Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

26 października 2023 roku

Sąd Rejonowy / Okręgowy w Rybniku V Wydział

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sonia Lasota-Zawisza

Sędziowie

Ławnicy:

Protokolant: sekretarz sądowy Elżbieta Radochońska

przy udziale ./.

po rozpoznaniu 26 października 2023 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W. (...) Zakładu Spółki z siedzibą w T.

przeciwko W. M.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  nakazuje pobranie od powódki (...) Spółki Akcyjnej w W. (...) Zakładu Spółki z siedzibą w T. na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Rybniku) kwotę 4.210,70 zł (cztery tysiące dwieście dziesięć złotych 70/100) tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Sędzia Sonia Lasota-Zawisza

Sygn. akt V P 88/21

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w W. - (...) Zakład Spółki z siedzibą w T. domagał się od pozwanego W. M. zapłaty kwoty 7.950 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 2 lipca 2020 r. do dnia zapłaty, a także zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wskazał, że pozwany jest pracownikiem powoda wykonującym swoje obowiązki na stanowisku starszego rewidenta taboru. Wskazał, że 17 kwietnia 2020 r. dla pociągu (...) w relacji R. T. – O. B., w tym też na wagonie (...) pozwany przeprowadził próbę hamulca przed jazdą pociągu i sporządził kartę próby hamulca, w której nie stwierdził nieczynnych hamulców. Dodał, że w trakcie jazdy pociągu dyżurny ruchu poinformował maszynistę pociągu, że urządzenie (...) wykazało gorące hamulce na 28 wagonie od czoła. Podniósł, że maszynista dojechał do stacji B. celem dokonania oględzin wagonów w konsekwencji czego stwierdził nalepy za zestawie kołowym i zakręcony hamulec postojowy ww. wagonu. Oględziny również przeprowadził starszy rewident M. K. (1), który potwierdził nieprawidłowości. Wskazał, że wagon został przewieziony do zakładu celem wykonania naprawy w związku z czym zostały wygenerowane i poniesione określone koszty ze strony powoda. Podniósł, że całkowity koszt wyniósł łącznie 11.870,08 zł. Zarzucił pozwanemu naruszenie §8 ust. 1, 2 pkt 6 i 17 Regulaminu pracy oraz §27 ust. 2 pkt 4, ust. 8 pkt 4c, 5a i b instrukcji obsługi utrzymania w eksploatacji hamulców Cw-1. Wskazał wysokość dochodzonego roszczenia w kwocie 7.950 zł stanowiącej równowartość trzymiesięcznego wynagrodzenia pozwanego. Wymagalność roszczenia określił na dzień 17 kwietnia 2020 r. (vide: k. 3-5v).

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. Zakwestionował roszczenie co do zasady jak i co do wysokości. Podniósł, że powód w żaden sposób nie wykazał, że winę za zdarzenie ponosi pozwany. Dodał, że był przekonany, iż sprawdził dokładnie i szczegółowo hamulce postojowe i w chwili dokonywanej przez niego kontroli nie były one zakręcone w przedmiotowym wagonie. Zarzucił powodowi, że w żaden sposób nie podjął próby wyjaśnienia kto dokonał zakręcenia hamulca. Dodał, że w czasie między sprawdzeniem przez pozwanego składu a czasem do odjazdu, pociąg nie był w żaden sposób należycie zabezpieczony przed innymi pracownikami powoda lub osobami trzecimi. Według pozwanego skład został odbezpieczony krótko po kontroli pozwanego. Podniósł, że chciał wyjaśnić sprawę i zwrócił się do swoich przełożonych o udzielenie informacji dotyczącej pracowników pracujących na stanowisku ustawiacza, manewrowego i maszynisty przetaczających skład ze stacji R. T. (...) do stacji R. T. (...), jednakże powód odmówił mu udzielenia takich informacji. (vide: k. 79-81).

