Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2023r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Karolina Chudzinska

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2023r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

po rozpoznaniu sprawy B. R.

przeciwko (...) w B.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania B. R.

od decyzji (...) w B.

z dnia 11 kwietnia 2023r., nr (...)

Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala procentowy wymiar emerytury B. R. na 73,73%.

Stwierdza, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zasądza od organu rentowego na rzecz B. R. kwotę 180 ( sto osiemdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Karolina Chudzinska

Sygn. akt VI U 997/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 kwietnia 2023r. (...) w B. przyznał ubezpieczonemu B. R. emeryturę wojskową od dnia (...) w wysokości 5.144,73 zł. Na wymiar świadczenia składa się procentowy wymiar przysługującej emerytury w wysokości 72,23% z tytułu wysługi emerytalnej. Załącznik do decyzji stanowi tabela dotycząca wysługi emerytalnej, w której wskazano, że okresy służby wojskowej i równoważne w warunkach szczególnych zaliczane ze zwiększeniem 0,5% za każdy miesiąc wynoszą 1 rok 9 m-cy i 9 dni i ogółem procentowy wymiar z tego okresu wynosi 11,00%.

Odwołanie od tej decyzji wniósł ubezpieczony domagając się jej zmiany i ustalenia, że procentowy wymiar emerytury wynosi 73,73%. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że był żołnierzem zawodowym i czterokrotnie przebywał na misjach wojskowych w strefach działań wojennych w polskim kontyngencie wojskowym w okresie : od 15 lipca 2004r. do 14 stycznia 2005r., od 13 kwietnia 2007r. do 28 października 2007r., od 18 października 2008r. do 17 grudnia 2008r. i od 13 października 2010r. do 4 maja 2011r.

W ocenie ubezpieczonego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, organ rentowy powinien ustalić wskaźnik procentowy za wyszczególnione okresy nie w wysokości 11,00%, a w wysokości 12,5% przyjmując łącznie 25 miesięcy po 0,5%.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

Ubezpieczony B. R. w okresie zawodowej służby wojskowej czterokrotnie przebywał na misjach wojskowych w strefach działań wojennych w polskim kontyngencie wojskowym: :

od 15 lipca 2004r. do 14 stycznia 2005r. – wR. I.

od 13 kwietnia 2007r. do 28 października 2007r. – w L.

od 18 października 2008r. do 17 grudnia 2008r. - w (...)

od 13 października 2010r. do 4 maja 2011r. - w (...)

- bezsporne między stronami –

W przedmiotowej sprawie spór koncentrował się na wykładni przepisów ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, a także przepisów wykonawczych do tej ustawy.

Według ubezpieczonego bowiem, okres służby wojskowej uzasadniającej podwyższenie emerytury wyniósł 25 miesięcy, a procentowy wskaźnik powinien zostać ustalony na 12,5%, ponieważ emeryturę wojskową podwyższa się o 0,5% za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby, bez sumowania okresów służby.

Z kolei organ rentowy ustalił okres tej służby na 22 miesiące, a w konsekwencji przyjął procentowy wskaźnik 11,00%, wynikający z sumowania powyższych okresów służby.

Przechodząc do analizy normy prawnej, należy wskazać, że żołnierzom zwolnionym z zawodowej służby wojskowej przysługuje z budżetu państwa, na zasadach określonych w ustawie, zaopatrzenie emerytalne z tytułu wysługi lat lub w razie całkowitej niezdolności do służby, a członkom ich rodzin - w razie śmierci żywiciela. W ramach zaopatrzenia emerytalnego przysługuje na zasadach określonych w ustawie m.in. emerytura wojskowa (art. 1, art. 2 pkt 1 ppkt a ww. ustawy).

Zgodnie z art. 12 ww. ustawy emerytura wojskowa przysługuje żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, który w dniu zwolnienia z tej służby posiada 15 lat służby wojskowej w Wojsku Polskim, z zastrzeżeniem art. 12a, z wyjątkiem żołnierza, który ma ustalone prawo do emerytury określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obliczonej z uwzględnieniem okresów służby wojskowej w Wojsku Polskim i okresów równorzędnych z tą służbą. Okresy służby wojskowej w Wojsku Polskim i im równorzędne łącznie z okresami, o których mowa w art. 14 i 16 (które podlegają doliczeniu) stanowią w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy wysługę emerytalną.

