Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

19 lipca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Wiesław Jakubiec

Protokolant: osobiście

po rozpoznaniu 19 lipca 2023 roku w Rybniku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania małoletniego O. Z. działającego przez przedstawiciela ustawowego I. G.

od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w K.

z dnia 21 września 2022 roku , nr (...)

o ustalenie niepełnosprawności

1.zmienia zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że:

III niepełnosprawność datuje się od: urodzenia,

IV orzeczenie wydaje się do: 31 sierpnia 2024 roku,

pkt 7 odwołujący wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,

2. przyznaje ze Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Rybniku) na rzecz radcy prawnego T. P. kwotę 221,40 zł (dwieście dwadzieścia jeden złotych 40/100), w tym 23% VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

Sędzia Wiesław Jakubiec

Sygn. akt V U 310/22

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z 21 września 2022 roku, znak (...), Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) uchylił częściowo zaskarżone orzeczenie Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. z dnia 27 maja 2022 roku, nr (...) dotyczące ustaleń zawartych w pkt 5 i orzekł, że odwołujący wymaga konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie. W uzasadnieniu wskazał, że PZON prawidłowo zaliczył odwołującego do osób niepełnosprawnych, a także właściwie określił wskazania. Dodał, że aktualny stan zdrowia odwołującego uzasadnia zaliczenia go do osób niepełnosprawnych, powodując konieczność współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia rehabilitacji i edukacji, jednakże nie wymaga on konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Od powyższego orzeczenia, odwołujący wniósł odwołanie wnosząc o jego zmianę w zakresie pkt 7 poprzez wskazanie, że wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz wniósł o ustanowienie dla odwołującego pełnomocnika z urzędu i zwolnienie z kosztów sądowych. W uzasadnieniu zarzucił organowi, że nie rozpoznał sprawy należycie, a jedynie na podstawie dokumentacji medycznej i w trybie zaocznym. Ponadto podał z jakimi schorzeniami na co dzień się zmaga i z jakimi czynnościami ma trudności, w których wymagana jest pomoc osób trzecich. Dodał, że jego stan zdrowia stale się pogarsza. Wskazał także, że stan zdrowia odwołującego, rodzaj i stopień schorzenia stanowią podstawę orzeczenia o niepełnosprawności w zakresie pkt 7.

W odpowiedzi na odwołanie WZON wniósł o jego oddalenie i potrzymał wcześniejsze twierdzenia.

Postanowieniem z 13 grudnia 2022 roku ustanowiono dla odwołującego radcę prawnego z urzędu oraz na podstawie art. 94 ust. 4 u.k.s.c. umorzono postępowanie z wniosku odwołującego o zwolnienie z kosztów sądowych.

Sąd ustalił co następuje:

Orzeczeniem z 27 maja 2022 roku, nr (...), Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. orzekł o zaliczeniu odwołującego O. Z. do osób niepełnosprawnych (pkt I), o symbolu przyczyny niepełnosprawności 12 – C (pkt II), niepełnosprawność datuje się od 4 – tego roku życia (pkt III), orzeczenie wydaje się do 31.05.2024 r. (pkt IV) oraz ze wskazaniami, że odwołujący O. Z. wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki (pkt 6) oraz wymaga konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (pkt 8).

Orzeczeniem z 21 września 2022 roku, znak (...), Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) uchylił częściowo zaskarżone orzeczenie Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. z dnia 27 maja 2022 roku, nr(...) dotyczące ustaleń zawartych w pkt 5 i orzekł, że odwołujący wymaga konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie (pkt 5).

Odwołujący ma aktualnie 6 lat i posiada różnorakie dolegliwości psychosomatyczne, przy czym główną, wiodącą diagnozą jest autyzm.

