Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka A. S. pozwem z 25.01.2024r. wniosła o zasądzenie od pozwanego Sądu Rejonowego w L.kwoty 6 446,49 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w tym od:

- kwoty 4 984,85 zł. tytułem niewypłaconej różnicy wynagrodzenia za pracę za 2021r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 25 stycznia 2024r. do dnia zapłaty

- kwoty 1 090,51 zł. tytułem skapitalizowanych odsetek z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 25 stycznia 2024r. do dnia zapłaty

- kwoty 371,13 zł. tytułem różnicy niewypłaconego rocznego wynagrodzenia za rok 2021 z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lutego 2023r. do dnia zapłaty.

Powódka wniosła również o zasądzenie kosztów procesu.

Powódka wskazała, że wynagrodzenie winno jej być wypłacane do 28 dnia każdego miesiąca i jest to data wymagalności roszczenia w każdym miesiącu roku 2021.

Domagała się zapłaty skapitalizowanych odsetek od należnych kwot miesięcznego wynagrodzenia liczonych od dnia następnego po dniu wskazanym jako dzień, do którego wypłata powinna być dokonana w pełnej wysokości, a wypłacona została w niewłaściwej wysokości tj. co do zasady od 29 dnia każdego miesiąca, przy uwzględnieniu, że w niektórych miesiącach termin wypłaty przypadał na niedziele, święto lub dzień wolny od pracy.

Powódka podała, że jest referendarzem sądowym Sądu Rejonowego w L.. Pracodawca ustalił jej wynagrodzenie w roku 2021 od podstawy wynoszącej 4 839,24 zł., zamiast za II kwartał roku 2020 tj. od kwoty 5 024,28 zł. Pełnomocnik powódki wskazał, że sytuacja ta spowodowała, że w roku 2021 powódka miała w każdym miesiącu zaniżone wynagrodzenie ponieważ liczone było od kwoty 9 920,44 zł. z zastosowaniem współczynnika 0,2 od podstawy 4 839,24 , zamiast z uwzględnieniem podstawy 5 024,28 zł. co daje kwotę 10 299,77 zł. Powódka podała, że tym samym w roku 2021 otrzymała wynagrodzenia niższe o 4 163,23 zł.

W ocenie powódki otrzymane wynagrodzenie za sporny okres jest zaniżone, albowiem zostało ustalone w oparciu o przepisy tzw. ustaw okołobudżetowych na rok 2021, 2022.

Powódka stoi na stanowisku, iż zastosowanie winien znaleźć art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, gdyż nie został dotychczas uchylony i obowiązywał przez cały sporny okres. Wskazała również, że wynagrodzenie ustalone na podstawie ustaw okołobudżetowych nie stanowi wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi obowiązków.

Sąd Rejonowy w L.w odpowiedzi na pozew, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz obciążenie powódki kosztami postępowania i nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania.

Strona pozwana potwierdziła, że powódka jest referendarzem sądowym w Sądzie Rejonowym w L.i w okresie objętym sporem wykonywała obowiązki referendarza sądowego. Podała, że w 2021r. powódce przysługiwało wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu rejonowego określonego w stawce pierwszej, powiększonego o należną składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego — tj. w kwocie 8 622,47 zł miesięcznie.

Pozwany podał, że podstawę ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego powódki w 2021r. stanowiła kwota 4 839,24 zł., stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19.11.2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021, który jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Wskazał, że w 2021r. podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego powódki nie stanowiło przeciętne wynagrodzenie w II kwartale 2020r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Podniósł, że przepisy art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19.11.2020r. były i są zgodne z Konstytucją RP, w szczególności przepisami art.2, 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Zaznaczył, że przyczynami określenia podstawy wymiaru wynagrodzenia zasadniczego sędziów w 2021r. na przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019r. były szczególne okoliczności wynikające z pandemii (...) 19 i jej skutków.

Podniósł, że wynagrodzenie powódki było wypłacane zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, stąd nie jest jej należna dopłata.