W art. 15 powołanej ustawy rozróżniono sposób obliczania wysokości emerytury dla żołnierzy, którzy pozostawali w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. oraz dla żołnierzy, którzy zostali powołani do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r.

W związku z tym, że ubezpieczony był żołnierzem zawodowym od (...)r. zastosowanie znajduje przepis art. 15a ww. ustawy, zgodnie z którym emerytura dla żołnierza, który został powołany do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r., wynosi 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby wojskowej i wzrasta według zasad określonych w art. 15 ust. 1 pkt. 1 i ust. 1a-5.

W myśl art. 15 ust. 3 ww. ustawy emeryturę podwyższa się o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny lub w strefie działań wojennych. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki podwyższania emerytury, o których mowa w ust. 2 i 3, uwzględniając m.in.: miesięczne okresy pełnienia służby na froncie w czasie wojny lub w strefie działań wojennych.

W myśl § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2011 r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur wojskowych emeryturę wojskową podwyższa się o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby w strefie działań wojennych w polskich kontyngentach wojskowych wydzielonych z Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub przez kierowanych do pełnienia służby w tej strefie z polskich przedstawicielstw wojskowych oraz polskich zespołów łącznikowych przy organizacjach międzynarodowych i międzynarodowych strukturach wojskowych albo bezpośrednio z organizacji międzynarodowych, międzynarodowych struktur wojskowych i obcych jednostek wojskowych. Z powyższych przepisów ustawy oraz rozporządzenia wynika więc, że ustawa przewiduje możliwość podwyższenia emerytury o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby w strefie działań wojennych w polskich kontyngentach wojskowych wydzielonych z Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

W dziale IV „Ustalanie prawa do zaopatrzenia emerytalnego” w art. 37 zawarto delegację ustawową dla Ministra Obrony Narodowej w celu określenia w drodze rozporządzenia trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy oraz uprawnionych członków ich rodzin, wskazując elementy wniosku o ustalenie prawa do zaopatrzenia, dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia oraz sposób i terminy wypłaty świadczeń, a także wzoru i trybu wydawania legitymacji emeryta-rencisty wojskowego, uwzględniając organ uprawniony do wydawania, wymiany i dokonywania wpisów, w tym wpisu o niezdolności do samodzielnej egzystencji, oraz przypadki wymiany legitymacji, mając na względzie zapewnienie realizacji prawa emeryta i rencisty do zaopatrzenia emerytalnego oraz zapewnienie sprawności postępowania w tym zakresie.

W myśl § 26 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 lutego 2012 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy zawodowych oraz uprawnionych członków ich rodzin, przy obliczaniu wysługi emerytalnej sumuje się poszczególne okresy o jednakowym procentowym wskaźniku, obejmujące lata, miesiące i dni. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc trzydzieści dni kalendarzowych. Sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. W końcowym podsumowaniu okresy niepełnych miesięcy nie są uwzględniane, z wyjątkiem okresów, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy.

Treść powyższych przepisów mogłaby prowadzić do wniosku, że okresy sporne w niniejszej sprawie powinny podlegać sumowaniu, co w konsekwencji spowodowałoby, że ubezpieczony łącznie miałby 1 rok 9 m-cy i 9 dni. Jednocześnie, gdyby ww. okresy nie były okresami, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy to wówczas dni nie byłyby uwzględnione. Jednakże w związku z tym, że są to okresy objęte wyjątkiem, okresy niepełnych miesięcy należało uwzględnić bez sumowania. Wykładnia omawianego przepisu nie może bowiem pozostawać w oderwaniu od treści art. 15 ust. 3 ustawy, który przewiduje wprost podwyższenie emerytury o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby, albo w oderwaniu od przepisów wykonawczych dotyczących tego przepisu ustawy (czyli § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2011 r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur wojskowych), które również przewidują podwyższenie za każdy rozpoczęty miesiąc.