Sąd ustalił co następuje:

Pozwany W. M. pozostaje zatrudniony w kolejach państwowych od 1 września 1990 r., pierwotnie u poprzedników prawnych powoda, a obecnie u powoda. Początkowo wykonywał obowiązki jako rzemieślnik w zawodzie ślusarz, od 1 września 1994 r. pracował już na stanowisku rewidenta taboru, a od 1 lipca 2003 r. starszego rewidenta taboru. Regularnie odbywał wymagane szkolenia, uzyskując każdorazowo wynik pozytywny. Był zdolny ze względu na stan zdrowia do wykonywania obowiązków. Zapoznawał się z regulaminem pracy obowiązującym u pracodawcy, zasadami BHP.

dowód: akta osobowe pozwanego: umowa o pracę z 03.09.1990 r., zawiadomienie o zmianie pracodawcy z 18.09.2001 r., z 28.11.2008 r., z 26.11.2010 r., porozumienie z 15.07.2003 r., porozumienie zmieniające warunki umowy z 01.09.2016 r., oświadczenia o zapoznaniu się z regulaminem pracy, zaświadczenia o ukończeniu szkoleń BHP, a w aktach sprawy wydruk z KRS powoda k. 62-69v

Do podstawowych obowiązków pozwanego należało m.in. przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych oraz zapobieganie zagrożeniom bezpieczeństwa ruchu kolejowego, bezpieczeństwa ludzi, mienia pracodawcy lub mienia powierzonego do przewozu, podczas wykonywania obowiązków służbowych (§8 ust. 2 pkt 6 i 17 Regulaminu pracy).

Zgodnie z Instrukcją obsługi i utrzymania w eksploatacji hamulców taboru kolejowego, próba szczegółowa hamulca zespolonego pociągu polega na sprawdzeniu, czy w składzie pociągu hamują wszystkie wagony z czynnym hamulcem zespolonym (§27 ust. 2 pkt 4). Przebieg próby szczegółowej hamulca zespolonego obejmuje sprawdzenie: czy w składzie pociągu hamują wszystkie wagony z czynnym hamulcem zespolonym, w tym sprawdzenie w zahamowanym pociągu, czy w wagonach z hamulcem klockowym wszystkie wstawki hamulcowe zostały dociśnięte do kół, czy w wagonach z hamulcem tarczowym wskaźniki hamowania wskazują kolor czerwony lub czerwony z czarną kropką albo czarnym paskiem, czy wagony nie luzują samoczynnie w ciągu 5 minut od zahamowania, nie występuje ucieczka powietrza z cylindrów hamulcowych (sprawdzenie słuchowe), w wagonach z hamulcem klockowym nastawionym na przebieg działania R prawidłowo działa układ załączania wysokiego stopnia hamowania (sprawdzenie według postanowienia ust. 11), właściwe są skoki tłoków cylindrów hamulcowych (sprawdzenie według ust. 12) (§27 ust. 8 pkt 4c). Sprawdzenie, czy w składzie pociągu luzują hamulce wszystkich wagonów z czynnym hamulcem zespolonym, odhamowanie pociągu przez podwyższenie ciśnienia powietrza w przewodzie głównym do 0,5 MPa, sprawdzenie czy odhamowały wszystkie wagony z czynnym hamulcem zespolonym (odsunięcie wstawek od kół lub zielone tarczki wskaźników hamulców tarczowych) (§27 ust. 8 pkt 5a i b).

dowód: regulamin pracy pracodawcy k. 91-105, instrukcja obsługi i utrzymania w eksploatacji hamulców taboru kolejowego k. 14-19

Pozwany w dniach 16-17 kwietnia 2020 r. w godz. od 18:00 do 06:00 wykonywał swoje obowiązki służbowe. Na polecenie udał się na grupę odjazdową (...) w celu dokonania oględzin technicznych i szczegółowej próby hamulca na pociągu nr (...) relacji R. T.– O. B..

Pozwany obszedł cały skład z obu stron. Sprawdził na każdym wagonie czy klocki przylegają do zespołów. Pozwany szedł najpierw wzdłuż całego składu z obu stron po luzie, a potem gdy maszynista zahamował skład, poza tym sprawdził w ostatnim wagonie czy jest 5 atmosfer. Pozwany sprawdzał hamulce młotkiem uderzając w każdy klocek hamulcowy, sprawdzał też tłok hamulcowy pod każdym wagonem. Hamulec ręczny został przez niego sprawdzony w pierwszych dwóch wagonach za lokomotywą i w ostatnich wagonach. Maszynista pociągu wraz z pozwanym przeprowadzili próbę hamulca. Wszystkie hamulce w wagonach powinny być odkręcone po wykonaniu próby przed rozpoczęciem jazdy pociągu. Lokomotywa po przeprowadzeniu próby hamulcowej była już uruchomiona i czekała na znak semaforu aby ruszyć. Gotowość do ruchu lokomotywy jest zgłaszana po przeprowadzeniu próby hamulcowej. Po przeprowadzeniu próby szczegółowej rewident jedzie do kolejnej pracy, a maszynista zostaje.

