby – wg zaleceń, korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki – wymaga, konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji – nie wymaga, konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – nie dotyczy, spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym – nie dotyczy.

W pkt II wyroku sąd oddalił odwołanie w pozostałym zakresie, gdyż z postępowania dowodowego przeprowadzonego w sprawie, a zwłaszcza z opinii biegłych sądowych z zakresu ortopedii, neurologii, kardiologii, chorób wewnętrznych i psychiatrii nie wynika aby stopień niepełnosprawności A. G. był wyższy, aniżeli orzeczony w punkcie pierwszym wyroku. W tym stanie rzeczy, orzeczono jak w pkt II wyroku.

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  Przedłożyć z pismami lub za miesiąc.

(...)