Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. P.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 27 czerwca 2023 r., sygn. akt II C 2261/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda J. P. na rzecz pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnieni się orzeczenia w tym zakresie do dnia zapłaty.

Anna Bednarek

Sygn. akt V Ca 3902/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 sierpnia 2022 r. powód J. P. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. na swoją rzecz kwoty 250 Euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 lutego 2022 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie
(II C 2261/22) oddalił powództwo (pkt I) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 287 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

Z wymienionym orzeczeniem nie zgodził się powód i zaskarżył je apelacją w całości. Zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1)  art. 7 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 w zw. z art. 6 ust. 1 lit. c pkt iii Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 w zw. z motywami 1 - 4 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że pasażer opuszczający lotnisko po ponad 5 godzinach oczekiwania na jakąkolwiek pomoc ze strony przewoźnika, której ostatecznie nigdy nie otrzymuje, nie ma prawa do odszkodowania w kwocie 250 EUR, 400 EUR albo 600 EUR na gruncie tego Rozporządzenia,

2)  art. 8 ust. 1 lit. b Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 poprzez przyjęcie, że pozwany wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku zagwarantowania lotu alternatywnego,

3)  art. 205c ust. 6 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze i art. 7a ustawy
z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta poprzez pominięcie okoliczności, że brak udzielenia odpowiedzi na reklamację w terminie 30 dni wiąże się z uznaniem reklamacji przez przewoźnika lotniczego;

a także naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów
i wyprowadzenie logicznie błędnych wniosków przez Sąd, jakoby powód nie udowodnił dotarcia do miejsca docelowego z opóźnieniem rodzącym odpowiedzialność odszkodowawczą na gruncie Rozporządzenia (WE) nr 261/2004,

2)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd granic swobodnej oceny dowodów polegające na wyprowadzeniu w oparciu o materiał dowodowy przedstawiony przez pozwanego wniosku, że spełnił on ciążący na nim obowiązek podjęcia wszelkich racjonalnych środków oraz zagwarantowania pomocy i opieki powodowi,

3)  art. 327 ¹ § 1 k.p.c. poprzez nieodniesienie się przez Sąd I instancji do zarzutu powoda, że pozwany nie udzielił odpowiedzi na reklamację powoda, co zgodnie z ustawą o prawach konsumenta i obecnym brzmieniem ustawy Prawo lotnicze oznacza, iż pozwany reklamację uznał;

4)  art. 102 k.p.c. poprzez zasądzenie na rzecz pozwanego od powoda zwrotu kosztów postępowania w oparciu o przepis art. 98 k.p.c., z pominięciem faktu, że pozwany nie udzielił odpowiedzi na wezwanie powoda, czym dał powód do wytoczenia powództwa.

W oparciu o ww. zarzuty wniósł o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 250 Euro wraz z odsetkami od dnia 17 lutego 2022 r. do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, skierowanie pytania prejudycjalnego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej - Czy artykuły 5, 6 i 7 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że do celów stosowania prawa do odszkodowania pasażerów rezygnujących z lotu na podstawie art. 6 ust. 1 lit. c pkt iii Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 (po co najmniej 5 godzinach oczekiwania na wylot) można traktować jak pasażerów odwołanych lotów oraz że mogą oni powoływać się na prawo do odszkodowania przewidziane w art. 7 tego Rozporządzenia [przy czym w okolicznościach niniejszej sprawy powód nie zrezygnował z lotu, a nie otrzymał nigdy propozycji lotu alternatywnego] oraz zawieszenie postępowania do czasu wydania rozstrzygnięcia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w odniesieniu do pytania prejudycjalnego w sprawie C-54/23.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Biorąc pod uwagę, że Sąd Odwoławczy nie zmienił, ani nie uzupełnił ustaleń faktycznych Sądu I instancji, jak również nie przeprowadził postępowania dowodowego, na podstawie art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w zw. z art. 327 ¹ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów
o postępowaniu uproszczonym, stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku jedynie do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz
w przeważającej części dokonaną na ich podstawie ocenę prawną. W okolicznościach niniejszej sprawy bezspornym było, że lot na trasie L. - W. o numerze (...) był opóźniony, wskutek czego powód nie zdążył na drugi lot łączony na trasie W. - W. o numerze (...), a także iż powód odstąpił od umowy przewozu, bowiem nie skorzystał z zaoferowanego przez przewoźnika lotu alternatywnego w dniu 17 lutego 2022 r.

