Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 luty 2023r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Maciej Flinik

po rozpoznaniu w dniu 7 luty 2023 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy K. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o niezrealizowane świadczenie

w związku z odwołaniem od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 11 lipca 2022r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 11 lipca 2022r. w ten sposób, że K. G. ma prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłym M. G.

Sędzia Maciej Flinik

Sygn akt VI U 2642/22

UZASADNIENIE

Odwołujący K. G. wniósł odwołanie od decyzji (...) Oddział w B. z dnia 7 czerwca 2022r. , którą odmówiono mu prawa do niezrealizowanego świadczenia po zmarłym w dniu (...) M. G.. W uzasadnieniu argumentował, iż w dniu (...)w (...) Oddział w A. złożył wniosek o przekazanie na wskazane przez niego konto kwoty niezrealizowanego świadczenia po zmarłym (...)dni wcześniej ojcu . Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, iż świadczenie za czerwiec zostało przekazane na konto bankowe jego taty w dniu 17 czerwca 2022r. Od złożenia przez niego wniosku minęło zatem (...) dni. Pozwany posiada nowoczesne systemy informatyczne , nic nie stało zatem na przeszkodzie, aby jego wniosek złożony w A. został drogą elektroniczną niezwłocznie przekazany do Oddziału ZUS w B. . W ocenie odwołującego organ rentowy miał dostatecznie dużo czasu, aby rozpoznać jego wniosek i przelać środki na wskazane przez niego konto bankowe , a nie na konto osoby zmarłej. To dyrektor placówki jest odpowiedzialny za to, aby do takich sytuacji nie dochodziło.

W odpowiedzi pozwany argumentował, iż świadczenie zmarłego w dniu (...) M. G. przekazane zostało w dniu 17 czerwca 2022r. na konto zmarłego , bowiem informację o zgonie właściwa komórka merytoryczna Oddziału ZUS w B. uzyskała już po dokonaniu wypłaty . (...) Bank (...) poinformował, iż odnotowano wpływ świadczenia za czerwiec w wysokości (...) zł na rachunek bankowy zmarłego , jednocześnie stwierdził, iż w świetle treści art. 138 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie ma obowiązku zwrotu świadczenia ( obowiązek taki dotyczy zwrotu świadczeń przekazanych na rachunek w banku za miesiące następne po miesiącu , w którym nastąpiła śmierć świadczeniobiorcy ) . Wobec powyższego pozwany poinformował o możliwości odzyskania spornej kwoty świadczenia od banku w ramach postępowania spadkowego.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje :

Stan faktyczny w sprawie pozostawał co do zasady bezsporny. Świadczeniobiorca M. G. ( uprawniony do emerytury ) zmarł w dniu(...) Emeryturę pobierał w terminie płatności „ 20 – ty „ W dniu (...) jego syn K. G. w Inspektoracie ZUS w A. złożył wniosek o niezrealizowane świadczenie po zmarłym ojcu. Przedmiotowy wniosek (...) oddział ZUS otrzymał w dniu 13 czerwca 2022r. Pomimo to, w dniu 17 czerwca 2022r. świadczenie ( emerytura ) przysługujące zmarłemu za czerwiec 2022r. ( w kwocie (...) zł ) zostało przekazane przez na konto zmarłego w Banku (...) . Powyższe wynikało z procedury „ przetwarzania „ , która w przypadku terminu „ 20 „ – ty w czerwcu 2022 r. rozpoczęła się 6 czerwca , a zakończyła 8 czerwca do godziny 11 ^{( 00 )} . Takie ustawienie systemów w ZUS ma na celu to , aby listy z wypłatami dla świadczeniobiorców z terminem płatności 20 – tego mogły być przekazane do księgowości do opracowania i przekazania do realizacji przez pocztę lub na konta świadczeniobiorców. W efekcie w dacie otrzymania informacji o zgonie ( 13 czerwca ) organ rentowy nie widział możliwości anulowania wypłaty świadczenia dla zmarłego . (...) Oddział w B. pismem z dnia 23 czerwca 2022 r. zwrócił się do banku z prośbą o zwrotu kwoty przekazanej na konto zmarłego. Bank potwierdził wpływ przedmiotowego świadczenia , ale odmówił jego zwrotu , albowiem emerytura została przekazana na rachunek świadczeniobiorcy w miesiącu jego śmierci, a obowiązek zwrotu ( stosownie do treści 138 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS ) dotyczy jedynie świadczenia przekazanego za miesiące następujące po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć świadczeniobiorcy. Zaskarżoną decyzją odmówiono odwołującemu się wypłaty niezrealizowanego świadczenia po ojcu wskazując wcześniej , iż pieniądze z banku może odzyskać w ramach postępowania spadkowego.

