Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt

V K 295/22

1.  USTALENIE FAKTÓW

1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1.

M. D. (1)

W okresie od 20 marca 2018 r. do 20 listopada 2018 r. pełniąc funkcję Prezesa Zarządu płatnika (...) S.A. z/s przy ul. (...) w W., w krótkich odstępach czasu z wykorzystaniem takiej samej sposobności, nie wpłacił na rachunek Naczelnika Drugiego (...) Urzędu Skarbowego w W. kwot pobranych zaliczek od wynagrodzeń wypłaconych pracownikom na podatek dochodowy od osób fizycznych, w terminie ustawowym do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, za miesiące od lutego do października 2018 r., w łącznej kwocie 130.019,00 zł, wynikających ze złożonej deklaracji PIT- 4R za 2018 r., co stanowi naruszenie art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, to jest przestępstwo skarbowe z art. 77§2 kks w zw. z art. 77§1 kks w zw. z art. 6§2 kks w zw. z art. 9§3 kks.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

1. W 2018 roku M. D. (1) pełnił funkcję Prezesa Zarządu spółki (...) SA z siedzibą w W. przy ul. (...) będąc jednocześnie członkiem zarządu. Członkiem zarządu w tym roku był także R. G., a następnie P. G. (zmiana danych w rejestrze 11 października 2018 roku). Z uwagi na zajmowane stanowisko był odpowiedzialny za prowadzenie spraw gospodarczych i finansowych spółki, w tym terminowe regulowanie zobowiązań publicznoprawnych (...) SA. Nie udzielił innej osobie pełnomocnictwa lub upoważnienia w tym zakresie. Będąc podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych nie wpłacił na rachunek Naczelnika Drugiego (...) Urzędu Skarbowego w W. zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłaconych pracownikom wynagrodzeń, za miesiące od lutego do października 2018 r. w terminie ustawowym do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki na podatek. Deklaracje PIT-4R (o zaliczkach na podatek dochodowy) za wymienione powyżej miesiące 2018 r. były składane do Drugiego (...) Urzędu Skarbowego w W. w terminie. Działanie to spowodowało uszczuplenie należności publicznoprawnej w łącznej kwocie 122.265 zł.

częściowo wyjaśnienia oskarżonego M. D. (1)

91-103, 238

zeznania świadka P. G.

45-47

zeznania świadka R. G.

50-52

zeznania świadka A. H.

67-69

zeznania świadka B. K.

79-81

zeznania świadka D. O.

104-111

odpis pełny z Krajowego Rejestru Sądowego z Rejestru Przedsiębiorców Spółki Akcyjnej (...)

9-12, 216-223

lista zaległości wraz z odsetkami (stan na 15.03.2019 r.) z tytułu podatku PIT wraz z kartą kontową (...) SA

56-57

wydruk deklaracji PIT-4R za 2018 r. z systemu (...)

58

wydruk korespondencji elektronicznej z R. G. wraz ze skanem wypowiedzenia umowy o pracę

62-63

2. U M. D. (1) nie stwierdzono choroby psychicznej ani upośledzenia umysłowego, rozpoznano inne zaburzenia natury psychicznej - dolegliwości nerwicowe, zaburzenia depresyjno - lękowe mieszane. Stan psychiczny oskarżonego nie znosił ani nie ograniczał u niego zdolności rozpoznania znaczenia czynu jak i pokierowania swoim postępowaniem.

opinia biegłych psychiatrów M. D. (2) i J. R.

129-135

3. Oskarżony M. D. (1) nie był dotychczas osobą karaną.

informacja z Krajowego Rejestru Karnego

234

2.  OCena DOWOdów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.1

częściowo wyjaśnienia oskarżonego M. D. (1)

- nie budzące wątpliwości w zakresie faktu nieuregulowania zobowiązań objętych aktem oskarżenia na rzecz urzędu skarbowego w kontekście pozostałego ujawnionego materiału dowodowego,

- znajdujące odzwierciedlenie w treści zeznań przesłuchanych w sprawie świadków jak i korespondujące z dokumentacją skarbową,

- wskazujące na brak odrębnych prawnych regulacji w spółce w zakresie reprezentacji i odpowiedzialności,

zeznania świadka P. G.