Ubezpieczony, będąc żołnierzem zawodowym, w czasie służby czterokrotnie przebywał na misjach wojskowych w strefach działań wojennych w polskim kontyngencie wojskowym:

- od 15 lipca 2004r. do 14 stycznia 2005r. – w R. I.

- od 13 kwietnia 2007r. do 28 października 2007r. – w L.

- od 18 października 2008r. do 17 grudnia 2008r. - w (...)

- od 13 października 2010r. do 4 maja 2011r. - w (...)

Nie budzi żadnych wątpliwości, że były to cztery oddzielne, niezależne od siebie okresy. Ubezpieczony, zatem za każdym razem ( czterokrotnie ) rozpoczynał kolejny miesiąc pełnienia służby – pierwszy okres winien zatem być uwzględniony do przeliczenia ( pomnożenia prze 0,5 % ) jako 7 miesięcy, drugi jako 7 miesięcy, trzeci 3 miesiące, a czwarty jako 8 miesięcy. Rozpoczęte miesiące nie podlegają sumowaniu i za każdy z nich, na podstawie art. 15 ust. 3 ustawy w zw. z § 4 ust. 1 pkt 2 ww. rozporządzenia, ubezpieczonemu przysługuje podwyższenie 0,5%. Takie stanowisko uzasadnione jest szczególnym charakterem tych okresów, w stosunku do których ustawa przewidziała osobne przepisy wykonawcze, które przewidują podwyższenie za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby.

W odniesieniu do § 26 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 lutego 2012 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy zawodowych oraz uprawnionych członków ich rodzin, na którym oparł argumentację organ rentowy, należy podkreślić, że ten przepis przewiduje wyjątek dla okresów z art. 15 ust. 3 i nakazuje uwzględniać okresy niepełnych miesięcy. Chociaż prima facie, mogłoby wydawać się, że owe dni podlegają sumowaniu i zamianie na miesiące, to jednak taka wykładnia przepisu rozporządzenia jest niezgodna z brzmieniem szczególnego przepisu ustawy i z tego względu jest nieprawidłowa. Okresy niepełnych miesięcy, w przypadku okresów z art. 15 ust. 3, powinny być uwzględnione w ten sposób, że każdy z tych okresów stanowi odrębny miesiąc, za który przysługuje podwyższenie.

W ocenie Sądu wykładania gramatyczna i systemowa ustawy i rozporządzeń prowadzi do wniosku, że rozpoczęte każdorazowo dni służby uznaje się za miesiące, za które podwyższa się emeryturę o 0,5%.

Na marginesie należy wskazać, że zaprezentowany pogląd znalazł potwierdzenie w orzecznictwie sądowym. W uzasadnieniu wyroku z dnia 29 października 2014 r. (sygn. akt III AUa 756/14, LEX nr 1544639) Sąd Apelacyjny w Białymstoku stwierdził, że „(…) treść tych przepisów nie pozostawia wątpliwości, iż w przypadku służby w strefie działań wojennych każdy rozpoczęty miesiąc służby powoduje podwyższenie podstawy wymiaru świadczenia niezależnie od tego, ile dni w tym miesiącu służba była pełniona (…)”, takie stanowisko zostało ponownie wyrażone w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 2 grudnia 2014 r. w sprawie III AUa 898/14 (LEX nr 1623819). Z kolei zaś Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 grudnia 2012 r. (sygn. akt III AUa 905/12, LEX nr 1240082) stwierdził, że „(…) przewidziane w art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin podwyższenie emerytury m. in. z tytułu tak określonej służby w sposób autonomiczny i wyczerpujący regulowało zasady wyliczenia tego zwiększenia stanowiąc wprost, że emeryturę podwyższa się o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby (…)”.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie 1 wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił procentowy wymiar przysługującej ubezpieczonemu emerytury na 73,73 %.

W punkcie 2 wyroku, Sąd na podstawie art. 11 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych w zw. z art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ rentowy przed wydaniem decyzji dysponował bowiem pełną dokumentacją wystarczającą do ustalenia stanu faktycznego, a nieprawidłowość decyzji wynikała z przyjętej wykładni przepisów prawa materialnego.

O punkcie 3 wyroku orzeczono o kosztach postepowania w myśl art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Karolina Chudzinska