/ dowód : dokumentacja w aktach ZUS , pisma ZUS z dnia 28 grudnia 2022r. i 12 stycznia 2023 r./

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie przedłożonej do sprawy dokumentacji - w istocie nie było w tym zakresie pomiędzy stronami sporu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 136 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. 2022 . 504 t.j.) w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba. Nie ulega wątpliwości, iż odwołujący się K. G. należy do kręgu osób wymienionych w przywołanym przepisie .

W myśl art. 136 a ustawy w razie śmierci emeryta wstrzymanie świadczenia następuje od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zmarł emeryt lub rencista . Tym samym bez wątpienia świadczenie (...). było świadczeniem należnym zmarłemu - M. G. ( ojcu odwołującego się ).

W konsekwencji z mocy powyższych przepisów odwołującemu się przysługiwało prawo do niezrealizowanego świadczenia.

W okolicznościach niniejszej sprawy to na skutek działań organu rentowego, na które K. G. nie miał jakiegokolwiek wpływu doszło do sytuacji, w której nie może on uzyskać należnego mu świadczenia. Organ rentowy pomimo uzyskanej w dniu 13 czerwca 2022r wiedzy o śmierci uprawnionego do emerytury ( M. G. ) i złożonego przez osobę uprawnioną do niezrealizowanego świadczenia po zmarłym wniosku , uznał, że w świetle procedury przetwarzania ( przygotowywania wypłat świadczeń z ubezpieczenia społecznego na dany termin ) nie może anulować przekazania środków na konto zmarłego . W taki sposób uniemożliwił w istocie skorzystanie przez odwołującego się z przysługującego mu uprawnienia, obecnie bowiem bank odmawia zwrotu przekazanych na rachunek środków, w rezultacie ZUS odsyła się odwołującego na drogę postępowania spadkowego. Tymczasem nie ma podstaw, by konsekwencje ewentualnych ograniczeń systemu informatycznego funkcjonującego w ZUS , uniemożliwiającego jak utrzymuje obecnie organ rentowy „ cofnięcie „ dokonanego przekazania świadczenia na konto zmarłego pomimo pełnej świadomości złożenia wniosku o niezrealizowane świadczenie ponosił uprawniony. Jak wskazał w wyroku z dnia 10 października 2019 r. III AUa 185/19 Sąd Apelacyjny w Katowicach „ procedury finansowo - księgowe oraz proces techniczny wypłaty świadczenia nie mogą stanowić usprawiedliwienia niemożności wcześniejszej reakcji i anulowania dyspozycji wypłaty świadczenia. To na organie rentowym spoczywa obowiązek takiej organizacji pracy, aby nie dochodziło do wypłaty świadczeń, do których prawo ubezpieczonym już nie przysługuje - wygasło.” W momencie, w którym pozwany dowiedział się o złożeniu wniosku przez osobę uprawnioną o wypłatę niezrealizowanego świadczenia nie powinien był przekazywać świadczenia na konto zmarłego. W zaistniałym stanie rzeczy w ocenie sądu brak podstaw do przyjęcia, że przekazanie emerytury na rachunek zmarłego w banku było zrealizowaniem świadczenia. Rozliczenia pomiędzy organem rentowym , a bankiem , w którego posiadaniu znalazła się przelana przez pozwanego kwota i wynikające stąd ewentualne wzajemne roszczenia mogą być przed obie instytucje dochodzone na innej drodze, nie mogą natomiast skutecznie