Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Ewa Talarczyk

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa G. W., I. W. i A. G.

przeciwko (...) Sp. z o. o. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 7 stycznia 2023 r., sygn. akt II C 60/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) Sp. z o. o. w W. na rzecz G. W., I. W. i A. G. kwoty po 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) wraz z ustawowym odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w tym zakresie do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Ewa Talarczyk

Sygn. akt V Ca 1212/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 grudnia 2021 r. G. W., I. W. i A. G. wnieśli o zasądzenie na swoją rzecz od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwot po 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 maja 2021 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu.

W odpowiedzi na pozew pozwany przewoźnik wniósł o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 7 stycznia 2023 r., zapadłym w sprawie o sygn. akt II C 60/22, Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwoty po 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 1., 2. i 3.); w pozostałym zakresie powództwa oddalił (pkt 4.) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwoty po 1.117,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 5., 6. i 7.).

Z powyższym rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego nie zgodził się pozwany, który wywodząc apelację zaskarżył je w części, tj. co do pkt 1., 2., 3., 5., 6. i 7. Orzeczeniu Sądu I instancji pozwany zarzucił:

1.  ustalenie przez Sąd niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, że:

a.  powodowie mieli potwierdzoną rezerwację na zaplanowany na dzień 30 maja 2021 roku lot nr (...) na trasie A. - W. realizowany przez pozwanego przewoźnika oraz opłacili przelot tymże lotem;

b.  powodowie opłacili podróż lotem nr (...) na trasie A. - W. w dniu 30 maja 2021 roku;

c.  (...) służący do wykonywania odpraw pasażerów i bagaży na lotnisku w W. dostarczany jest przez agenta handlingowego;

d.  pozwana nie udowodniła, aby awaria systemu odpraw na lotnisku w W. stanowiła wyłączną przyczyną opóźnienia lotu będącego drugim w rotacji, a więc spornego lotu (...);

e.  pozwana w żadnym stopniu nie wyjaśniła, że opóźnienie startu lotu (...) o ponad trzy godziny było nie do uniknięcia w zaistniałych okolicznościach;

f.  pozwana nie wykazała, jak długo trwała przedmiotowa awaria oraz iż podjęła wszelkie racjonalne, dostępne środki, aby sprawnie zaradzić zaistniałej sytuacji;

g.  powierzenie zadań w zakresie procesu odprawy pasażerów agentom handlingowym nie zmienia sytuacji przewoźnika w tym zakresie;

h.  w przypadku awarii systemu odpraw linie lotnicze odprawiają pasażerów ręcznie;

i.  pozwana nie wykazała podjęcia racjonalnych środków w związku z awarią;

2.  obrazę przepisów prawa procesowego, która mogła mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodu z karty pokładowej każdego z powodów ze spornego rejsu i dowolne uznanie na podstawie tylko tego dokumentu, że powodowie posiadali potwierdzoną rezerwację na sporny lot, jak i stawili się na odprawę pasażerów, bowiem wydana została im karta pokładowa, podczas gdy karta pokładowa potwierdza jedynie fakt stawienia się pasażera do odprawy na dany lot, a informacje w niej zawarte czy sam fakt jej wydania pasażerowi w żaden sposób nie wskazują na jakich warunkach dany pasażer odbywa podróż, a zatem w świetle całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy brak było tym samym podstaw do uznania, iż powodowie wykazali, iż dysponowali potwierdzoną rezerwacją na sporny lot i opłacili przelot tymże lotem, co skutkowało wadliwym ustaleniem faktycznym, że powodowie wykazali posiadanie legitymacji czynnej do dochodzenia odszkodowania od pozwanej w niniejszej sprawie oraz, że karta pokładowa jest wystarczającym dowodem nabycia roszczenia o wypłatę zryczałtowanego odszkodowania na podstawie przepisów rozporządzenia 261/2004, stanowiącym dowód na fakt obecności powodów na odprawie pasażerów na sporny lot, jak i dowodzi, iż przelot tym lotem został opłacony przez powodów;

