Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2014 r. w Szczecinie

sprawy E. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 czerwca 2013 r. sygn. akt VII U 2557/12

oddala apelację.

SSA Romana Mrotek SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Jolanta Hawryszko

Sygn. akt III AUa 848/13

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 maja 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy uzasadnił swoje stanowisko tym, że Komisja Lekarska ZUS uznała ubezpieczonego za osobę zdolną do pracy, co powoduje, że ubezpieczony nie spełnia warunków nabycia prawa do renty wskazanych w art. 57 ust. 1 pkt. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji. Podniósł, że jest ona niezgodna z rzeczywistym stanem jego zdrowia, który uniemożliwia mu wykonywanie pracy. Wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do renty.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z 28 czerwca 2013 r. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na dalszy okres po 14 stycznia 2012 r. do stycznia 2015 r.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony urodził się (...) Jest
z wykształcenia ślusarzem. W okresie aktywności zawodowej – od 1970 r. do 2000 r. pracował jako traktorzysta, brygadzista hodowlany, brygadzista polowy, kierowca, robotnik gospodarczy. W okresie od 14 stycznia 2010 r. do 14 stycznia 2012 r. ubezpieczony pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Aktualnie u ubezpieczonego rozpoznaje się następujące schorzenia: astmę oskrzelową przewlekłą umiarkowaną bez cech jawnej niewydolności oddechowej, przewlekły nieżyt nosa, obustronne osłabienie słuchu typu czuciowo-nerwowego, zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych z przykurczem zgięciowym lewego stawu kolanowego, cystę Beckera prawego stawu kolanowego, zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego w wywiadzie, chorobę wieńcową stabilną I wg CCS, otyłość (BMI = 36, 5 kg/ m ^{( 2)}), dnę moczanową, nadciśnienie tętnicze. Sąd Okręgowy na podstawie dowodów z opinii biegłych ustalił, że rozpoznany stan zdrowia ubezpieczonego powoduje, że jest on nadal (po styczniu 2012 r.) okresowo
i częściowo niezdolny do pracy na okres do stycznia 2015 r. Wskazana niezdolność spowodowana jest głównie zmianami zwyrodnieniowo – zniekształcającymi stawów kolanowych z przykurczem zgięciowym lewego stawu kolanowego. Powyższe zmiany ograniczają możliwość dłuższego chodzenia i stania. Ponadto choroba wieńcowa oraz nadciśnienie tętnicze w terapii 3 – 4 lekowej stanowi przeciwwskazanie do ciężkiej pracy fizycznej. Schorzenia pulmonologiczne oraz dna moczanowa (choć wymagają leczenia i przestrzegania określonej diety), nie skutkują niezdolnością ubezpieczonego do pracy. Sąd Okręgowy wskazał, że ocena stanu zdrowia wymaga wiadomości specjalnych z zakresu medycyny, więc w toku postępowania dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych specjalistów właściwych do schorzeń, na które cierpi ubezpieczony. Biegli rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia: astmę oskrzelową przewlekłą umiarkowaną bez cech jawnej niewydolności oddechowej, przewlekły nieżyt nosa, obustronne osłabienie słuchu typu czuciowo nerwowego, zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych z przykurczem zgięciowym lewego stawu kolanowego, cystę Beckera prawego stawu kolanowego, zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego w wywiadzie, chorobę wieńcową stabilną I wg CCS, otyłość (BMI = 36, 5 kg/ m ^{( 2)}), dnę moczanową, nadciśnienie tętnicze.

Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie ubezpieczonego okazało się uzasadnione. Wskazał, że w myśl art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2009 Nr 153, poz. 1227), renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia następujące warunki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy
i nieskładkowy – 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia, lub w okresie równorzędnym z okresem ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od daty ustania tych okresów – przy czym punktu 3-go nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Sąd Okręgowy wskazał, że definicja niezdolności do pracy znajduje się w art. 12 cytowanej ustawy. Zgodnie z nią osobą niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej
z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Ustawa ta wyróżnia dwa rodzaje niezdolności do pracy: całkowitą i częściową. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej
z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 2, 3 ustawy).