W piśmie procesowym z dnia 29.02.2024r. powódka sprecyzowała żądanie pozwu domagając się zasądzenia od pozwanego Sądu Rejonowego w L.kwoty 4 904,27 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w tym od:

kwoty 3 594,25 zł. tytułem niewypłaconej różnicy wynagrodzenia za pracę za 2021r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 25 stycznia 2024r. do dnia zapłaty

kwoty 937,29 zł. tytułem skapitalizowanych odsetek z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 25 stycznia 2024r. do dnia zapłaty

kwoty 304,87 zł. tytułem różnicy niewypłaconego rocznego wynagrodzenia za rok 2021 z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lutego 2023r. do dnia zapłaty

-

kwoty 67,86 zł. tytułem skapitalizowanych odsetek od różnicy dodatkowego wynagrodzenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 stycznia 2024r. do dnia zapłaty tj. zgodnie z wyliczeniami pozwanego, cofając pozew w pozostałym zakresie.

Pełnomocnik powódki wniósł również o zasądzenie kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2024 r.,wydanym w sprawie za sygn. akt V P 54/24 Sąd Rejonowy w S.V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził od pozwanego Sądu Rejonowego w L.na rzecz powódki A. S. kwotę 4 904,27 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwot:

-

3 594,25 zł od dnia 25 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty

- 937,29 zł od dnia 25 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty

-

od 304,87 zł od 25 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty

-

od 67,86 zł od dnia 25 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty, umorzył postepowanie w pozostałej części, oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 675 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia prawomocności do dnia zapłaty , wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelacje od wyroku wywiódł pozwany

Zaskarżył go w części tj co do punktów 1, 3 i 4, zarzucając:

1 naruszenie przepisów prawa materialnego tj art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP przez błędną wykładnię oraz art. 188 pkt 1 i art. 7 Konstytucji RP przez ich pominiecie przy wykładni prawa art. 178 ust. 1 w powiązaniu z art. 7 i art. 188 pkt 1 Konstytucji RP oraz przez ich niezastosowanie, co miało wpływ na wynik sprawy, polegający na nieprawidłowym przyjęciu, że Sąd orzekający w niniejszej sprawie mógł dokonać incydentalnej oceny zgodności art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 z art. 2. Art. 32 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP oraz, że Sąd mógł odmówić zastosowania przepisów tych ustaw w niniejszej sprawie, a także pominięciu, że Trybunał Konstytucyjny nie stwierdził niezgodności przepisów tych ustaw z Konstytucji a oraz wadliwym uznaniu, że sędziowie na podstawie art. 178 ust. 1 Konstytucji RP mogą odmówić zastosowania przepisu ustawy

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.art. 188 pkt 1 Konstytucji RP oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie , co miało wpływ na wynik sprawy, polegające na niezasadnym przyjęciu, że fakt epidemii nie może stanowić podstawy do „zamrożenia” płac sędziowskich (odpowiednio referendarzy sądowych) w 2021 r. oraz pominięciu, że przepis art. 12 ust. 1 tej ustawy był pierwszą i czasową regulacją prawna dotyczącą wynagrodzenia sędziów (odpowiednio referendarzy sadowych) spowodowana epidemią (...)19 i skutkami związanymi z epidemią oraz że Trybunał Konstytucyjny nie stwierdził niezgodności tego przepisu z Konstytucją RP.

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 przez niezastosowanie oraz art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych przez niewłaściwe zastosowanie, co miało wpływ na wynik sprawy, polegające na niezasadnym przyjęciu, że przepisy ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 należy uznać za bezskuteczne i zastosowanie powinien mieć mechanizm ustalania wynagrodzenia sędziego (odpowiednio referendarza sądowego) określony w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie , poprzez oddalenie powództwa w całości oraz obciążenie powódki kosztami postepowania w całości i nieobciążanie nimi pozwanego oraz uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności.

Orzeczenie na podstawie art. 338 § 1 k.p.c. w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c. i art. 405 k.c. o zwrocie przez powódkę na rzecz pozwanego Sądu Rejonowego w L.świadczenia pieniężnego w kwocie 5 017,65 zł spełnionego przez pozwanego w wykonaniu wyroku, któremu nadany został rygor natychmiastowej wykonalności.