Autyzm to choroba neurobiologiczna i podłożu genetycznym, nieuleczalna, towarzysząca człowiekowi od urodzenia aż do końca jego życia. Na skutek zbyt późno postawionej diagnozy, obecna sytuacja zdrowotna odwołującego niewiele się polepszyła. Nie zostały opanowane zachowania niepożądane wynikające z autyzmu (tak zwane stereotypie, autostymulacje, manieryzmy różnego rodzaju) ani nie zredukowano dostatecznie lęku, mało widoczne są efekty pracy związanej z treningiem umiejętności społecznych. Obserwowana dekoncentracja oraz anomalie rozwoju psychofizycznego blokują skuteczną pracę terapeutyczną poszczególnych specjalistów i minimalizują spodziewane efekty. Zarówna sfera emocjonalno-społeczna jak i umysłowa nie została zrewalidowana na miarę wymogów wiekowych. Na skutek tego u odwołującego nie zostały wdrożone i realizowane w odpowiednim czasie stosowne zalecenia dotyczące tej choroby. Stworzyło to poważną przeszkodę w funkcjonowaniu odwołującego i dlatego nadal wymaga sporego korygowania i usprawnienia. Tylko kiedy deficyty te zostaną zminimalizowane wtedy można przypuszczać, że poziom samodzielności i stosunkowej niezależności u odwołującego wzrośnie. Ponadto, prognoza ta uwarunkowana jest od tego czy rodzaj autyzmu, na który cierpi odwołujący nie przyjmie formy bardziej regresywnej, uwsteczniającej jak czasami zdarza się w praktyce oraz od tego czy nie zostanie przerwany lub zakłócony proces oddziaływań terapeutycznych. Błędnie postawiona diagnoza lub zawyżona ocena prognostyczna możliwości rozwojowych odwołującego oznacza nie tylko brak należytej terapii, ale także odpowiedniego przystosowania do dysfunkcji edukacji dziecka. Niezdolność odwołującego do samodzielnej egzystencji wynika z rodzaju jego niepełnosprawności, a nie z jego wieku. Odwołujący nie jest na tyle sprawny, by móc funkcjonować i egzystować samodzielnie bez nieustannej opieki i wsparcia osoby dorosłej.

Stan zdrowia odwołującego ulega ciągłemu pogorszeniu. Występują u niego większe problemu z koncentracją co utrudnia wykonywanie zadań codziennych, naukę, postępy w terapii. U odwołującego występuje większa niestabilność emocjonalna, w jednej chwili z euforii wpada w złość. Odwołujący ma problemy w komunikowaniu się z pozostałymi osobami, nie potrafi pracować z rówieśnikami w grupie. Często mówi o sobie w formie żeńskiej i nie potrafi sformułować prostego zdania. Nie zdając sobie sprawy, naśladuje zachowania innych rówieśników. Odwołujący nie lubi zmian, przez co wpada w histerię. Wobec rówieśników i wychowawcy jest agresywny, krzyczy, rzuca zabawkami w inne dzieci, kopie i dezorganizuje zajęcia. Odwołujący wymaga wsparcia i nadzoru innej osoby, gdyż sam nie potrafi sobie przygotować odzieży stosownej do prognozy pogody, a także nie potrafi się prawidłowo ubrać. Nie potrafi sobie sam przygotować najprostszego posiłku. Ponadto nie jest w stanie sam zadbać o higienę osobistą, wymaga pomocy przy wykąpaniu się i po skorzystaniu z toalety. Odwołujący nie może sam przebywać w domu i na zewnątrz, gdyż stwarza dla siebie niebezpieczeństwo. Odwołujący potrafi wejść na regał z książkami, skakać z mebli, czy z parapetu nie zdaje sobie sprawy z niebezpieczeństwa. Odwołujący stwarza także zagrożenia dla rodzeństwa, potrafi zamknąć na balkonie młodszą siostrę śmiejąc się przy tym. W drodze do szkoły zawsze towarzyszy mu jego mama, gdyż odwołujący nie potrafi sam przejść przez jezdnię, siada na chodniku patrząc na jadące samochody, wchodzi na jezdnię, gdy zbliża się nadjeżdżający pojazd. U odwołującego występują zrytualizowane wzorce zachowania. Odwołujący jest leczony w ośrodku terapeutycznym (...) w Ż. od sierpnia 2021 roku.