Sąd Okręgowy zważył, że opinie biegłych w niniejszej sprawie okazały się przydatne do rozstrzygnięcia kwestii spornej, przy czym decydujące znaczenie miały opinie zespołu biegłych z 7 stycznia i 6 maja 2013 r. (uzupełniająca).
W wymienionych opiniach biegli jednoznacznie i kategorycznie stwierdzili, iż wskazana niezdolność ubezpieczonego do pracy spowodowana jest głównie zmianami zwyrodnieniowo – zniekształcającymi stawów kolanowych z przykurczem zgięciowym lewego stawu kolanowego. Powyższe zmiany ograniczają możliwość dłuższego chodzenia i stania. Ponadto choroba wieńcowa oraz nadciśnienie tętnicze
w terapii 3 – 4 lekowej stanowi przeciwwskazanie do ciężkiej pracy fizycznej. Biegli wskazali także, że nie stwierdzili poprawy stanu zdrowia ubezpieczonego
w odniesieniu do wcześniejszego okresu (badania). Niezależnie od zarzutów wobec opinii zgłoszonych przez organ rentowy, Sąd Okręgowy podzielił argumentację
i wnioski postawione przez biegłych w przywołanych opiniach. Sąd I instancji zważył, że brak było podstaw do przyjęcia, że brak opisu stwierdzonych zmian zwyrodnieniowych w obrazach Rtg czy USG (co podnosi organ rentowy), był przeszkodą w dokonaniu trafnego rozpoznania na podstawie dostępnej dokumentacji medycznej i, (przede wszystkim), wyników badania przedmiotowego. Jest to kwestią umiejętności zawodowych biegłych, które nie budzą żadnych wątpliwości. Gdyby postawienie pewnego rozpoznania wymagało dołączenia wyników badań dodatkowych, biegli złożyliby wniosek o zobowiązanie ubezpieczonego do ich dostarczenia. Sąd Okręgowy wskazał, że specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd - który nie posiada wiadomości specjalnych z zakresu medycyny - tylko w zakresie zgodności
z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego, wiedzy powszechnej
oraz zgodności z zakresem opinii zleconym przez sąd. Kryteria oceny tego dowodu stanowią w szczególności: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen. Sąd I instancji podkreślił, że wydane przez biegłych opinie są jasne, spójne i logiczne, a zawarte w nich wnioski końcowe zostały prawidłowo
i dokładnie uzasadnione. Sąd wskazał, że opinie sporządzone zostały zgodnie
z zakreślonymi przez Sąd tezami dowodowymi, przez biegłych posiadających wieloletnie doświadczenie zawodowe, specjalistów od schorzeń, na jakie cierpi skarżący. Sąd Okręgowy zważył, że w sytuacji, gdy stan zdrowia ubezpieczonego ogranicza możliwość dłuższego chodzenia i stania, jak też stanowi przeciwwskazanie do wykonywania ciężkiej pracy fizycznej, przy uwzględnieniu poziomu kwalifikacji zawodowych ubezpieczonego, tezę o tym, iż wnioskodawca jest częściowo, okresowo niezdolny do pracy, uznać należy za prawdziwą. Sąd zważył, że w konsekwencji uznać należy za stwierdzone procesowo w sposób pewny, że ubezpieczony jest nadal po 14 stycznia 2012 r. częściowo, okresowo niezdolny do pracy. Oznacza to, iż ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia, przy czym wiek, poziom wykształcenia i stan zdrowia wnioskodawcy eliminuje możność jego przekwalifikowania zawodowego.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy. Zarzucił: naruszenie art. 12 ust. 3 i art. 13 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że ubezpieczony jest częściowo okresowo niezdolny do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji w sytuacji, kiedy rodzaj stwierdzonych schorzeń nie czyni go niezdolnym do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Organ rentowy podniósł, że bezsporne są w sprawie ustalenia dotyczące rozpoznanych
u ubezpieczonego schorzeń, wątpliwości budzi jednak ich ocena pod kątem możliwości świadczenia pracy. Organ rentowy wskazał, że biegły reumatolog nie podzielił stanowiska biegłych o częściowej okresowej niezdolności ubezpieczonego do pracy. Organ rentowy wskazał, że ocena materiału dowodowego przez Sąd I instancji jest sprzeczna z ustaleniami Sądu, które legły u podstaw orzeczenia. Zdaniem skarżącego, Sąd nie wyjaśnił rozbieżności w ocenach biegłych, które dotyczą stopnia niezdolności ubezpieczonego do pracy. Organ rentowy podniósł, że ocena długotrwałości niezdolności do pracy powinna, poza aspektem istniejących przeciwwskazań do podjęcia zatrudnienia, uwzględniać także obiektywna ocenę stopnia naruszenia sprawności oraz możliwości podjęcia pracy zgodnej
z kwalifikacjami, biorąc pod uwagę wiek i predyspozycje psychofizyczne. W ocenie organu rentowego w realiach sprawy brak jest takich ocen. Organ rentowy wniósł
o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie odwołania (pkt 1), ewentualnie
o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
I instancji (pkt 2), a także o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za
II instancję.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie (pkt 1), obciążenie organu rentowego kosztami procesu (pkt 2) oraz przeprowadzenie rozprawy także w nieobecności powoda (pkt 3). Zdaniem ubezpieczonego, orzeczenie Sądu I instancji jest prawidłowe i jednostkowa opinia reumatologa nie niweczy trafności stanowiska pozostałych biegłych. Zdaniem ubezpieczonego, nie ma znaczenia prawnego fakt, że ocena materiału dowodowego dokonana przez organ rentowy pozostaje w sprzeczności z ustaleniami Sądu I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Odwoławczego – wbrew zgłoszonym zarzutom apelacji – w przedmiotowej sprawie Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego
oraz dokonał wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego,
w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Apelacyjny ustalenia oraz rozważania prawne Sądu I instancji uznał i przyjął za własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r. I PKN 339/98, z 22 lutego 2010 r. I UK 233/09).

