Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 10 lutego 2023 r., sygn. akt II C 1326/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz (...) S.A. w W. kwotę 2700,00 ( dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Bogusława Jarmołowicz- Łochańska

Sygn. akt V Ca 2134/23

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 15.200 euro z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 21 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty w związku z opóźnieniem, jakie wystąpiło podczas lotu (...) na trasie A.- K. odbywającego się dnia 27 października 2021 r.

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie wyrokiem z dnia 10 lutego 2023 r.
(II C 1326/22) oddalił powództwo (pkt 1) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.417 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2).

Z ww. orzeczeniem nie zgodził się powód i zaskarżył je apelacją w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj.:

(1)  art. 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów i przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie wystąpiły nadzwyczajne okoliczności, zwalniające przewoźnika z odpowiedzialności z tytułu dużego opóźnienia lotu oraz że pozwany podjął wszelkie racjonalne środki w celu zminimalizowania negatywnych skutków dużego opóźnienia lotu, co skutkowało oddaleniem powództwa i brakiem obowiązku zapłaty zryczałtowanego odszkodowania na rzecz powoda;

(2)  art. 5 ust. 1 lit. c w zw. z art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia (WE) nr 261/2004 poprzez jego niezastosowanie, co w konsekwencji doprowadziło do oddalenia powództwa i braku obowiązku wypłaty zryczałtowanego odszkodowania na rzecz powoda,

(3)  art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i błędne przyjęcie, że pozwany sprostał ciężarowi udowodnienia faktu: (i) wystąpienia okoliczności nadzwyczajnych,
(ii) bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy użyciem butli tlenowych na rejsie poprzedzającym (niebędącym lotem bezpośrednio poprzedzającym) a opóźnieniem spornego lotu, (iii) podjęcia wszelkich racjonalnych środków w celu minimalizacji negatywnych skutków opóźnienia lotu.

Powód zarzucił również naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego i brak jego wszechstronnego rozważenia, wyrażającego się w niezasadnym przyjęciu, że: duże opóźnienie spornego lotu zostało spowodowane wystąpieniem okoliczności nadzwyczajnych w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004; pomiędzy nadzwyczajną okolicznością a opóźnieniem spornego lotu zachodzi bezpośredni związek przyczynowy; pozwany podjął wszelkie racjonalne środki mające na celu zminimalizowanie negatywnych skutków dużego opóźnienia lotu, co skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych co do braku ponoszenia przez pozwanego odpowiedzialności odszkodowawczej za nieregularność lotu o nr (...) z dnia 27 października 2021 r. na trasie z A. do K..

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 15.200 euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył , co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy w toku postępowania nie dopuścił się żadnego z zarzucanych mu uchybień, a rozstrzygnięcie – zarówno co do podstawy faktycznej jak i prawnej – jest
w ocenie Sądu Okręgowego słuszne i w pełni odpowiadające przepisom prawa. Sąd I instancji dokonał trafnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego i na tej podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne. Do ustalonego stanu faktycznego zastosowane zostały właściwe przepisy prawa materialnego, które zostały też prawidłowo zinterpretowane. W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy podzielając ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego, przyjmuje je za własne.

W okolicznościach niniejszej sprawy bezspornym było, że samolot, który miał wykonywać lot realizowany przez pozwanego wykonywał loty w systemie rotacyjnym oraz że podczas lotu maszyny wykonującej rejsy (...) pojawiła się konieczność udzielenia pomocy medycznej pasażerom, w związku z czym zużyto dwie butle tlenowe znajdujące się na pokładzie samolotu. Wskutek zdarzenia liczba butli była niższa niż minimalne wymagane wyposażenie, zatem ze względów bezpieczeństwa pojawiła się konieczność uzupełnienia wyposażenia samolotu w brakujące butle tlenowe, a w konsekwencji samolot mający wykonać skarżony rejs był obarczony opóźnieniem wynoszącym ponad 3 godziny.

Dochodzone w przedmiotowej sprawie roszczenie oparte zostało na art. 5 ust. 1 lit. c
w zw. z art. 7 ust. 1 lit. b Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91. Pierwszy z przywołanych przepisów stanowi, iż w przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy, mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z przywołanym wyżej art. 7 ww. rozporządzenia, który określa wysokość zryczałtowanego odszkodowania.

Jednocześnie art. 5 ust. 3 ww. rozporządzenia, stanowi, że opóźnienie (odwołanie) lotu nie rodzi po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest
w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu było spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego (zob. ETS w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07).

Kluczową dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest kwestia czy zużycie dwóch butli tlenowych podczas koniecznego udzielenia pomocy medycznej pasażerom i w związku z tym spadek liczby butli poniżej minimalne wymagane wyposażenie, co z kolei wiązało się
z koniecznością uzupełnienia wyposażenia samolotu w brakujące butle tlenowe stanowi nadzwyczajną okoliczność wyłączającą odpowiedzialność odszkodowawczą przewoźnika za opóźnienie lotu. W ocenie Sądu Okręgowego w realiach niniejszej sprawy należy uznać, iż na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego opóźnienie rejsu (...) było następstwem zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności w rozumieniu art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004.