Dochodzone w przedmiotowej sprawie roszczenie oparte zostało na art. 5 ust. 1 lit. c w zw. z art. 7 ust. 1 lit. b Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91. Pierwszy z przywołanych przepisów stanowi, iż w przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy, mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z przywołanym wyżej art. 7 ww. rozporządzenia, który określa wysokość zryczałtowanego odszkodowania. Jednocześnie art. 5 ust. 3 ww. rozporządzenia, stanowi, że opóźnienie (odwołanie) lotu nie rodzi po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu było spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego (zob. ETS w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07).

Kluczową dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest kwestia czy nie odbycie ostatniego odcinka podróży na trasie W. - W. połączeniem lotniczym zaoferowanym przez pozwanego, lecz środkami komunikacji zbiorowej rodziło po stronie pozwanej odpowiedzialność odszkodowawczą przewoźnika za opóźnienie lotu. W ocenie Sądu Okręgowego w realiach niniejszej sprawy należy uznać, iż na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego odpowiedzialność odszkodowawcza przewoźnika nie zachodziła.

Słusznie Sąd Rejonowy uznał, że powód winny był skorzystać z alternatywnej usługi zaproponowanej przez przewoźnika (lot alternatywny z W. do W. o numerze (...) w dniu 17 lutego 2022 r. w godzinach 16:40-17:40.) lub przedłożyć dowody np. w postaci biletu wskazującego godzinę rozpoczęcia i zakończenia tej podróży, żeby mógł skutecznie dochodzić odszkodowania z tytułu opóźnienia lotu. Planowo przylot powoda do W. miał nastąpić w dniu 17 lutego 2022 r. o godzinie 00:10, w związku z czym roszczenie odszkodowawcze mogłoby zostać uwzględnione tylko wówczas, gdyby powód wykazał, iż dotarł do miejsca docelowego o godzinie 03:10 lub później. Niewykazanie powyższej okoliczności przez stronę powodową, na której spoczywał ciężar dowodu, skutkować musiało oddaleniem powództwa.

Zgodnie z brzmieniem cytowanego wyżej Rozporządzenia odszkodowanie przysługuje w przypadku odwołania lotu, na gruncie art. 5 ust. 1 lit. c w związku z art. 7 Rozporządzenia nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. lub opóźnienia lotu, w związku z wykładnią przyjętą przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C-432/07. Tymczasem powód w ogóle nie wykazał okoliczności czy i o której godzinie dotarł do miejsca docelowego, a więc, że wystąpiło opóźnienie w dotarciu do miejsca przeznaczenia. Powód nie przedstawił żadnych dowodów na odbycie podróży na trasie z W. do W., ani też nie skorzystał z alternatywnego lotu zaproponowanego przez przewoźnika, co potwierdza zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a także sam powód. W konsekwencji w sprawie nie zostało wykazane, że doszło do opóźnienia lotu powyżej 3 godzin, co było warunkiem koniecznym do ubiegania się zapłaty odszkodowania.

Należy odnieść się krytycznie do zarzutu, zgodnie z którym do opóźnienia i tak by doszło, ze względu na to, że zgodnie z logiką oraz doświadczeniem życiowym, nie jest możliwe dotarcie z W. do W. w czasie krótszym niż 3 godziny, co skutkowałoby opóźnieniem powyżej 3 godzin. Nawet jeśli zarzut ten daje się obronić na gruncie logiki formalnej, w świetle omawianego Rozporządzenia i przywołanego wyroku Trybunału Sprawiedliwości, warunkiem sine qua non wystąpienia opóźnienia, jest dotarcie do miejsca docelowego w późniejszym (ponad trzy godzinnym) niż przewidziany terminie. Rozważając wystąpienie przesłanki określonej w omawianym artykule, konieczne jest fizyczne odbycie podróży, a nie potencjalne opóźnienie pozostające w sferze domniemań. Nie można zatem mówić o opóźnieniu w przypadku, gdy podróżny nie udowodnił czy w ogóle do miejsca dotarł, kiedy i o której godzinie. Nawet dokonując pro-konsumenckiej, funkcjonalnej wykładni, należy stwierdzić, że rolą odszkodowania przewidzianego w przepisach Rozporządzenia, jest zrekompensowanie niedogodności i konsekwencji odwołanych i opóźnionych lotów, o których jednak nie może być w przedmiotowej sprawie mowy. Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości w omawianym wyroku jasno wskazuje, że obowiązkiem pasażera jest udowodnienie, że doznał opóźnienia w miejscu docelowym. Powyższe uniemożliwia zastosowanie w niniejszej sprawie normy określonej art. 7 ust. 1 cytowanego Rozporządzenia oraz uwzględnienia roszczenia powoda i zasądzenie na jego rzecz wnioskowanej kwoty.