Sąd Apelacyjny podkreśla, że w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy, w zakresie naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy – weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników,
z zasady wymaga wiadomości specjalnych. Sąd I instancji dopuścił dowody z opinii biegłych o specjalnościach adekwatnych do zdiagnozowanych i wskazywanych przez ubezpieczonego schorzeń. Biegli lekarze różnych specjalności przedstawili
w niniejszej sprawie wyczerpujące uzasadnienie swego stanowiska. Ich opinie są logiczne i spójne. Na niezdolność do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami wpływają u ubezpieczonego w szczególności schorzenia ortopedyczne
oraz kardiologiczne. Biegli we wspólnej opinii z 7 stycznia 2013 r. orzekli, że ubezpieczony jest częściowo okresowo niezdolny do pracy ze względu na zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające stawów kolanowych, które ograniczają możliwość dłuższego chodzenia i stania. Objawy schorzeń ortopedycznych podkreślone zostały także w uzupełniającej opinii biegłych z 6 maja 2013 r. Podkreślenia wymaga, że ubezpieczony posiada kwalifikacje i wykonywał pracę fizyczną (m.in. ślusarza), wobec czego Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji, że są to schorzenia uniemożliwiające ten rodzaj pracy. Drugim z podstawowych schorzeń ubezpieczonego jest choroba wieńcowa i nadciśnienie tętnicze w terapii 3-4 lekowej, które to schorzenia również stanowią przeciwwskazanie do ciężkiej pracy fizycznej, co także jednoznacznie wynika z opinii biegłych z 7 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że jednostkowa odmienna opinia lekarza reumatologa nie stanowi o możliwości wyciągnięcia wniosku, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Podkreślenia wymaga fakt, że to sąd ocenia opinie biegłych pod kątem ich spójności, logiczności i tego, czy odpowiadają na postawione tezy dowodowe. Z istoty i celu dowodu z opinii biegłego wynika, że jeśli rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii jest konieczny. W takim wypadku Sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyrok SN z 27 listopada 1974 r. II CR 748/74). Należy mieć na uwadze, że Sąd I instancji prawidłowo ocenił opinie biegłych jako spełniające konieczne wymagania, a także właściwie postąpił, przeprowadzając dowód
z uzupełniającej opinii biegłych. W ten sposób Sąd Okręgowy zweryfikował i uściślił wnioski z pierwszej opinii. Sąd Apelacyjny podkreśla, że w opinii uzupełniającej biegła z zakresu reumatologii nie złożyła odrębnego zdania, przychylając się do rozpoznania schorzeń ortopedycznych, utrudniających chodzenie i stanie. Po przeprowadzeniu dowodów z obydwu opinii, Sąd mógł wyciągnąć jednoznaczne
i logiczne wnioski, co też uczynił.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że w przypadku ustalania przesłanki niezdolności do pracy, bierze się pod uwagę możliwość przekwalifikowania zawodowego. Jeśli brak jest rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, stwierdza się niezdolność do pracy (por. wyrok SN z 8 maja 2012 r. II UK 236/11). Sąd I instancji słusznie zważył, że wiek (60 lat), poziom wykształcenia (przygotowanie do pracy ślusarza) i stan zdrowia wnioskodawcy – eliminują możliwość przekwalifikowania zawodowego.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że przy rozpoznawaniu spraw o dalsze prawo do renty, zgodnie z art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bada się, czy aktualny na dzień wydania decyzji stan zdrowia się zmienił w stosunku do stanu od wygaśnięcia prawa do ostatniego świadczenia. Sąd Odwoławczy podkreśla, że z opinii biegłych z 7 stycznia 2013 r. wynika, że stan zdrowia odnośnie schorzenia stawów kolanowych nie poprawił się od czasu stanu opisanego przez biegłych sądowych w opinii z 14 stycznia 2010 r. W związku z powyższym, brak było podstaw do odmowy przyznania dalszego prawa do renty. Sąd Apelacyjny podkreśla, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, to poprawa stanu zdrowia jest podstawą odmowy dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy; jeśli tej poprawy brak, nie ma jednocześnie podstaw do odmowy przyznania świadczenia.

Reasumując, w niniejszej sprawie Sąd I instancji prawidłowo ocenił zebrany
w sprawie materiał dowodowy i przyjął go za podstawę ustalenia stanu faktycznego. Na tej podstawie też rozstrzygnął, a wyrok odpowiada prawu. Zarzuty apelacyjne organu rentowego nie znajdują zatem uzasadnienia.

W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 K.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

SSA Romana Mrotek SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Jolanta Hawryszko