Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2023 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sonia Lasota-Zawisza

Protokolant : sekretarz sądowy Elżbieta Radochońska

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2023 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z odwołania W. S.

od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w K.

z dnia 16 września 2021 roku nr (...)

o ustalenie stopnia niepełnosprawności

1.  zmienia zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że stwierdza, iż:

a)  zalicza odwołującego W. S. do znacznego stopnia niepełnosprawności na okres do 24 czerwca 2028 roku,

b)  pkt 1 – odwołujący jest niezdolny do pracy,

c)  pkt 2 – odwołujący wymaga szkoleń, w tym specjalistycznych,

d)  pkt 4 – odwołujący wymaga uczestnictwa w terapii zajęciowej,

e)  pkt 7 odwołujący wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie, tj. przyznania orzeczenia na stałe oraz zmiany pkt 8;

3.  zasądza od Wojewódzkiego Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w K. na rzecz odwołującego kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 332/21

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z 16 września 2021 roku, znak (...), Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w K. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. z 22 lipca 2021 roku, nr (...), który wskazał, że odwołujący W. S. prawidłowo został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, a aktualny stan zdrowia odwołującego umożliwia odpowiednie zatrudnienie – praca jedynie w warunkach pracy chronionej i wymaga częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Ponadto podniósł, że odwołujący nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji ani zaliczenia odwołującego do znacznego stopnia niepełnosprawności.

vide: akta WZON

Odwołujący wniósł o zmianę orzeczenia WZON poprzez zaliczenie go do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe, ustalając, iż wymaga pkt 2,4,7,8 orzeczenia oraz rozważenia przez Sąd pkt 9 i 10 orzeczenia. W uzasadnieniu wskazał, że cierpi na schorzenia natury psychicznej od urodzenia, w związku z czym jest osobą niesamodzielną w zakresie samoobsługi, poruszania się oraz komunikowania i wymaga pomocy osób trzecich w czynnościach dnia codziennego. Dodał, że w związku z jego schorzeniami wymaga stałego leczenia, terapii i rehabilitacji, gdyż stan jego zdrowia stale się pogarsza i nie rokuje poprawy.

vide: k.3-4v

W odpowiedzi na odwołanie organ wniósł o jego oddalenie i podtrzymał wcześniejsze twierdzenia.

vide: k. 14-14v

Podczas rozprawy w dniu 19 grudnia 2023 roku strona odwołująca wniosła także o zmianę orzeczenia WZON w zakresie pkt 1, wskazując iż odwołujący jest niezdolny do pracy, a także zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego.

vide: k.314-314v

Sąd ustalił co następuje:

Orzeczeniem z 22 lipca 2021 roku, nr (...), Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R., zaliczył odwołującego W. S. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (pkt I) ze wskazaniem symbolu przyczyny niepełnosprawności 01-U, 12-C (pkt II) do 31 lipca 2023 roku (pkt III) ustalając, iż niepełnosprawność istnieje od urodzenia (pkt IV), a ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 24 czerwca 2021 roku (pkt V). Nadto, PZON wskazał, że odwołujący jest zdolny do pracy jedynie warunkach pracy chronionej (pkt 1), a także, że wymaga konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne ułatwiające funkcjonowanie danej osoby (pkt 5) oraz wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki (pkt 6).

Dowód: akta WZON: orzeczenie PZON z 22.07.2021 r.

Orzeczeniem z 16 września 2021 roku, znak (...), Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w K. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. z 22 lipca 2021 roku, nr (...).

Dowód: akta WZON: orzeczenie WZON z 16.09.2021r.

Odwołujący skończył 18 lat i posiada różnorakie dolegliwości psychosomatyczne, przy czym główną, wiodącą diagnozą jest autyzm. Odwołujący cierpi także na upośledzenie umysłowe.