pozbawiać osoby uprawnionej przysługującego jej niezrealizowanego świadczenia po zmarłym. W świetle powyższego próby konwalidowania własnych jeżeli nie błędów, to przynajmniej ograniczeń ( braku możliwość właściwego reagowania przez organ rentowy na określone sytuacje ) poprzez odesłanie odwołującego się do postepowania spadkowego są całkowicie chybione. Jak wskazano w wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 17 grudnia 2019 r. II SA/Bd 933/19 „… niezrealizowane świadczenie , które przysługiwało osobie zmarłej , wypłaca się wyłącznie osobom wskazanym w cytowanym przepisie ( art. 136 ) co oznacza, że mamy do czynienia z regulacją szczególną w stosunku do przepisów prawa spadkowego, Świadczenie to nie wchodzi zatem w skład masy spadkowej…” Nawet dla laika jest oczywistym, iż w ramach postępowania spadkowego odwołujący mógłby w ogóle nie odzyskać przedmiotowego świadczenia. Słuszność zaprezentowanego powyżej stanowiska sądu orzekającego znajduje potwierdzenie w wyroku S.A. w Szczecinie z dnia 2 lutego 2017 r. III AUa 11/16 wydanym na kanwie analogicznego stanu faktycznego. W uzasadnieniu czytamy między innymi „ …Z okoliczności sprawy wynika, że świadczenie z tytułu emerytury przysługujące J. B. za miesiąc sierpień 2015 r. było należne, jednak niezrealizowane, wobec czego L. B., jako córce zmarłego, przysługiwało prawo do świadczenia w formie świadczenia niezrealizowanego, jednakże jedynie na jej wniosek złożony w przepisanym terminie wynikającym z przepisu art. 136 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Bezspornie L. B. taki wniosek zgłosiła niezwłocznie po śmierci ojca. J. B. zmarł w dniu 1 sierpnia 2015 r., natomiast wniosek o przyznanie świadczenia został w organie rentowym złożony 3 sierpnia 2015 r. Termin wypłaty świadczenia przypadał na dzień 15 sierpnia 2015 r., a więc organ rentowy jeszcze przed dniem przekazania świadczenia był w posiadaniu informacji o osobie, której na mocy art. 136 ust. 1 ustawy emerytalnej powinien wypłacić świadczenie. Nadto decyzja została wydana 10 sierpnia 2015 r., a więc jeszcze przed terminem przekazania świadczenia na rachunek bankowy zmarłego, a więc przed 15 sierpnia 2015 r. W ocenie sądu apelacyjnego, w każdym przypadku organ rentowy musi mieć na względzie, że zgodnie z art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 7 i 8 k.p.a. ma obowiązek podejmowania wszelkich czynności niezbędnych do załatwienia sprawy z uwzględnieniem tak interesu społecznego, jak i słusznego interesu obywateli, jak tez przeprowadzenia postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej. W ocenie Sądu Apelacyjnego zatem w okolicznościach tej konkretnej sprawy, organ rentowy bezzasadnie odmówił L. B. wypłaty świadczenia emerytalnego po zmarłym ojcu za sierpień 2015 r.”

Z powyższych względów , Sąd Okręgowy uznając odwołanie za zasadne na postawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji . Orzeczenie w oparciu o art. 148 ¹§ 1 k.p.c. wydane zostało na posiedzeniu niejawnym ( przeprowadzenie rozprawy w świetle całokształtu zebranego materiału nie było konieczne , strony nie wnosiły o przeprowadzenie rozprawy ).

Sędzia Maciej Flinik