Obciążenie powódki kosztami postepowania apelacyjnego w całości i nieobciążanie pozwanego kosztami postepowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosło o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego z uwzględnieniem wynagrodzenia pełnomocnika według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty wskazując, że wyrok Sądu Rejonowego odpowiada prawu.

Nadto wniósł o przeprowadzenie rozprawy .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Wynikający z art. 378 § k.p.c. obowiązek rozpoznania sprawy w granicach apelacji, rozumianych, jako granice, w których Sąd Okręgowy powinien rozpoznać skierowaną do niego sprawę, oznacza zarówno zakaz wykraczania poza te granice, jak i nakaz rozważenia wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków.

Rozważając kwestię związania Sądu Okręgowego zarzutami dotyczącymi naruszenia przepisów postępowania Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r., 111 CZP 49/07, OSNC 2008/6/55 - mającej moc zasady prawnej, uznał za wiążące jedynie takie uchybienia, które zostały podniesione w apelacji. Bez podniesienia właściwych zarzutów w tym zakresie w apelacji lub w postępowaniu apelacyjnym Sąd nie może więc wziąć pod rozwagę popełnionych przez sąd pierwszej instancji uchybień przepisom postępowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013 r., IV CSK 62/ 13, LEX nr 1396775). Oznacza to, że jeżeli w apelacji strona nie zarzuciła naruszenia prawa procesowego, sąd drugiej instancji nie ma podstaw do dokonywania nowych ustaleń i innej oceny stanu faktycznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2012 r., II CSK 195/ 1 1, Legalis nr 478731).

Skarżący nie sformułował żadnych zarzutów w zakresie naruszenia przepisów prawa procesowego, zatem Sąd Okręgowy oceny, czy Sąd Rejonowy, wydając zaskarżone orzeczenie, nie naruszył przepisów prawa materialnego, dokonywał na kanwie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia ustalonej w pierwszej instancji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1997 r. 11 CKN 18/97 , (...)).

Dokonując oceny podniesionych w apelacji zarzutów w pierwszej kolejności odnieść należy się do stawianego przez skarżącego zarzutu braku uprawnień Sądu Rejonowego do oceny zgodności z Konstytucja RP przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko, wyrażone w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, że podstawowym sposobem rozstrzygania wątpliwości dotyczących zgodności przepisów ustawy z Konstytucją jest skierowanie pytania prawnego przez sąd do Trybunału Konstytucyjnego.

Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu ostanowienia z 22 marca 2000 r., sygn. akt P 12/98 dopóki sąd orzekający nie zdecyduje się na skorzystanie z drogi pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego w celu wyeliminowania normy ustawowej, którą uważa za niekonstytucyjną, "nie może jej po prostu pomijać w procesie orzekania”.

Tożsame stanowisko wyraził wyraża Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie, odmawiając sądom kompetencji do odmowy stosowania przepisu, który ich zdaniem jest niezgodny z Konstytucją. Wynika to z przekonania, iż wątpliwości co do konstytucyjności przepisów ustawowych rozwiać może jedynie Trybunał Konstytucyjny. Tym samym dopóki wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie stwierdzi braku zgodności z Konstytucja RP i pozbawi przepisu mocy obowiązującej, sądy są związane ustawą.

Nie oznacza to jednak — zdaniem Sądu Okręgowego-, że samodzielna ocena sądu konstytucyjności przepisu jest wykluczona.

Sąd - jeżeli jest to niezbędne do rozpatrzenia sprawy (art. 45 ust. 1 Konstytucji) — może odmówić zastosowania przepisów ustawy niezgodnych z Konstytucją w przypadku, gdy przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu odpowiednie pytanie prawne co do zgodności przepisów ustawy z Konstytucją, lecz nie doszło do jego rozstrzygnięcia (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 8 października 2015 r., sygn. akt III KRS 34/ 12 z glosą aprobującą Marcina Wiącka).

W tym przypadku nie chodzi bowiem o przeprowadzanie przez sąd- "w zastępstwie” Trybunału Konstytucyjnego - oceny konstytucyjności przepisów ustawowych, lecz o "odmowę zastosowania” przepisów, które są niezgodne (zwłaszcza w sposób oczywisty) z przepisami (wzorcami) Konstytucji RP.