W dniu 17 kwietnia 2020 r. o godz. 03:07 podczas przejazdu pociągu nr (...) relacji R. T. – O. B., dyżurny ruchu stacji K. poinformował maszynistę pociągu – S. N., że urządzenie (...) zainstalowane w km 14.611 tor nr 1 posterunku odgałęźnego S. wskazało gorące hamulce (...) przy 115, 117 i 118 osi (28 wagon od czoła pociągu). Maszynista pociągu przejechał ok. 30 km i z ograniczoną prędkością doprowadził pociąg do stacji B.. Maszynista pociągu po zatrzymaniu się na stacji w B. sprawdził przedmiotowy wagon, w którym zauważył nalepy na kołach. Maszynista pociągu przekazał informację o zakręconym hamulcu postojowym i nalepach do dyspozytora oraz do dyżurnego ruchu. Natomiast o dopuszczeniu do dalszego ruchu wagonu musiał zdecydować rewident. Do stacji B. został wezwany rewident – M. K. (2) stwierdził przy próżnym wagonie nr (...) nalepy na jednym zestawie kołowym i polecił wystawić uszkodzony wagon ze składu pociągu. Wagon został wystawiony przez drużynę manewrową z (...) K. przy użyciu lokomotywy manewrowej (...) i odstawiony na tor nr 7 stacji B.. Na uszkodzony wagon sporządzono Protokół (...) oraz wystawiono Zawiadomienie o wyłączeniu wagonu z ruchu (...).

W dniu 23 kwietnia 2020 r. pozwany został przez pracodawcę wezwany do złożenia wyjaśnień, w czasie których stwierdził, że w trakcie przeprowadzonych czynności wagony hamowały i luzowały prawidłowo, podał, że nie stwierdził żadnych uszkodzeń zestawów kołowych, a stan techniczny wagonów nie budził zastrzeżeń.

W dniu 26 kwietnia 2020 r. pracodawca zlecił dokonanie badania hamulcowego przy wagonie nr (...) na urządzeniu H., który nie stwierdził nieprawidłowości w działaniu układu hamulcowego. W sprawozdaniu wskazano, że przyczyną uszkodzenia zestawu kołowego był zakręcony hamulec postojowy przy wagonie nr (...).

Powód wskazał koszty naprawy taboru w wysokości 9.935,66 zł, koszty eksploatacyjne w kwocie 1.133,42 zł i koszty usunięcia skutków zdarzenia w wysokości 801 zł. Łącznie 11.870,08 zł.

dowód: notatka służbowa z 20.04.2020 r. k. 20-21, wykaz pojazdów kolejowych k. 22-22v, k. 28-28 v., k. 30-30v, karta próby hamulca i urządzeń pneumatycznych k. 23-23v, k. 29-29v, k. 31-31v, raport o pociągu k. 24-25, wypis z książki wydarzeń k. 26, wezwania do złożenia wyjaśnień pracowników k.27-27v, k. 34-34v, formularza minimalnego badania hamulca k. 32-33, sprawozdanie końcowe k. 35-35v, zestawienie kosztów k. 36-41, korespondencja mailowa wraz z dokumentacją k. 46-55v, zeznania świadków: M. K. (2) k. 134v-135, S. N. k. 135-136, E. D. k. 143v-144, P. M. k. 144v, przesłuchanie pozwanego k. 162-163

Pismem z 2 lipca 2020 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 7.950 zł w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania tytułem odszkodowania za spowodowania straty w mieniu pracodawcy. W dniu 6 sierpnia 2020 r. pozwany zapoznał się z treścią ww. wezwania jednakże odmówił zapłaty odszkodowania.

