Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2024 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2024 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

o zapłatę

I oddala powództwo;

II zasądza od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt V GC 230/23

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 26 lutego 2024 roku

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. domagał się od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. zapłaty kwoty 49.427,80 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od wskazanych w pozwie kwot i dat. Wskazał, że jako sprzedawca rezerwowy dostarczył pozwanemu paliwo gazowe, za które ten nie zapłacił.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 31 stycznia 2023 roku Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Toruniu uwzględnił żądanie pozwu w całości.

Pozwany zaskarżył nakaz zapłaty i wniósł o oddalenie powództwa. Wskazał, że uzyskał od powoda potwierdzenie objęcia go ochroną taryfową. Następnie jednak powód chciał się z tego wycofać. Tymczasem pozwany na podstawie pierwotnej deklaracji powoda obniżył już rachunki swoim odbiorcom. Zdaniem pozwanego, spełniał on warunki do objęcia go ochroną odbiorców paliw gazowych a domaganie się przez powoda zapłaty pełnej ceny jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Ponadto pozwany zwrócił uwagę, że odwołanie przez powoda pierwotnego oświadczenia było nieskuteczne.

Sąd ustalił, co następuje:

W budynku przy ul. (...) w G. pozwany prowadzi kotłownię lokalną. Zaopatruje ona w ciepło wyłącznie budynek pod tym adresem, w którym mieści się (...) im. (...). Dr W. Ł..

(fakty niezaprzeczone, nadto dowody: umowa kompleksowa dostarczania ciepła, k. 72-77; karta obiektu, k. 78-79; zestawienie kotłowni lokalnych pozwanego, k. 92)

Pozwany do 8 marca 2022 roku korzystał w tej kotłowni z gazu dostarczanego mu przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Dostawca ten zaprzestał realizacji zobowiązania, wobec czego pozwany zawarł umowę kompleksową dostarczania paliwa gazowego z powodem jako sprzedawcą rezerwowym.

Powód zobowiązał się dostarczać powodowi gaz ziemny do instalacji znajdującej się w jego obiekcie. W umowie wskazano, że pozwany będzie rozliczany za dystrybucję paliwa gazowego do jego obiektu na podstawie aktualnie obowiązującej taryfy (...) zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (§ 1 ust. 1 i 6 umowy).

(fakty bezsporne, nadto dowody: projekt umowy kompleksowej, k. 15-17v; oświadczenie (...) sp. z o.o. na płycie CD, k. 34)

Jeszcze przed zawarciem umowy, w dniu 7 marca 2022 roku pozwany złożył powodowi oświadczenie, że spełnia warunki pozwalające uznać go za odbiorcę, o którym mowa w art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy Prawo energetyczne. Oświadczył też, że paliwo gazowe dostarczone do punktu przy ul. (...) w G. zostanie w 100% zużyte na potrzeby odbiorców, o których mowa w art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy Prawo energetyczne, prowadzących działalność w lokalach odbiorcy, o którym mowa w art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. b lub c ustawy.

(dowód: oświadczenie odbiorcy, k. 34 (na płycie CD), 67-68)

Początkowo – w piśmie z dnia 11 kwietnia 2022 roku – powód poinformował pozwanego, że nie jest on uprawniony do skorzystania z ochrony taryfowej na podstawie ustawy z dnia 26 stycznia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców paliw gazowych w związku z sytuacją na runku gazu.

W piśmie z dnia 14 kwietnia 2022 roku pozwany zwrócił uwagę powoda, że uprawnienie do pozyskiwania paliwa gazowego w cenach taryfowych uzyskały również przedsiębiorstwa energetyczne w takim zakresie, w jakim zużywają je do lokalnej produkcji ciepła dla podmiotów użyteczności publicznej.

W piśmie z dnia 9 maja 2022 roku powód poinformował, że po ponownym przeanalizowaniu sprawy i uwzględnieniu dodatkowych wyjaśnień, uwzględnił oświadczenie pozwanego w całości.

(dowody: pismo powoda z dnia 11 kwietnia 2022 r., k. 69; pismo pozwanego z dnia 14 kwietnia 2022 r., k. 70-70v; pismo powoda z dnia 9 maja 2022 r., k. 71)

Zgodnie z cennikiem obowiązującym na podstawie umowy między pozwanym a (...) im. (...). Dr W. Ł. w G. od 1 maja 2022 r. opłata zmienna wynosiła 379,71 zł netto za 1 GJ.

Po uwzględnieniu przez powoda oświadczenia pozwanego w zakresie ochrony taryfowej, powód zawarł w dniu 10 czerwca 2022 roku z (...) im. (...). Dr W. Ł. w G., aneks do umowy, zgodnie z którym ustalono opłatę zmienną na poziomie 128,70 zł netto za 1 GJ (obniżona stawka obowiązywała z mocą wsteczną od 1 stycznia 2022 roku, a pozwany zobowiązał się do wystawienia faktur korygujących).

Pozwany zaczął stosować niższe stawki wobec muzeum od 1 czerwca 2022 r., a z wystawieniem faktur korygujących za wcześniejszy okres wstrzymał się do zakończenia niniejszego postępowania.

(dowody: cenniki ciepła, k. 81-82, aneksy, k. 85-87, zeznania prezesa zarządu pozwanego J. R. na rozprawie w dniu 12 lutego 2024 r. od 00:08:25 do 00:09:17 nagrania)

Pismem z dnia 23 czerwca 2022 roku, które wpłynęło do pozwanego w dniu 4 lipca 2022 roku, powód poinformował go, że nabrał wątpliwości co do spełnienia przezeń przesłanek do objęcia ochroną taryfową. Wskazał, że pozwany nie wykorzystuje pobranego paliwa gazowego do lokalnej produkcji ciepła, lecz jest przedsiębiorcą energetycznym. W związku z tym powód poinformował, że oświadczenie pozwanego zostanie zweryfikowane negatywnie a dotychczasowe faktury zostaną skorygowane.

Dalsze wyjaśnienia pozwanego nie doprowadziły do zmiany stanowiska powoda.

(dowody: pismo powoda z 23 czerwca 2022 r., k. 88-89; korespondencja stron, k. 90-99v)

Dnia 1 września 2022 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT korygującą nr (...) za dostarczanie paliwa gazowego w okresie od 8 do 31 marca 2022 roku do punktu poboru położonego w G. przy ul. (...) na kwotę 15.945,10 zł płatną do dnia 15 września 2022 roku. Wskazano, że w fakturze VAT nr (...) naliczono opłatę w wysokości 12.238,04 zł, podczas gdy należało policzyć 28.183,14 zł (wg stawki 0,51895 zł netto za kWh).

Dnia 1 września 2022 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT korygującą nr (...) za dostarczanie paliwa gazowego w okresie od 1 do 30 kwietnia 2022 roku do punktu poboru położonego w G. przy ul. (...) na kwotę 22.219,83 zł płatną do dnia 15 września 2022 roku. Wskazano, że w fakturze VAT nr (...) naliczono opłatę w wysokości 11.560,77 zł, podczas gdy należało policzyć 33.780,60 zł (wg stawki 0,67742 zł netto za kWh).

Dnia 1 września 2022 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT korygującą nr (...) za dostarczanie paliwa gazowego w okresie od 1 do 31 maja 2022 roku do punktu poboru położonego w G. przy ul. (...) na kwotę 4.528,96 zł płatną do dnia 15 września 2022 roku. Wskazano, że w fakturze VAT nr (...) naliczono opłatę w wysokości 3.101 zł, podczas gdy należało policzyć 7.629,96 zł (wg stawki 0,67742 zł netto za kWh).

Dnia 1 września 2022 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT korygującą nr (...) za dostarczanie paliwa gazowego w okresie od 1 do 30 czerwca 2022 roku do punktu poboru położonego w G. przy ul. (...) na kwotę 4,34 zł płatną do dnia 15 września 2022 roku. Wskazano, że w fakturze VAT nr (...) naliczono opłatę w wysokości 905,04 zł, podczas gdy należało policzyć 909,38 zł (wg stawki 0,59818 zł netto za kWh).

Dnia 6 października 2022 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT nr (...) za dostarczanie paliwa gazowego w okresie od 1 do 30 września 2022 roku do punktu poboru położonego w G. przy ul. (...) na kwotę 10.239,32 zł (wg stawki 0,79628 zł netto za kWh) płatną do dnia 20 października 2022 roku.

(bezsporne, nadto dowody: faktury, k. 26-30)

Pismem z dnia 22 listopada 2022 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 49.438,57 zł w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Pismo to zostało doręczone pozwanemu 29 listopada 2022 roku.

(dowody: wezwanie do zapłaty, k. 31-31v; wydruk z systemu śledzenia przesyłek Poczty Polskiej S.A., k. 32-33)

Sąd zważył co następuje:

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie faktów bezspornych i niezaprzeczonych (art. 229 i 230 k.p.c.) oraz w oparciu o niekwestionowane przez strony dokumenty. Tylko uzupełniająco Sąd opierał się na zeznaniach reprezentanta pozwanej spółki (...), które należało uznać za wiarygodne w całości.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ustalając stan faktyczny, Sąd miał na uwadze, że okolicznością bezsporną było związanie stron postępowania umową, która obejmowała sprzedaż paliwa gazowego oraz świadczenie usług dystrybucji. W tym miejscu należy odnotować, że powód nie przedłożył co prawda tej umowy, lecz jedynie jej niepodpisany przez nikogo projekt, niezawierający nawet danych pozwanego (k. 15 i następne). Skoro jednak pozwany nie kwestionował samego faktu zawarcia umowy ani treści tego wydruku, to Sąd uznał, że strony wiązała umowa, której postanowienia odpowiadały przedłożonemu projektowi.

Nie było również wątpliwości, że na podstawie wspomnianej umowy powód dostarczał pozwanemu paliwo gazowe. Bezsporne było również, że pozwany złożył powodowi oświadczenie konieczne do objęcia go ochroną taryfową wprowadzoną ustawą z dnia 26 stycznia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców paliw gazowych w związku z sytuacją na rynku gazu (Dz. U. z 2022r., poz. 202). Powód początkowo pozytywnie rozpatrzył prośbę o objęcie pozwanego ochroną taryfową, jednak po pewnym czasie zmienił swoje stanowisko na negatywne. Spór między stronami dotyczył kwestii prawnych, tj. czy cofnięcie oświadczenia woli powoda było skuteczne, czy pozwany kwalifikował się do skorzystania z preferencyjnych cen gazu oraz czy wystąpienie z roszczeniem przez powoda stanowiło nadużycie prawa.

Na wstępie należy zauważyć, że aktem prawnym, który określa zasady i warunki zaopatrywania odbiorców w paliwo gazowe przez przedsiębiorstwa energetyczne jest ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne (tj. z dnia 19 maja 2022 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385), dalej: „pr. energ.”). Zgodnie z art. 5 ust. 1 i 3 powyższej ustawy dostarczanie paliw gazowych lub energii odbywa się, po uprzednim przyłączeniu do sieci, o którym mowa w art. 7, na podstawie umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji albo umowy sprzedaży, umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji i umowy o świadczenie usług magazynowania paliw gazowych lub umowy o świadczenie usług skraplania gazu. Dostarczanie paliw gazowych lub energii może odbywać się na podstawie umowy zawierającej postanowienia umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji tych paliw lub energii, zwanej dalej „umową kompleksową”. Nadto w myśl art. 535 § 1 k.c. w zw. z art. 555 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii, praw oraz wody.

W niniejszej sprawie kluczowe znaczenie miały przepisy ustawy Prawo energetyczne w brzmieniu nadanym ustawą o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców paliw gazowych w związku z sytuacją na rynku gazu. Zgodnie z art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. c oraz art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. d tiret dziewiąte pr. energ. odbiorcy paliw gazowych, którzy z mocy umowy zobowiązani są do zapewnienia paliwa gazowego do lokalnej produkcji ciepła zużywanego w lokalach podmiotów prowadzących działalność kulturalną na potrzeby tej działalności, są rozliczani przez przedsiębiorstwo energetyczne na podstawie taryf podlegających zatwierdzeniu przez Prezesa URE (Urzędu Regulacji Energetyki) – pod warunkiem złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 62ba pr. energ. Wypada zauważyć, że poddanie taryf ustalanych przez przedsiębiorstwa energetyczne nadzorowi Prezesa URE zapewniało określonym kategoriom podmiotów preferencyjne, niższe stawki za paliwo gazowe w obliczu rosnących cen tego surowca na światowym rynku.

Zgodnie z art. 62ba ust. 2 pr. energ. oświadczenie składane przez odbiorcę zawiera 1) oświadczenie o spełnianiu warunków do uznania go za odbiorcę, o którym mowa w art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. b lub c; 2) wskazanie danych służących określeniu szacowanej części paliwa gazowego, która będzie zużywana na potrzeby trzech wymienionych kategorii odbiorców oraz 3) określenie szacowanej części paliwa gazowego, która będzie zużywana na potrzeby, o których mowa w pkt 2.

Przechodząc do zasadniczych rozważań, należy wskazać, że przed zawarciem umowy pozwany złożył powodowi oświadczenie, o którym mowa w art. 62ba ust. 2 pr. energ., wyrażając wolę kupowania paliwa gazowego po obniżonej cenie. Pismem z dnia 9 maja 2022 roku powód oświadczył, że „oświadczenie zostało uwzględnione w całości” (k. 71). Sąd nie miał wątpliwości, że powyższy komunikat powoda również miał charakter oświadczenia woli – powód zgodził się na sprzedaż paliwa gazowego wg taryf zatwierdzonych przez Prezesa URE. Wypada mieć na względzie, że choć powodowa spółka stanowi państwową osobę prawną, a zawierane przez nią umowy mają częstokroć charakter kontraktów adhezyjnych, to jednak w relacjach powoda z klientami obowiązują reguły prawa cywilnego co do składania i odwoływania oświadczeń woli. W szczególności powód nie miał uprawnień do kształtowania stosunku prawnego z pozwanym w sposób władczy, nie mógł zmieniać go jednostronnie. Porozumienie stron co do obniżenia ceny sprzedaży gazu stanowiło bowiem immanentną część stosunku zobowiązaniowego i dalsze jego modyfikacje wymagały co do zasady zgodnych oświadczeń woli. Podkreślić należy, że pozwany wyraził swoją wolę oświadczeniem z dnia 7 marca 2022 roku, powód zaś pismem z dnia 9 maja 2022 roku. W ocenie Sądu doszło więc do modyfikacji w zakresie ceny gazu – na podstawie zgodnych oświadczeń woli obu stron. Dopiero później, powód wyraził zamiar stosowania w rozliczeniach z pozwanym wolnorynkowych stawek, jednak pozwany nie chciał się zgodzić na anulowanie bonifikaty. Nie doszło zatem do zgodnej modyfikacji umowy w zakresie ceny gazu.

W odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty, powód twierdził, że „odwołał” (k. 113v), czy też „cofnął oświadczenie” (k. 114). Należy więc zwrócić uwagę na treść art. 61 § 1 k.c., zgodnie z którym oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Na gruncie niniejszej sprawy nie ma jednak wątpliwości, że próba odwołania przez powoda oświadczenia z 9 maja 2022 roku miała miejsce ponad miesiąc po jego złożeniu pozwanemu. Próba ta wypadała zatem bezskutecznie. W ocenie Sądu, choć pewne decyzje powoda jako przedsiębiorstwa państwowego są sztywno regulowane przepisami prawa, to jednak w relacjach z kontrahentami, w szczególności w zakresie modyfikacji wcześniej zawartych umów, składa on im oświadczenia woli. Nawet gdyby przyjąć, że oświadczenie powoda stanowiło jedynie oświadczenie wiedzy, to należy zwrócić uwagę na brzmienie wprowadzonego w 2016 roku do kodeksu cywilnego przepisu art. 65 ¹ k.c., zgodnie z którym przepisy o oświadczeniach woli stosuje się odpowiednio do innych oświadczeń.

Powód sugerował też, że został wprowadzony w błąd przez pozwanego, który oświadczył mu, że należy do kategorii podmiotów uprzywilejowanych, podczas gdy w rzeczywistości tak nie było. Wypada więc przywołać art. 88 § 1 k.c., który nie pozostawia wątpliwości, że dla uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu niezbędne jest pisemne oświadczenie w tym przedmiocie. Powód jednak takiego oświadczenia nie złożył.

Tylko na marginesie warto zauważyć, że stronie powodowej nie udało się wykazać, by pozwany wprowadził go w błąd. W piśmie z dnia 23 czerwca 2022 roku powód przyznał bowiem, że został poinformowany przez pozwanego już jego pismem z dnia 14 kwietnia 2022 roku, że jest on przedsiębiorstwem energetycznym (k. 89). Faktycznie z analizy wspomnianego pisma (k. 70v) wynika, że pozwany nie krył przed powodem, że jako przedsiębiorstwo energetyczne produkuje ciepło w lokalnych źródłach ciepła i dostarcza je do gospodarstw domowych w budynkach wielolokalowych jak i do lokali podmiotów określonych w art. 62 ust. 2 pkt 2 lit. d pr. energ. Wypada więc wskazać, że już po otrzymaniu tych wyjaśnień powód udzielił pozytywnej odpowiedzi na oświadczenie pozwanego. Powód niezasadnie więc twierdził, że został wprowadzony w błąd, podczas gdy na podstawie wyjaśnień pozwanego dysponował wystarczającą i rzetelną wiedzą o sytuacji pozwanej spółki. Powyższe wskazuje zatem, że zmiana stanowiska powoda wynikała przede wszystkim ze zmiany subiektywnego sposobu interpretacji przepisów Prawa energetycznego a nie z niedostatku informacji o specyfice działalności pozwanego.

Podsumowując tę część rozważań, należy więc wskazać, że powód nie odwołał skutecznie swojego oświadczenia o zastosowaniu w relacjach z pozwanym preferencyjnych stawek za gaz, nie uchylił się również od skutków prawnych tego oświadczenia. Niewątpliwie zatem między stronami obowiązywały taryfy podlegające zatwierdzeniu przez Prezesa URE, a powód niezasadnie domagał się wyższych cen (tak: wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 5 grudnia 2023 r., sygn. akt VI Ga 158/23, niepubl.).

W dalszej kolejności Sąd pragnie wskazać, że wbrew twierdzeniom powoda, pozwany spełniał kryteria do objęcia go ochroną taryfową. Zdaniem Sądu pozwany w dniu 7 marca 2022 roku złożył powodowi prawdziwe oświadczenie. Trzeba bowiem wskazać, że zgodnie z art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. c pr. energ. oraz art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. d tiret dziewiąte pr. energ., aby objąć pozwanego preferencyjną taryfą, powinien był spełnić kilka kryteriów. Pierwszym z nich jest wynikający z umowy obowiązek zapewnienia paliwa gazowego do lokalnej produkcji ciepła zużywanego w podmiotach prowadzących działalność kulturalną na potrzeby tej działalności. Pozwany udowodnił, że ciąży na nim taka powinność, która wynika z umowy zawartej z (...) im. (...). Dr W. Ł. w G.. Ta jednostka stanowi podmiot prowadzący działalność kulturalną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 194). Powód nie negował faktu, że w G. przy ul. (...) mieści się to muzeum.

Poza tym dostarczone paliwo gazowe winno być zużyte do lokalnej produkcji ciepła. Pozwany wyjaśnił, że w budynku przy ul. (...) w G. mieści się obsługiwana przez niego kotłownia, w której produkowane jest ciepło wyłącznie dla potrzeb muzeum. Na ten właśnie cel pozwany zużywał paliwo gazowe dostarczane przez powoda. W braku ustawowej definicji „lokalnej produkcji ciepła” (art. 62b ust. 1a pr. energ. został dopiero dodany ustawą z dnia 15.12.2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2687), która weszła w życie 21.12.2022 roku), należało uznać, że działalność pozwanego w zakresie ogrzewania budynku przy ul. (...) w G. niewątpliwie mogła być zakwalifikowana w taki sposób. Ponadto, taryfy miały zastosowane tylko w zakresie, w jakim produkowane ciepło było zużywane w gospodarstwach domowych lub w lokalach podmiotów wymienionych w art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. d. Należy więc wskazać, że pozwany w swoim oświadczeniu z dnia 7 marca 2022 roku wskazał, że w przypadku punktu poboru gazu przy ul. (...) 100 % tego paliwa było zużywane na potrzeby muzeum. Powód nie kwestionował wielkości tego udziału. Sąd nie miał więc wątpliwości, że pozwany wpisywał się w kategorię odbiorców paliw gazowych, o których mowa w art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. c pr. energ.

Wypada też zauważyć, że w ten sposób początkowo zakwalifikował pozwanego powód – i to mimo wiedzy co do charakteru działalności prowadzonej przez pozwanego. Następnie jednak zmienił zdanie, twierdząc, że pozwany nie prowadzi lokalnej produkcji ciepła, lecz wytwarza je w ramach działalności gospodarczej. Trzeba jednak wskazać, że w stanie prawnym obowiązującym do grudnia 2022 roku nie sposób dopatrzyć się przeszkód, by do grona podmiotów z art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. c pr. energ. zaliczyć także przedsiębiorstwa energetyczne – o ile produkcja ciepła przez te podmioty ma charakter lokalny – a tak właśnie jest w przypadku pozwanego. Powód powoływał się na wytyczne i interpretacje wydawane przez Ministerstwo Aktywów Państwowych czy też Ministerstwo Klimatu i (...), z których miało wynikać, że lokalną produkcję ciepła mogą prowadzić tylko zarządcy budynków, a w każdym razie, że taka produkcja nie może mieć miejsca „w ramach niezależnie prowadzonej działalności gospodarczej”. Sąd pragnie jednak zauważyć, że choć jest poniekąd zrozumiałe, iż powód, jako przedsiębiorstwo państwowe, brał pod uwagę takie wskazania, to jednak nie stanowiły one źródła prawa powszechnie obowiązującego i w żaden sposób nie kształtowały sytuacji prawnej pozwanego. Tymczasem w przepisach prawa nie sposób dopatrzeć się podstaw do zawężającej interpretacji przepisu art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. c pr. energ. i pozostawienia poza jego nawiasem przedsiębiorstw energetycznych, o ile spełniały pozostałe wskazane w ustawie kryteria.

Na zakończenie warto wspomnieć, że pozwany podnosił również zarzut nadużycia prawa przez powoda, twierdząc, że żądanie wyższej ceny gazu jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Przepis ten ma charakter wyjątkowy i może mieć zastosowanie w przypadku nadużycia prawa przez osobę korzystającą z przysługującego jej formalnie uprawnienia.

W ocenie Sądu, gdyby nawet uznać, że istniały prawne podstawy do skierowania przez powoda roszczenia przeciwko pozwanemu, to należałoby przyjąć, że stanowi ono nadużycie prawa. Trzeba bowiem wziąć pod uwagę, że intencją ustawodawcy było uchronienie szczególnie wrażliwych podmiotów, w tym instytucji szczególnie ważnych dla społeczeństwa, takich jak podmioty prowadzące działalność kulturalną, przed konsekwencjami radykalnego wzrostu cen paliwa gazowego. W niniejszej sprawie nie było wątpliwości, że całość gazu dostarczanego przez powoda pozwanemu była wykorzystywana właśnie w celu zaopatrzenia w ciepło muzeum. Pozwany niezwłocznie po uzyskaniu zapewnienia o stosowaniu w rozliczeniach z powodem preferencyjnej taryfy zawarł z muzeum porozumienie obniżające stawki opłat za energię cieplną i to ze skutkiem na 1 stycznia 2022 roku, zobowiązując się do skorygowania wystawionych już faktur. Pozwany niewątpliwie nie przejawiał więc postawy nastawionej na zysk. Tymczasem to powód, będący jednostką państwową, szukał sposobu na wycofanie się ze złożonego już oświadczenia, nie bacząc, że będzie to skutkować obciążeniem instytucji kultury znacznie wyższymi cenami gazu. Niewątpliwie więc to powód działał wbrew intencji ustawodawcy, skupiając się na maksymalizacji wpływów, lekceważąc natomiast potrzeby podmiotów szczególnie wrażliwych na radykalne wahanie cen mediów i zapominając o służebnej roli, jakiej wypełnienia należałoby oczekiwać od państwowego przedsiębiorstwa energetycznego. Postępowanie powoda poddawało się zatem jednoznacznie negatywnej ocenie w świetle akceptowanych powszechnie norm. Naganny był również sposób sformułowania pozwu przez stronę powodową. Powód próbował bowiem przedstawić pozwanego po prostu jako nierzetelnego kontrahenta, który zużył paliwo gazowe, lecz nie chciał za nie zapłacić. Powód w ogóle nie wspomniał o zawiłościach prawnych wynikłych we wzajemnych relacjach z pozwanym. Dopiero w odpowiedzi na sprzeciw przyznał, że istniały rozbieżności interpretacyjne w związku z terminologią użytą przez ustawodawcę.

W kontekście zastosowania art. 5 k.c. znacznie ma również fakt, że powód zaakceptował deklaracje pozwanego, które zapewniły mu niższe ceny za sprzedaż gazu, że pozwany wykorzystał zakupiony gaz do wytworzenia ciepła dla muzeum oraz że obniżył ceny temu odbiorcy. Wypada przyznać, że faktury wg niższych stawek zaczął wystawiać od 1 czerwca 2022 r. – co wynikało z zeznań J. R.. Pozwany wstrzymał się z wystawieniem faktur korygujących za okres od 1 stycznia do 31 maja 2022 r. Należy jednak zauważyć, że zgodnie z treścią § 2 ust. 2 aneksu nr (...) (k. 87) pozwany jest do tego zobowiązany. Pozwany nie uzyska więc wyższego wynagrodzenia od muzeum. Gdyby więc nawet uznać, że aktualna interpretacja prawa energetycznego przez powoda jest prawidłowa, to uwzględnienie powództwa prowadziłoby do pokrzywdzenia pozwanego przez pomyłkę powoda popełnioną na etapie weryfikacji wniosku. Próba przerzucenia kosztów tej pomyłki na pozwanego była z pewnością nielojalna i niesprawiedliwa (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 30 października 2023 r., sygn. akt VI Ga 86/23, niepubl.). Ponadto, obarczanie pozwanego ekonomicznymi konsekwencjami uchwalenia prawa, które początkowo, jak się wydaje, nie odzwierciedlało woli jego autorów, jest przy tym nie do pomyślenia, zwłaszcza, że pozwany działał w zaufaniu do oświadczeń powoda i brzmienia przepisów, które dopiero od grudnia 2022 roku w dość jasny sposób regulują jego sytuację.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie i podlegało oddaleniu – na podstawie art. art. 62b ust. 1 pkt 2 lit. c pr. energ. w zw. z art. 62ba pr. energ. w zw. z art. 61 § 1 zd. drugie k.c. a contrario i art. 88 § 1 k.c. a contrario.

Konsekwencją rozstrzygnięcia o żądaniu pozwu było orzeczenie o kosztach procesu. Strona powodowa jako przegrywająca sprawę ponosi koszty celowej obrony strony pozwanej, stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.). Koszty po stronie pozwanej obejmowały kwotę 3.600 złotych z tytułu opłaty za czynności radców prawnych, stosownie do wartości przedmiotu sporu (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265)) oraz kwotę 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Sędzia Ryszard Kołodziejski