Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Przedmiot i przebieg postępowania

1.  Pozwem z dnia 27 stycznia 2023 r. (data stempla pocztowego) powód F. N. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej A. K. kwoty 39 610,51 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 24 listopada 2022 r. do dnia zapłaty, a ponadto zasądzenie od pozwanej kosztów procesu. W uzasadnieniu powód wskazał, że w okresie od 12 do 18 października 2022 r. prowadził z pozwaną rozmowy na temat zakupu przez niego lokalu mieszkalnego stanowiącego własność pozwanej. Rozmowy te toczyły się za pośrednictwem agenta obrotu nieruchomościami. Ostatecznie do 18 października 2022 r. strony uzgodniły wszelkie, istotne szczegółowy umowy sprzedaży tego lokalu. W celu sfinalizowania transakcji powód, mieszkający poza granicami Polski, zarezerwował lot do W. (...) nocleg i dokonał transferu środków pieniężnych na należący do niego polski rachunek bankowy, celem przewalutowania swoich środków na walutę polską. Na trzy dni przed planowaną transakcją na rzecz pozwanej, powód został poinformowany przez pośrednika, iż w dniu 21 października 2022 r, pozwana zdecydowała się zrezygnować z transakcji i nie sprzedawać mu lokalu. Zdaniem powoda, takie zachowanie pozwanej należy uznać za nielojalne wobec kontrahenta (powoda), a nadto jako sprzeczne z dobrymi obyczajami, które rodzi po jej stronie odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 415 k.c. oraz art. 72 § 2 k.c. Na kwotę dochodzoną pozwem składają się: 37 983 zł tytułem szkody wyliczonej jako różnica pomiędzy kwotą przewalutowaną w oparciu o średni kurs Euro do PLN obowiązujący w dniu 20 października 2022 r. podawany przez EBC (1 575 024 zł) a kwotą przewalutowaną dokonaną w tym dniu w banku (...) (1 537 071 zł) oraz 1 267,51 zł tytułem zakupu biletów lotniczych doW.i koszt noclegu w wysokości 360 zł ( pozew, k. 3-5).

2.  W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 6 czerwca 2023 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana kwestionowała, aby miała prowadzić negocjacje z powodem w sposób nielojalny i sprzeczny z dobrymi obyczajami. Przeczyła także, aby miała ponosić odpowiedzialność za ewentualną szkodę poniesioną przez powoda, jak również kwestionowała sam fakt wystąpienia tej szkody. Wskazała przy tym, że była zainteresowana sprzedażą tego lokalu, aby uzyskane środki przeznaczyć na nabycie innej nieruchomości, wobec czego chciała uzyskać od nabywcy oczekiwaną przez nią cenę i jednocześnie zsynchronizować sprzedaż tego lokalu z nabyciem nowego, o czym informowała pośrednika. Pozwana prowadziła zatem równoległe negocjacje z innymi potencjalnymi klientami i nie była zobowiązana ofertą zakupu przedstawioną przez powoda. Pozwana zdecydowała się zrezygnować z transakcji z powodem z uwagi na otrzymanie lepszej oferty, niż ta złożona przez niego. Do tego momentu nie łączyły ją z powodem żadne zobowiązania, bowiem wbrew jego twierdzeniom, strony nie doszły do porozumienia co do wszystkich istotnych warunków sprzedaży. Fakt, iż strony wstępnie ustaliły termin zawarcia umowy na 25 października 2022 r., a powód został poinformowany o wycofaniu się z transakcji przez pozwaną w dniu 21 października 2022 r. wskazuje, że podjęte przez niego działania, w tym dokonanie przewalutowania środków pieniężnych było przedwczesne, a pozwana nie może ponosić za to odpowiedzialności. Pozostałe koszty jak koszt noclegu i zakupu biletów przez powoda nie były związane z tą transakcją, więc tym bardziej pozwana nie była zobowiązania do ich zwrotu. Nawet jednak gdyby przyjąć, iż powód faktycznie poniósł jakąś szkodę, to nie pozostaje ona w adekwatnym przyczynowo- skutkowym z działaniem pozwanej ( sprzeciw, k. 38-45).

Ustalenia faktyczne

3.  We wrześniu 2022 r. A. K. zamieściła w internecie ogłoszenie o woli sprzedaży należącego do niej lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w W. wraz z miejscem parkingowym nr 34 za cenę 1 650 000 zł. Środki jakie miała uzyskać ze sprzedaży chciała przeznaczyć na zakup nowego mieszkania wraz ze swoim partnerem R. D..