b.  art. 231 k.p.c. poprzez uznanie przez Sąd za ustalony faktu mającego istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. że powodowie opłacili przelot spornym lotem na tej tylko podstawie, iż sam udział powodów w locie stanowiącym część imprezy turystycznej stwarza domniemanie faktyczne, że powodowie uiścili umówione wynagrodzenie, bowiem zdaniem Sądu wniosek taki można było wyprowadzić z zasad doświadczenia życiowego, wedle których oczywiste jest, że przedsiębiorcy będący organizatorami turystyki prowadzą swoją działalność w celu osiągnięcia zysku, podczas gdy z literalnego brzmienia Rozporządzenia nr 261/2004 wynika, iż pasażer ubiegający się o odszkodowanie od przewoźnika lotniczego winien wykazać kumulatywnie dwie okoliczności: fakt obecności na odprawie pasażerów danego lotu i fakt posiadania potwierdzonej rezerwacji na lot oraz opłacenia przelotu tym lotem, a więc w ocenie ustawodawcy unijnego niewystarczające jest wykazanie przez pasażera tylko jednego z ww. elementów, które to naruszenie skutkowało wadliwym ustaleniem faktycznym, że powodowie mieli potwierdzoną rezerwację na zaplanowany na dzień 30 maja 2021 roku lot nr (...) na trasie A. - W. realizowany przez pozwanego przewoźnika oraz opłacili przelot tymże lotem;

c.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny dowodów przedstawionych przez pozwaną i pominięcie przy tej ocenie w szczególności: oświadczenia kierownika zmiany działu operacyjnego pozwanej (wiadomości e-mail z dnia 1 czerwca 2021 r.), pisma P.P. (...) z dnia 3 września 2021 r., Pisma (...) z dnia 10 czerwca 2021 r., pisma (...) Ltd (dostawcy systemu odpraw, który uległ awarii w dniu 30 maja 2021 r.) z dnia 24 czerwca 2021 r. i artykułów prasowych, co skutkowało wadliwymi ustaleniami faktycznymi, mającymi istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, a mianowicie, że: system (...) służący do wykonywania odpraw pasażerów i bagaży na lotnisku w W. dostarczany jest przez agenta handlingowego, pozwana nie udowodniła, aby awaria systemu odpraw na lotnisku w W. stanowiła wyłączną przyczynę opóźnienia lotu będącego drugim w rotacji, a więc spornego lotu (...), pozwana w żadnym stopniu nie wyjaśniła, że opóźnienie startu lotu (...) o ponad trzy godziny było nie do uniknięcia w zaistniałych okolicznościach, pozwana nie wykazała, jak długo trwała przedmiotowa awaria oraz iż podjęła wszelkie racjonalne, dostępne środki, aby sprawnie zaradzić zaistniałej sytuacji, powierzenie zadań w zakresie procesu odprawy pasażerów agentom handlingowym nie zmienia sytuacji przewoźnika w tym zakresie, w przypadku awarii systemu odpraw linie lotnicze odprawiają pasażerów ręcznie;

d.  art. 235 ²§ 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu lotnictwa wydanej w sprawie I C 3180/20 z uwagi na jej nieprzydatność dla sprawy, ponieważ opinia została wydana w sprawie, która dotyczy innego lotu, w innej dacie, innego stanu faktycznego, w tym opóźnienia lotu będącego bezpośrednim na lotnisku, na którym wystąpiła awaria, podczas gdy dowód ten miał istotne znaczenie dla sprawy, bowiem dotyczył co prawda innego lotu, który jednak był opóźniony z tej samej przyczyny co sporny lot, a fakt, że tamten lot było lotem bezpośrednio dotkniętym tym zakłóceniem nie ma znaczenia dla oceny przydatności tej opinii i płynących z niej wniosków dla wyniku niniejszej sprawy, bowiem zgodnie ze stanowiskiem TSUE artykuł 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że w celu uwolnienia się od obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom w przypadku dużego opóźnienia lotu w chwili przylotu obsługujący lot przewoźnik lotniczy może powołać się na nadzwyczajną okoliczność, która miała wpływ nie na ów opóźniony lot, lecz na wcześniejszy lot obsługiwany przez niego z wykorzystaniem tego samego statku powietrznego w ramach trzeciej od końca rotacji tego statku powietrznego, pod warunkiem że istnieje bezpośredni związek przyczynowy między wystąpieniem tej okoliczności a dużym opóźnieniem późniejszego lotu w chwili przylotu, co skutkowało wadliwymi ustaleniami faktycznymi, mającymi istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, a mianowicie, że: system (...) służący do wykonywania odpraw pasażerów i bagaży na lotnisku w W. dostarczany jest przez agenta handlingowego, pozwana nie udowodniła, aby awaria systemu odpraw na lotnisku w W. stanowiła wyłączną przyczynę opóźnienia lotu będącego drugim w rotacji, a więc spornego lotu (...), pozwana w żadnym stopniu nie wyjaśniła, że opóźnienie startu lotu (...) o ponad trzy godziny było nie do uniknięcia w zaistniałych okolicznościach, pozwana nie wykazała, jak długo trwała przedmiotowa awaria oraz iż podjęła wszelkie racjonalne, dostępne środki, aby sprawnie zaradzić zaistniałej sytuacji, powierzenie zadań w zakresie procesu odprawy pasażerów agentom handlingowym nie zmienia sytuacji przewoźnika w tym zakresie, w przypadku awarii systemu odpraw linie lotnicze odprawiają pasażerów ręcznie;

