Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt

IV Ka 556/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 15 grudnia 2022 r. w sprawie o sygn. akt III K 609/20

1.2  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. Obraza przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie naruszenie art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na:

a) przyjęciu za bezpodstawną odmowę wiarygodności zeznań P. M. oraz wyjaśnień K. M. w zakresie zachowania oskarżonej oraz A. D. w czasie niniejszego postępowania, tj. od połowy 2016 r. do 11 lutego 2019 r, podczas gdy te zeznania oraz wyjaśnienia w tym zakresie są logiczne, spójne i wiarygodne;

b) bezpodstawnym uznaniu za wiarygodne w całości zeznań A. D., P. D., M. J., M. S. oraz M. C. pomimo, iż ich istotna część nie znajduje potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, a wyżej wymienione osoby są skonfliktowane z oskarżoną przez co istnieje prawdopodobieństwo, iż mają interes w obciążeniu oskarżonej przedmiotowymi zeznaniami, co mogłoby doprowadzić sąd do błędnych ustaleń w zakresie okoliczności związanych z zachowaniem oskarżonej oraz pokrzywdzonej;

c) sprzecznym z logiką stwierdzeniu, iż okoliczność skazania oskarżonej prawomocnym wyrokiem z dnia 16 maja 2016 r. o sygn. akt IV K 720/12, w jakikolwiek sposób uprawdopodabnia, iż oskarżona popełniła czyn zarzucany jej w akcie oskarżenia.

2. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez:

a) bezpodstawne pominięcie okoliczności upływu terminu zatarcia skazania, dot. prawomocnego wyroku z dnia 16 maja 2016 r. o sygn. akt IV K 720/12, która miała istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy;

b) bezpodstawne pominięcie istotnych okoliczności ujawnionych na rozprawie, tj. okoliczności poważnego konfliktu pomiędzy oskarżoną oraz A. D., negatywnego stosunku pokrzywdzonej do oskarżonej, działań pokrzywdzonej wymierzonych w oskarżoną, a także okoliczności zamieszkiwania oskarżonej oraz A. D. w lokalach bezpośrednio sąsiadujących ze sobą, co czyni niewykonalnym brak kontaktu między tymi osobami.

3. Obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 53 w zw. z art. 115 § 2 k.k. poprzez orzeczenie rażąco niewspółmiernej, w wyniku błędnej analizy przesłanek popełnienia zarzucanego czynu na podstawie art. 53 k.k. oraz błędnej oceny stopnia szkodliwej szkodliwości na podstawie kryteriów zgromadzonych w art. 115 § 2 k.k.

4. Obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 41a § 1 k.k. poprzez orzeczenie środka karnego w postaci zakazu kontaktowania się osobiście oraz telefonicznie za pomocą komunikatorów głosowych, a także zakazu zbliżania się do A. D. na odległość nie mniejszą niż 5 metrów za przestępstwo, które nie zostało popełnione ,,z użyciem przemocy” w rozumieniu tego przepisu, a ponadto w realiach niniejszej sprawy orzeczone zakazy, z uwagi na to, że oskarżona oraz pokrzywdzona mieszkają w sąsiadujących bezpośrednio ze sobą lokalach mieszkalnych, mają charakter niewykonalnych.

5. Obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 106 w zw. z art. 107 § 4 k.k. poprzez uwzględnienie przy orzekaniu wymiaru kary, treści wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 15 grudnia 2022 r. o sygn. akt III K 609/20, w sytuacji, gdy wyrok ten przed dniem wydania wyroku w niniejszej sprawie uległ zatarciu z mocy prawa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Zarzuty zawarte w osobistej apelacji oskarżonej należy w aktualnym stanie sprawy uznać za przedwczesne. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 436 k.p.k. sąd może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania – co z uwagi na stwierdzenie bezwzględnej przyczyny odwoławczej ma miejsce w realiach w niniejszej sprawy.

Wniosek

Zmiana wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Wniosek apelacji jest zasadny w zakresie uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, jednakże z przyczyn innych niż wskazane przez skarżącą.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k., tj. sytuacji gdy oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 80 k.p.k. lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

Artykuł 439 § 1 pkt 10 k.p.k. zawęża rozumienie instytucji bezwzględnej przyczyny odwoławczej do dwóch przypadków - sytuacji, gdy oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 k.p.k. lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy. ( vide: postanowienie SN z 17.12.2014 r., II KK 316/14, LEX nr 1565761).

Oznacza to, że od chwili powzięcia przez Sąd wątpliwości co do poczytalności oskarżonego – co wyraża się w dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych psychiatrów – oskarżony musi mieć obrońcę, którego udział w rozprawie jest obowiązkowy.

