Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjne z siedzibą w W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie

z dnia 7 lipca 2023 r., sygn. akt II C 629/23

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu następującą treść:

„I. odmawia odrzucenia pozwu,

II. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwotę 400 euro (czterysta euro) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,

III. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwotę 1.117 zł (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.”,

2. oddala apelację w pozostałym zakresie,

3. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 650 zł (sześćset pięćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V Ca 3273/23

UZASADNIENIE

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym, stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku jedynie do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda okazała się zasadna w przeważającej części, co skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty wskazanej w pozwie.

Sąd odwoławczy podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji, przyjmując je za własne i czyniąc integralną częścią poniższych rozważań, za wyjątkiem ustalenia przez ten Sąd , że przelot z A. do K. wykonany przez (...) lotem nr (...) w dniu 18 września 2022 r. nie był opóźniony. W konsekwencji, Sąd Okręgowy nie widzi konieczności ich ponownego, szczegółowego przytaczania. Dodatkowo w oparciu o zgromadzony przed Sądem Rejonowym materiał dowodowy Sąd Okręgowy ustalił, że organizator imprezy turystycznej (...) Sp. z o.o. w dniu 7 września 2022 r. wystawił na rzecz J. B. rezerwację nr (...), w której wskazał, że przelot na trasie A. do K. zostanie wykonany przez (...) lotem nr (...) w dniu 18 września 2022 r. Jako godzina wylotu została wskazana godzina 13:55, a jako godzina przylotu – godzina 15:40 (k. 14-15). W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd II instancji uznał, odmiennie niż Sąd Rejonowy, że powód wykazał zasadność powództwa, co w konsekwencji doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie punktu II i III.

Dochodzone w przedmiotowej sprawie roszczenie oparte zostało na art. 5 ust. 1 lit. c) w zw. z art. 7 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91. Pierwszy z przywołanych przepisów stanowi, iż w przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy, mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z przywołanym wyżej art. 7 Rozporządzenia, który określa wysokość zryczałtowanego odszkodowania.

Jednocześnie art. 5 ust. 3 Rozporządzenia stanowi, że opóźnienie (odwołanie) lotu nie rodzi po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu było spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego (zob. ETS w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07). Zatem, przewoźnik lotniczy jest zwolniony z obowiązku wypłaty pasażerom odszkodowania na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c i art. 7 rozporządzenia nr 261/2004, jeżeli dowiedzie, że odwołanie lub opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Artykuły 5, 6 i 7 Rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że do celów stosowania prawa do odszkodowania, pasażerów opóźnionych lotów należy traktować jak pasażerów odwołanych lotów oraz że mogą oni powoływać się na prawo do odszkodowania przewidziane w art. 7 tego Rozporządzenia, jeżeli z powodu tych lotów poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, czyli jeżeli przybędą do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Niemniej takie opóźnienie nie rodzi po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego (tak też: Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07).

W niniejszej sprawie pozwany stał na stanowisku, że nie jest zobowiązany do wypłaty ww. odszkodowania ponieważ przedmiotowy lot nr (...) był pierwotnie przez niego zaplanowany na dzień 19 września 2022 r. w godzinach 1:05 - 2:20 (czasu lokalnego) i odbył się z 54 minutowym opóźnieniem. Podkreślał przy tym, że nie odpowiada, za nieprawidłowe wskazanie dnia oraz godzin wylotu i przylotu tego lotu przez biuro (...). Ocenę tą podzielił Sąd Rejonowy i oddalił powództwo. Ocena ta jednak nie jest prawidłowa.

Na wstępie należy zaznaczyć, że istota problemu w niniejszej sprawie sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy w przypadku, gdy pasażer został poinformowany przez biuro podróży, z którym zawarł umowę o udział w imprezie turystycznej, o godzinie przelotu (która nie odpowiadała planowi lotów przewoźnika), a następnie o zmianie tej godziny na późniejszą, pasażerowi przysługuje odszkodowanie w oparciu o przepisy Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów. Kwestia ta była przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z dnia 21 grudnia 2021 r. w sprawach połączonych C-146/20, C-188/20, C-196/20 i C-270/20. W wyroku tym Trybunał m.in. stwierdził, że:

- art. 3 ust. 2 lit. a rozporządzenia 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów należy interpretować w ten sposób, że pasażer posiada "potwierdzoną rezerwację" w rozumieniu tego przepisu, jeżeli organizator wycieczek przekazuje temu pasażerowi, z którym jest związany umową, "inny dowód" w rozumieniu art. 2 lit. g tego rozporządzenia, który zawiera przyrzeczenie przewozu tego pasażera określonym lotem, zidentyfikowanym poprzez wskazanie miejsca i czasu odlotu i przylotu oraz numeru lotu, nawet jeżeli ten organizator wycieczek nie otrzymał od danego przewoźnika lotniczego potwierdzenia czasu odlotu i przylotu dotyczących tego lotu (pkt 51 oraz pkt 1 sentencji);

