Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Stanisław Pilarczyk

Protokolant: st.sekr.sądowy Anna Sobańska

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2024 r. w Kaliszu

odwołania A. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 20 października 2023 r. Nr (...)

w sprawie A. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość emerytury

Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 20 października 2023 r., znak (...), w ten sposób, że ustala, iż do ustalenia wysokości emerytury A. A. należy uwzględnić, na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, okres składkowy od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 sierpnia 1975 roku.

Sędzia Stanisław Pilarczyk

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 października 2023 roku Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., odmówił ponownego obliczenia wysokości emerytury A. A., nie uwzględniając przy ustaleniu jego emerytury okresu jego praktycznej nauki zawodu z powodu braku przedstawienia stosownych dokumentów, z których wynikałoby, iż był on zatrudniony na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. A., domagając się uwzględnienia przy ustalaniu wysokości jego emerytury okresu od 1 września 1972 roku do 31 sierpnia 1975 roku, kiedy to był zatrudniony jako młodociany. Organ rentowy, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie.

Sąd poczynił następujące ustalenia

A. A. urodził się (...). Decyzją z dnia 10 stycznia 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., przyznał mu prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2022 roku. W dniu 24 sierpnia 2023 roku złożył on wniosek o ponowne ustalenie wysokości jego emerytury przy uwzględnieniu jego okresu pracy jako pracownika młodocianego od 1 września 1972 roku do 31 sierpnia 1975 roku, przedstawiając pisemne zeznania świadków na okoliczność tej pracy.

(okoliczności niesporne)

Po ukończeniu szkoły podstawowej w czerwcu 1972 roku A. A. podpisał umowę o naukę zawodu z (...) w K.. Zgodnie z nią Spółdzielnia przyjęła odwołującego na naukę zawodu ślusarz-mechanik i zobowiązała się do wyuczenia tego zawodu od 1 września 1972 roku do 31 sierpnia 1975 roku. Czas pracy odwołującego jako ucznia wynosił 6 godzin dziennie do ukończenia 16 roku życia, a po ukończeniu 16 roku życia – 8 godzin dziennie. W okresie nauki zawodu odwołującemu przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 150 zł w I roku nauki zawodu, 320 zł w II roku nauki zawodu i 600 zł w III roku nauki zawodu.

(dowód – umowa o naukę zawodu z dnia 18 lipca 1972 roku – akta osobowe odwołującego)

Jednocześnie od 1 września 1972 roku do 31 sierpnia 1975 roku odwołujący uczęszczał do zasadniczej szkoły zawodowej dokształcającej w K. w zawodzie ślusarza-mechanika.

(dowód – świadectwo ukończenia przez odwołującego zasadniczej szkoły zawodowej w K. z 1 września 1975 roku – akta emerytalne odwołującego)

Spółdzielnia, w której odwołujący odbywał praktyki, zajmowała się usługami w zakresie prac ślusarskich, zakładaniem centralnego ogrzewania, wytwarzaniem metalowych stołów i krzeseł. W każdym roku szkolnym były 3 dni praktyk i 3 dni nauki. Po zakończeniu roku szkolnego były także obowiązkowe praktyki w czasie wakacji, których odbycie warunkowało promocję do następnej klasy. Odwołujący każdego roku odbywał takie praktyki. W czasie praktyk pracował w warsztacie ucząc się zawodu pod kierownictwem T. W. i na koniec nauki zdał praktyczny egzamin na czeladnika. W czasie praktycznej nauki zawodu uczył się obsługi tokarki i frezarki. Po ukończeniu nauki odwołujący podjął pracę w (...) w K..

(dowód – zeznania świadka K. H. z dnia 23 stycznia 2024 roku [00:17:39] [00:33:27], zeznania świadka L. S. z dnia 23 stycznia 2024 roku [00:35:15] [00:48:12], zeznania odwołującego z dnia 23 stycznia 2024 roku [00:00:38][00:14:49] i z dnia 6 marca 2024 roku [00:04:12][00:14:08])

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz w aktach sprawy, w tym nowego dowodu w postaci umowy o naukę zawodu, na podstawie zeznań świadków, którzy w spornym okresie nauki zawodu pracowali razem z odwołującym oraz korespondującego z tymi dowodami przesłuchania ubezpieczonego.

Zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za kompletny i spójny, a tym samym za wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych oraz na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. A. jest zasadne.

Przedmiotem sporu jest okres nauki zawodu w (...) w K. od 1 września 1972 roku do 31 sierpnia 1975 roku odwołującego jako młodocianego pracownika.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 roku poz. 1251 t.j.) za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 roku okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 roku.