Autyzm to choroba neurobiologiczna o podłożu genetycznym, nieuleczalna, towarzysząca człowiekowi od urodzenia aż do końca jego życia. Na skutek zbyt późno postawionej diagnozy, obecna sytuacja zdrowotna odwołującego niewiele się polepszyła. Nie zostały opanowane zachowania niepożądane wynikające z autyzmu (tak zwane stereotypie, autostymulacje, manieryzmy różnego rodzaju) ani nie zredukowano dostatecznie lęku, mało widoczne są efekty pracy związanej z treningiem umiejętności społecznych. Obserwowana dekoncentracja oraz anomalie rozwoju psychofizycznego blokują skuteczną pracę terapeutyczną poszczególnych specjalistów i minimalizują spodziewane efekty. Zarówna sfera emocjonalno-społeczna jak i umysłowa nie została zrewalidowana na miarę wymogów wiekowych. Na skutek tego u odwołującego nie zostały wdrożone i zrealizowane w odpowiednim czasie stosowne zalecenia dotyczące tej choroby. Stworzyło to poważną przeszkodę w funkcjonowaniu odwołującego i dlatego nadal wymaga sporego korygowania i usprawnienia. Tylko kiedy deficyty te zostaną zminimalizowane wtedy można przypuszczać, że poziom samodzielności i stosunkowej niezależności u odwołującego wzrośnie. Ponadto, prognoza ta uwarunkowana jest od tego czy rodzaj autyzmu, na który cierpi odwołujący nie przyjmie formy bardziej regresywnej, uwsteczniającej jak czasami zdarza się w praktyce oraz od tego czy nie zostanie przerwany lub zakłócony proces oddziaływań terapeutycznych. Błędnie postawiona diagnoza lub zawyżona ocena prognostyczna możliwości rozwojowych odwołującego oznacza nie tylko brak należytej terapii, ale także odpowiedniego przystosowania do dysfunkcji edukacji. Niezdolność odwołującego do samodzielnej egzystencji wynika z rodzaju jego niepełnosprawności, a nie z jego wieku. Odwołujący nie jest na tyle sprawny, by móc funkcjonować i egzystować samodzielnie bez stałej opieki i wsparcia innej osoby.

Stan zdrowia odwołującego ulega ciągłemu pogorszeniu. Odwołujący dysponuje bardzo wąskim zakresem wiedzy ogólnej, nie radzi sobie z rozpoznawaniem reguł względem wzorca, napotyka poważne problemy w sprawnym odkrywaniu związków w analizowanym materiale, posiada zbyt wąski zakres pamięci roboczej, a także posiada słabą zdolność rozwiazywania problemów i dokonywania obliczeń w oparciu o pomiary. Dlatego też intensywna stymulacja w tym obszarze przyczyni się do zwiększenia szans edukacyjnych. Ponadto odwołujący napotyka trudności ze zrozumieniem zasad kulturalnego zachowania się, nie ma przyjaciół, nie potrafi nawiązać kontaktu z rówieśnikami. Nie rozumie sarkazmu czy metafory, a nawet dowcipu, alegorii, aluzji. Rozwój mowy u odwołującego jest opóźniony, a także używa języka zbyt dziecinnego. U odwołującego występuje osłabiona ekspresja mimiczna oraz brak korelacji między komunikacją werbalną, a komunikacją niewerbalną. Odwołujący przejawia zachowania rutynowe, schematyczne, nie potrafi podejmować jakichkolwiek decyzji. Szybko się denerwuje, jest chwiejny emocjonalnie, podatny na manipulacje. Wymaga kontroli przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych i przy czynnościach higieny osobistej. Odwołujący nie potrafi samodzielnie przygotować posiłków. Nie potrafi obsługiwać sprzętu AGD i RTV. Nie wykonuje sam zakupów, w sklepie wymaga kontroli osoby dorosłej. Ponadto nie zna wartości pieniądza, nie rozumie także pism urzędowych. Nie posługuje się zegarem, gdyż nie zna upływu czasu. Nie posiada orientacji w terenie, nie zna nazw miast, ulic. Nie potrafi poruszać się sam bez wsparcia innej osoby w pokonywaniu drogi, gdyż gubi się w otoczeniu, nie zapamiętuje drogi.