- logiczne, rzeczowe,

- potwierdzające pełnienie przez oskarżonego funkcji prezesa spółki oraz jego odpowiedzialność za sprawy spółki oraz podejmowanie wszelkich decyzji biznesowych i operacji na rachunkach bankowych, jak również kierowania informacji odnośnie wysokości i terminowości zapłaty podatku bezpośrednio do oskarżonego, a od czasu kiedy akcjonariuszem został D. O. wymagające także jego ostatecznej akceptacji, w tym zakresie korespondujące z relacją świadka B. K. i R. G.,

zeznania świadka R. G.

- spójne, nie budzące wątpliwości, przedstawiające rolę świadka w spółce oraz charakter stosunków łączących go z zarządem, pokrywające się z zeznaniami świadka A. H. odnośnie zajmowania się głównie sprawami informatycznymi,

- korespondujące z relacją B. K. w zakresie braku możliwości przez nią autoryzacji przelewów, które wymagały akceptacji oskarżonego,

- wskazujące na decydowanie przez oskarżonego w sprawach gospodarczych w tym finansowych spółki, w niektórych kwestiach porozumiewającego się z D. O., co pokrywa się z relacją świadków P. G. i B. K.,

zeznania świadka A. H.

- jasne, konkretne,

- przedstawiające z jej perspektywy strukturę i hierarchię w spółce,

- potwierdzające pełnienie przez oskarżonego funkcji prezesa zarządu,

- świadek nie miała jednak bardziej szczegółowej wiedzy odnośnie kondycji gospodarczej spółki oraz procedur płatności podatków oraz osób odpowiedzialnych w tym zakresie,

- uzupełniające się wzajemnie z relacją R. G., że zajmował się on sprawami techniczno - gospodarczymi

zeznania świadka B. K.

- logiczne i rzeczowe, odnoszące się do okoliczności związanych z wykonywaniem przez nią obowiązków służbowych,

- potwierdzające sporządzanie przez świadka deklaracji PIT-4R za miesiące 2018 r. oraz otrzymywanie informacji o wysokości zaległości, o czym świadek zawiadamiała drogą elektroniczną prezesa,

- korelujące z pozostałym materiałem dowodowym w zakresie tego, że wszelkie naliczenia związane z płatnościami spółki przekazywane były oskarżonemu ściśle współpracującemu z D. O. od czasu kiedy stał się akcjonariuszem spółki,

- pokrywające się w powyżej części z zeznaniami świadków P. G. i R. G.,

zeznania świadka D. O.

- logiczne i wewnętrznie spójne,

- przedstawiające okoliczności sprawy z punktu widzenia głównego akcjonariusza i sprawowania nadzoru właścicielskiego nad spółką, w tym wskazujące, że kwestie obliczania podatków oraz dokonywania przelewów z tytułu należności podatkowych nie należały do zadań świadka, sprawami finansowymi zajmował się zarząd za wiedzą świadka i po jego akceptacji,

- potwierdzające brak odrębnych uregulowań prawnych w zakresie reprezentacji i odpowiedzialności w spółce,

odpis pełny z Krajowego Rejestru Sądowego z Rejestru Przedsiębiorców Spółki Akcyjnej (...)

- sporządzony przez uprawniony podmiot w zakresie jego działania,

- niekwestionowany przez strony,

lista zaległości wraz z odsetkami (stan na 15.03.2019 r.) z tytułu podatku PIT wraz z kartą kontową (...) SA

- dokument urzędowy sporządzony przez uprawniony organ w zakresie jego działania,

- niekwestionowany przez strony,

wydruk deklaracji PIT-4R za 2018 r. z systemu (...)

- dokument urzędowy sporządzony przez uprawniony organ w zakresie jego działania,

- niekwestionowany przez strony,

wydruk korespondencji elektronicznej z R. G. wraz ze skanem wypowiedzenia umowy o pracę

- brak wątpliwości co do ich wiarygodności,

- niekwestionowany przez strony,

opinia biegłych psychiatrów M. D. (2) i J. R.

- jasna, pełna, niezawierająca sprzeczności,

- należycie uzasadniona,

- oparta na fachowej wiedzy i doświadczeniu zawodowym,

- niekwestionowana przez strony,

informacja z Krajowego Rejestru Karnego

- dokument urzędowy sporządzony przez uprawniony organ w zakresie jego działania,

- niekwestionowany przez strony.