Odwołujący jest osobą niepełnosprawną z symbolem przyczyny niepełnosprawności 12-C. Niepełnosprawność datuje się od urodzenia, a orzeczenie powinno być wydane do 31.08.2024 r. po czym powinno być wykonane kontrolne badanie psychologiczne. Odwołujący wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, a także wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Odwołujący wymaga też korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Dowód: akta WZON:

- dokumentacja medyczna,

- orzeczenie PZON z 27.05.2022 r.,

- orzeczenie WZON z 21.09.2022 r.,

Opinia o odwołującym k. 7-7v, przesłuchanie matki odwołującego I. G. k. 41-45v, opinia biegłego z zakresu psychologii P. D. k.52-77 wraz z opiniami o odwołującym, zaświadczeniem k.78-84

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci w/w dokumentów, które Sąd uznał za wiarygodne, wzajemnie ze sobą korelujące i rzeczowe, a także w oparciu o przesłuchanie matki odwołującego I. G. oraz o opinię biegłego z psychologii P. D., które wraz z dowodami z dokumentów wzajemnie się uzupełniały tworząc wyrazisty obraz całości sprawy.

Uznając, że opinia wydana przez biegłego P. D. w pełni odpowiada na zakreśloną przez Sąd tezę, a nadto jest jasna, spójna i wewnętrznie niesprzeczne Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął dowód z opinii biegłego z zakresu psychiatrii dziecięcej i neurologii dziecięcej. Opinie te nie wniosły by nic nowego do sprawy, ponadto przedłużyłaby jedynie postępowanie. Jednocześnie Sąd zwraca uwagę, że celem postępowanie sądowego nie jest poszukiwanie, a następnie powoływanie biegłych, których opinia hipotetycznie może odpowiadać stanowisku jednej ze stron, a zwłaszcza gdy w sprawie był już powołany biegły, który posiada wiadomości specjalne odnośnie konkretnych schorzeń odwołującego.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Z kolei art. 6b ust. 3 pkt 7 ww. ustawy stanowi, iż w orzeczeniu powiatowego zespołu ustala się niepełnosprawność albo stopień niepełnosprawności, nie więcej niż trzy symbole przyczyn niepełnosprawności oraz wskazania dotyczące w szczególności konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Na podstawie § 1 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia, zwanej dalej "dzieckiem", dokonuje się na podstawie następujących kryteriów: przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2, przekraczającego 12 miesięcy (pkt 1), niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku (pkt 2), albo znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem (pkt 3).

Z kolei § 2 ust. 1 pkt 1 ww. Rozporządzenia wskazuje, iż do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się. W myśl § 2 ust. 2 przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę: rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu (pkt 1), sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu (pkt 2), możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji (pkt 3).

Autyzm to choroba neurobiologiczna o podłożu genetycznym towarzysząca człowiekowi od urodzenia. Autyzm to choroba nieuleczalna, której objawy można jedynie łagodzić stosując odpowiednie, precyzyjnie dobrane metody terapeutyczne.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że odwołujący cierpi na autyzm dziecięcy wysokofunkcjonalny, co narusza jego sprawność organizmu i powoduje, że wymaga on zwiększonego zakresu opieki niż zdrowe dziecko w tym wieku, a także powoduje niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych taki jak samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem. Odwołujący nie jest na tyle sprawny, by mógł funkcjonować i egzystować samodzielnie bez nieustannej opieki i wsparcia osoby dorosłej. Wobec powyższego odwołujący wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, a także wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Odwołujący wymaga też korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