Odwołujący jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym z symbolami przyczyny niepełnosprawności 12-C, 01-U. Jest niezdolny do pracy. Niepełnosprawność datuje się od urodzenia, a orzeczenie powinno być wydane na dalszy okres, po czym powinno być przeprowadzone kontrolne badanie psychologiczne z uwagi na upośledzenie umysłowe, które może przynieść u odwołującego progres lub regres. Odwołujący wymaga szkoleń w tym specjalistycznych, uczestnictwa w terapii zajęciowej oraz konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Dowód: dokumentacja medyczna oraz opinie o odwołującym k. 8-10v, k. 35-36, k. 55-56, k. 88, k. 131-208, dokumentacja zdjęciowa k. 297-312, opinia biegłego z zakresu psychiatrii D. Ż. k. 29-33 i opinia uzupełniające k. 69-71, opinia biegłego z zakresu psychologii P. D. k. 109-130 i opinia uzupełniająca k. 257-269

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci w/w dokumentów, które Sąd uznał za wiarygodne, wzajemnie ze sobą korelujące i rzeczowe, a także w oparciu o dowód z opinii biegłej z zakresu psychiatrii D. Ż. i opinii biegłego z zakresu P. D., który wraz dowodami z dokumentów tworzył spójny i wyrazisty obraz całości sprawy. Jedynie odwołujący wniósł zastrzeżenia do opinii biegłego z zakresu psychiatrii, w opinii uzupełniającej, biegła z zakresu psychiatrii wskazała, że nie znajduje podstaw do zmiany wniosków opinii z uwagi na brak badań psychologicznych wskazujących na upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym. Z uwagi na zastrzeżenia strony odwołującej Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii biegłego z zakresu psychologii, który dokonał szczegółowej analizy. Do opinii biegłego zastrzeżenia wniósł zarówno odwołujący w zakresie okresu wydania orzeczenia jak i organ wskazujący podnosząc zarzuty personalne do osoby biegłego. W zakresie zarzutów odwołującego, biegły z zakresu psychologii udzielił odpowiedzi w opinii uzupełniającej. Jednocześnie Sąd wskazuje, że wniesione przez WZON zastrzeżenia nie odnosiły się stricte do kwestii merytorycznych zawartych w opinii, a jedynie podważały kompetencje biegłego sądowego w zakresie wydawanych przez niego opinii. Za bezzasadny uznać należy zarzut co do tego, że wnioski płynące z opinii są tożsame jak w innych opiniach wydawanych przez biegłego, gdyż biegły każdorazowo przeprowadza szczegółowe badanie psychologiczne, a następnie szczegółowo opisuje sytuację każdej osoby oceniając jej stopień niepełnoprawności oraz funkcjonowanie. Nie jest prawdą, że opinie biegłego są identyczne. Co więcej podkreślić należy, że biegły posiada wieloletnie doświadczenie w opiniowaniu na rzecz Sądów oraz specjalizuje się m.in. w autyźmie.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2019 poz. 1172) do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Na mocy § 29 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 r. (Dz. U. z 2003 r., Nr 139 poz. 1328 ze zm.) w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące: 1) niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu; 2) konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem; 3) konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych. Zgodnie z ust. 2 przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 i 3.

Na podstawie § 30 standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące: 1) czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w § 29 ust. 1 pkt 3, w okresach wynikających ze stanu zdrowia; 2) częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w § 29 ust. 1 pkt 3.

