Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2024 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku E. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania E. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) do przeliczenia emerytury E. F. poprzez zaliczenie mu do stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 18 maja 1958r. do 30 czerwca 1962r.,

2. oddala odwołanie w pozostałej części.

Sygn. akt V U 76/23

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) wykonując wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 października 2022 r. w sprawie III AUa 964/22 zobowiązujący organ rentowy do rozpoznania wniosku E. F. o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem okresów pracy w rolnictwie w latach : 1957-1959, 1959-1962 oraz 1972-1992 decyzją z dnia (...) r. odmówił mu przeliczenia świadczenia . Odmowę uzasadniał tym, iż wnioskodawca 16 lat skończył w (...) r. kiedy to uczęszczał do szkoły zawodowej w P., a w okresie od 1977 do 1983 zatrudniony był poza rolnictwem. Dodał także , że decyzją z dnia 13 października 2021 r. przeliczył wnioskodawcy emeryturę z uwzględnieniem okresów od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1988 r. oraz od 1 kwietnia 1992 r. do 30 czerwca 1992 r.

Powyższą decyzję odwołaniem zaskarżył wnioskodawca wnosząc o zaliczenie mu okresów pracy z wyroku Sądu Apelacyjnego do stażu pracy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

E. F. urodził się (...) (okoliczność bezsporna)

W okresie od 1 października 1983r. do 31 sierpnia 2005r. E. F. uprawniony był do (początkowo) renty inwalidzkiej z tytułu zaliczenia do trzeciej grupy inwalidzkiej, następnie z tytułu częściowej niezdolności do pracy i w końcu z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

(dowód: decyzja z dnia 02.04.1983 r. - k 29, decyzja z dnia 03.08.2005 r. - k. 215 akt ZUS)

Decyzją z dnia 5 października 2005r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 6 września 2005r., przyznał wnioskodawcy emeryturę od (...) r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął podstawę wymiaru renty, z zarobkami z lat 1978 - 1980. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 134,85 %, a kwota bazowa 666,96 zł.

(dowód: wyliczenie wskaźnika – k. 227, decyzja z dnia 05.10.2005 r. - k. 228 akt ZUS)

Decyzją z dnia 3 kwietnia 2009 roku organ rentowy wydał decyzję odmawiającą wnioskodawcy prawa do przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem kwot minimalnego wynagrodzenia pracowników.

Sąd Okręgowy prawomocnym wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2010 roku w sprawie VU 765/09 oddalił odwołanie E. F. od tej decyzji.

(dowód: decyzja z dnia 3.04.2009r. – k. 308 akt ZUS, wyrok Sądu Okręgowego z dnia 21.04.2010r. k. 92 akt sprawy VU 765/09)

Decyzją z dnia 7 czerwca 2010 roku organ rentowy domówił wnioskodawcy przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem wynagrodzenia z lat 1973-1982.

Sąd Okręgowy prawomocnym wyrokiem z dnia 22 listopada 2010 roku oddalił odwołanie E. F. w sprawie VU 839/10.

(dowód: decyzja z dnia 7.06.2010r. – k. 366 akt ZUS, wyrok Sądu Okręgowego z dnia 22.11.2010r. k. 11 akt sprawy VU 839/10)

Wnioskiem z dnia 20 lipca 2011 roku E. F. wniósł o doliczenie do stażu pracy okresu zatrudnienia od 1 marca 1958 roku do 31 sierpnia 1959 roku w (...) P..

Decyzją z dnia 7 września 2011 roku organ rentowy dokonał przeliczenia przysługującego wnioskodawcy świadczenia. Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto podstawę wymiaru renty. Organ rentowy ustalił na nowo kwotę bazową świadczenia w wysokości 717,16 złotych, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie uległ zmianie i wynosił 134,85%.

(dowód: wniosek z 20.07.2011r. - k. 399, decyzja z 7.09.2011 r. - k. 414 akt ZUS)

W dniu 21 czerwca 2021 roku E. F. wniósł o przyznanie prawa do emerytury po osiągnięciu pełnego wieku emerytalnego.

(dowód: wniosek z dnia (...). – k. 428, decyzja z dnia 15.07.2021r. – k. 430 akt ZUS)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia (...) roku przyznał wnioskodawcy E. F. emeryturę od dnia (...) tj. od daty nabycia uprawnień w wysokości po waloryzacji 1876, 14 zł.. Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto dotychczasową podstawę wymiaru świadczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 134,85% a kwota bazowa 717,16 zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 29 lat 3 miesiące i 25 dni okresów składkowych, 1 miesiąc i 18 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy przy ustalaniu wysokości emerytury uwzględnił również zwiększenie, z tytułu opłacania składek na ubezpieczenia społeczne rolników za okres 1 roku i 3 miesięcy w kwocie 78,35zł.