(zeznania świadka K. B., k. 117v-118, zeznania świadka R. D., k. 118v-199, zeznania pozwanej, k. 138-v)

4.  W związku z zamieszczeniem ogłoszenia do A. K. zwróciła się K. B. zajmująca się zawodowo pośrednictwem w obrocie nieruchomościami. Sprzedająca poinformowała ją o warunkach sprzedaży: uzyskania ceny jak w ogłoszeniu oraz zsynchronizowania sporządzenia umowy sprzedaży nieruchomości z umową nabycia nowej nieruchomości. Pośrednik wskazała, iż posiada potencjalnego nabywcę nieruchomości, p. F. N., z którym uprzednio miała już zawartą umowę pośrednictwa i wyraziła wolę zawarcia współpracy także z A. K.. F. N. chciał nabyć lokal mieszkalny w Polsce w celach inwestycyjnych, przy czym nie działał pod presją czasu.

(zeznania świadka K. B., k. 117v-118, zeznania pozwanej, k. 138-v)

5.  W wyniku przeprowadzonych rozmów A. K. zawarła w dniu 30 września 2022 r. ze spółką (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., w imieniu której występowała K. B., umowę pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, którą spółce powierzono czynności zmierzające do zawarcia przez zamawiającą umowy sprzedaży lokalu nr (...) przy ul. (...) w W.. Cena sprzedaży tej nieruchomości została obniżona do kwoty 1 480 000 zł, przy czym sprzedająca oczekiwała, że otrzyma kwotę wyższą. Strony ustaliły ponadto prowizję za sprzedaż dla pośrednika w wysokości 2,46% ceny sprzedaży brutto.

(umowa pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, k. 48-49v, upoważnienie, k. 50)

6.  Po zawarciu umowy pośrednictwa pośrednik przedstawiła nieruchomość potencjalnemu nabywcy, F. N.. F. N. na stałe mieszka we W., a w Polsce ma córkę i prowadzi inwestycje.

( zeznania świadka K. B., k. 117v-118, zeznania powoda, k. 137v-138)

7.  W dniu 13 październiku 2022 r., pośrednik przesłała do A. K. ofertę przedłożoną jej przez F. N.. Proponowana przez niego cena za mieszkanie z wyposażeniem oraz miejscem postojowym wynosiła 1 465 000 zł. Wyraził on przy tym zgodę na propozycję dotyczącą wynajęcia tego mieszkania na okres remontu/urządzenia przez sprzedającą nowo nabytego mieszkania. Zakupu chciał dokonać gotówkowo w drodze jednej transakcji (nie wykluczał jednak rozbicia tej transakcji na dwa etapy, najpierw zawarcie umowy przedwstępnej, a następnie końcowej w ustalonym przez strony terminie). Z uwagi na stały pobyt za granicą, deklarował dostępność w Polsce podczas przyjazdu do Polski w dniu 21 października lub po 24 października 2022 r.

( korespondencja smsowa z 13-14.10.2022 r., k. 51-52, korespondencja mailowa z 13.10.2023 r., k. 56v-57v, zeznania powoda, k. 137v-138)

8.  Dnia 14 października 2022 r., pośrednik przesłała do F. N. odpowiedź A. K. na przedstawioną jej ofertę. Sprzedająca proponowała zakup lokalu w drodze zawarcia jednej umowy w formie aktu notarialnego w dniu 21 października lub 24/25 października 2022 r. za kwotę 1 525 000 zł. Zadeklarowała także chęć zamieszkania w lokalu jeszcze przez 2-3 miesiące zanim przeprowadzi się do nowego mieszkania i odda klucze w styczniu 2023 r.

( korespondencja mailowa z 14.10.2023 r., k. 10-v)

9.  Dnia 16 październiku 2022 r., pośrednik przedstawiła A. K. kolejną ofertę zakupu lokalu uzgodnioną z F. N. po przeprowadzonych negocjacjach. Wyrażał on zgodę na późniejsze wydanie kluczy i zamieszkania w nim sprzedającej przez okres 3 miesięcy nieodpłatnie. Proponował także złożenie do depozytu u notariusza kwoty 50 000 zł do czasu wydania mu kluczy jako forma zabezpieczenia na wypadek zniszczeń w lokalu lub nieopłaconych rachunków. Podtrzymał swoją ofertę zakupu lokalu za 1 465 000 zł.