- art. 2 lit. b rozporządzenia nr 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów należy interpretować w ten sposób, że przewoźnik lotniczy może zostać uznany za „obsługującego przewoźnika lotniczego” w rozumieniu tego przepisu w odniesieniu do danego pasażera, gdy ów pasażer zawarł umowę z organizatorem wycieczek na konkretny lot obsługiwany przez tego przewoźnika lotniczego, przy czym przewoźnik lotniczy nie potwierdził rozkładu godzin lotu ani organizator wycieczek nie dokonał rezerwacji dla tego pasażera u owego przewoźnika lotniczego (pkt 62 oraz pkt 2 sentencji);

- art. 2 lit. h, art. 5 ust. 1 lit. c, art. 7 ust. 1 zdanie drugie i art. 7 ust. 2 rozporządzenia 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów należy interpretować w ten sposób, że planowy czas przylotu danego lotu w rozumieniu tych przepisów może, dla celów odszkodowania należnego na podstawie art. 7 tego rozporządzenia, wynikać z "innych dowodów" w rozumieniu art. 2 lit. g tego rozporządzenia, które zostały przekazane pasażerowi przez organizatora wycieczek (pkt 68 oraz pkt 3 sentencji).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że ww. rezerwacja nr (...) z dnia 7 września 2022 r. stanowi "inny dowód" potwierdzający, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez organizatora wycieczek w rozumieniu art. 2 lit. g) Rozporządzenia nr 261/2004. Zawiera ona przyrzeczenie przewozu przez (...) J. B. w dniu 18 września 2022 r. lotem nr (...) na trasie A. do K. z godziną wylotu o 13:55, oraz godziną przylotu o 15:40. W konsekwencji należy ocenić, że J. B. posiadał "potwierdzoną rezerwację" na ten lot w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit. a Rozporządzenia 261/2004, mimo, że organizator wycieczki nie otrzymał od przewoźnika lotniczego potwierdzenia czasu odlotu o 13:55 i przylotu o 15:40 w dniu 18 września 2022 r. W tym miejscu należy przywołać, że nie budzi wątpliwości, że rezerwacja ta została opłacona, skoro J. B. finalnie wziął udział w przedmiotowej wycieczce, w tym w przelocie samolotem tam i z powrotem. Należy również ocenić, że (...) był „obsługującym przewoźnikiem” w rozumieniu art. 2 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004 skoro J. B. zawarł umowę z (...) Sp. z o.o. na przelot lotem nr (...) obsługiwanym przez (...). Lot nr (...) nie został wykonany zgodnie z przyrzeczeniem zawartym w ww. rezerwacji i zamiast wylądować na lotnisku docelowym w dniu 18 września 2022 r. o godzinie 15:40, wylądował w dniu 19 września 2022 r. o godzinie 03:39 czasu lokalnego.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że poprzednik prawny powoda, J. B., który zawarł 28 sierpnia 2022 roku z (...) sp. z o.o. umowę o udział w imprezie turystycznej, był uprawniony do otrzymania odszkodowania za opóźniony lot w oparciu o przepisy Rozporządzenia (WE) nr 261/2004. Odnosząc się do podnoszonej w toku procesu argumentacji strony pozwanej, iż wylot był pierwotnie zaplanowany przez przewoźnika na dzień 19 września 2022 r. w godzinach 1:05 - 2:20 (czasu lokalnego) i odbył się z 54 minutowym opóźnieniem, wskazać należy, iż okoliczność ta nie wpływa na prawo pasażera do otrzymania świadczenia w trybie ww. rozporządzenia. Jak bowiem wskazał TSUE w powołanym wyroku, uznanie że rezerwacja może zostać potwierdzona jedynie przez przewoźnika lotniczego, co oznaczałoby nałożenie na pasażera ciężaru weryfikacji informacji dostarczonych przez organizatora wycieczek, byłoby sprzeczne z celem polegającym na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony pasażerów lotniczych, ustanowionym w motywie 1 tego rozporządzenia. Rozporządzenie nr 261/2004 ma bowiem na celu zapewnienie, aby ryzyko dostarczenia pasażerom przez organizatorów wycieczek nieprawidłowych informacji w trakcie wykonywania przez nich ich określonej działalności ponosił przewoźnik lotniczy. W tym kontekście pasażer nie bierze udziału w stosunkach między przewoźnikiem lotniczym, a organizatorem wycieczek i nie można od niego wymagać, aby uzyskał informacje w tym zakresie. Jeśli zatem organizator wycieczki sprzedając ją pasażerom wiedział, że godzina przelotu jest inna niż podaje, pasażer nie może ponosić z tego tytułu negatywnych konsekwencji. Należy również wyjaśnić, że w przypadku gdy obsługujący przewoźnik lotniczy byłby zobowiązany do wypłaty pasażerom odszkodowania na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 z powodu zachowania organizatora wycieczek, przewoźnik ten ma możliwość dochodzenia odszkodowania za poniesione szkody od organizatora wycieczek zgodnie z art. 13 tego rozporządzenia (zob. podobnie wyrok z dnia 11 maja 2017 r., K., C-302/16, EU:C:2017:359, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