Decyzją z dnia 13 października 2021 roku ZUS na podstawie zaświadczenia KRUS o okresach podlegania rolniczym ubezpieczeniom społecznym dokonał przeliczenia należnej wnioskodawcy emerytury, przyznając zwiększenie rolne w kwocie 110,79 zł.

Organ rentowy powyższą decyzją przy ustalaniu wysokości emerytury uwzględnił również zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenia społeczne rolników za okres od 1 stycznia 1980 roku do 31 grudnia 1988 roku oraz okres od 1 kwietnia 1992 r. do 30 czerwca 1993 r. w kwocie 110,79zł. , co dało kwotę emerytury 1986,93zł.

(dowód: decyzja – k. 432 – 435 akt emerytalnych)

E. F. zaskarżył decyzję z dnia (...) r. odwołaniem , które było przedmiotem sprawy sygn. akt VU 768/21 w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Tryb.

W odwołaniu od tej decyzji złożonym w dniu 5 sierpnia 2021r. wnioskodawca E. F. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i wyliczenie emerytury wg kwoty bazowej na dzień złożenia wniosku.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wskazując, że zaskarżoną decyzją przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z pełnego wieku emerytalnego, obliczając wysokość świadczenia z uwzględnieniem kwoty bazowej i wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia, jak w emeryturze wcześniejszej tj. 717,16 zł i 134,85%.

W piśmie procesowym z dnia 21 października 2021 roku pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o przyjęcie kwoty bazowej obowiązującej na dzień złożenia wniosku o emeryturę tj. na dzień (...). a z ostrożności procesowej o ewentualne przyjęcie kwoty bazowej obowiązującej w 2005r. z uwagi na fakt, że wnioskodawca pierwszy raz o emeryturę wystąpił we wrześniu 2005r. Nadto pełnomocnik wnosił o zaliczenie do ogólnego stażu pracy E. F. okresu jego zatrudnienia w (...) (...) w latach 1973-1977.

W piśmie z dnia 28 października 2021r. pełnomocnik wnioskodawcy złożył zaświadczenie o podleganiu E. F. ubezpieczeniu społecznemu rolników i wnosił o dokonanie w oparciu o ten dokument przeliczenie przez ZUS emerytury.

Wyrokiem z dnia 19 maja 2022 r. wydanym w sprawie VU 768/21 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji z dnia (...) r. .

Powyższy wyrok apelacją zaskarżył wnioskodawca wnosząc o zmianę wyroku przez zastosowanie kwoty bazowej obowiązującej na dzień złożenia wniosku o emeryturę i doliczenie do stażu pracy okresów pracy w rolnictwie ( 1972 – 1992 ), pracę w (...) ( 1957-1959) oraz okres pracy w gospodarstwie rolnym w trakcie nauki w szkole od 1959 r. do 1962 r.

Wyrokiem z dnia 18 października 2022 r. wydanym w sprawie III AUa 964/22 Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację, a zawarty w apelacji wniosek o doliczenie okresów pracy w rolnictwie w latach : 1957-1959, 1959-1962 oraz 1972-1992 przekazał do rozpoznania organowi rentowemu.

( dowód: wyrok SO wraz z uzasadnieniem w sprawie załączonej VU 768/21 – k. 43-48 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego – k. 72 akt tej sprawy)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) wykonując powyższy wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 października 2022 r. w sprawie III AUa 964/22 zobowiązujący organ rentowy do rozpoznania wniosku E. F. o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem okresów pracy w rolnictwie w latach : 1957-1959, 1959-1962 oraz 1972-1992 decyzją z dnia (...) r. odmówił mu przeliczenia świadczenia . Odmowę uzasadniał tym, iż wnioskodawca 16 lat skończył w (...) r. kiedy to uczęszczał do szkoły zawodowej w P., a w okresie od 1977 do 1983 zatrudniony był poza rolnictwem. Dodał także ,że decyzją z dnia 13 października 2021 r. przeliczył wnioskodawcy emeryturę z uwzględnieniem okresów od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1988 r. oraz od 1 kwietnia 1992 r. do 30 czerwca 1992 r.

Powyższą decyzję odwołaniem zaskarżył wnioskodawca wnosząc o zaliczenie mu okresów pracy z wyroku Sądu Apelacyjnego do stażu pracy.