Pismem z 2 lipca 2020 r. powód ponownie wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 7.950 zł w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania tytułem odszkodowania za spowodowania star mienia pracodawcy. W dniu 1 września 2020 r. pozwany zapoznał się z treścią ww. wezwania jednakże ponownie odmówił zapłaty odszkodowania.

dowód: wezwania do zapłaty z 02.07.2020 r. z potwierdzeniem nadania i adnotacją k. 42-45

Nalepy na wagonie mogą występować do granicy mm wysokości i długości 60 mm. Po przekroczeniu tych długości konieczne jest usunięcie nalep przez toczenie wagonu (inaczej reprofilację). Usunięcie nalep jest zlecane firmie zewnętrznej albo działowi sekcji wewnętrznej napraw taboru. Przy każdej takiej sytuacji jest konieczność sprawdzenia hamulca. W czasie sprawdzania hamulca ustalane jest, czy ewentualny niesprawny hamulec był przyczyną uszkodzenia, czyli np. powstania nalep. Główne przyczyny powstania nalep, to zakręcony hamulec ręczny w wagonie albo nieszczelność przewodu głównego pomiędzy poszczególnymi wagonami.

dowód: zeznanie świadka A. S. k. 136-137

Zawsze przy przestawianiu składu jest robiona próba uproszczona. Gdy pociąg wjeżdża na R. t. to maszynista zawsze zakręca hamulce ręczne w dwóch pierwszych wagonach za lokomotywą. Hamulce powinny być odkręcone przy próbie uproszczonej. Jeżeli była próba przeprowadzona, to hamulce powinny być wszystkie odkręcone i sprawdzone czy prawidłowo działają. Później przed wyjazdem pociągu próbę szczegółową przeprowadza rewident. Jest możliwość, że wszystko odbywa się na hamulcu zespolonym i wtedy nie zakręca się w ogóle hamulców ręcznych. Nie ma możliwości aby hamulec ręczny sam się zakręcił. Może tak być, że ktoś z zewnątrz odkręcił albo zakręcił hamulec.

dowód: zeznania świadków P. U. k. 144v-145, E. D. k. 143v-144, S. M. k. 161v-162, K. P. k. 162

Gdyby hamulec był zakręcony, nalepy występowałyby na wszystkich kołach tego wagonu. Powstanie nalep na jednym kole wskazuje na uszkodzenie układu pneumatycznego hamulca, lub mechanicznego. Przedmiotowy wagon kilkakrotnie miał naprawiane hamulce.

dowód: zeznanie świadka S. R. k. 144, przesłuchanie pozwanego k. 162-163

Urządzenie (...) zlokalizowane w S. ujawniło zagrzane hamulce w wagonie nr (...) (28 wagon pod czoła pociągu). Komunikat stanowił ostrzeżenie. Według raportu temperatur, 115 oś wskazywała temperaturę 248 ^{( 0)}C, czyli przekroczenie o 48 ^{( 0)}C, tj. 24%, 116 oś wykazywała temperaturę 76 ^{( 0)}C czyli bez przekroczenia, 117 oś wykazywała temperaturę 232 ^{( 0)}C, tj. przekroczenie o 32 ^{( 0)}C, tj. 16%, 118 oś wykazywała temperaturę 248 ^{( 0)}C, tj. przekroczenie o 48 ^{( 0)}C, tj. 24%. Temperatura żarzenia się stali widoczna jest powyżej 400 ^{( 0)}C, a dobrze widoczna przy temperaturze powyżej 500 ^{( 0)}C.

Taki rozkład temperatur wyklucza, aby jazda odbywała się z zakręconym hamulcem postojowym bowiem przy zakręconym hamulcu postojowym hamują wszystkie osie. W konsekwencji nalepy byłyby widoczne na wszystkich kołach. Ponadto przy zakręconym hamulcu przy wagonie próżnym zestawy kołowe zostałyby zablokowane w wyniku braku obciążenia. W przejeździe na ślizg zestawów kołowych doszłoby do deformacji powierzchni toczonej przez powstanie płaskich miejsc i nalep. Przy wagonie, stwierdzono wyłącznie nalepy na jednym zestawie kołowym, więc hamulec postojowy nie mógł być zakręcony. Żadna z trzech osi wagonu (pierwsza, trzecia i czwarta) nie miały wysokich przekroczeń, a druga oś wagonu nie miała w ogóle przekroczeń. Pierwsza oś wagonu na której utworzyły się nalepy, obracała się w czasie jazdy, więc nie powodowała iskrzenia pomiędzy kołem a szyną. Nie było możliwości by posterunki na drodze przejazdu pociągu stwierdziły nieprawidłowość, dopiero czułe urządzenie (...) wykryło podwyższoną temperaturę zestawów kołowych w wagonie.