Zgodnie z art. 79 § 4 k.p.k. w postępowaniu karnym, jeżeli uznając za uzasadnioną opinię biegłych lekarzy psychiatrów, że czyn oskarżonego nie został popełniony w warunkach wyłączenia lub znacznego ograniczenia zdolności rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem i że stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny, sąd orzeka, że udział obrońcy nie jest obowiązkowy. Prezes sądu albo sąd zwalnia wówczas obrońcę z jego obowiązków, chyba że zachodzą inne okoliczności przemawiające za tym, aby oskarżony miał obrońcę wyznaczonego z urzędu. Oznacza to, że – jak trafnie podnosi się w orzecznictwie - obrona obligatoryjna w wypadkach wskazanych w art. 79 § 1 pkt 3 i 4 k.p.k. ustaje dopiero z chwilą wydania przez sąd postanowienia, że udział obrońcy nie jest obowiązkowy (art. 79 § 4 k.p.k.). (...) To nie sama treść opinii sądowo-psychiatrycznej stanowi o istnieniu lub braku obligatoryjnej obrony oskarżonego na rozprawie (art. 79 § 3 k.p.k.), ale przesądza o tym dopiero postanowienie sądu wydane po tym, jak opinia biegłych lekarzy psychiatrów zostanie złożona do akt sprawy. Za tym zapatrywaniem przemawia wyraźna stylistyka art. 79 § 4 k.p.k. w obecnym brzmieniu, w zestawieniu z poprzednią treścią tego przepisu, a także gwarancyjny charakter tego unormowania w zakresie prawa oskarżonego do obrony (art. 6 k.p.k.). W konsekwencji, nie można również przyjmować, że niewydanie takiego postanowienia przez sąd oznacza w istocie, iż postanowienie takie zostało wydane, tyle, że w sposób dorozumiany ( Wyrok SN z 7.04.2022 r., II KK 59/22, LEX nr 3392030.).

W realiach niniejszej sprawy, Sąd Rejonowy powziąwszy wątpliwości co, do poczytalności oskarżonej, postanowieniem z dnia 23.11.2020r. dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy psychiatrów i od tej chwili oskarżona – zgodnie z dyspozycją art. 29 § 1 pkt 3 i 4 kpk oskarżona musiała mieć obrońcę, którego udział w rozprawie był obowiązkowy. W tym czasie oskarżona korzystała z pomocy obrońcy z wyboru. W dniu 26.11.2021r. do sądu wpłynęła opinia biegłych, w świetle której czyn oskarżonej nie został popełniony w warunkach wyłączenia lub znacznego ograniczenia zdolności rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem i że stan zdrowia psychicznego oskarżonej pozwala na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny. Po wpłynięciu opinii Sąd Rejonowy nie wydał postanowienia, o którym mowa w art. 79 § 4 kpk, a zatem w dalszym ciągu oskarżona musiała mieć w postępowaniu obrońcę, a jego udział w rozprawie był obowiązkowy. Przewód sądowy został otwarty na rozprawie w dniu 20.01.2022r., w obecności obrońcy oskarżonej. Na kolejnych terminach rozprawy: 07.03, 08.04, 27.05, 05,07, 16.08 i 30.08.2022r. również obecny był obrońca oskarżonej. Pismem z dnia 19.10.2022r. (data wpływu do sądu 25.10.2022r.) obrońca oskarżonej r.pr. K. B. poinformował, że nie jest już obrońcą oskarżonej. Na kolejnym terminie rozprawy w dniu 15.11.2022r. oskarżona stawiła się bez obrońcy i wniosła o odroczenie rozprawy celem ustanowienia nowego obrońcy. Sąd Rejonowy wniosku nie uwzględnił i prowadził rozprawę w tym dniu mimo nieobecności obrońcy. Jednocześnie w dalszym ciągu nie wydane zostało postanowienie, o którym mowa w art. 79 § 4 kpk.. Na kolejnym terminie rozprawy w dniu 07.12.2022r. nie stawiła się oskarżona, jak również żaden ustanowiony w jej imieniu obrońca. Na tym terminie Sąd kontynuował rozprawę z, zamknął przewód sądowy i odroczył wydanie wyroku do dnia 15.12.2022r., którego to dnia wyrok został ogłoszony. Jak zatem wynika z powyższego na dwóch ostatnich terminach rozprawy oskarżona nie miała obrońcy w postępowaniu sądowym, a tym samym również obrońca nie brał udziału w rozprawie.

Odnosząc przedstawiony wyżej przebieg postępowania przed sądem do wskazanych na wstępie rozważań w zakresie treści art. 79 § 4 kpk, stwierdzić należy, że w sposób oczywisty doszło do obrazy przepisu art. 79 § 1 pkt 3 i 4 kpk albowiem oskarżona w postępowaniu sądowym nie miała obrońcy (nie ma znaczenia okoliczność, że był to krótki fragment postępowania i tylko dwa terminy rozprawy odbyły się bez udziału obrońcy)

Reasumując, stwierdzić należy, że w sprawie niniejszej doszło do zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt 10 kpk – oskarżona w postępowaniu sądowym nie miała obrońcy pomimo, że zgodnie z dyspozycją art. 79 § 1 pkt 3 i 4 kpk musiała go mieć. Stwierdzenie powyższego uchybienia skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.3  1

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1--------------------------------------

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

--------------------------------------------------------------------------

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.3.1  1.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany.

----------------------------------------------------------------------

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

Art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k.

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Z uwagi na okoliczności wskazane w sekcji 4 uzasadnienia, należało uchylić przedmiotowe orzeczenie.

Obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą w myśl art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

---------------------------------------------------------------------

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd Rejonowy zapewni oskarżonej prawidłową realizację prawa do obrony, a potem przeprowadzi postępowanie dowodowe dążąc do wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy. Winien również rozważyć argumenty podniesione w osobistej apelacji wniesionej przez oskarżoną.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

Bez punktu

Na rzecz adw. B. L. zasądzono wynagrodzenie za obronę z urzędu oskarżonej przed sądem II instancji, w stawce przewidzianej dla obrońców z wyboru zgodnie z orzeczeniem TK.

7.  PODPIS

0.1Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

oskarżona

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wina

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana