Pełny tekst orzeczenia

sygn. akt VI C 1437/23 upr

Uzasadnienie wyroku z dnia 18 lipca 2024 r.

ograniczone do wyjaśnienia podstawowy prawnej wyroku (art. 505 ⁸ § 4 k.p.c. )

1.  W niniejszej sprawie powód Towarzystwo (...) z siedzibą w W. domagał się od pozwanego (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. zapłaty kwoty 3.498,84, w tym kwoty 2.619,64 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 09 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty z datą wymagalności 21 czerwca 2019 r. oraz kwoty 879,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 09 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty z datą wymagalności od dnia 02 lipca 2019 r. zł tytułem roszczenia regresowego za odszkodowanie, które powód wypłacił ubezpieczonemu u powoda. Szkoda powstała wskutek zalania mieszkania, za które to zdarzenie – w ocenie powoda – odpowiedzialność ponosi ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń sprawca szkody.

2.  Do zdarzenia doszło w dniu 7 marca 2019 r. w wyniku pęknięcia rury zlokalizowanej w mieszkaniu o nr (...) znajdującym się na wyższej kondygnacji w budynku przy ul. (...) doszło do zalania mieszkania nr (...) znajdującego się na niższej kondygnacji. W dniu powstania szkody mieszkanie, w którym doszło do awarii objęte było polisą ubezpieczeniową zawartą w towarzystwie pozwanej, natomiast mieszkanie, w którym powstała szkoda, objęte było polisą ubezpieczeniową zawartą u strony powodowej.

3.  Powód wskazał, że pozwany wypłacił poszkodowanej odszkodowanie w wysokości 4.673,74 zł tytułem odszkodowania za szkodę ( w tym kwotę 4.098,34 zł tytułem uszkodzonych elementów stałych oraz kwotę 575,40 zł tytułem uszkodzonych ruchomości) ale kwota ta nie odzwierciedla poniesionej szkody, która została obliczona na łączną kwotę 8.172,40 zł (tj. za uszkodzone elementy stałe mieszkania w wysokości 7.293,40 zł oraz 879,00 zł za uszkodzone ruchomości), toteż powód dopłacił pozostałą kwotę tytułem odszkodowania za szkodę w mieniu w związku z tym, że uszkodzone mienie było ubezpieczone u powoda. Zgodnie z art. 828 § 1 k.c. powód jest uprawniony do uzyskania od pozwanego dopłaconej przez niego kwoty, w związku z tym, że udzielał ochrony ubezpieczeniowej w zakresie odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody.

4.  Powód wskazał, że pozwana nie przedłożyła dokumentów uzasadniających ustalenie odszkodowania w wysokości 4.673,74 zł, nie przedstawiono również kosztorysu na podstawie którego wyliczona została kwota odszkodowania, nie podano również podstaw do zastosowania zmniejszenia stawek remonotowo – budowlanych za poszczególne naprawy oraz nie uzasadniono sposobu przyjęcia stopnia zużycia na wskazywanym poziomie. Powód wskazał, że dopłacona przez niego kwota odszkodowania odzwierciedla wysokość powstałej szkody, a zakres przyjętej szkody pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym ze zdarzeniem.

5.  Pozwany, wnosząc o oddalenie powództwa w całości, zarzucał przede wszystkim nieudowodnienie powództwa co do wysokości wskazując, że roszczenia powoda w zakresie dalszego odszkodowania nie zasługuje na uwzględnienie. Pozwany wskazał, że uznał swoją odpowiedzialność za powstałą szkodę i wypłacił po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego odszkodowanie, natomiast kwestionuje swoją dalszą odpowiedzialność w związku z tym, że odpowiada tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania z którego szkoda wynikła. Pozwany wskazał, że odszkodowanie zostało wyliczone z zastosowaniem stopnia rzeczywistego zużycia, a wypłacona kwota 4.673,74 zł w pełni rekompensuje szkodę powstałą w dniu 7 marca 2019 r. w mieniu poszkodowanej A. Z..