W świecie medycznym powyższe schorzenia są określane jako nieuleczalne. Tym samym decyzje wydawane przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności z określeniem terminu rocznego, kilkuletniego stoją w sprzeczności z dostępną wiedzą medyczną. Krótkoterminowe określenie niepełnosprawności może mieć zastosowanie w kręgu osób z rokowaniem na poprawę stanu zdrowia, zniesieniem upośledzenia chorobowego. W świetle powyższego zasadne jest ustalenie, że niepełnosprawność odwołującego datuje się od urodzenia, a orzeczenie wydaje się do 31.08.2024 roku i wskazanie, że odwołujący wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd podzielił opinię biegłego z zakresu psychologii P. D. będącego specjalistą w zakresie schorzeń występujących u odwołującego. Jednocześnie Sąd wskazuje, że wniesione przez WZON zastrzeżenia nie odnosiły się stricte do kwestii merytorycznych zawartych w opinii, a jedynie podważyła kompetencje biegłego sądowego w zakresie wydawanych przez niego opinii. Za niecelowy uznać należy zarzut co do tego, że wnioski płynące z opinii są tożsame jak w innych opiniach wydawanych przez biegłego w sytuacji, kiedy sprawa jest kierowana do postępowania sądowego z powodu orzeczeń z którymi nie zgadzają się odwołujący, a ocena biegłego u innych odwołujących dotyczy tożsamych schorzeń. Na marginesie wskazać należy, iż Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (jako pierwsza instancja) powinny jednolicie orzekać o niepełnosprawności wobec osób z postawioną diagnozą o zaburzeniu autyzmem czy zespołem Aspergera uwzględniając utrwaloną od lat linię orzeczniczą, biorąc oczywiście pod uwagę okoliczności konkretnego przypadku.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia: „ Do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą: (…) 5. całościowe zaburzenia rozwojowe powodujące znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności”. Niezrozumiałe jest zatem stanowisko Zespołów orzekających, które uznając całościowe zaburzenie rozwoju nie widzą jednak konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem w stopniu znacznie większym od zdrowych rówieśników, uzasadniając to często tylko faktem, że dziecko np. samodzielnie się porusza, potrafi samo zjeść, załatwić potrzebę fizjologiczną czy uczęszcza do publicznych placówek oświatowych. Rodzic i lekarze opiekujący się na stałe dzieckiem najlepiej znają obszar jego zaburzeń objawianych w różnym stopniu natężenia przez całą dobę. Członek składu orzekającego nie ma możliwości oceny funkcjonowania takiej osoby przez 24 godziny, w szczególności w sytuacji gdy od czasów pandemii Covid- 19 skład orzekający nie widuje osobiście nawet takich osób. Zaburzonego umysłu nie widać. Autyzm to niepełnosprawność ukryta. Osoby dotknięte takim schorzeniem okazują dysfunkcje w sposób indywidulany, szeroko opisany w różnych źródłach medycznych. Przystosowanie dzieci do funkcjonowania we wszystkich obszarach życia wymaga ogromnego nakładu pracy w formach terapii prowadzonych z udziałem specjalistów, nade wszystko rodziców. Zespół orzekający nie ma uprawnień do diagnozowania, podważania diagnozy już postawionej przez specjalistów z danej dziedziny. Zadaniem zespołu jest orzeczenie stopnia niepełnosprawności na podstawie oglądu okazanej dokumentacji medycznej, przy zastosowaniu obowiązujących przepisów prawa.

Jeśli opinia powołanego w sprawie biegłego jest wyczerpująca, a wnioski jej są jednoznaczne nie ma konieczności powoływania w sprawie kolejnych biegłych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że:

III niepełnosprawność datuje się od: urodzenia;

IV orzeczenie wydaje się do: 31.08.2024 r.;

Wskazania dotyczące

pkt 7 konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Odwołujący był reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu – r. pr. T. P., któremu należało przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rybniku wynagrodzenie (podwyższone o stawkę podatku od towarów i usług) w wysokości 221,40 zł zgodnie z § 15 w zw. z § 9 ust. 2 i § 2 pkt 1) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu w brzmieniu obowiązującym w dacie wszczęcia postępowania, o czym orzeczono w pkt 2 wyroku.

Sędzia Wiesław Jakubiec