( korespondencja mailowa z 16.10.2022 r., k. 55v-56)

10.  Tego samego dnia A. K. poinformowała pośrednika, że jest skłonna przyjąć tę ofertę, pod warunkiem możliwości mieszkania przez nią w tym lokalu do końca stycznia 2023 r. i rezygnacji z kaucji 50 000 zł lub obniżenia jej maksymalnie do kwoty 10 000 zł. W takiej sytuacji sprzedająca wyrażała zgodę na oddanie kluczy od razu po dokonaniu sprzedaży lokalu i podpisanie z F. N. odrębnej umowy najmu lokalu na ten czas. W przypadku wyprowadzki z lokalu od razu po sprzedaży, sprzedająca zastrzegła wzrost ceny mieszkania o 21 000 zł. Wyrażała także wolę, aby ewentualna transakcja została zakończona do dnia 26 października 2022 r., kiedy to miała zakupić nowe mieszkanie. Gdyby sprzedaży lokalu do tego terminu nie udało się przeprowadzić, sprzedająca wskazała, że nie wyrazi zgodę na obniżenie ceny. Wskazała także, że najlepszym rozwiązaniem byłoby sfinalizowanie wspólnych ustaleń w dniu następnym tj. 17 października 2022 r., aby notariusz miał czas na weryfikację dokumentów i przygotowanie aktu umowy sprzedaży.

( korespondencja mailowa z 16.10.2022 r., k. 54, 55-v)

11.  Pośrednik w dniu 17 października 2022 r. przedstawiła A. K. ustalenia jakie podjęła w rozmowie z F. N.. Po pierwsze zaproponował on spotkanie u notariusza 25 października 2022 r. w godzinach porannych. Przelewu na rzecz sprzedającej miał dokonać z konta bankowego jakim dysponował w (...) banku (...) (wcześniej musiał przelać na swoje konto środki z rachunku w euro). W zależności od sytuacji przelew miał być dokonany natychmiastowo lub na miejscu w banku w obecności A. K.. Następnie strony miały udać się do notariusza w celu podpisania umowy sprzedaży lokalu. F. N. wyraził przy tym zgodę na obniżenie kwoty kaucji do 20 000 zł, a w przypadku zwolnienia lokalu po 2 miesiącach, do zwrócenia sprzedającej kwoty 7 000 zł.

(korespondencja mailowa z 17.10.2022 r., k. 53-v)

12.  A. K. nie wyraziła zastrzeżeń do oferty sprzedaży lokalu za kwotę 1 465 000 zł z uwzględnieniem kwoty kaucji w wysokości 20 000 zł, płatną po zawarciu umowy sprzedaży u notariusza. Spotkanie stron w kancelarii notarialnej zostało przez pośrednik umówione na dzień 25 października 2022 r. na godz. 09:00.

(korespondencja mailowa z 17.10.2022 r., k. 9-v, korespondencja mailowa z 19.10.2022 r., k. 14-v, zeznania świadka K. B., k. 117v-118, zeznania powoda, k. 137v-138, )

13.  W dniu 18 października 2022 r. pośrednik poprosiła A. K. – na prośbę F. N. – o mailowe potwierdzenie warunków transakcji w języku angielskim, aby mógł on dokonać przelewu ze swojego konta bankowego we W. na konto bankowe w Polsce, podając jednocześnie przykładową treść maila. A. K. wysłała wiadomość do F. N. o sugerowanej treści.

(korespondencja mailowa z 18.10.2022 r., k. 58-v, 13, zeznania świadka K. B., k. 117v-118, zeznania pozwanej, k. 138-v)

14.  W dniu 20 października 2022 r. F. N. przelał ze swoje konta bankowego we W. kwotę 330 000 EUR na swój polski rachunek bankowy w banku (...) prowadzony w PLN. Po przewalutowaniu kwoty w EUR, po kursie 1 EUR=4, 6577 PLN, na koncie w Polsce uznano kwotę 1 537 041 PLN.

(potwierdzenie wykonania operacji, k. 21, zeznania powoda, k. 137v-138)

15.  W piątek 21 października 2022 r. F. N. przyjechał z L. (gdzie akurat przebywał) do Polski, zamierzając spotkać się w weekend z córką w Ł. (gdzie on sam ma mieszkanie), a we wtorek stawić się na zawarcie umowy u notariusza. Tego samego dnia A. K. wiadomością tekstową poinformowała pośrednika, przebywającą w tym momencie poza W., że wycofuje się ze sprzedaży lokalu panu F. N.. K. B. po kilku próbach, dopiero kolejnego dnia, udało się skontaktować z R. D., który potwierdził decyzję A. K.. Pośrednik przekazała tę informację F. N. tego samego dnia, 22 października 2022 r. A. K. zdecydowała się sprzedać przedmiotowy lokal innej osobie, która po krótkich negocjacjach (zaczęły się po 17 października) zgodziła się na wyższą cenę.

( korespondencja mailowa z 21.10.2022 r., k. 59, zeznania świadka K. B., k. 117v-118, zeznania świadka R. D., k. 118v-119, zeznania powoda, k. 137v-138, zeznania pozwanej, k. 138-v)

16.  W dniu 24 października 2022 r. F. N. zapłacić kartą płatniczą za nocleg w W. kwotę 360 zł.

(potwierdzenie, k. 22)

17.  Pismem z dnia 8 listopada 2022 r. F. N., za pośrednictwem swojego pełnomocnika wezwał A. K. do zapłaty kwoty 39 610,51 zł tytułem naprawienia szkody poniesionej przez wzywającego przez to, że liczył on na zawarcie z wezwaną umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się w budynku położonym w W. przy ul. (...). W wezwaniu wskazano, że ponadto poniósł on koszt przylotu do Polski, noclegu oraz transferu środków pieniężnych na należący do niego polski rachunek w banku (...), które wezwana winna mu zwrócić, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone A. K. w dniu 16 listopada 2022 r.

( pismo z 8.11.2022 r, k. 17-18, potwierdzenia nadania, k. 19, śledzenie przesyłek – T. poczty polskiej, k. 20-v)

18.  F. N. z pomocą pośrednika dokonał zakupu innego lokalu w W.. Środków wpłaconych na rachunek w banku Millennium nie przelał z powrotem na konto w euro.

( zeznania świadka K. B., k. 117v-118; zeznania F. N., k. 138)

Omówienie dowodów

19.  Sąd ustalił powyższy stan faktyczny głównie na podstawie zebranych w sprawie dowodów z dokumentów. Złożone przez strony pisma w większości nie były kwestionowane przez strony i nie zachodziły wątpliwości co do ich autentyczności, toteż Sąd uznał je za wiarygodne i przydatne dla ustaleń faktycznych w sprawie. Było to o tyle ważne, że twierdzenia stron co do istotnych dla sprawy okoliczności były sporne (i w pewnym stopniu rozbieżne), a większość z nich strony zamierzały udowodnić dowodem z przesłuchania świadków i uzupełniająco stron.

20.  Jednocześnie Sąd pominął na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 6 k.p.c. te dowody z korespondencji mailowej doręczonej do pozwu, faktur i informacji o bilecie lotniczym, które zostały sporządzone w języku angielskim. Należy bowiem zauważyć, że „językiem urzędowym jest język polski (art. 5 § 1 p.u.s.p.). Oznacza to, że wszystkie dowody sądy muszą przeprowadzić w języku polskim (…) co oznacza, że dowód z dokumentu sporządzonego w języku obcym sąd przeprowadzi dopiero po przetłumaczeniu go na język polski przez tłumacza przysięgłego. Sąd nie może zatem oprzeć się na dowodzie z dokumentu sporządzonym w języku obcym. Zgodnie z art. 256 k.p.c. sąd może zażądać, aby dokument w języku obcym był przełożony przez tłumacza przysięgłego. Nieskorzystanie przez sąd z tego uprawnienia, nie pozwala jednak na skuteczne postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu. To w interesie strony, składającej wniosek o dopuszczenie dowodu z dokumentu, jest złożenie tego dokumentu w takiej formie, która umożliwia wykorzystanie go jako materiału dowodowego, to strona powinna zadbać zatem o to, aby dokument sporządzony w języku obcym został przetłumaczony na język polski” (tak: wyrok SA w Warszawie z 28.10.2014 r., I ACa 504/14). Ponadto na konieczność przetłumaczenia tychże dokumentów na język polski zwróciła uwagę także strona pozwana w złożonym w sprawie sprzeciwie. Powód takich tłumaczeń nie przedłożył, wobec czego takie dowody nie spełniając wymogów art. 235 ¹ k.p.c. podlegały pominięciu. Tym samym nie zostały wykazane wydatki poniesione na przelot do i z Polski, gdyż nie zostały poparte żadnym dowodem.

21.  Zeznania świadka K. B. Sąd uznał za w pełni wiarygodne i spójne z pozostałym materiałem zgromadzonym w sprawie, w szczególności korespondencji mailowej dołączonej do sprawie. Jej zeznania były obiektywne i nie nasuwały podejrzeń o sprzyjanie interesom którejś ze stron. Świadek potwierdziła przebieg negocjacji miedzy stronami, którymi pośredniczyła i potwierdziła, że ostatecznie do zawarcia umowy między stronami nie doszło. Wskazała, że informację o rezygnacji pozwanej z zawarcia umowy przekazała powodowi, po uprzedniej próbie kontaktu z pozwaną i jej partnerem, w najbliższym możliwym terminie. Podkreśliła, że z jej pomocą powód dokonał zakupu innego lokalu. Głównie w oparciu o jej zeznania i korespondencję mailową Sąd stwierdził, że pozwana nie zgłaszała zastrzeżeń co do oferty powoda z dnia 17 października i tym samym dała do zrozumienia – K. B. oraz powodowi – że zaakceptowała jego warunki i jest gotowa do zawarcia umowy u notariusza.

22.  Jako nieco mniej wiarygodne i miarodajne Sąd ocenił dowód z zeznań świadka R. D.. Świadek przedstawił okoliczności sprzedaży tego lokalu i opisał swoje zaangażowanie w sprawie po stronie pozwanej. Z tego powodu oraz z racji bliskiej relacji z pozwaną w swoich zeznaniach powielał perspektywę i ocenę sytuacji korzystną dla pozwanej. Obiektywnie oceniając nie można uznać za wiarygodne stwierdzenia, że do końca nie było wiadomo, na jakich zasadach mogliby pozostać w sprzedanym mieszkaniu do czasu zakończenia remontu w nowym, przez siebie nabywanym. Propozycję powoda na ten temat (m.in. zakładającą wpłacenie przez pozwaną 20 000 zł kaucji) przedstawiła K. B. w wiadomości mailowej z 17 października, po którym brak było negatywnej odpowiedzi pozwanej (że nadal nie zgadza się na któryś z warunków tymczasowego korzystania z mieszkania). W powiązaniu z tym, że kolejnego dnia na prośbę pośrednika pozwana wysłała maila do powoda z informacją o transakcji na potrzeby przelewu z przewalutowaniem, należy podzielić ocenę świadka K. B., że strony wydawały się dogadane – a nie świadka R. D., jakoby w kwestii dalszego mieszkania ostatecznych ustaleń nie było. Świadek potwierdził, iż do zawarcia umowy z powodem nie doszło z uwagi na to, że pozwana otrzymała korzystniejszą ofertę od innego potencjalnego nabywcy.

23.  Zeznania powoda F. N. zasługiwały na danie im wiary w znacznym zakresie, choć nie w całości. Należy ocenić jako wiarygodne jego stwierdzenie, że pośrednik przekazała mu, że pozwana zaakceptowała jego ofertę. Rzeczywiście, brak kontrpropozycji albo wyraźnej odmowy na warunki proponowane przez F. N., które przedstawiła pozwanej K. B. w mailu z 17 października, pozwalały na uznanie, że pozwana tę ofertę zaakceptowała – powód miał więc podstawy do sądzenia, że doszedł z pozwaną do porozumienia w spornych kwestiach i pozostaje już tylko zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. Zeznania powoda podważały jednakże jego stanowisko procesowe, wedle którego zaplanował pobyt w Polsce specjalnie w celu podpisania umowy u notariusza. Wskazał bowiem, że przyleciał do Polski 21 października, czyli prawie 4 doby przed planowaną wizytą w kancelarii. Tak wczesny przyjazd nie był podyktowany obiektywną koniecznością i przygotowaniami do podpisania umowy, lecz chęcią odwiedzenia córki i mieszkania w Ł.. Sąd uznał także twierdzenia powoda co do tego, że przelew na konto w Banku (...) i przewalutowanie wiązały się w kosztami w postaci np. prowizji, za niewystarczające do poczynienia na ich podstawie konkretnych ustaleń faktycznych. Takiemu twierdzeniu przeczy dodatkowo potwierdzenie transakcji załączone do pozwu, z którego wynika tylko tyle, że powód z kwoty X euro w wyniku przewalutowania otrzymał równowartość tej kwoty (po bankowym kursie) w złotówkach. Nie wynika z niego (ani innego załączonego do pozwu dokumentu), aby bank pobrał z tytułu bezzwrotną prowizję lub opłatę.

24.  Zeznania pozwanej A. K. także należało uznać za wiarygodne jedynie częściowo. Jak już zostało wspomniane, w świetle korespondencji mailowej oraz zeznań K. B. nie można uznać, by warunki dalszego mieszkania pozwanej w sprzedawanym lokalu były nieustalone i by w dalszym ciągu (po 17 października) nie wyrażała zgody na wysokość kaucji. W swoich zeznaniach pozwana mówiła częściowo nie tyle o faktach, co o swoich poglądach i przeżyciach, które nie musiały wcale odpowiadać temu, jak jej odpowiedź czy zachowanie zostanie odczytane przez inne osoby. Innymi słowy to, że pozwana uznawała kaucję w wysokości 20 000 zł za nieakceptowalną lub warunki dalszego pobytu za nieustalone, zapewne było prawdą (że tak uważała), ale brak przekonujących dowodów na to, aby to przekonanie uzewnętrzniła w sposób, który przez pośredniczkę K. B. był odczytany jako brak akceptacji. Przeciwnie, po otrzymaniu wiadomości z 17 października, dzień później, przesłała powodowi potrzebną do wykonania przelewu międzynarodowego wiadomość mailową z warunkami umowy sprzedaży. Fakt, w treści tego maila nie zawarto żadnych ustaleń co do dalszego pobytu pozwanej w sprzedawanym mieszkaniu, ale nie sposób było, w kontekście wiadomości z poprzedniego dnia, odczytać go inaczej niż jako gotowości do zawarcia tej umowy i akceptacji także jej ubocznych postanowień. W jakim innym celu niż wyrażającym gotowość do zawarcia umowy pozwana miałaby pomagać powodowi w wykonaniu przelewu międzynarodowego (a z wiadomości od pośrednik wiedziała, że takie potwierdzenie jest mu potrzebne)?

Ocena prawna

25.  Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na niewykazanie przez powoda poniesienia szkody.

Odpowiedzialność odszkodowawcza – przesłanki

26.  W myśl art. 415 k.c. kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Przesłankami odpowiedzialności na podstawie tego przepisu są: szkoda, zawinione i bezprawne zachowanie się sprawcy szkody oraz normalny związek przyczynowy między takim zachowaniem się a szkodą. Wszystkie te trzy przesłanki muszą zajść równocześnie, a wystąpienie tylko jednej lub dwóch z nich nie wystarczy do zaistnienia odpowiedzialności odszkodowawczej.

27.  „Bezprawność” w rozumieniu powyższego przepisu oznacza nie tylko niezgodność z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, ale też z zasadami współżycia społecznego lub innymi obowiązującymi normami, na przykład deontologicznymi, związanymi z wykonywaniem jakiegoś zawodu (por. J. Gudowski, G. Bieniek [w:] T. Bielska-Sobkowicz, H. Ciepła, M. Sychowicz, R. Trzaskowski, T. Wiśniewski, C. Żuławska, J. Gudowski, G. Bieniek, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, Warszawa 2018, art. 415). W myśl art. 355 §§ 1 i 2 k.c. dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).

28.  Zgodnie z art. 72 § 2 k.c., strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy. Prowadzenie negocjacji w sposób naruszający dobre obyczaje stanowi zatem działanie bezprawne i może z niego wynikać obowiązek naprawienia szkody. Warto dodać, że strony negocjacji, zarówno przed ich podjęciem, jak i w toku tego procesu, zachowują w pełni swobodę negocjowania. Każda strona może odstąpić od negocjacji, jeśli utraciła wolę i zamiar zawarcia umowy. W takiej sytuacji negocjujący nie może jednak stwarzać mylnego lub fałszywego wrażenia, że jest nadal zainteresowany prowadzeniem negocjacji, lecz powinien niezwłocznie powiadomić o swym stanowisku drugą stronę (K. Czub [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1-125), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, art. 72, pkt 15).

29.  Szkoda może obejmować, zgodnie z art. 361 § 2 k.c., straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. W świetle utrwalonego orzecznictwa szkoda jest uszczerbkiem w prawnie chronionych dobrach, wyrażającym się w różnicy między stanem dóbr jaki istniał i jaki mógłby się następnie wytworzyć w normalnej kolei rzeczy, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę w dotychczasowym stanie rzeczy. Takie ujęcie szkody odwołuje się do metody dyferencyjnej, polegającej na porównaniu aktualnego stanu majątkowego poszkodowanego z hipotetycznym stanem jego majątku, jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło zdarzenie szkodzące (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2021 r., sygn. IV CSKP 54/21; z dnia 23 kwietnia 2021 r., sygn. V CSKP 86/21; z dnia 13 stycznia 2016 r., sygn. V CSK 264/15).

30.  W myśl art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Związek przyczynowy między zdarzeniem wyrządzającym szkodę a szkodą określany jest mianem przyczynowości adekwatnej. O tym, czy określone zdarzenia pozostają w wymaganym przez art. 361 § 1 k.c. normalnym związku przyczynowym, decydują takie okoliczności, jak wiedza dostępna o tych zdarzeniach w chwili orzekania przez sąd i zobiektywizowane kryteria wynikające z doświadczenia życiowego oraz zdobyczy nauki. Za normalne następstwa danego zdarzenia uważa się taki skutek, który „zazwyczaj”, „w zwykłym porządku rzeczy” jest konsekwencją tego zdarzenia, a zatem jeżeli zdarzenie to „ogólnie sprzyja” jego wystąpieniu (B. Fuchs [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, art. 361, pkt 18).

Zaistnienie szkody

31.  Powód przede wszystkim dochodził naprawienia szkody, która miała wynikać z przewalutowania kwoty 330 000 euro na 1 537 041 zł po kursie przyjmowanym przez Bank (...), tj. 1 EUR=4, 6577 PLN. Powód twierdził, że z uwagi na to, że wówczas kurs średni EBC wynosił 1 EUR=4,7728 PLN, poniósł szkodę w wysokości 37 983 zł, gdyż równowartość sprzedanych przez niego środków w euro wynosiła 1 575 024 zł.