e.  art. 232 zd. 2 k.p.c. poprzez nieskorzystanie przez Sąd z możliwości dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu lotnictwa z urzędu celem zinterpretowania przedstawionego przez pozwaną materiału dowodowego, pozbawiając się w ten sposób możliwości jednoznacznego ustalenia stanu faktycznego oraz możliwości weryfikacji dokonanych ustaleń z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania oraz wiedzy lotniczej, co skutkowało wadliwymi ustaleniami faktycznymi, mającymi istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, a mianowicie, że: system (...) służący do wykonywania odpraw pasażerów i bagaży na lotnisku w W. dostarczany jest przez agenta handlingowego, pozwana nie udowodniła, aby awaria systemu odpraw na lotnisku w W. stanowiła wyłączną przyczynę opóźnienia lotu będącego drugim w rotacji, a więc spornego lotu (...), pozwana w żadnym stopniu nie wyjaśniła, że opóźnienie startu lotu (...) o ponad trzy godziny było nie do uniknięcia w zaistniałych okolicznościach, pozwana nie wykazała, jak długo trwała przedmiotowa awaria oraz iż podjęła wszelkie racjonalne, dostępne środki, aby sprawnie zaradzić zaistniałej sytuacji, powierzenie zadań w zakresie procesu odprawy pasażerów agentom handlingowym nie zmienia sytuacji przewoźnika w tym zakresie, w przypadku awarii systemu odpraw linie lotnicze odprawiają pasażerów ręcznie;

f.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyciągnięcie dowolnych wniosków, niekorelujących ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym i w konsekwencji stwierdzenie, że pozwana nie wykazała podjęcia wszelkich racjonalnych środków w związku z opóźnieniem lotu, podczas gdy pozwana dowiodła, iż w związku z awarią agent handlingowy zapewnił dodatkowych pracowników, z innych obszarów swojej działalności na lotnisku, a odprawa pasażerów i bagaży była przeprowadzana w sposób ręczny tak, aby zanim system komputerowy zostanie usprawniony, zminimalizować opóźnienie lotów;

3.  naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

a.  art. 3 ust. 2 i 3 Rozporządzenia 261/2004 polegające na błędnej wykładni i orzeczenie o odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej w sytuacji, gdy powodowie nie wykazali faktu posiadania legitymacji czynnej do dochodzenia odszkodowania od pozwanej, tj. nie przedstawili potwierdzonej rezerwacji na sporny lot pomimo tego, że zgodnie z ust. 2 ww. przepisu Rozporządzenie 261/2004 ma zastosowanie do pasażerów, którzy posiadają potwierdzoną rezerwację na dany lot oraz stawią się na odprawę pasażerów — zgodnie z wymogami i w czasie określonym uprzednio na piśmie (w tym poprzez środki elektroniczne) przez przewoźnika lotniczego, organizatora wycieczek lub autoryzowane biura podróży, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstawy do przyjęcia, iż powodowie dysponowali potwierdzoną i opłaconą rezerwacją na sporny lot;

b.  art. 7 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia 261/2004 w zw. z art. 6 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że pozwana była zobowiązana do wypłacenia powodom odszkodowania z tytułu opóźnienia spornego lotu w sytuacji, gdy sporny lot doznał opóźnienia na skutek zaistnienia okoliczności nadzwyczajnej, wyłączającej odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanej wobec powodów, a w związku z opóźnieniem pozwana podjęła wszelkie racjonalne środki;

c.  art. 6 k.c. w zw. z art. art. 3 ust. 2 i 3 i art. 7 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia 261/2004 poprzez wadliwy rozkład ciężaru dowodu i uznanie, że to pozwana powinna udowodnić zaistnienie przesłanek wyłączających odpowiedzialność odszkodowawczą wobec powodów oraz wykazać brak legitymacji czynnej powodów, podczas gdy to powodowie powinni wykazał, iż lot w ogóle się opóźnił oraz iż posiadają legitymację czynną w sprawie, czego powodowie jednakże nie udowodnił, a więc powództwo należało oddalić już z tej przyczyny.