2.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.1.1

częściowo wyjaśnienia oskarżonego M. D. (1)

- argumentacja dotycząca nie do końca sprecyzowanego podziału obowiązków w spółce w kwestiach finansowych, gdzie decyzje związane ze środkami na koncie i ich płynnością miały spoczywać poza oskarżonym na większościowym akcjonariuszu spółki (...), a także w zakresie braku regulacji zobowiązań z uwagi na trudności finansowe firmy jak i informowania przez oskarżonego akcjonariusza o zaległościach w należnościach publicznoprawnych, pozostają irrelewantne dla wypełniania znamion przestępstwa, a także nie stanowią podstawy do uchylenia oskarżonego od odpowiedzialności za popełniony czyn.

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☒

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

I

M. D. (1)

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Przedmiotem ochrony przepisu art. 77 kodeksu karnego skarbowego jest obowiązek podatkowy wobec Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego oraz terminowość w rozliczaniu się z pobranego podatku. Zachowanie sprawcy przestępstwa polega na niewpłaceniu w terminie już pobranego podatku na rachunek właściwego organu. Podmiotem czynu jest m. in. płatnik. Zgodnie z regułą kaskadowego odesłania do ordynacji podatkowej, zawartej w art. 53§30 kks, płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej zobowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do 3 czynności: obliczenia podatku, jego pobrania od podatnika oraz wpłacenia we właściwym terminie organowi podatkowemu (art. 8 ordynacji podatkowej). Delikt ma charakter indywidualny. Zgodnie z art. 9§3 kks za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Art. 9§3 kks określa tzw. odpowiedzialność rozszerzoną, np. prezesa zarządu spółki, jako kierującego pracami tego zarządu, chyba, że obowiązki w tym zakresie wyraźnie powierzono innemu członkowi zarządu (wyr. SN z 2 lipca 2002 r., IV KK 164/02, OSNKW 2002, Nr 11–12, poz. 106). Zgodnie z tym orzeczeniem „Skoro zarząd spółki prowadzi sprawy tej spółki, a pracami zarządu kieruje jego prezes, to jeżeli nie powierzono spraw spółki jako płatnika podatku od wynagrodzeń osób fizycznych (zaliczek na ten podatek) innemu z członków zarządu albo kierownikowi innej komórki organizacyjnej tej firmy, prezes zarządu spółki jest tą osobą, która zajmuje się jej sprawami gospodarczymi w powyższym zakresie, jeżeli nie dojdzie do wskazania, stosownie do art. 31 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) innej jeszcze osoby odpowiedzialnej za czynności spółki jako płatnika podatku. Jak wskazał Sąd Najwyższy zajmowanie się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, objawiać się zatem powinno działaniami stanowczymi i decyzyjnymi (uzasadnienie wyroku SN z dn. 22 lutego 2006 r., III KK 213/05, OSNKW 2006, nr 5, poz. 45). Jednocześnie artykuł 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości stanowi, że w sytuacji, gdy kierownik jednostki powierza swe obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości innej osobie lub przedsiębiorcy za ich zgodą, nie jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu nadzoru. Odpowiedzialność ta jest niezbywalna, co oznacza, że nie można jej praktycznie wyłączyć lub scedować na inną osobę. Ponoszenie odpowiedzialności za realizację zadań z zakresu rachunkowości nie jest tożsame z fizycznym prowadzeniem ksiąg rachunkowych oraz wykonywaniem innych czynności z zakresu rachunkowości przez kierownika jednostki. Odpowiedzialność ta może mieć dwa wymiary:

- odpowiedzialność z tytułu nadzoru, w sytuacji kiedy prowadzenie ksiąg rachunkowych zostało powierzone innej osobie lub innemu podmiotowi,

- odpowiedzialność za prowadzenie rachunkowości, kiedy jest ono realizowane przez samego kierownika jednostki.

Oskarżony M. D. (1) na podstawie przepisów prawa – art. 368§1 kodeksu spółek handlowych – zajmował się sprawami gospodarczymi, w szczególności (...) spółki akcyjnej (...). W 2018 roku był prezesem dwuosobowego zarządu, przy czym drugi członek zarządu, ani inna osoba nie została umocowana do spraw podatkowych. Spółka, jako płatnik, nie wyznaczyła bowiem osoby odpowiedzialnej za obliczanie, pobieranie i terminowe wpłacanie pobranych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. W tym miejscu należy zauważyć, iż jak wynika z zeznań B. K., księgowej spółki, prowadziła ona obsługę płacową spółki, jednakże obsługa ta nie obejmowała terminowego wpłacania podatku na rzecz właściwego organu podatkowego, gdyż ten obowiązek spoczywał bezpośrednio na płatniku, czyli spółce (...).