W dokumencie pod nazwą „Przykładowa lista nadzwyczajnych okoliczności powstała w wyniku spotkania Krajowych Organów Wykonawczych z dnia 12 kwietnia 2013 roku” do nadzwyczajnych okoliczności zaliczono m.in. względy medyczne, tj. sytuację pasażer lub członek załogi poważnie niedomaga lub umiera na pokładzie samolotu. W każdym
z wymienionych na liście przypadków nadzwyczajnych okoliczności przewoźnik lotniczy musi udowodnić, że nadzwyczajna okoliczność zaistniała oraz wykazać w sposób niebudzący wątpliwości, iż skutkowała ona zakłóceniem lotu. Wykazawszy zaistnienie nadzwyczajnych okoliczności, przewoźnik lotniczy musi też wyjaśnić (wykazać), jakie racjonalne środki podjął, żeby uniknąć zakłócenia lotu. Egzoneracja jak podkreślił Sąd będzie skuteczna tylko wówczas, gdy przewoźnik wykaże także, że opóźnienia nie dało się uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Co więcej, zgodnie z orzeczeniem TSUE w sprawie
C - 549/07 „nie można (…) wykluczyć, że problemy techniczne są następstwem tych nadzwyczajnych okoliczności, jeżeli ich źródło stanowią zdarzenia, które nie wpisują się
w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwalają mu na skuteczne nad nimi panowanie”. Sąd Okręgowy w pełni zgadza się ze stanowiskiem, iż zdarzenie występujące w niniejszej sprawie stanowi nadzwyczajną okoliczność w rozumieniu Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004. Nie ulega także wątpliwości, iż na skutek zaistnienia takiego zdarzenia przewoźnik obowiązany jest uruchomić procedury zmierzające do uzupełnienia wyposażenia samolotu w brakujące butle tlenowe, aby maszyna mogła odbyć kolejne loty w sposób zapewniający bezpieczeństwo pasażerom.

Trybunał przyjął zatem indywidualne i elastyczne pojęcie „racjonalnego środka”, pozostawiając sądowi krajowemu ocenę, czy w okolicznościach danej sprawy można uznać, iż przewoźnik lotniczy podjął dostosowane do sytuacji środki (zob. podobnie wyrok z dnia 12 maja 2011 r., E. i R., C 294/10, EU:C:2011:303, pkt 30).

Odnosząc powyższe do okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy, wskazać należy, iż w ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy zgromadzony w niniejszym postępowaniu pozwalał na uznanie, że opóźnienie rejsu powoda było następstwem zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności w rozumieniu art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004. Konieczność zużycia jednocześnie dwóch butli tlenowych podczas udzielania pomocy medycznej pasażerom niewątpliwie stanowi okoliczność o charakterze nieprzewidywalnym i zewnętrznym, która nastąpiła bez woli przewoźnika, oraz że pozwany zobowiązany do uzupełnienia zapasu butli tlenowych, podjął wszelkie racjonalne środki
w celu uniknięcia bądź zminimalizowania opóźnienia kolejnego rejsu.

Sąd Odwoławczy uznał, iż pozwany wykazał, że zaistniałego opóźnienia nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Zdaniem Sądu Okręgowego nie można też zarzucić przewoźnikowi, że błędnie zaplanował częstotliwość rejsu samolotu. Zasada rotacyjnego korzystania z lotu jest jedyną rozsądną organizacją lotów, również
z punktu widzenia konsumenta. W przeciwnym razie, linie lotnicze, celem uniknięcia lub zminimalizowania czasu opóźnienia, musiałaby zabezpieczyć na ewentualne loty inne samoloty, które musiałaby oczekiwać na lotniskach, co generowałoby duże większe koszty działalności przedsiębiorstwa. W konsekwencji, większe koszty działalności przedsiębiorstwa generowałyby wyższe opłaty za bilety. Zatem, tak przyjęta organizacja transportu lotniczego jest jedyną rozsądną z punktu widzenia ekonomiki przedsiębiorstwa.

Ocenić zatem należało, czy pozwana wykazała ważną przyczynę zwalniającą od odpowiedzialności przewoźnika za opóźniony lot. W tym też zakresie Sąd Okręgowy podziela pogląd zaprezentowany m. in. w treści uzasadnienia wyroku NSA z 2 sierpnia 2016 r., sygn. I OSK 2497/14, że: ,,planowanie częstotliwości rejsów samolotu i minimalnych przerw w ich odbywaniu należy do przewoźnika lotniczego, dlatego opóźnienia lotów danego samolotu powstające w ramach realizowanej rotacji, bez wskazania uchwytnej przyczyny zewnętrznej, nie pozostają poza kontrolą przewoźnika”.

Zatem, w sprawie niniejszej zasadnicze ma rozważenie, czy opóźnienie lotu powoda wynikało z uchwytnej przyczyny zewnętrznej. W ocenie Sądu II instancji opóźnienie lotu rotacyjnego poprzedzającego lot powoda z uwagi na zużycie dwóch butli tlenowych w celu udzielenia pomocy medycznej pasażerom, a następnie konieczność ich uzupełnienia do wymaganego przepisami minimum jest niewątpliwie ,,uchwytną przyczyną zewnętrzną”,
a ocena związku przyczynowo- skutkowego przy tej organizacyjnej rotacji lotów została wykazana przez pozwanego. Zdaniem Sądu, powyższa przyczyna stanowi okoliczność egzoneracyjną, wyłączającą odpowiedzialność odszkodowawczą względem powoda.

Mając na uwadze powyższe rozważania, żaden z podniesionych w apelacji zarzutów, tak procesowych, jak i materialnych nie zasługiwał na uwzględnienie, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany czy uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia. W konsekwencji, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda w całości.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy również orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika
w wysokości 2.700 zł ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Bogusława Jarmołowicz - Łochańska