Przy tak postawionych zarzutach pozwany wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez oddalenie powództwa każdego z powodów w całości i zasądzenie od każdego z powodów na rzecz pozwanej spółki po 905,67 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w pierwszej instancji według norm przepisanych oraz zasądzenie od każdego z powodów na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w II instancji, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym, stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz akceptuje wnioski wywiedzione z tych ustaleń, wskazując iż kwestionowane rozstrzygnięcie znajduje oparcie w obowiązujących przepisach oraz w wywiedzionych na ich podstawie niewadliwych rozważaniach prawnych, które Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne.

Za chybione należało uznać zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych oraz naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., zarówno w zakresie dotyczącym wadliwej oceny dowodów przedłożonych celem wykazania legitymacji czynnej powodów, jak również wystąpienia nadzwyczajnej okoliczności zwalniającej pozwanego z obowiązku wypłaty odszkodowania. Art. 233 § 1 k.p.c. przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego materiału dowodowego, zaś zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy można uznać za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia ww. przepisu nie wystarcza samo twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. Jeżeli zaś z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Zwalczanie oceny dowodów nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla apelującego wersji ustaleń opartej na jego subiektywnej ocenie, lecz konieczne jest przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi wykazanie, że określone w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy.

W pierwszej kolejności odnosząc się do kwestii legitymacji czynnej powodów wskazać należy, że w ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy, tj. załączone do pozwu kopie kart pokładowych, z których wynika dzień zaplanowanej podróży, godzina oraz numer lotu, jest wystarczający do przyjęcia, iż powodowie posiadali potwierdzoną rezerwację na lot (...) w dniu 30 maja 2021 r. na trasie A.-W., a co za tym idzie byli legitymowani czynnie do dochodzenia odszkodowania od strony pozwanej.

Legitymacja procesowa czynna to uprawnienie do poszukiwania ochrony prawnej w konkretnej sprawie. Jest ściśle związana ze stroną powodową i oznacza jej uprawnienie do wszczęcia i prowadzenia procesu. To uprawnienie do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu oznaczonemu podmiotowi, wypływające z prawa materialnego. Strona powodowa poszukując ochrony prawnej żądania wskazanego w pozwie odwołała się do przepisów Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku, ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91. Stosownie do treści art. 3 ust. 1 lit. a ww. Rozporządzenia ma ono zastosowanie do pasażerów odlatujących z lotniska znajdującego się na terytorium Państwa Członkowskiego, do którego ma zastosowanie Traktat. Z kolei art. 3 ust. 2 lit. a ww. Rozporządzenia stanowi, iż ustęp 1 stosuje się pod warunkiem, że pasażerowie posiadają potwierdzoną rezerwację na dany lot oraz, z wyjątkiem przypadku odwołania, o którym mowa w art. 5, stawią się na odprawę pasażerów - zgodnie z wymogami i w czasie określonym uprzednio na piśmie (w tym poprzez środki elektroniczne) przez przewoźnika lotniczego, organizatora wycieczek lub autoryzowane biura podróży, lub, jeżeli czas nie został określony - nie później niż 45 minut przed ogłoszoną godziną odlotu.

Wskazać zarazem należy, iż Rozporządzenie nr 261/2004 nie wyjaśnia pojęcia „potwierdzonej rezerwacji”, natomiast pojęcie „rezerwacji” zostało zdefiniowane w art. 2 lit. g tego rozporządzenia jako „fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu potwierdzającego, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek”. Z definicji tej wynika, że rezerwację może stanowić „inny dowód” wskazujący, że rezerwacja została zaakceptowana i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego albo przez organizatora wycieczek. W konsekwencji, jeżeli pasażer lotniczy dysponuje „innym dowodem” w rozumieniu art. 2 lit. g) Rozporządzenia nr 261/2004, to ten inny dowód jest równoznaczny z „rezerwacją” w rozumieniu tego przepisu (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 grudnia 2021 r., C-146/20, C-88/20, C-196/20 i C-270/20).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy dojść należy do wniosku, iż wystarczającym dowodem wykazującym okoliczność odbycia lotu jest karta pokładowa, tzw. boarding pass. Wskazany dokument jest wręczany podczas odprawy. Nie ulega wątpliwości, iż pasażer legitymujący się kartą pokładową otrzymuje ją przed wejściem na pokład samolotu, po dokonaniu uprzedniej kontroli biletu pod kątem ważności rezerwacji i obecności nazwiska pasażera na liście osób mających uczestniczyć w locie. W świetle zasad doświadczenia życiowego oczywistym jest, że karta pokładowa de facto inkorporuje w sobie zarówno uprawnienie do wejścia na pokład, ale jednocześnie stanowi konsekwencję dysponowania biletem, który z kolei jest potwierdzeniem rezerwacji na dany lot. W ocenie Sądu Okręgowego jest to wystarczający dowód na to, że pasażerowie stawili się do odprawy i zarazem kreuje domniemanie faktu posiadania potwierdzonej rezerwacji lotu i jego odbycia.

