Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 291-23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Działdowie z 3 kwietnia 2023r. w spr. II K 119/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

na podstawie art. 439 §1 pkt. 4 kpk, zarzut obrazy przepisu postępowania, co miało wpływ na treść orzeczenia tj. art. 35§1 kpk w zw. z art. 25§1 pkt. 2 kpk, gdy sąd niższego rzędu orzekał w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Skarżący wyrok sądu I instancji pełnomocnik pokrzywdzonej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. , na podstawie art. 439 §1 pkt. 4 kpk, postawił zarzut obrazy art. 35§1 kpk w zw. z art. 25§1 pkt. 2 kpk, gdy sąd niższego rzędu orzekał w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu. W ocenie sądu odwoławczego zarzut ten okazał się zasadny, co powodowało, że ograniczono rozpoznanie środka odwoławczego tylko do tego uchybienia, gdyż rozpoznanie w tym zakresie było wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania odwoławczego.

Na wstępie należy przypomnieć, że prokuratura dwukrotnie badała zasadność zawiadomień pokrzywdzonej spółdzielni, sugerujących wyczerpanie dyspozycji przestępstw z art. 270 §1 kk i art. 286§1 kk, gdzie w zawiadomieniach wskazywano kwoty pieniędzy niezasadnie wypłaconych – w ocenie pokrzywdzonej - M. Z. (1) na ponad 315 tysięcy zł lub ponad 431 tys zł. Postępowania te zakończono orzeczeniami niekorzystnymi dla spółdzielni, stąd do sądu rejonowego wniesiono subsydiarny akt oskarżenia, który dotyczył zarzutu postawionego oskarżonym, iż podpisali uchwały chcąc nadać im pozór autentycznych dokumentów, po to by na podstawie tych dokumentów kształtujących swoją treścią korzystniejsze warunki wynagrodzenia ówczesnej Prezes Zarządu Spółdzielni, doprowadzić spółdzielnię do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na kwotę co najmniej 190.000zł tj. o czyn z art., 270§1 kk w zw. z art. 286§1kk. Z uwagi na sformułowania zarzutu w skardze, w tym co kwalifikacji, i wskazaną tam wysokość szkody, czyn taki podlegał rozpoznaniu przez Sąd Rejonowy w Działdowie jako sąd I instancji.

Sąd Rejonowy w Działdowie, dostrzegając rozbieżności pomiędzy wysokością szkody podawanej na potrzeby postępowań prokuratorskich tj. nie niej niż 315.897,24 zł lub co najmniej 431.678,31 zł, a tą wskazaną we wniesionym subsydiarnym akcie oskarżenia tj. 190.000zł , uznając że wysokość szkody z subsydiarnego aktu oskarżenia nie została niczym poparta, stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową do rozpoznania tej sprawy i przekazał ją do rozpoznania sądowi właściwemu tj. Sądowi Okręgowemu w E..

Sąd Okręgowy w E. wszczął spór z Sądem Rejonowym w Działdowie o właściwość rzeczową do rozpoznania sprawy, którą przesądził w postanowieniu z dnia 24.03.2022r. w spr. (...) Sąd Apelacyjny w G., stwierdzając, że sądem właściwym do rozpoznania sprawy jest Sąd Rejonowy w Działdowie. Przy czym SA w ww orzeczeniu zastrzegł, że właściwość wskazanego do rozpoznania sprawy sądu wynika ze sformułowania skargi pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego, gdy nie podejmowano jeszcze czynności dowodowych zmierzających do ustalenia wysokości korzyści majątkowej uzyskanej przestępstwem.

Sąd Rejonowy w Działdowie przystąpił do merytorycznego rozpoznania sprawy, przy czym w jej toku dopuścił dowód z opinii biegłej sądowej z zakresu księgowości, która obliczyła w oparciu o zgromadzone dowody, wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez M. Z. w latach 2013-2017 a dot. składników wynagrodzenia kwestionowanych przez pokrzywdzoną spółdzielnię na łączną kwotę 222.522, 67zł. Przy czym sąd rejonowy po uzyskaniu tej opinii (gdy nie widział powodów do uzyskania opinii uzupełniającej) kontynuował rozpoznanie sprawy i wydał wyrok uniewinniający oskarżonych, a w pisemnym uzasadnieniu wyroku odnosząc się do opinii biegłej z zakresu księgowości wskazał, że opinia ta była nieprzydatna do stwierdzenia danej okoliczności, gdyż zawierała hipotetyczne wyliczenie wysokości różnicy wynagrodzenia pobranego do wysokości jakie by otrzymała M. Z. gdyby kwestia nieprawidłowości ustalenia przedmiotowego wynagrodzenia została przez sąd ustalona ponad wszelką wątpliwość; kwestia wysokości powstałej szkody na rzecz spółdzielni byłaby aktualna w sytuacji ustalenia winy oskarżonych.

W ocenie sądu odwoławczego kontynuowanie rozpoznania sprawy przez sąd I instancji, po pozyskaniu opinii biegłej wskazującej na wyliczenie potencjalnie wyższej niż w akcie oskarżenia szkody, przekraczającej 200.000 zł, ze wskazanego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku powodu, było nieprawidłowe.