W realiach niniejszej sprawy, w dniu 28 sierpnia 2022 r. organizator imprezy turystycznej poinformował J. B., że przybliżone godziny przelotu na trasie A. do K. to 13:55-15:40 w dniu 18 września 2022 r. (tak w umowie o udział w imprezie turystycznej). Następnie w dniu 7 września 2022 r. organizator imprezy turystycznej poinformował J. B., że godziny przelotu na trasie A. do K. to 13:55-15:40 w dniu 18 września 2022 r. (tak w ww. rezerwacji nr (...)). Natomiast w dniu 12 września 2022 r. (tj. już w trakcie trwania imprezy turystycznej), przesłano J. B. informację mailową, iż wylot z A. nastąpi w dniu 19 września 2022 r. o godz. 01:05, a zatem ponad 11 godzin później. W ocenie Sądu Okręgowego, w przypadku tak znacznej zmiany godzin przelotu nie sposób mówić, by pierwotnie podane przez organizatora godziny były przybliżone do tych rzeczywistych, różnica była bowiem znaczna. Co więcej – w rezerwacji – organizator nie podał już informacji, że wskazane godziny są godzinami w przybliżeniu, tym samym należy przyjąć, że wskazał je jako godziny pewne. Należy mieć również na względzie, że zmiana terminu lotu może powodować odpowiedzialność touroperatora na zasadach ogólnych, jako nienależyte wykonanie umowy (art. 471 k.c.), stąd zasadnym jest zabezpieczenie interesów przedsiębiorcy poprzez dopuszczenie możliwości zmiany terminu lotu. W ocenie Sądu Okręgowego jednak zmiana ta musi się mieścić w ramach zakreślonych przez Rozporządzenie 261/2004, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca, by przewoźnik został zwolniony z odpowiedzialności odszkodowawczej za opóźniony lot w oparciu o przepisy tego Rozporządzenia. Wskazać należy, iż stosownie do treści art. 5 ust. 1 lit. c Rozporządzenia 261/2004, w przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 7, chyba że: i) zostali poinformowani o odwołaniu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu; lub ii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie od dwóch tygodni do siedmiu dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot najpóźniej (nie wcześniej niż na) dwie godziny przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej cztery godziny po planowym czasie przylotu; lub iii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu.

W przedmiotowej sprawie nie zaszły wyjątki określone w powyższym przepisie. Pasażer został bowiem poinformowany o zmianie godzin przelotu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu, jednak zaoferowana zmiana planu podróży nie umożliwiała mu wylotu nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do jego miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu - wylot nastąpił bowiem prawie 12 godzin później, zaś przylot prawie 12 godzi później.

Biorąc pod uwagę całokształt wskazanych wyżej okoliczności, Sąd odwoławczy uznał, iż powód wykazał wymiar opóźnienia w dotarciu do miejsca docelowego uzasadniający konieczność przyznania mu jako następcy prawnemu J. B. odszkodowania w wysokości 400 EUR. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. powodowi należą się również odsetki ustawowe za opóźnienie w wypłacie odszkodowania za okres od 13 listopada 2022 r. do dnia zapłaty.

Z tych względów, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskrzony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 listopada 2022 roku do dnia zapłaty. Sąd Odwoławczy miał również na uwadze, iż strona powodowa zaskarżyła przedmiotowy wyrok w całości, tym samym skarżąc rozstrzygnięcie zawarte w pierwszym punkcie tego wyroku o odmowie odrzucenia pozwu. Abstrahując od tego, że rozstrzygnięcie to było korzystne dla powoda, należy stwierdzić, że w treści apelacji nie wskazał on żadnych zarzutów co do tego rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy nie dopatrzył się żadnych dostatecznych względów przemawiających za ingerencją w treść kontrolowanego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o odmowie odrzucenia pozwu. Z tego też względu w tej części apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Konsekwencją powyższej zmiany, była również konieczność zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu przed Sądem I instancji. Mając na uwadze, iż powód wygrał postępowanie w całości, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. należało zasądzić na jego rzecz od strony pozwanej kwotę w łącznej wysokości 1.117 zł, na którą złożyła się opłata od pozwu w wysokości 200 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł, ustalone w oparciu o § 2 pkt 3) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, uznając, że powód uległ jedynie w nieznacznej części swojego żądania, na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3) w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za adwokackie obciążając nimi pozwanego jako przegrywającego sprawę. Ponadto w skład zasądzonych kosztów postępowania apelacyjnego wchodziła opłata sądowa od apelacji w kwocie 200 zł.

Sygn. akt V Ca 3273/23

ZARZĄDZENIE

1.  (...)