W ocenie Sądu Okręgowego na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy brak było podstaw do przyjęcia, że powodowie podróżowali bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej i w związku z art. 3 ust. 3 Rozporządzenia 261/2004 nie podlegają ochronie odszkodowawczej. Należy zaznaczyć, iż bezpłatność przewozu stanowi aspekt, z którego udowodnienia korzyści wywodzi strona pozwana i w związku z art. 6 k.c. to na niej spoczywa onus probandi co do wykazania tego faktu. Pozwany, dysponując dowodami w tym przedmiocie mógłby przedłożyć chociażby dokument, wskazujący z jakiego tytułu świadczona usługa przewozu lotniczego w stosunku do powodów miałaby mieć charakter bezpłatnej. Strona pozwana nie przedstawiła natomiast żadnych dowodów na potwierdzenie tezy o bezpłatności wykonanego przewozu. W związku z tym nie uwzględniono zarzutów pozwanego poczynionych w tym zakresie.

W konsekwencji za chybione należało uznać zarzuty naruszenia prawa materialnego, tj. art. 3 ust. 2 i 3 Rozporządzenia 261/2004 oraz art. 6 k.c. w zw. z art. art. 3 ust. 2 i 3 i art. 7 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia 261/2004. Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że powodowie wykazali posiadanie legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa, jak również, że to na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, iż lot powodów był bezpłatny, któremu to ciężarowi nie sprostał.

Przechodząc do kwestii wykazania przez pozwanego tego, iż do opóźnienia lotu doszło w związku okolicznościami nadzwyczajnymi, za które nie ponosi on odpowiedzialności wskazać należy, że materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, iż faktycznie opóźnienie lotu powodów było skutkiem wystąpienia tego rodzaju przesłanki. Dokumenty przedłożone przez pozwanego, tj. oświadczenie kierownika zmiany działu operacyjnego pozwanej, pismo P.P. (...) z dnia 3 września 2021 r., Pismo (...) z dnia 10 czerwca 2021 r., pismo (...) Ltd. z dnia 24 czerwca 2021 r. potwierdzają jedynie fakt, iż w dniu 30 maja 2021 r. na lotnisku im. (...) w W. doszło do awarii systemu odpraw. Zauważyć przy tym należy, że w toku postępowania fakt wystąpienia tej awarii nie był kwestionowany. Ww. dokumenty w żadnej mierze nie odnoszą się natomiast do tego, czy pozwany podjął wszelkie działania w celu zapobieżenia negatywnym skutkom awarii na punktualność zaplanowanego lotu powodów.

Stosownie do art. 5 ust. 3 rozporządzenia 261/2004 obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Przepis art. 7 rozporządzenia stosuje się przy tym również w przypadku, gdy pasażerowie lotów opóźnionych poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, polegającą na przybyciu do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu, co wynika z wykładni art. 7 powołanego rozporządzenia dokonanej przez Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 19 listopada 2009 r. (C-402/07 i C-432/07). Jednocześnie podkreślenia wymaga, że zgodnie z brzmieniem motywów 14 i 15 oraz art. 5 ust. 3 tego rozporządzenia, w świetle ich interpretacji dokonanej przez Trybunał, przewoźnik lotniczy jest zwolniony z obowiązku wypłaty pasażerom odszkodowania na podstawie art. 7 rozporządzenia nr 261/2004, jeżeli może dowieść, że odwołanie lub opóźnienie lotu wynoszące co najmniej trzy godziny w chwili lądowania jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków (por. wyrok z dnia 4 maja 2017 r., C-315/15, pkt 20 i przytoczone tam orzecznictwo) i - w przypadku wystąpienia tego rodzaju okoliczności - że podjął dostosowane do sytuacji środki, przy użyciu wszystkich zasobów ludzkich i materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował, w celu uniknięcia odwołania lub znacznego opóźnienia danego lotu, przy czym nie można wymagać od niego poświęceń niemożliwych do przyjęcia z punktu widzenia możliwości jego przedsiębiorstwa w danym momencie (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 4 kwietnia 2019 r., C-501/17, pkt 19 i przytoczone tam orzecznictwo). To przewoźnik musi zatem wykazać, że nawet przy użyciu wszystkich dostępnych mu zasobów osobowych lub materialnych, a także zasobów finansowych, w sposób oczywisty nie mógł - bez poświęceń niemożliwych do przyjęcia z punktu widzenia możliwości jego przedsiębiorstwa w danym czasie - uniknąć sytuacji, w której zaistniałe nadzwyczajne okoliczności doprowadziły do odwołania lotu lub do opóźnienia tego lotu wynoszącego trzy godziny po planowanym przylocie (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 4 maja 2017 r., C-315/15, pkt 29).