Z zebranych dowodów wynika, że w okresie zarzutu w spółce działał jej akcjonariusz większościowy D. O., który miał podejmować decyzje w zakresie środków na koncie. Nie był on jednak członkiem zarządu, a de facto właścicielem firmy, w której podejmował decyzje strategiczne, biznesowe i finansowe. Niemniej jednak, w oparciu o powyżej przytoczone przepisy prawa, nie był osobą reprezentującą spółkę i odpowiedzialną za jej sprawy, ponadto zgodnie z art. 301§5 ksh akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Znamię czasownikowe „nie wpłaca” oznacza zaniechanie uiszczenia organowi podatkowemu pobranego podatku. Jakkolwiek przepis art. 77 kks wskazuje na zaniechanie wpłaty w terminie, to nawet w braku tego znamienia modalnego należałoby przyjąć, że chodzi o brak uiszczenia pobranego podatku w określonym czasie - przewidzianym przepisami prawa podatkowego. Każde bowiem zaniechanie jest niewykonaniem prawnie nakazanego działania w określonym terminie. Ustawodawca, wskazując na zaniechanie wpłaty podatku w terminie, nie daje tym samym do zrozumienia, że istnieją takie zaniechania, które są karalne w razie braku działania w terminie i na takie, które są karalne w razie braku działania w ogóle. Obie wyróżnione postaci zaniechania są równoznaczne, realizacja znamion czynu zabronionego następuje bowiem z upływem terminu zapłaty. Ewentualne uiszczenie podatku pobranego po terminie ma znaczenie wyłącznie z perspektywy wymiaru kary.

M. S. w roku podatkowym 2018 zatrudniała pracowników, była zatem zobowiązana do uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek właściwego urzędu skarbowego (art. 38 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Zebrany materiał dowodowy nie rodził wątpliwości co do tego, że spółka (...) nie wpłacała w ustawowym terminie zaliczek miesięcznych na podatek dochodowy od osób fizycznych zatrudnionych w firmie za miesiące od lutego do października 2018 r. w łącznej kwocie 122.265 zł. Powyższa kwota została ustalona w oparciu o zsumowanie zaległości za miesiące luty-październik 2018 r. zgodnie z listą (k. 56), w związku z czym w granicach zarzutu w tej właśnie wysokości ustalił właściwą kwotę pobranych zaliczek na podatek dochodowy. Oskarżony miał świadomość, że wynagrodzenia wypłacane pracownikom były pomniejszone o wartość obliczonych zaliczek, a zatem, że pobrane zostały zaliczki na podatek dochodowy. W takich warunkach oskarżony zdecydował jednak o niewpłacaniu w ustawowym terminie pobranych zaliczek na rachunek urzędu skarbowego, co uchybiało jego obowiązkowi. Nie ma również wątpliwości, co do tego, że decydując o zaniechaniu uregulowania wskazanych wyżej należności w terminie działał celowo i zgodnie z założonym planem. Okres, w którym sprawca dopuścił się przestępstwa obejmuje prawie cały 2018 rok podatkowy. W inkryminowanym okresie (...) S.A. cały czas funkcjonowała i, mimo trudności finansowych, na jej konto wpływały środki pieniężne. Z całokształtu ujawnionego podczas rozprawy materiału dowodowego wynikało, że przez cały wskazany okres wolą zarządu spółki przede wszystkim wypłacano wynagrodzenie pracownikom, natomiast dopiero w drugiej kolejności zgromadzone środki pieniężne przeznaczano na uregulowanie obowiązków podatkowych. Ewentualne trudności finansowe spółki nie mogą zwalniać od odpowiedzialności za przestępstwo skarbowe. To po stronie podmiotu gospodarczego, zobowiązanego do płacenia podatków, leży obowiązek takiego zorganizowania działalności, aby zabezpieczyć środki finansowe na zapłatę wszelkich ciężarów i świadczeń publicznych, a w tym określonych ustawowo podatków. Problemy finansowe i inne niepowodzenia danego podmiotu nie mogą zaś być przerzucane na Skarb Państwa i pośrednio również na innych podatników, poprzez niepłacenie podatków w terminie. Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach akcentował, że kondycja finansowa płatnika nie ma znaczenia dla odpowiedzialności karnoskarbowej płatnika (por. wyrok SN z dnia 16 maja 2002 r., IV KKN 427/98, Prok. i Pr. 2003, nr 2, poz. 12; wyrok SN z dnia 2 sierpnia 2002 r., IV KKN 426/98, LEX nr 55193; wyrok SN z dnia 19 sierpnia 1999 r., III KKN 434/97, Prok. i Pr. 2000, nr 1, poz. 16; postanowienie SN z dnia 25 października 1995 r., I KZP 30/95, OSP 1996, z. 4, poz. 68). Zasadnie bowiem uważa się, że środki pieniężne nie należą do płatnika, lecz do podatnika – do chwili pobrania, a do Skarbu Państwa – od czasu wpłacenia. Powinnością płatnika jest jedynie obliczyć, pobrać podatek i wpłacić go na rachunek organu. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym we wskazanych wyżej orzeczeniach, jeżeli płatnik środki finansowe posiada, przeznacza je jednak na inny uzasadniony ekonomicznie cel, zwłaszcza na podtrzymanie działalności gospodarczej, w grę wchodzi jedynie umniejszenie winy, nigdy zaś jej wyłączenie.