6.  Podstawą prawną dochodzonego roszczenia był przepis z art. 415 k.c., zgodnie z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 19 lutego 2013 r. (sygn. akt III CZP 63/12) – podjętej Sąd Najwyższy przeprowadził analizę podstaw odpowiedzialności za zalanie cudzego mieszkania wskutek przelania się wody z lokalu położonego na wyższej kondygnacji do lokalu położonego na niższej kondygnacji oraz sytuacji odmiennej, a polegającej na wylaniu się wody z budynku, która uzasadnia zastosowanie do odpowiedzialności sprawcy art. 433 k.c. i zasady ryzyka. Sąd Najwyższy potwierdził w zasadzie jednolitą linię orzeczniczą, zgodnie z którą przepis art. 433 kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkodę polegającą na zalaniu lokalu położonego niżej z lokalu znajdującego się na wyższej kondygnacji. Odpowiedzialność za zalanie mieszkania, zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego, kształtuje się w oparciu o zasadę winy. Nie ulega wątpliwości, że również i w niniejszej sprawie podstawą odpowiedzialności ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego ubezpieczyciela za zalanie mieszkania jest przepis z art. 415 k.c. Tym samym, to na poszkodowanym spoczywa ciężar dowodu nie tylko faktu zalania, ale przede wszystkim tego, że zdarzenie powstało na skutek działania lub zaniechania ze strony sprawcy zdarzenia, a nadto wykazania, że działanie to lub zaniechanie było przez sprawcę zawinione. Ciężar udowodnienia wszystkich tych okoliczności obciąża powoda – w tym przypadku ubezpieczyciela, który udzielał ochrony ubezpieczeniowej uszkodzonemu mieniu należącemu do A. Z. oraz który w toku postępowania likwidacyjnego dopłacił brakującą kwotę odszkodowania po niepełnym jej wypłaceniu przez pozwanego – a w niniejszym postępowaniu występuje z żądaniem regresowym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - I Wydział Cywilny z 7 czerwca 2017, I ACa 65/17). To zatem na powodzie spoczywał obowiązek wykazania, iż do zalania mieszkania doszło na skutek działania bądź zaniechania sprawcy szkody ubezpieczonego u pozwanego oraz czy działanie to lub zaniechanie było zawinione.

7.  Wina zachodzi wówczas, gdy sprawcy szkody można postawić zarzut obiektywnej oraz subiektywnej niewłaściwości zachowania. Obiektywny element winy stanowi tzw. bezprawność rozumiana jako sprzeczność działania lub zaniechania sprawcy z całym porządkiem prawnym: z konkretnym przepisem (naruszenie konkretnych nakazów lub zakazów), z zasadami współżycia społecznego lub innymi normami powszechnie stosowanymi i akceptowanymi w danym społeczeństwie (np. zasadami uczciwego obrotu czy dobrej wiary). Subiektywny element winy dotyczy natomiast stosunku woli oraz świadomości działającego podmiotu do jego czynu. Winę można zatem przypisać konkretnemu sprawcy tylko wtedy, gdy istnieją podstawy do negatywnej oceny jego zachowania z punktu widzenia obu tych warunków. W konsekwencji subiektywny element winy może stanowić umyślność (zamiar bezpośredni lub zamiar ewentualny) lub zarzucalna nieumyślność (lekkomyślność, niedbalstwo). Zgodnie natomiast z brzmieniem art. 355 § 1 k.c. dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Jak wskazuje się w doktrynie, przypisanie określonej osobie niedbalstwa jest uzasadnione tylko wtedy, gdy osoba ta zachowała się w określonym miejscu i czasie w sposób odbiegający od właściwego dla niej miernika należytej staranności. Wzorzec należytej staranności ma przy tym charakter obiektywny oraz abstrakcyjny. W praktyce jego zastosowanie polega na wyznaczeniu stosownego modelu, ustalającego optymalny w danych warunkach sposób postępowania, odpowiednio skonkretyzowanego i aprobowanego społecznie, a następnie na porównaniu zachowania dłużnika z tak określonym wzorcem. O tym, czy na tle konkretnych okoliczności można danej osobie postawić zarzut braku należytej staranności w dopełnieniu obowiązków, decyduje jednak nie tylko niezgodność jej postępowania z wyznaczonym modelem, lecz także empirycznie uwarunkowana możliwość oraz powinność przewidywania odpowiednich następstw zachowania. Miernik postępowania dłużnika, w istocie odnoszący się do miary należytej staranności, nie powinien być jednak formułowany na poziomie obowiązków nie dających się wyegzekwować, oderwanych od ogólnego doświadczenia życiowego oraz konkretnych okoliczności.

8.  Jednakże, w niniejszym postępowaniu zasada jak i podstawa odpowiedzialności pozwanej spółki pozostaje poza sporem. W dołączonym do pozwu załączniku znajduje się oświadczenie właściciela lokalu nr (...), w którym przyznaje, że do zalania doszło z jego winy i zgadza się na zlikwidowanie szkody ze swojego własnego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej zawartej u pozwanego. Sporna była jedynie wysokość szkody i należnego do jej zrekompensowania odszkodowania.

9.  W celu ustalenia wysokości należnego odszkodowania za szkodę powstałą w dniu 7 marca 2019 r. w mieniu A. Z. przy uwzględnieniu postanowień wynikających z polisy i OWU Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa. Należy wskazać, iż w niniejszej sprawie Sąd uznał, że kwota żądana tytułem brakującego odszkodowania za szkodę w ruchomościach nie jest sporna, gdyż nie została zakwestionowana przez pozwanego, a powód w należycie udowodnił jej wysokość za pomocą przedstawionych do akt sprawy dokumentów – toteż przedmiotem opinii biegłego będzie jedynie wyliczenie wartości szkody w elementach stałych mieszkania należącego do poszkodowanej.