W tym miejscu zauważyć należy, że sprawa niniejsza nie dotyczy rejsu, który wystartował z lotniska w W. z opóźnieniem wynikającym z awarii sytemu odpraw, tylko kolejnego lotu w rotacji, na trasie A.-W.. Podkreślenia w tym kontekście wymaga, że samolot obsługujący obydwa loty w rotacji dnia 30 maja 2021 r. wylądował w A. o godzinie 10:24, natomiast lot powodów miał się rozpocząć planowo dopiero o godzinie 10:45. Dowody przedłożone przez pozwanego w żaden sposób nie zmierzają do wyjaśnienia, z jakiego powodu opóźnienie startu lotu (...) ponad trzy godziny było nie do uniknięcia, w sytuacji gdy samolot wylądował przecież jeszcze przed czasem planowego startu powrotnego rejsu tej samej maszyny. Pozwany nie wyjaśnił dlaczego lot powód nie mógł odbyć się wcześniej – na przykład z uwagi na czas wynikający z procedur lotniczych, czy innych niezależnych od pozwanego czynników oraz że nie było możliwości skrócenia tego czasu w tym konkretnym przypadku tak, by uniknąć przekroczenia opóźnienia powyżej trzech godzin. Materiał dowodowy zaoferowany przez pozwanego ogranicza się wyłącznie do kwestii wystąpienia awarii systemu odpraw.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia, iż dokonał on wszelkich możliwych działań w celu ograniczenia negatywnych skutków zdarzenia dla pasażerów. Pozwany natomiast nie wykazał, aby podjął jakiekolwiek środki tego rodzaju. Co za tym idzie nie wykazano, że awaria na jaką powołuje się pozwany musiała przełożyć się na opóźnienie spornego lotu z A. do W. właśnie o czas przekraczający trzy godziny. W orzecznictwie przyjmuje się, iż to na przewoźniku lotniczym spoczywa obowiązek zaplanowania siatki lotów w taki sposób, aby wykonać rejs zgodnie z ramami czasowymi. Ryzyko w postaci korzystania z tego samego samolotu na kilku trasach lotniczych, choć tego rodzaju praktyki linii lotniczych mają charakter powszechny, nie może zostać przeniesione na pasażerów.

Niezasadne okazały się również zarzuty dotyczące nieprzeprowadzenia przez Sąd Rejonowy dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu lotnictwa wydanej w sprawie I C 3180/20. Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, przeprowadzenie wnioskowanego dowodu było zbędne, bowiem opinia ta została wydana w sprawie, która dotyczyła innego lotu, w innej dacie, innego stanu faktycznego, a ponadto odnosiła się do opóźnienia lotu rozpoczynającego się bezpośrednio na lotnisku, na którym wystąpiła awaria. Z tej przyczyny Sąd Okręgowy uznał za niezasadne zarzut dotyczące naruszenia art. 235 ²§ 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. art. 232 zd. 2 k.p.c.

Podsumowując, zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy w okolicznościach niniejszej sprawy nie naruszył przepisów Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, tj. art. 7 ust. 1 lit. b) ww. Rozporządzenia w zw. z art. 6 k.c., przyjmując że pozwany nie wykazał wystąpienia w realiach przedmiotowej sprawy przesłanek powodujących zwolnienie przewoźnika lotniczego z obowiązku wypłaty rekompensaty.

W tym stanie rzeczy, na mocy art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji (pkt 1.), rozstrzygnięcie o koszach postępowania apelacyjnego (pkt 2.) opierając o wynikającą z art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, przy uwzględnieniu dyspozycji § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Ewa Talarczyk