Autyzm to choroba neurobiologiczna o podłożu genetycznym towarzysząca człowiekowi od urodzenia. Autyzm to choroba nieuleczalna, której objawy można jedynie łagodzić stosując odpowiednie, precyzyjnie dobrane metody terapeutyczne, w tym specjalne szkolenia.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że odwołujący cierpi na schorzenia natury psychicznej, w tym autyzm, co narusza jego sprawność organizmu i powoduje, że wymaga on zwiększonego zakresu opieki niż zdrowa osoba w tym wieku, a także powoduje niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych taki jak samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem. Odwołujący nie jest na tyle sprawny, by mógł funkcjonować i egzystować samodzielnie bez nieustannej opieki i wsparcia osoby dorosłej. Wobec powyższego odwołujący jest niezdolny do pracy, wymaga szkoleń w tym specjalistycznych, uczestnictwa w terapii zajęciowej, zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie, wymaga także korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, a także wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Sąd oddalił odwołanie w zakresie pkt 8, gdyż dotyczy on jedynie dzieci, a na podstawie przepisów dotyczących orzekania o niepełnosprawności przez dzieci rozumie się osoby do 16-ego roku życia i wobec tych osób orzeka się o niepełnosprawności bez zaliczenia do konkretnego stopnia. Dopiero po 16 roku życia wskazuje się stopień niepełnosprawności. Co więcej przyznanie znacznego stopnia niepełnosprawności oraz stwierdzenie, że odwołujący wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji wyczerpuje zapis pkt 8. Odwołujący wymaga stałej pomocy i wsparcia, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych.

Stan zdrowia odwołującego się zmienia nie tyle w sensie medycznym co w zakresie funkcjonowania, obecnie odwołujący uczęszcza jeszcze do szkoły. Dlatego też zasadne jest ustalenie, że orzeczenie wydaje się do 24 czerwca 2028 roku (na okres dalszych 5 lat). Do tego czasu odwołujący będzie miał możliwość zakończyć edukację, brać udział w warsztatach zajęciowych i korzystać z wszystkich form wsparcia wskazanych w wyroku i orzeczeniu PZON.

Sąd nie orzekał odnośnie pkt 9 i 10 orzeczenia, gdyż strona nie wskazała jednoznacznie, czy o zmianę tych punktów wnosi wskazując jedynie, że pozostawia je do uznania Sądu. W ocenie Sądu odwołujący nie wniósł w odwołaniu od orzeczenia roszczenia w zakresie zmiany pkt 9 i 10 i w związku z tym punkty te nie stanowią przedmiotu niniejszego postępowania, gdyż Sąd związany jest zakresem żądania. Jednocześnie wskazać należy, że w przypadku stwierdzenia przez stronę, że odwołanie dotyczyło również tych punktów, może ona złożyć wniosek o uzupełnienie wyroku wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu uzasadniając jednoznacznie zakres żądania.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd podzielił opinię biegłych z zakresu psychologii P. D., z zakresu psychiatrii D. Ż. będących specjalistami w zakresie schorzeń występujących u odwołującego. Opinie te zostały sporządzone przez osoby będącymi specjalistami z zakresu schorzeń występujących u odwołującego. Opinie są szczegółowe, przystępne i zrozumiałe dla osób nie dysponujących wiedzą medyczną, zaś wnioski sformułowane zostały jasno, czytelnie i jednoznacznie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w pkt 1 wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że:

a)  zaliczył odwołującego W. S. do znacznego stopnia niepełnosprawności na okres do 24 czerwca 2028 roku,

b)  pkt 1 – odwołujący jest niezdolny do pracy,

c)  pkt 2 – odwołujący wymaga szkoleń, w tym specjalistycznych,

d)  pkt 4 – odwołujący wymaga uczestnictwa w terapii zajęciowej,

e)  pkt 7 – odwołujący wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;

W pkt 2 wyroku, Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie tj. w zakresie zmiany pkt 8 i wydania orzeczenia na stałe.

Z kolei na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, ponadto z art. 98 §1 ¹ k.p.c. w zw. § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu obowiązującym w dacie wszczęcia postępowania, Sąd zasądził od Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) na rzecz odwołującego kwotę 180 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3 wyroku).

Sędzia Sonia Lasota - Zawisza