Przedmiotowy wagon przed wyłączeniem w stacji B. był wielokrotnie naprawiany z powodu uszkodzenia hamulca zespolonego. Po naprawie wykonanej w dniu 17 kwietnia 2020 r. (po przedmiotowym zdarzeniu), ponownie został wyłączony z powodu uszkodzenia hamulca zespolonego w dniu 21 maja 2020 r. i 9 czerwca 2020 r. Szkoda powstała na wskutek nieprawidłowego działania hamulca zespolonego (hamulec powietrzny niezdatny do użytku), a nie nieprawidłowego wykonywania obowiązków przez pozwanego. Powstanie szkody było niezależne od działania pozwanego. Właściciel wagonu jest odpowiedzialny za właściwy stan techniczny wagonu, w tym utrzymanie hamulca zespolonego w pełnej sprawności. Sprawdzenie działania hamulca przeprowadzano w sposób uproszczony, pomijając szczegółowe badania, które powinny być przeprowadzone. Nie wymieniono zaworu rozrządczego celem dokładnego sprawdzenia. Pominięcie zasadniczych czynności utrzymaniowych, spowodowało ponowne wyłączenie wagonu ze względu na niesprawnie działający hamulec zespolony już w maju 2020 r.

Przyczyną niesprawnego działania hamulca zespolonego było czasowe nieprawidłowe działalnie układu pneumatycznego, czyli zaworu rozrządczego, urządzenia ważącego, przekładnika ciśnienia lub po stronie mechanicznej opór na układzie dźwigowym hamulca. Poparciem tego przypuszczenia jest fakt ponownego wyłączenia wagonu na uszkodzenie hamulca zespolonego zaraz po naprawie niniejszego zdarzenia. Niemożliwym jest by hamulec ręczny sam się zakręcił. Hamulec ręczny postojowy znajduje się z boku wagonu, jego zakręcenie poprzez użycie siły ludzkiej możliwe jest wyłącznie wtedy gdy wagon nie znajduje się w ruchu a jedynie na postoju.

Sprawdzenie działania hamulca na urządzeniu (...) nie jest badaniem szczegółowym poszczególnych części układu hamulcowego. Badanie hamulca na urządzeniu (...) dokonano po reprofilacji zestawów kołowych i uzupełnieniu wstawek hamulcowych, czyli po naprawie.

Do uzasadnionych kosztów naprawy po zdarzeniu nie należą koszty eksploatacyjne pojazdu trakcyjnego, pojazd ten wraz maszynistą obsługującym wykonywał pracę przewozową na rzecz powoda, za które to usługi przewozowe powód pobierał stosowne wynagrodzenie. Nie są również uzasadnione koszty pracy ustawiacza, manewrowego i rewidenta, gdyż są zatrudnieni na tych stanowiskach w sposób ciągły u powoda i za wykonywaną pracę otrzymują wynagrodzenie zgodnie z umową. Podobnie niezasadnym był koszt wynagrodzenia pracowników i przejazdu samochodem, gdyż są to stałe koszty ponoszone przez powoda. Pozostałe koszty wskazane przez powoda były zasadne.

dowód: opinia biegłego z zakresu kolejnictwa W. K. k. 175-190 oraz opinia uzupełniająca k. 211-219 i ustne wyjaśnienia biegłego podczas rozprawy 26.10.2023 r. k. 241-242