32.  Z takim rozumowaniem nie można się jednak zgodzić. Kurs średni (...) (tak jak kurs średni NBP) jest wartością statystyczną, a nie kursem realnie występującym na rynku. Nie jest możliwe nabycie waluty po kursie średnim EBC czy NBP, gdyż banki i kantory walut stosują dwa różne kursy – nabycia i sprzedaży (różnica pomiędzy nimi nazywana jest spreadem walutowym), zresztą NBP publikuje także średnie kursy nabycia i sprzedaży walut, bazujące właśnie na obowiązujących kursach nabycia i sprzedaży. Już z tego powodu trudno uznać, aby powód poniósł stratę, gdyż za kwotę 330 000 euro w dniu 20 października 2022 r. nie mógłby pozyskać kwoty w złotówkach po kursie średnim EBC.

33.  Należy dodać, że kurs średni EBC nie jest w ustawodawstwie polskim czy prawodawstwie unijnym jakimś wiążącym, obowiązującym kursem wyznaczającym równowartość euro w innych walutach w transakcjach czy to pomiędzy profesjonalnymi podmiotami, czy w obrocie konsumenckim, czy też w obrocie powszechnym (jak w niniejszej sprawie). Kurs średni NBP (na który to kurs powód się nie powołuje) ma pewną prawną doniosłość, ale również nie ma charakteru jakiejś urzędowej, obowiązującej stawki wymiany walut. W art. 358 § 2 k.c. przewidziano co prawda, że wartość waluty obcej określa się (co do zasady) według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, ale dotyczy on sytuacji określonej w § 1 tego artykułu, czyli gdy przedmiotem zobowiązania podlegającego wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej. Przepis ten nie narzuca natomiast bankom stosowania kursu średniego NBP jako kursu wymiany walut.

34.  W wyniku przewalutowania powód uzyskał równowartość kwoty 330 000 euro wyrażonej w złotówkach po kursie obowiązującym w banku Millennium. Z potwierdzenia transakcji nie wynika, aby od kwoty wyrażonej w PLN bank pobrał jakąkolwiek opłatę. Powód wymienił więc jeden nośnik wartości na inny i nie ma podstaw by sądzić, aby w jego wyniku jego majątek uległ zmniejszeniu tylko z tego powodu. W innych okolicznościach, gdyby powód tego samego dnia lub niezwłocznie potem dokonał zwrotnego przewalutowania kwoty w PLN na euro, sytuację można byłoby oceniać inaczej, bo znowu dysponowałby pewną wartością wyrażoną w euro, ale niższą niż pierwotne 330 000 euro (poniósłby więc stratę w wyniku różnic kursowych). Powód jednak tego nie uczynił i środki przelane 20 października 2022 r. zachował na swoich rachunku w PLN, część z nich przeznaczając potem na zakup innego lokalu.

35.  Jak słusznie zauważył pełnomocnik pozwanej w sprzeciwie, kursy walut ulegają zmianom do tego stopnia, że w zależności od daty hipotetycznego zwrotnego przewalutowania kwoty 1 537 041 zł na euro powód mógłby uzyskać nie tylko kwotę niższą, ale i wyższą niż 330 000 euro. Nie tylko więc powód nie poniósł straty w wyniku przewalutowania, ale mógłby w jej wyniku osiągnąć zysk (patrząc oczywiście z perspektywy nominalnej kwoty wyrażonej w euro, pomijając zmienną wartość pieniądza w czasie z powodu inflacji) w zależności od dnia dokonania zwrotnego przewalutowania. Powód, jak wynika z jego zeznań, takiego zwrotnego przelewu nie dokonał i część środków spożytkował na zakup nieruchomości w Polsce, zatem w wyniku samego przewalutowania w dniu 20 października 2022 r. jeszcze żadnej straty lub zysku nie osiągnął.

36.  Powód w swoich zeznaniach powołał się na pobranie przez bank prowizji za przewalutowanie. Czym innym jest jednak prowizja, a opisana w pozwie różnica pomiędzy kursem bankowym a kursem średnim EBC. „Prowizja” jest z reguły wynagrodzeniem za dokonanie jakiejś czynności ustalonym jako pewien procent od kwoty transakcji. Prowizja bankowa za dokonanie przewalutowania mogłaby być kosztem związanym z przewalutowaniem i powodować stratę po stronie powoda. Żaden inny dowód przesłuchaniem powoda jednak nie wskazywał na to, aby bank pobrał prowizję, a nawet powód nie był w stanie określić w jakiej wysokości ona została pobrana. Orzekanie o takiej prowizji bankowej stanowiłoby zresztą wyjście poza granice żądania wyznaczonego pozwem, byłoby więc niedopuszczalne (art. 321 § 1 k.c.).

