Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2023 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Stanisław Pilarczyk

Protokolant: st.sekr.sądowy Anna Sobańska

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2023 r. w Kaliszu

odwołania M. M.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 2 czerwca 2023 r. Nr (...)

z dnia 16 sierpnia 2023 r. Nr (...)

w sprawie M. M.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do renty rodzinnej

Oddala odwołanie

Sędzia Stanisław Pilarczyk

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 czerwca 2023 roku, zmienioną decyzją z dnia 16 sierpnia 2023 roku, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił niepełnoletniej J. M., działającej przez matkę M. M., przyznania prawa do renty rodzinnej po ojcu P. M., gdyż nie spełniał on warunków do nabycia własnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako, że zmarł w wieku powyżej 30 roku życia, a w dziesięcioleciu przed zgonem (co jest automatycznie przyjmowane za datę powstania całkowitej niezdolności do pracy) nie wykazał wymaganych 15 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Odwołanie od powyższej decyzji wniosła M. M. domagając się przyznania renty rodzinnej dla córki J. M., podnosząc trudną sytuację po śmierci męża P. M.. Organ rentowy, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił co następuje

W rozpoznawanej sprawie poza sporem jest, że zmarły P. M., urodzony (...), a zmarły 2 kwietnia 2023 roku, nie miał ustalonego prawa do emerytury ani renty rolniczej z ubezpieczenia społecznego rolników, nie pobierał też przed śmiercią renty z tytułu niezdolności do pracy. Nie miał również udowodnionego 25-letniego ubezpieczenia emerytalno-rentowego a jedynie 7 lat, 7 miesięcy i 5 dni. W ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgonu P. M. miał udowodnione jedynie 3 lata, 2 miesiące i 9 dni ubezpieczenia emerytalno-rentowego.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2023 roku poz. 208 t.j.) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty rolniczej lub spełniała warunki do uzyskania prawa do jednego z tych świadczeń.

P. M. nie pobierał żadnego z powyższych świadczeń, a ponieważ urodzony był w dniu (...)roku i nie osiągnął wieku emerytalnego, oceny wymaga czy spełniał warunki do renty rolniczej. Nie był orzekany co do niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, ale w świetle cytowanego przepisu przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że w dacie zgony osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym.

W myśl art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2;

jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym;

całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2 lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Art. 21 ust. 2 ustawy stanowi, iż warunek podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres uważa się za spełniony, jeżeli okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego wynosi co najmniej:

rok – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku do 20 roku życia;

2 lata – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku 20 lat – 22 lat;

3 lata – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku 22 lat – 25 lat,

4 lata – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku 25 lat -25 lat;

5 lat – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku powyżej 30 lat.

Przy ustalaniu okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu zgodnie z ust. 2 tego artykułu stosuje się odpowiednio art. 20 ust. 1 i 2.

Według zaś brzmienia ust. 8 art. 21 ustawy - okres 5 lat, o których mowa w ust. 2 pkt 5, powinien przypadać w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.

Przy tym dodatkowy warunek przypadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku rentowego lub przed dniem powstania niezdolności do pracy dotyczy wyłącznie okresu pięcioletniego, wymaganego od osób, u których niezdolność do pracy powstała powyżej 30-go roku życia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 1 października 2015 roku, III AUa 558/15, Lex nr 1817533).

Ustawodawca (świadomie czy nieświadomie) warunek posiadania okresu 5 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku, odniósł tylko do ubezpieczonych, o których mowa w ust. 2 pkt. 5 art. 21 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku – o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008 roku Nr 50, poz. 291 z.zm.), czyli do takich, u których całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała powyżej 30-go roku życia.

Zmarły P. M. w ostatnim dziesięcioleciu przed śmiercią nie posiada 5-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego.

Powyższe przekłada się również na prawo do renty rodzinnej. Należy mieć bowiem na uwadze, że stosownie do treści art. 29 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy, renta rodzinna jest uzależniona od tego, czy zmarły członek rodziny spełniał warunki wymagane do nabycia prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Renta rodzinna stanowi więc pochodną renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy zmarłego.

Skoro zatem zmarły P. M. w chwili śmierci nie spełniał chociażby jednego z warunków do uzyskania prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, to również członkom rodziny zmarłego nie przysługuje renta rodzinna.

Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie nie znajdują zastosowania zasady współżycia społecznego, na które powoływała się odwołująca M. M.. Nie ulega wątpliwości, że sytuacja materialna i finansowa rodziny zmarłego jest trudna. Niemniej jednak, przepisy ubezpieczeniowe są na tyle formalne i ścisłe, że nie można tutaj kierować się zasadami słuszności. Przy ocenie prawa do renty rodzinnej nie ma znaczenia wiek oraz liczba posiadanych dzieci, bowiem przepis zawarty w art. 29 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników bezwzględnie wskazuje, że warunki rentowe musza zostać spełnione dla osoby zmarłej, by współmałżonek czy też dzieci mogły uzyskać prawo do renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 29 października 2020 roku (III AUa 503/20, Lex nr 30892890) podkreślono, iż „W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest możliwe przyznawanie świadczeń bez spełnienia przesłanek ich nabycia, w oparciu o zasady współżycia społecznego, albowiem w tego typu sprawach nie stosuje ani art. 5 k.c. ani 8 k.p.”

Zaskarżona decyzja jest więc prawidłowa, a odwołanie jako bezzasadne podlegało oddaleniu i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.

Sędzia Stanisław Pilarczyk