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowód z ujawnionych w toku postępowania dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i w aktach osobowych pozwanego, których autentyczność nie budziła wątpliwości oraz nie była kwestionowana przez strony. Nadto stan faktyczny ustalono w oparciu o zeznania świadków M. K. (2), S. N., A. S., E. D., S. R., P. U., S. M. i K. P. i opinię biegłego z zakresu kolejnictwa W. K. oraz opinię uzupełniającą tego biegłego jak również wyjaśnienia biegłego poczynionymi podczas rozprawy w dniu 26 października 2023 r.. Sąd w pełni podzielił opinię biegłego z zakresu kolejnictwa W. K. jako wydaną przez osobę będącą specjalistą w zakresie tej dziedziny. Opinia wydana przez biegłego jest szczegółowa, przystępna i zrozumiała dla osób nie dysponujących wiedzą z zakresu kolejnictwa, zaś wnioski sformułowane zostały jasno, czytelnie i jednoznacznie. Wskazać należy, iż jedynie powód kwestionował opinię biegłego wnosząc do niej zastrzeżenia, a także wnioskując o powołanie innego biegłego z zakresu kolejnictwa. Jednakże Sąd pominął dowód z opinii kolejnego biegłego, gdyż przeprowadzenie tego dowodu przedłużyło by jedynie postępowanie. Sąd miał na względzie, że sprawa została w całości wyjaśniona, a treść opinii głównej, uzupełniającej i wyjaśnienia biegłego W. K. są jednoznaczne, konkretne, logiczne, niebudzące żadnych wątpliwości. Biegły wyczerpująco odpowiedział na wszystkie zarzuty i pytania powoda, strona powodowa nie zgłaszała kolejnych pytań do biegłego. Podkreślić należy, że Sąd nie jest zobowiązany do powoływania kolejnych biegłych z tej samej dziedziny, którzy udzielą odpowiedzi na korzyść jednej, zazwyczaj skarżącej strony.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Spornym w sprawie okazała się odpowiedzialność pozwanego, związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem pozwanego a szkodą oraz wysokość szkody. Pozwany kwestionował powództwo co do zasady oraz co do wysokości.

Powód wywodzi swoje roszczenie odszkodowawcze z art. 114-119 k.p.

Przepisy te statuują materialną odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone w mieniu pracodawcy wskutek zawinionego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych (art. 114 k.p.). Przesłankami odpowiedzialności są bezprawność zachowania i wina pracownika oraz szkoda po stronie pracodawcy pozostająca w normalnym związku przyczynowym z zachowaniem pracownika. Rodzaj winy wpływa na rozmiar odpowiedzialności odszkodowawczej. W przypadku winy nieumyślnej – jak w niniejszej sprawie – odpowiedzialność pracownika ograniczona jest do wartości rzeczywistej straty pracodawcy i nie przekracza trzykrotności wynagrodzenia za pracę pracownika, który szkodę wyrządził (art. 115 k.p.c. i art. 119 k.p.). Zgodnie z art. 117 § 1 k.p. pracownik może uwolnić się od odpowiedzialności w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia, a w razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników - każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia odpowiadają oni w częściach równych (art. 118 k.p.). W przypadku odpowiedzialności przewidzianej w art. 114 k.p.c. za nieumyślne zawinione naruszenie obowiązków pracowniczych, to pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika i wysokość powstałej szkody (art. 116 k.p.c.).

Co do obowiązków pracowniczych, których niewykonanie lub nienależyte wykonanie implikuje odpowiedzialność za szkodę podstawę materialnoprawną stanowi art. 22 § 1 k.p.c. oraz art. 100 k.p., gdyż nawiązując stosunek pracy pracownik zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i w czasie przez niego wyznaczonym. Rodzaj pracy, do której zobowiązał się pracownik wskazywany jest w umowie o pracę i doprecyzowany zakresem czynności. Źródłem mogą być również przepisy aktów prawnych lub nawet zwyczaje zakładowe (vide: wyrok SN z 23.10.2003 r., I PK 425/02). Niektóre z tych obowiązków precyzują wymagania, jakim powinna odpowiadać wykonywana praca (zarówno w aspekcie ilościowym, jak i jakościowym), inne określają reguły zachowania w trakcie pełnienia pracy, a jeszcze inne odnoszą się do zachowań pracownika warunkujących kontynuowanie więzi prawnej, jaką jest stosunek pracy. Obowiązek sumiennego i starannego wykonywania umówionego rodzaju pracy oznacza stosowanie się do reguł technicznych (prakseologicznych) narzucających powinność racjonalnego postępowania, tzn. do reguł dobrej roboty, uwzględniającej zasady wiedzy praktycznej. Praca staranna rozumiana jest jako wykonywana zgodnie z najlepszą wolą pracownika (vide: wyrok SN z 8 kwietnia 2009 r., II PK 260/08). Normując w art. 100 § 1 k.p. sposób realizacji podstawowego obowiązku, jakim jest wykonywanie umówionego rodzaju pracy, ustawodawca zobligował pracownika do stosowania się do poleceń przełożonych, które mogą mieć charakter sformalizowany w postaci zarządzenia przewidującego obowiązek przestrzegania przez pracownika określonych procedur. Pracownik związany jest wszelkimi obowiązkami określonymi w art. 100 k.p., w tym obowiązkiem przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku oraz przestrzeganiem przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, co reguluje art. 100 § 2 ust. 2 i 3 k.p. Wyliczenie zawarte w powołanej normie prawnej ma charakter przykładowy. Rozwinięcie tych obowiązków może nastąpić w akcie wewnątrzzakładowym np. w regulaminie pracy czy układzie zbiorowym.