10.  Biegły sądowy z zakresu budownictwa T. Ś. w oparciu o akta sprawy wyliczył szkodę według cen I kwartału 2019 r. i stawek roboczogodziny dla robót ogólnobudowlano-remontowych w wysokości 17,63 zł i wskazał, że bezspornym jest, że zakres uszkodzeń i wartości rzeczywiście poniesionej szkody w elementach stałych mieszkania w związku ze zdarzeniem z dnia 7 marca 2019 r. przy uwzględnieniu postanowień wynikających z polisy i OWU wynosi 7.600,14 zł brutto. Opinia nie została zakwestionowana przez powoda, natomiast pozwany zakwestionował opinię zarzucając biegłemu zastosowanie nieodpowiedniej stawki roboczogodziny, wzorowanie się na kosztorysie przedstawionym przez powoda i powielił w nim kosztorysowane pozycje i wszystkie obmiary. W opinii uzupełniającej biegły podtrzymał twierdzenia zawarte w opinii głównej. Opinia uzupełniająca również została zakwestionowana przez pozwanego, który wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego. T.. Sąd pominął jednak dowód z opinii uzupełniającego biegłego sądowego na podstawie art. 286 w zw. z art. 505 ⁷ § 2 w zw. z art. 235 ² § 1 pkt. 5 k.p.c., gdyż Sąd uznał, że w niniejszej sprawie zaszłaby sytuacja, w której wynagrodzenie biegłego sądowego zrównałoby się lub przewyższyło wartość przedmiotu sporu. I o ile, dopuszczenie i przeprowadzenie takiego dowodu mogłoby być możliwe w szczególnych okolicznościach, o tyle Sąd uznał, że w niniejszej sprawie takie wyjątkowe okoliczności nie zachodzą.

11.  Sąd uznał, że sporządzona przez biegłego opinia główna jest jasna, pełna i rzetelna, a wnioski w niej zawarte są logiczne, oparte na materiałach zgromadzonych w aktach, polisie oraz OWU. Toteż Sąd uznał, że poza koniecznością pozostaje przeprowadzanie kolejnego dowodu z opinii innego biegłego. Należy w tym miejscu również wskazać, że wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie wynosi 3.498,84 zł, natomiast wynagrodzenie należne biegłemu za przeprowadzenie opinii oraz opinii uzupełniającej wyniosło łącznie kwotę 2.312,18 zł. Przeprowadzanie dowodu z opinii innego biegłego (jak wnioskował pozwany) najprawdopodobniej doprowadziłoby do przekroczenia kwoty stanowiącej wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie

12.  Pozwany na etapie postępowania likwidacyjnego wypłacił kwotę 4.673,74 zł (w tym 4.098,34 zł tytułem uszkodzonych elementów stałych oraz kwotę 575,40 zł tytułem uszkodzonych ruchomości – które, jak wspomniano powyżej, nie była przedmiotem sporu w niniejszej sprawie). Biegły w opinii ustalił, że wartość szkody w elementach stałych w mieszkaniu poszkodowanej wynosi 7.600,14 zł brutto. Toteż zasadnym było zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 3.498,84 zł zgodnie z żądaniem powoda (7.600,14 zł – 4.098,34 zł).

13.  Kolejno, powód występujący w niniejszej sprawie może dochodzić od pozwanego roszczenia regresywnego na podstawie art. 828 § 1 k.c., który mówi o tym, że z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania. Powód po wypłacie odszkodowania skierował do pozwanego w dniu 5 lipca 2019 r. za pomocą korespondencji elektronicznej wezwanie do zapłaty kwoty 3.498,84 zł zakreślając termin 30 – dniowy na uregulowanie płatności.

14.  O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty orzeczono w oparciu o art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 817 § 1 k.c. i jako datę początkową od której należało zasądzić odsetki ustawowe za opóźnienie był dzień 05 sierpnia 2019 r. w związku z przesłaniem w dniu 05 lipca 2019 r. za pośrednictwem korespondencji elektronicznej do pozwanego wezwania do zapłaty kwoty i w związku z tym ubezpieczyciel był obowiązany do dnia 4 sierpnia 2019 r. na uregulowanie należności tytułem odszkodowania na zasadzie roszczenia regresowego, toteż od dnia następnego – tj. od 05 sierpnia 2019 r. należało zasądzić odsetki ustawowe za opóźnienie. W pozostałym zaś zakresie powództwo co do odsetek należało zaś oddalić.

V.  Koszty procesu

15.  O kosztach procesu sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 zd. drugie k.p.c., przyznając powodowi wszelkie poniesione koszty. Koszty procesu po stronie powoda wynosiły w tej sprawie 1.117 zł (opłata od pozwu – 200 zł; opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł; koszty zastępstwa procesowego – 900 zł). Koszty procesu po stronie pozwanego wyniosły 2.917 zł (koszty zastępstwa procesowego – 900 zł; wykorzystana zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego – 2000 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł). Powód uległ swojemu żądaniu jedynie w kwestii roszczenia odsetkowego – sąd uznał zatem, że zasadnym będzie zastosowanie art. 100 k.p.c.

16.  O nieuiszczonych kosztach sądowych (wydatkach z tytułu wynagrodzenia dla biegłego sądowego, w wysokości 312,18 zł pobranych tymczasowo z sum Skarbu Państwa, k. 184) sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. obciążając nimi pozwanego, jako stronę która niemal w całości sprawę przegrała.