E. F. w dniu 20 lipca 2011 r. wystąpił o doliczenie mu do stażu pracy okresy pracy od 1 marca 1958 r. do 31 sierpnia 1959 r. w (...) W P. gdzie pracował przy hodowli bydła.

( dowód: wniosek ; k. 399 akt rentowych )

ZUS uwzględniając jego wniosek zaliczył mu powyższy okres do stażu pracy decyzją z dnia 7 września 2011 r.

( dowód: decyzja z dnia 7 września 2011 r. – k. 414 akt ZUS-u )

W okresie od 1 września 1959 do 30 czerwca 1962 uczęszczał do zasadniczej szkoły zawodowej o profilu (...) wP.. Do szkoły dojeżdżał rowerem . Mieszkał wraz z rodzicami J. i B. F. we wsi P. oddalonej od P. o 12 km. . Mieli oni własne gospodarstwo rolne położone w tej wsi o powierzchni ponad 7 ha. Nie było ono zmechanizowane. W trakcie nauki w szkole wnioskodawca jako jedno z najstarszych dzieci pracował codziennie po szkole w gospodarstwie rolnym rodziców pomagając im przy pracach polowych, przy karmieniu trzody czy wypasaniu krów i zabieraniu ich z pastwiska.

16 lat ukończył w dniu (...) r. Nigdy nie jeździł na żadne wakacje ani ferie. Pracował z gospodarstwie rolnym codziennie . Miał stałe obowiązki .

( dowód: zeznania świadka W. F. – k. 82 akt sprawy)

E. F. w okresach :

- 19 października 1962 r. do 5 kwietnia 1963 r. , od 6 kwietnia 1963 do 30 kwietnia 1964 r. , od 8 czerwca 1964 do 14 sierpnia 1968, od 1 marca 1969 do 14 października 1972, od 30 października 1972r. do 15 lutego 1973 r. , od 22 lutego 1973 r. do 31 maja 1977 r. oraz od 26 czerwca 1977 r. do 7 września 1983 r. pracował zawodowo poza rolnictwem i te okresy ma zaliczone zgodnie z treścią świadectw pracy do okresów składkowych.

( bezsporne)

Okres od 1 lipca 1962 r. do 18 października 1962 po ukończeniu szkoły zawodowej został mu zaliczony do stażu pracy jako okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Również ZUS zaliczył mu do stażu pracy przerwy w pracy zawodowej , kiedy pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, a następnie teściów, czyli okresy :

- od 4 grudnia 1968 r. do 28 lutego 1969 r.

-od 15 października 1972 r. do 29 października 1972 r.

- od 16 lutego 1973 r. do 21 lutego 1973 r.

- 1 czerwca 1977 r. do 26 czerwca 1977 r.

( dowód: decyzja z 10 grudnia 1990 r. – k. 77-82 akt sprawy)

W okresie od 27 czerwca 1977 r. do 7 września 1983 r. E. F. zatrudniony był w Zakładzie (...) w B..

Wnioskodawca ożenił się w dniu 4 października 1972 r. i zamieszkał z żoną i teściami w ich gospodarstwie rolnym. Właścicielem tego gospodarstwa został wraz z żoną w grudniu 1979 r., a od 1 stycznia 1980 r. zgłosił się do rolniczego ubezpieczenia społecznego .

( bezsporne

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie jedynie w części.

Na wstępie należy podkreślić, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) wykonując wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 października 2022 r. w sprawie III AUa 964/22 zobowiązujący organ rentowy do rozpoznania zawartego w apelacji wniosku E. F. o przeliczenie mu emerytury z uwzględnieniem okresów pracy w rolnictwie w latach : 1957-1959, 1959-1962 oraz 1972-1992 decyzją z dnia (...) r. odmówił mu przeliczenia świadczenia .

Rzeczą Sądu zatem w przedmiotowej sprawie było rozstrzygnięcie czy organ rentowy zasadnie odmówił wnioskodawcy zaliczenia mu do okresów składkowych okresów pracy w rolnictwie , o których mowa w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi.

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się jako okresy składkowe:

1. okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2. przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3. przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia.

Z lektury akt wynika, że E. F. uczęszczał w okresie od 1959 r. do 1962 r. do zasadniczej szkoły zawodowej w P. Do szkoły dojeżdżał rowerem , a mieszkał z rodzicami we wsi P. oddalonej od P. o 12 km. . Mieli oni własne gospodarstwo rolne położone w tej wsi o powierzchni ponad 7 ha. Nie było ono zmechanizowane. W trakcie nauki w szkole wnioskodawca jako jedno z najstarszych dzieci pracował codziennie po szkole w gospodarstwie rolnym rodziców pomagając im przy pracach polowych, przy karmieniu trzody czy wypasaniu krów i zabieraniu ich z pastwiska.