Jako okresy zatrudnienia młodocianych podlegają uwzględnieniu okresy szkolenia zawodowego młodzieży odbywane w formie praktycznej nauki zawodu, przyuczania do wykonywania określonej pracy lub odbywania wstępnego stażu, wykonywanych na podstawie indywidualnych umów, zawartych między uczniem a pracodawcą. Elementem decydującym o uwzględnieniu nauki zawodu jest posiadanie statusu pracownika w czasie tej nauki, czyli nawiązanie indywidualnego stosunku pracy. Zasady zatrudniania młodocianych w celu nauki zawodu podlegały odrębnym regulacjom prawnym – dekretu z 2 sierpnia 1951 roku o pracy i szkoleniu zawodowym młodocianych w zakładach pracy (Dz. U. Nr 41, poz. 311 z późn. zm.), następnie ustawy z 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczeniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 276 z późn. zm.), które przewidywały zawieranie indywidualnych umów o naukę zawodu, o przyuczeniu do o kreślonej pracy, wstępnego stażu pracy pomiędzy zakładem pracy a młodocianym.

Młodociany, odbywający naukę zawodu, przyuczanie do określonej pracy bądź odbywający wstępny staż pracy w ramach umowy zawartej z zakładem pracy na podstawie przepisów ustawy z 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz wstępnym stażu pracy, posiadał status pracownika w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym oraz ubezpieczeniu społecznym. Tak więc, jeżeli młodociany odbywał praktyczną naukę zawodu w zakładzie pracy, przyuczanie do określonej pracy oraz wstępny staż pracy, to okres taki podlegał uwzględnieniu przy ustalania prawa do emerytury lub renty oraz przy ustalaniu wysokości tych świadczeń. Podstawowe rozróżnienie dotyczy tego, czy nauka zwodu była pobierana przez młodocianego przy jego równoczesnym zatrudnieniu, czy też jako przedmiot praktyczny w programie nauki szkolnej, innymi słowy, czy nauczający zawodu był pracodawcą, czy nauczycielem młodocianego, a więc czy związek między nimi polegał na stosunku prawa pracy – nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy, czy na stosunku administracyjnym. Stosunek zatrudnienia obejmował bowiem tylko młodocianych przyjętych do pracy w celu nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy bądź odbycia wstępnego stażu pracy, obowiązanych do dokształcania się w szkole, nie zaś tych którzy pobierali naukę bez zatrudnienia. Uczniowie mogli odbywać naukę zawodu w formie praktyk w zakładach pracy, lecz nie otrzymywali wynagrodzenia, a ich czas pracy nie podlegał rygorom przewidzianym dla pracowników. Odbywali praktyki zawodowe i zajęcia praktyczne według harmonogramu. W takich taż przypadkach to szkoła, a nie uczeń, zawierała z zakładem pracy „umowę o praktyczną naukę zawodu”. Między uczniem a zakładem pracy nie istniał wówczas żaden stosunek prawny. W drugim przypadku umowy dotyczące praktyk, polegających na nauce zawodu, były zawierane przez zakłady pracy z osobami młodocianymi lub ich przedstawicielami ustawowymi. Umowy te, będące umowami o naukę zawodu, powodowały nawiązanie między zakładem, w którym były odbywane praktyki i uczniem stosunku pracy, który był odrębny od stosunku administracyjnego łączącego ucznia ze szkołą. Tylko okresy takiej nauki zawodu mogą być zaliczone do stażu ubezpieczeniowego jako okresy składkowe, bowiem tylko one są okresami zatrudnienia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 grudnia 2019 roku, III AUa 403/19).

W ocenie Sądu materiał dowodowy daje w pełni uzasadnione podstawy do zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu nauki zawodu w (...) w K. od 1 września 1972 roku do 31 sierpnia 1975 roku i jednoczesnej nauki w tym okresie w (...) w K., którą A. A. odbywał jako młodociany pracownik na podstawie zawartej umowy z 18 lipca 1972 roku, mocą której zakład pracy przyjął młodocianego do pracy w celu nauki zawodu ślusarza i mechanika. Nie budzi zatem jakichkolwiek wątpliwości, że odwołujący ukończył 31 sierpnia 1975 roku praktyczną naukę i od 1 września 1972 roku do 31 sierpnia 1975 roku posiadał status pracownika.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i zaliczył A. A. do okresu składkowego okres jego nauki zawodu od 1 września 1972 roku do 31 sierpnia 1975 roku.

Sędzia Stanisław Pilarczyk