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i
środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

M. D. (1)

I

I

Do okoliczności obciążających zaliczono: wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu, zaplanowany sposób działania oskarżonego i rażące naruszenie ciążących na nim obowiązków. Oskarżony naruszył jeden z podstawowych obowiązków, wpływających na poprawne funkcjonowanie systemu podatkowego w Polsce, a co za tym idzie na interesy fiskalne kraju. Jako okoliczność łagodzącą sąd potraktował uprzednią niekaralność oskarżonego. Za uzasadnione uznano zatem wymierzenie oskarżonemu kary grzywny w wysokości 70 stawek dziennych po 100 zł każda. Jest to kara wymierzona z uwagi na naruszenie przez oskarżonego tożsamych rodzajowo dóbr prawnych oraz fakt bliskości czasowej pomiędzy popełnionymi czynami, co ukazuje determinację oskarżonego w lekceważeniu porządku prawnego. Nadto, na wymiar stawki dziennej wpłynęło działanie oskarżonego związane z osiągnięciem korzyści majątkowej. Zdaniem sądu ukształtowana w taki sposób kara oddaje stopień winy i społecznej szkodliwości czynów oskarżonego i jest sprawiedliwa, czyniąc nadto zadość wymogom prewencji ogólnej i szczególnej. W ocenie sądu kara orzeczona wobec oskarżonego powinna pozytywnie wpłynąć na jego osobowość. Kara ta ma również przeciwdziałać popełnianiu przez oskarżonego przestępstw w przyszłości. Ma w końcu skłonić oskarżonego do zmiany postępowania i przestrzegania porządku prawnego w przyszłości, a jednocześnie zaspokoić oczekiwania społeczne.

5.  inne zagadnienia

Z uwagi na przedstawiane przez obrońcę oskarżonego wątpliwości co do przedawnienia zobowiązania podatkowego stwierdzić należy co następuje.

Zgodnie z art. 44§1 pkt 1 kks karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 5 – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat. Bieg przedawnienia przestępstw skarbowych polegających na uszczupleniu lub na narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej, niebędącej należnością celną, rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności (art. 44§3 kks). W świetle art. 44§5 kks, jeżeli w okresie pięcioletnim (z art.44 §1 pkt 1) wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, przedawnienie takiego przestępstwa skarbowego ustaje z upływem 5 lat od zakończenia pięcioletniego okresu przedawnienia – a zatem gdy upłynęło 10 lat od popełnienia czynu. Wobec powyższego przesłanką warunkującą przedłużenie okresu karalności jest wszczęcie w okresie pięciu lat od popełnienia czynu postępowania przeciwko osobie (ad personam).

Rozważania dotyczące przedawnienia karalności czynu nie mogą być poczynione w oderwaniu od treści art. 70§1 i 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2023 r. poz.2383). Dostrzec trzeba, że art. 70§1 Ordynacji podatkowej ustanawia 5 – letni termin przedawnienia zobowiązań podatkowych, liczony od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Art. 70§6 analizowanego aktu prawnego wskazuje natomiast na sytuacje, w których bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu.

W analizowanej sprawie termin przedawnienia zobowiązania spółki (...) winien być liczony od 31 grudnia 2018 roku, tak więc co do zasady upłynąłby on 31 grudnia 2023 roku, pod warunkiem jednak, że nie wystąpiłyby wskazane w art. 70§6 Ordynacji podatkowej okoliczności nakazujące uznać, że doszło do zawieszenia biegu tego terminu.