Ponadto sąd powszechny może dokonać oceny zgodności ustawy z Konstytucja w sytuacji, gdy został pozbawiony — jak w niniejszej sprawie- możliwości zwrócenia się do Trybunału o rozstrzygnięcie konstytucyjności przepisów, na podstawie których miał orzekać.

Trybunał Konstytucyjny nie jest bowiem uprawniony do orzekania o przepisach, które utraciły moc obowiązującą.

Kwestię tę rozstrzygnął Sąd Najwyższy w uchwale z 17 listopada 2022

r., 111 PZP 2/21 (OSNP 2023 nr 3, poz. 25), w której stwierdził, że sąd rozpoznający sprawę, pozbawiony możliwości skierowania do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego w trybie art. 193 Konstytucji RP o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisu ustawy stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia w sprawie ze względu na przyczyny wskazane w art. 59 ust. 1 pkt 4 i ust. 3 ustawy z 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (jednolity tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 2393), może pominąć przepis ustawy, jeśli uzna go za niezgodny z Konstytucją RP.

Ustawa z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 utraciła moc obowiązywania z dniem 31 grudnia 2021 r.

Pozew w niniejszej sprawie wniesiony został do sądu 25 stycznia 2024 r. Tym samym Sąd Rejonowy został pozbawiony możliwości zwrócenia się do Trybunału o rozstrzygnięcie konstytucyjności przepisów, na podstawie których miał orzekać.

Prawidłowo zatem, Sąd Rejonowy w celu rozpoznania faktów i prawa w niniejszej sprawie dokonał samodzielnej oceny zgodności przepisów ustawy z 19 listopada 2020 r. z Konstytucją RP, urzeczywistniając wynikającą z Konstytucyjnego RP ochronę tj. prawa do sądu (art. 45), jak i przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (art. 6 ust. 1) oraz Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (art. 14 ust. 1). W sytuacji bowiem, w której sąd rozpoznający sprawę nie ma pełnej jurysdykcji co do faktów i zagadnienia prawnego danej sprawy, stanowi odmowę prawa do sądu (orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie O. p. Rosji, skarga nr (...)).

Zauważyć należy, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 listopada 2023 r., sygn. akt K 1/23 dokonując oceny zgodności przepisów ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 stwierdził, że art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666, ze zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a art. 7 wskazanej ustawy jest niezgodny z art. 195 ust 2 Konstytucji.

Skoro podobne mechanizmy sposobu obliczania wynagrodzenia sędziów zostały wprowadzone w 2021 r., 2022 r. jak i w 2023 r. To zasadnie Sąd Rejonowy uznał, że przepisy ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021, podobnie jak przepisy ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023, są niezgodne z Konstytucją RP.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że wynagrodzenie powódki ustalone winno był w oparciu o art. 151 b w związku z art. 91 § Ic ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych , który stanowi podstawą ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, ze zm.).

W dniu 9 sierpnia 2019 r. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego wydał komunikat w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 r., z którego wynika, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 r. wyniosło 4.839 24 zł.

W dniu 11 sierpnia 2020 r. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego wydał komunikat w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r., z którego wnika, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. wyniosło 5.024 48 zł.

W dniu 10 sierpnia 2021 r. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego wydał komunikat w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2021 r., z którego wynika, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 r. wyniosło 5.504 52 zł.

Różnica pomiędzy przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2020 r., a przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2019 r. wyniosła 185 24 zł. Natomiast różnica między przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2021 r., a przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2020 r. wynosiła 454,04 zł.

Wobec powyższego, podzielić należy stanowisko Sądu Rejonowego, że wynagrodzenie wypłacane A. S. za okres od stycznia 2021 do grudnia 2021 roku było zaniżone.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postepowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. i § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądzając od pozwanego Sądu Rejonowego w L.na rzecz powódki A. S. kwotę 337,50 zł5tytułem kosztów procesu w postępowaniu przed Sądem II instancji