W niniejszej sprawie powód zarzucił pozwanemu, że niewłaściwie przeprowadził próbę hamulca przed jazdą pociągu. W konsekwencji doszło do powstania szkody i powód był zmuszony dokonać naprawy wagonu, w związku z czym poniósł koszty w łącznej wysokości 11.870,08 zł. Zarzucił pozwanemu naruszenie §8 ust. 1, 2 pkt 6 i 17 Regulaminu pracy powoda oraz §27 ust. 2 pkt 4, ust. 8 pkt 4c, 5a i b instrukcji obsługi utrzymania w eksploatacji hamulców Cw-1.

Ciężar dowodowy w niniejszej sprawie zgodnie z art. 6 kc w związku z art. 116 kp spoczywał na powodzie. W ocenie Sądu powód nie wykazał, że pozwany ponosi odpowiedzialność za zaistniałe zdarzenie.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że pozwany prawidłowo przeprowadził próbę hamulca, obszedł cały skład, sprawdził na każdym wagonie czy klocki przylegają do zespołów oraz sprawdził w ostatnim wagonie obecność 5 atmosfer. Z urządzenia (...) wynikało, że zostały zagrzane hamulce w wagonie nr (...) (28 wagon od czoła pociągu). Raport temperatur wskazywał, że żadna z trzech osi wagonu (pierwsza, trzecia i czwarta) nie miały wysokich przekroczeń, a druga oś wagonu nie miała w ogóle przekroczeń. Pierwsza oś wagonu na której utworzyły się nalepy, obracały się w czasie jazdy, więc nie powodowały iskrzenia pomiędzy kołem a szyną. Co więcej nalepy utworzyły się wyłącznie na pierwszej osi. Rozkład temperatur na poszczególne zestawy kołowe świadczy o nierównomiernym oddziaływaniu termicznym. Takie oddziaływanie może być wyłącznie spowodowane niewłaściwym działaniem hamulca zespolonego. W przypadku wystąpienia komunikatu „ostrzeżenie – zagrzane hamulce” koła się obracają powodując tarcie wstawek hamulcowych o powierzchnię toczną kół i jednoczesny wzrost temperatury, której efektem jest powstanie nalep na kołach. Komunikat urządzenia (...) potwierdza zatem nieprawidłowo działający hamulec zespolony, a tym samym wyklucza zakręcenie hamulca ręcznego jako przyczynę powstania zdarzenia i szkody. Urządzenie (...) nie zarejestrowało deformacji powierzchni tocznej któregokolwiek zestawu kołowego, a taka deformacja musiałaby wystąpić podczas jazdy przy zakręconym hamulcu ręcznym. Przy zakręconym hamulcu postojowym, byłyby zahamowane wszystkie osie, co powodowałoby powstanie nalep na wszystkich kołach, co jak wiadomo nie miało miejsca w niniejszej sprawie.