W pkt 1 art. 70§6 Ordynacji podatkowej ustawodawca przewidział, iż bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.

Dla prawidłowej oceny możliwości zastosowania do stanu faktycznego sprawy oskarżonego M. D. (1) regulacji art. 70§6 pkt 1 Ordynacji podatkowej kluczowe znaczenie ma bowiem wynikający z tego przepisu obowiązek zawiadomienia podatnika o wszczętym postępowaniu w sprawie przestępstwa skarbowego.

Analizowany przepis został zmieniony, właśnie we fragmencie dotyczącym zawiadomienia podatnika, przez ustawę z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa, ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz ustawy - Prawo celne (Dz. U. 2013.1149). Art. 70§6 pkt 1 otrzymał brzmienie, zgodnie z którym zawieszenie terminu przedawnienia następuje z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony. Zmiana ta ma swoje źródło w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r., sygn. akt P 30/11 (Dz. U. z 2012 r. poz.848) analiza którego, w połączeniu w wymową wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadłych po wydaniu przedmiotowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, ma zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii przedawnienia w niniejszej sprawie. W tezie powołanego powyżej wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 70§6 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383), w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 58 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 169, poz. 1387 oraz z 2007 r. Nr 221, poz. 1650) w zakresie, w jakim wywołuje skutek w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku z wszczęciem postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym to postępowaniu podatnik nie został poinformowany najpóźniej z upływem terminu wskazanego w art. 70§1 ustawy - Ordynacja podatkowa, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny podniósł, że z chwilą upływu 5-letniego terminu przedawnienia podatnik musi zostać poinformowany, że przedawnienie nie następuje, bo jego bieg został zawieszony w związku z wszczęciem postępowania karnoskarbowego. Zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa wymaga ponadto, żeby podatnik wiedział, czy jego zobowiązanie podatkowe przedawniło się, czy nie. Dodać należy, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego zapadł na gruncie art. 70§6 pkt 1 Ordynacji podatkowej w brzmieniu, w którym ma on zastosowanie w realiach przedmiotowej sprawy. Zobowiązany podatnik ma zostać zawiadomiony o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia w związku z wszczęciem postępowania karnego czy karnego skarbowego, którego przedmiot wiąże się z niewykonaniem konkretnego zobowiązania, by można było zasadnie przyjąć, że termin przedawnienia został zawieszony. Takie zawiadomienie by było prawnie skuteczne i powodowało zawieszenie biegu terminu przedawnienia musi być skierowane do właściwej osoby. Akceptując pogląd wykształcony na gruncie orzecznictwa Sądu Najwyższego, że skuteczne przyjęcie oświadczenia wiedzy w imieniu spółki może nastąpić przez organ władczy, w tym znaczeniu, że zgodnie z art. 205§2 ksh może być nim jeden z członków zarządu spółki, zaakcentować jednocześnie należy, że musi to być osoba będąca członkiem zarządu w dacie złożenia tego oświadczenia wiedzy.

Tymczasem na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, iż postępowanie karne skarbowe w sprawie o przestępstwo zarzucane oskarżonemu zostało wszczęte 15 marca 2019 r. poprzez wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów. Z kolei treść zarzutu ogłoszono podejrzanemu M. D. (1) oraz przesłuchano go w tymże charakterze 22 maja 2019 r. Powyższe wskazuje, że podatnik został powiadomiony przed upływem terminu przedawnienia o fakcie wszczęcia postępowania karnoskarbowego, a to nakazuje uznać, że przedstawienie mu zarzutów było wystarczającą przesłanką zawieszenia biegu terminu przedawnienia należności publicznoprawnej, o którym mowa w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej. Stąd też brak podstaw do umorzenia postępowania z uwagi na przedawnienie zarzucanego oskarżonemu przestępstwa skarbowego.

7.  KOszty procesu

II

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 113§1 kks zasądzając na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1223,66 zł. Na kwotę tę złożyło się 483,66 zł wydatków poniesionych w toku postępowania przygotowawczego, 700 zł opłaty od kary grzywny (art. 3 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych z dnia 23 czerwca 1973 r. (Dz.U. Nr 27, poz. 152 z późn. zm.), 20 zł opłaty na informację z Krajowego Rejestru Karnego uzyskaną za pośrednictwem systemu (...) oraz 20 zł zryczałtowanych wydatków poniesionych w toku postępowania sądowego.

6.  Podpis