Odnosząc się do zarzutów procesowych, należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy nie naruszył przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej czy dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego. Całokształt okoliczności faktycznych ustalonych
w sprawie jasno wskazuje, że powód nie wykazał opóźnienia w dotarciu do miejsca docelowego wynoszącego ponad 3 godziny. Ponadto faktem niekwestionowanym przez strony sporu była okoliczność, iż powód nie był pasażerem lotu na trasie W. – W. oraz otrzymał propozycję alternatywnego transportu, z której zdecydował się nie skorzystać. Należy równie zauważyć, że nawet jeśli w ocenie powoda, podróż opóźnionym lotem była bezzasadna, to podróż na „własną rękę” pozostawała to w sferze jego osobistego ryzyka, które nie dotyczy strony pozwanej. Może on w związku z zaistniałą sytuacją dochodzić swoich praw na zasadach ogólnych prawa cywilnego, jednakże w aktualnym stanie faktycznym odszkodowanie w rozumieniu Rozporządzenia nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. nie jest powodowi należne.

Mając na uwadze powyższe rozważania, żaden z podniesionych w apelacji zarzutów, tak procesowych, jak i materialnych nie zasługiwał na uwzględnienie, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany czy uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Oczywiście niezasadnym był również zarzut naruszenia art. 327 ¹ k.p.c. oraz związany z nim zarzut naruszenia art. 205c ust. 6 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze i art. 7a ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta. Uzasadnienie Sądu I Instancji jest wyczerpujące. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku bardzo szczegółowo wyjaśnił, którym dowodom dał wiarę i dlaczego, a którym odmówił wiarygodności i w jakim zakresie oraz z jakich powodów. Ocena prawna została przeprowadzona prawidłowo, natomiast twierdzenia skarżącego są jedynie polemiką ze stanowiskiem Sądu I instancji i próbą przeforsowania własnego poglądu w sprawie. Sąd Rejonowy wskazał w uzasadnieniu, iż „pismem z dnia 18 lutego 2022 r. J. P. wezwał (...) S.A. z siedzibą w W. do zapłaty kwoty 250 Euro, tytułem odszkodowania za opóźniony lot”, jednakże kwestia ta nie miała istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i w żaden sposób nie udowadniała przesłanki przyznania odszkodowania, tj. dotarcia do miejsca docelowego (W.) z ponad trzygodzinnym opóźnieniem.

Chybiony był także zarzut naruszenia art. 102 w zw. z art. 98 k.p.c. Możliwość podważenia oceny Sądu meriti w przedmiocie zastosowania, do rozliczenia kosztów procesu, zasady przewidzianej w art. 98 k.p.c. Odstąpienia od obciążania strony przegrywającej kosztami procesu występuje ma charakter wyjątkowy. Kwestia zasadności zastosowania art. 102 k.p.c. pozostawiona jest sądowi orzekającemu, z odwołaniem się do jego kompetencji, bezstronności, doświadczenia i poczucia sprawiedliwości. Ocena w tym zakresie ma charakter dyskrecjonalny, oparta jest na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności i może być podważona przez sąd wyższej instancji jedynie wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa. Rozstrzygnięcie Sądu I instancji nie zawiera żadnych uchybień, bowiem Sąd ten wyjaśnił w uzasadnieniu – a Sąd Odwoławczy zdanie to podziela - iż rozstrzygnięcie o kosztach w oparciu o art. 98 k.p.c. jest w niniejszej sprawie w pełni uzasadnione.

W konsekwencji, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda w całości.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy również orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika
w wysokości 120 zł ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Anna Bednarek

ZARZĄDZENIE

(...)

Anna Bednarek