16 lat ukończył w dniu (...) r. Nigdy nie jeździł na żadne wakacje ani ferie. Pracował z gospodarstwie rolnym codziennie . Miał stałe obowiązki . Sąd dał w tym zakresie wiarę zeznaniom świadka W. F., który mieszkał w tej samej wsi i uczył się w tej samej szkole co skarżący. Z życiowego doświadczenia Sądu wynika, że w latach 60 tych dzieci mieszkający na wsi, których rodzice mieli jak na tamte czasu duże gospodarstwa , bo przeszło 7 ha wówczas , przy braku mechanizacji sprawiało, że najstarsze dzieci musiały brać czynny udział i trudno w takiej sytuacji przyjąć, iż pomoc miała charakter okazjonalny . Inaczej bowiem zdaniem Sądu oceniać należy pomoc dzieci w gospodarstwie rolnym w latach 70 tych czy 80 -tych , a inaczej w latach 50 – tych i 60 -tych, kiedy każde duże gospodarstwo miało co najwyżej konia do prac polowych , bez żadnych urządzeń mechanicznych.

Dlatego Sąd uznał, że okres nauki w szkole po ukończeniu przez wnioskodawcę 16 roku życia winien zostać zaliczony mu do stażu pracy.

W tym zakresie więc ostatecznie Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

Odwołanie dalej idące jest bezzasadne .

Jeśli chodzi o zaliczenie okresu pracy w (...) W P. przy hodowli bydła od 1 marca 1958 r. do 31 sierpnia 1959 r. to okres ten został już zaliczony wnioskodawcy do stażu pracy decyzją z dnia 20 lipca 2011 r. ( vide : decyzja – k. 399-401 akt rentowych) . Nie ma w sprawie dowodów, że skarżący pracował gdziekolwiek ( poza pomocą rodzicom w gospodarstwie rolnym ) w 1957 r. kiedy miał 14 lat więc i ten okres nie może mu zostać zaliczony do stażu pracy.

Jeśli natomiast chodzi o okres 1972-1992 to prawidłowo ZUS zaliczył mu z okresu od 1972 r. do 1977 r. jedynie okresy przerw w pracowniczym zatrudnieniu w wymiarze łącznym 5 lat , 11 miesięcy i 4 dni . Skarżący bowiem pracował poza rolnictwem w okresach :

- 19 października 1962 r. do 5 kwietnia 1963 r. , od 6 kwietnia 1963 do 30 kwietnia 1964 r. , od 8 czerwca 1964 do 14 sierpnia 1968, od 1 marca 1969 do 14 października 1972, od 30 października 1972r. do 15 lutego 1973 r. , od 22 lutego 1973 r. do 31 maja 1977 r. oraz od 26 czerwca 1977 r. do 7 września 1983 r. . od 14 grudnia 1987 r. do 31 października 1989 r. pracował zawodowo poza rolnictwem i te okresy ma zaliczone zgodnie z treścią świadectw pracy do okresów składkowych.

Warto podkreślić, iż decyzją z dnia 13 października 2021 roku ZUS na podstawie zaświadczenia KRUS o okresach podlegania rolniczym ubezpieczeniom społecznym dokonał przeliczenia należnej wnioskodawcy emerytury, przyznając mu zwiększenie rolne w kwocie 110,79 zł. Organ rentowy powyższą decyzją przy ustalaniu wysokości emerytury uwzględnił również zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenia społeczne rolników za okres od 1 stycznia 1980 roku do 31 grudnia 1988 roku oraz okres od 1 kwietnia 1992 r. do 30 czerwca 1993 r. w kwocie 110,79zł. , co dało kwotę emerytury 1986,93zł. (vide : decyzja – k. 432 – 435 akt emerytalnych).

Brak w tej sytuacji podstaw , aby okresy opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze do staży pracy pokrywające się z okresami zatrudnienia pracowniczego zaliczyć mu po raz drugi do stażu pracy. Okresy te mają bowiem tylko znaczenie przy ustalania dodatku do emerytury w postaci tzw. zwiększenia z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników co organ rentowy prawidłowo uczynił w decyzji z października 2021 r.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie w pozostałym zakresie jako nieuzasadnione o czym orzekł jak w punkcie 2 sentencji.