Z ustalonego orzecznictwa sądów wyższych instancji wynika bowiem, że sąd może dokonywać oceny prawidłowości opisu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej nie tylko w oparciu o treść aktu oskarżenia, ale również na podstawie zebranego w postępowaniu materiału dowodowego, bo ocena prawna zarzucanego czynu – w toku pozyskiwania kolejnych dowodów- może podlegać zmianom. Decyzję w trybie art. 35 kpk należy zaś podejmować także wówczas, gdy skierowano sprawę do rozpoznania przez sąd rejonowy, a w rzeczywistości właściwym rzeczowo okazał się być sąd okręgowy, czyli między innymi w sytuacji, gdy zebrany w toku postępowania materiał dowodowy wskazuje, że np. w przypadku niektórych przestępstw przeciwko mieniu, wartość mienia jest znaczna w rozumieniu art. 115 § 5 kk, co uzasadnia przyjęcie typu kwalifikowanego tych przestępstw określonego w art. 294 § 1 kk (patrz: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2013 r.w spr. V KK 382/12,LEX nr 1289073, ponadto w orzeczeniach SN w spr., I KZP 24/91, I KK 107/22, III KK 320/13). Przy czym w orzecznictwie takim zaznaczono też, że nawet wtedy gdy sąd wyższego rzędu przesądził o właściwości, to związanie sądu niższego rzędu orzeczeniem sądu wyższego rzędu w kwestii właściwości nie ma charakteru trwałego, obowiązującego przez cały tok późniejszego postępowania, lecz oznacza ono tylko konieczność przystąpienia przez sąd niższego rzędu do rozpoznania przekazanej mu w ten sposób sprawy. Nie eliminuje to jednak możliwości zajęcia w późniejszej fazie postępowania odmiennego stanowiska, gdyby ujawniły się nowe, istotne okoliczności, rzutujące na decyzję w kwestii właściwości rzeczowej. Prawomocne orzeczenie sądu wyższego rzędu nie może bowiem zmienić właściwości rzeczowej sądu okręgowego do orzekania w pierwszej instancji w sprawach o przestępstwa wymienione w art. 25 § 1 kpk. W chwili więc gdy w omawianej sprawie sąd I instancji uzyskał opinię biegłej z zakresu księgowości ustalającej wartość szkody w wysokości wskazującej na mienie znacznej wartości, co uzasadniałoby przyjęcie typu kwalifikowanego zarzucanego przestępstwa z art. 286§1 kk wskazanego w art. 294 § 1kk, to sąd rejonowy winien powstrzymać się od dalszego rozpoznania sprawy. Bowiem samo merytoryczne ustalenie czy oskarżeni dopuścili się zarzucanego im czynu – w odniesieniu do wysokości mienia wskazanego w uzyskanej opinii biegłej- mogło zostać dokonane dopiero w wyroku po przeprowadzeniu postępowania dowodowego przez sąd właściwy rzeczowo. Zgodnie natomiast z art. 25§1 pkt. 2 kpk sądem właściwym do orzekania w pierwszej instancji w sprawie o przestępstwa m.in. z art. 286§1 kk w zw. z art. 294 kk jest sąd okręgowy.

Reasumując, to stwierdzić należy, że niezasadnie, z naruszeniem przepisu art. 25 §1 pkt. 2 kpk, a w konsekwencji i art. 35 kpk, Sąd Rejonowy w Działdowie kontynuował, po uzyskaniu opinii biegłej wskazującej na jego niewłaściwość rzeczową, rozpoznanie analizowanej sprawy aż do wydania w sprawie wyroku, co w konsekwencji spowodowało wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej wskazanej w art. 439 § 1 pkt 4 kpk (sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sadu wyższego rzędu). Stąd konieczne jest uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w E. – jako właściwemu rzeczowo - do rozpoznania w pierwszej instancji.

Ponadto należy zauważyć – nawiązując do uwag z odpowiedzi na apelację autorstwa obrońcy oskarżonych-, że skoro sąd I instancji wydał wyrok uniewinniający, to z tego względu nie mógł zawrzeć w nim zmienionej kwalifikacji czynu poprzez uzupełnienie jej o art. 294 kk czy poprzez ustalenie że potencjalna szkoda stanowiła kwotę wyliczoną w opinii biegłej.

Wniosek

O uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi właściwemu rzeczowo do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn dla których omówiony wyżej zarzut z apelacji, a w konsekwencji ww wniosek końcowy, zasługiwały na uwzględnienie.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Z przyczyn dla których omówiony wyżej zarzut z apelacji, a w konsekwencji wniosek końcowy o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi właściwemu rzeczowo do jej rozpoznania – wobec wystąpienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej wskazanej w art. 439 § 1 pkt 4 kpk (sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sadu wyższego rzędu)-zasługiwały na uwzględnienie.

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd okręgowy będzie musiał – jako sąd właściwy rzeczowo- ponowić przewód sądowy, po czym ocenić czy oskarżeni wyczerpali dyspozycję zarzucanego im czynu, przy analizie opinii biegłej z zakresu księgowości i rozważeniu kwalifikacji czynu.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

PODPIS

SSO Natalia Burandt SSO Elżbieta Kosecka-Sobczak SSO Marek Nawrocki