W świetle powyższego kwestią drugorzędną jest wyjaśnienie dlaczego maszynista pociągu S. N. i rewident M. K. (2) wskazywali na zakręcenie hamulca postojowego ( skoro wyłączną przyczyną była niesprawność hamulca zespolonego, a jednocześnie biegły wykluczył zakręcenie hamulca postojowego). Należy jednakże podkreślić, że nikt poza maszynistą pociągu S. N. i rewidentem M. K. (2), nie potwierdził faktu, ze w przedmiotowym wagonie został zakręcony hamulec postojowy. Tymczasem biegły zwrócił uwagę, iż aby to ustalić należałoby hamulec odkręcić czy też zakręcić (nie ma możliwości sprawdzenia tego wzrokowo), a do czasu przyjazdu komisji nie można dotykać pociągu. Potwierdził to pośrednio świadek S. N. zeznając, że zakręcenie hamulca postojowego stwierdził wzrokowo i niczego nie ruszał. W przedmiotowej sprawie brak jest dokumentacji potwierdzającej, że niniejszy wagon został komisyjnie przez powoda sprawdzony pod względem technicznym.

Z dokumentacji wynika, że po zdarzeniu dokonano w wagonie reprofilacji zestawów kołowych dostosowując średnicę kół do obowiązującej normy, następnie po dokonanej naprawie wagonu, wagon ten poddano badaniu na urządzeniu (...). Zakwalifikowanie zestawów kołowych do reprofilacji przez obtoczenie świadczy, że nie wystąpiło oddziaływanie termiczne powodujące zmiany wewnątrz strukturalne i konieczność wymiany tych zestawów kołowych. Hamulec postojowy jest mechaniczny, polega na kręceniu kołem pokrętnym z poziomu toru na postoju zgodnie ze wskazówkami zegara. Zakręcenie hamulca powoduje nacisk wstawek hamulcowych na powierzchnię toczną wszystkich zestawów kołowych. W przypadku jazdy z zakręconym hamulcem postojowym, uszkodzeniu ulegają powierzchnie toczne wszystkich kół, co nie miało miejsca w niniejszej sprawie i była to okoliczność bezsporna. Sprawdzenie działania na urządzeniu (...) nie jest badaniem szczegółowym poszczególnych części układu hamulcowego, np. aparatu sterującego hamulcem. Należy zauważyć, że badanie hamulca na urządzeniu (...) dokonano po reprofilacji zestawów kołowych i uzupełnieniu wstawek hamulcowych, czyli po naprawie. Nie wiadomo zatem jak działał hamulec zespolony przed naprawą. Prawidłowo wyregulowany hamulec powinien działać sprawnie w trakcie eksploatacji wagonu bez usterek od ostatniej czynności utrzymaniowej do następnej zgodnej z Dokumentacją Systemu Utrzymania danego typu wagonu. Jedynie zużycie eksploatacyjne kwalifikuje wagon do naprawy tych wstawek.

Przyczyną zdarzenia i w efekcie powstania szkody było czasowe nieprawidłowe działanie układu pneumatycznego, czyli zaworu rozrządczego, urządzenia ważącego, przekładnika ciśnienia lub po stronie mechanicznej opór na układzie dźwigowym hamulca. Poparciem tego przypuszczenia jest fakt ponownego wyłączenia wagonu na uszkodzenie hamulca zespolonego zaraz po naprawie niniejszego zdarzenia.

Wskazać należy, że to właściciel pociągu – powód, jest odpowiedzialny za właściwy stan techniczny wagonu w tym utrzymanie hamulca zespolonego w pełnej sprawności. Sprawdzenie działania hamulca przeprowadzono w sposób uproszczony, pomijając szczegółowe badania, które powinno być przeprowadzone. Pominięcie czynności utrzymaniowych, spowodowało ponowne wyłączenie wagonu z uwagi na niesprawnie działający hamulec zespolony już w maju 2020 r.

Mając na względzie powyższe, wobec nieziszczenia się przesłanek warunkujących uwzględnienie powództwa co do zasady – Sąd oddalił powództwo.

Na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c w zw. z art. 83 ust. 1 u.k.s.c. nakazano pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Rybniku kwotę 4.210,70 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych, na które składa się wynagrodzenie biegłego za sporządzenie w sprawie opinii głównej (2.591,20 zł) oraz uzupełniającej (1.619,50 zł), które to wydatki zostały tymczasowo wypłacone ze Skarbu Państwa.

Sędzia Sonia Lasota - Zawisza