37.  Należy też powtórzyć, że powód nie udowodnił wysokości szkody w postaci kosztów przelotu, gdyż dowód z faktur i e-maila w języku angielskim został pominięty.

38.  Powód wykazał, że poniósł koszt noclegu w wysokości 360 zł w dniu 24 października 2022 r.

Bezprawność – naruszenie dobrych obyczajów w negocjacjach

39.  Jak już wskazano, zdaniem Sądu strony doszły do porozumienia co do istotnych postanowień umowy sprzedaży, w tym także co do warunków, na których podstawie pozwana miałaby móc mieszkać w sprzedanym mieszkaniu jeszcze przez pewien czas. Z treści korespondencji stron oraz pośrednika nie wynikało, aby pozwana miała zamiar w czasie spotkania u notariusza podnieść jeszcze raz te kwestie. Dodać należy, że zwykle ustalenie daty i miejsca zawarcia umowy notarialnej w obrocie nieprofesjonalnym następuje dopiero wtedy, gdy wszystkie istotne kwestie dla stron są już uzgodnione, a do negocjacji pozostają warunki nie ważące na samym zawarciu umowy. Zwykle też nie ustala się jednocześnie dat zawarcia umowy notarialnej z kilkoma osobami równocześnie.

40.  W okolicznościach sprawy można więc stwierdzić, że pozwana naruszyła (aczkolwiek nie w sposób drastyczny) dobre obyczaje nie zdradzając tego, że ma zastrzeżenia co do wysokości kaucji za dalsze mieszkanie w sprzedanym lokalu, ani także tego, że pomimo ustalenia terminu u notariusza otrzymuje i rozważa też inne propozycje sprzedaży. Strony nie zawarły umowy przedwstępnej i pozwana oczywiście zachowywała prawo do rozmów z innymi potencjalnymi nabywcami (gotowymi zaproponować wyższą cenę), tym niemniej wiedziała o tym (z maila od K. B.), że do transakcji powód będzie zmuszony wykonać przelew międzynarodowy, co może wiązać się z jakimiś opłatami albo kosztami. Dobre obyczaje wymagałyby więc wyraźnego poinformowania pośrednika – po uzyskaniu informacji o dacie spotkania u notariusza i o potrzebie wysłania maila do powoda z opisem warunków sprzedaży – że pomimo tego terminu pozwana nadal otrzymuje inne oferty zakupu i rozważa z nich skorzystanie. Jeśli pozwana nie chciałaby o tym pisać lub mówić wprost, to mogłaby we wiadomości do powoda zawrzeć prośbę lub uwagę, aby polecenie wykonania przelewu pozostawił na ostatnią możliwą chwilę. W braku takich działań należało stwierdzić, że pozwana prowadziła końcowe negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, wywołując u powoda oraz pośrednik uzasadnione przekonanie, że definitywnie zgodziła się na zawarcie umowy na warunkach ustalonych w dniu 17 października 2022 r.

Związek przyczynowy

41.  W przypadku żądania odszkodowawczego wynikającego z przewalutowania oraz kosztów przelotu już powyżej wyjaśniono, że nie wykazano zaistnienia szkody – straty w majątku powoda. Z uwagi na to rozważania o istnieniu związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy nimi a bezprawnym działaniem pozwanej jest bezprzedmiotowe.

42.  Powód dowiódł, że poniósł wydatek na nocleg w dniu 24 października 2022 r. w wysokości 360 zł (opłacił go tego dnia kartą płatniczą). Nie wykazał jednak, w jakim on pozostaje związku z naruszeniem przez pozwaną dobrych obyczajów w negocjacjach. Zostało ustalone, że powód w weekend (22-23.10) oraz z niedzieli na poniedziałek (24.10.) nocował w swoim mieszkaniu w Ł.. O tym, że pozwana rezygnuje z transakcji dowiedział się w sobotę 22.10. Nie wiadomo zatem, dlaczego powód musiał skorzystać z noclegu w W. z 24 na 25 października, skoro jednak nie musiał stawić się na godzinę 9:00 u notariusza. Nie zostało wykazane, aby powód dokonał rezerwacji tego noclegu wcześniej lub by regulamin tego noclegu wykluczał anulowanie takiej rezerwacji. Brak więc wystarczającego związku przyczynowego pomiędzy tym wydatkiem a działaniami pozwanej.

43.  Z racji powyższego powództwo zostało oddalone w całości.

Koszty procesu

44.  O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Powód był w sprawie stroną przegrywającą w całości, a zatem powinien zwrócić pozwanej poniesione przez nią koszty procesu – opłaty skarbowej (17 zł) i koszty zastępstwa procesowego (3 600 zł – na podstawie § 2 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie). Zasądzoną kwotę powiększono o odsetki ustawowe za opóźnienie na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Zarządzenie:
(...)