Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2024r.

Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, Wydział VI Karny, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Monika Małasiak

Protokolant: prot.sąd. Adrianna Rybka

przy udziale ---------

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15.01.24r. i 25.03.24r.

sprawy przeciwko M. W., córce J. i D. z domu A., ur. (...) w G.

obwinionej o to, że:

W dniu 4 kwietnia 2023 r. w budynku mieszkalnym w Z. przy ul. (...), (...)-(...) S., w jego części wspólnej, przechowywała środki ochrony roślin w sposób stwarzający zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt lub dla środowiska tj. o czyn z art. 76 ust. 1 pkt 21 ustawy z dnia 08.03.2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2023 r. poz. 340 ze zm.

1.Obwinioną uznaje za winną tego, że w dniu 4 kwietnia 2023 r. w budynku mieszkalnym w Z. przy ul. (...), (...)-(...) S. przechowywała środki ochrony roślin w sposób stwarzający zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt tj. czynu z art. 76 ust. 1 pkt 21 ustawy z dnia 08.03.2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2023 r. poz. 340 ze zm.) i za to na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 21 ustawy z dnia 08.03.2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2023 r. poz. 340 ze zm.) wymierza jej karę grzywny w kwocie 600 zł (sześćset złotych)

2. Na podstawie art. 119 § 1 k.p.w. w zw. z § 1 pkt 1, § 2, § 3 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.12.2017r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty sądowej od wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U.2017.2467) oraz art. 1 i 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. „O opłatach w sprawach karnych” zasądza od obwinionej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 120 złotych tytułem zryczałtowanych wydatków postępowania poniesionych w toku czynności wyjaśniających i przed sądem pierwszej instancji oraz wymierza opłatę w wysokości 60 zł.

/-/ sędzia Monika Małasiak

UZASADNIENIE

W dniach 4-5 kwietnia 2023 r. inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony (...) i Nasiennictwa w P. przeprowadzili kontrolę w zakresie stosowania środków ochrony roślin z uwzględnieniem realizacji zasad integrowanej ochrony roślin przez M. W.. W toku czynności kontrolnych kontrolerzy ustalili, że obwiniona przechowuje na terenie nieruchomości środki ochrony roślin w sposób niezgodny z przepisami prawa. Zgodnie z art. 35 ust. 4 ustawy o środkach ochrony roślin należy je bowiem przechowywać w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w tym zgodnie z informacjami umieszczonymi na etykiecie, a także zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 maja 2013 r. Kontrolerzy wskazali, że umieszczono w sumie 41,34 l/kg środków o różnej toksyczności w miejscu, do którego swobodny dostęp miała każda wchodząca do budynku osoba trzecia, w tym sąsiedzi i ich goście, ewentualni administratorzy budynku, inkasenci czy kurierzy. Nie były przechowywane w zamkniętym miejscu lub obiekcie w sposób zapewniający, że są niedostępne dla osób trzecich.

Obwiniona przechowywała środki ochrony roślin w miejscu prowadzenia jej działalności gospodarczej, będącym jednocześnie jej miejscem zamieszkania. Środki nabyte zostały w celu prowadzenia działalności w zakresie usług ogrodniczych, jednakże nie były do niej wykorzystane. Budynek, w którym znajduje się zamieszkiwany przez nią lokal mieszkalny posiada jeszcze tylko jeden lokal tego typu. Obwiniona mieszka na parterze budynku, piętro budynku zajmuje rodzina posiadająca dzieci w wieku 2,5 i 5,5 lat. Aby dostać się do mieszkania położonego na piętrze budynku należy przejść w niewielkiej odległości od drzwi mieszkania zajmowanego przez obwinioną. Środki ochrony roślin nie były przechowywane w lokalu zajmowanym przez obwinioną, tylko na klatce schodowej, obok drzwi wejściowych do budynku. Dostęp do środków ochrony roślin był możliwy dla każdego, kto dostał się do budynku na klatkę schodową, a prowadzą do niego tylko jedne zamykane drzwi. Środki ochrony roślin były przechowywane na korytarzu przed wejściem do mieszkania obwinionej, w kartonach przykrytymi materiałami takimi jak koce i narzuty, umożliwiającymi bezpośredni do nich dostęp. Podczas kontroli zostały przeniesione do pomieszczenia znajdującego się pod schodami i zamykanego na klucz.

Wśród środków przeznaczonych do roślin znajdowały się m.in. nawozy oraz środki przeciwko owadom, z których trzy środki: (...) możliwe były do nabycia i wykorzystywania tylko po odbyciu specjalistycznego szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin zakończonego wydaniem zaświadczenia i certyfikatu.

Przedmiotowa kontrola odbyła się na podstawie zawiadomienia o nieprawidłowościach w przechowywaniu środków przeznaczonych dla roślin złożonego przez sąsiadów obwinionej.

Obwiniona jest osobą niekaraną, leczy się na zaburzenia afektywne dwubiegunowe. W czasie popełnienia czynu była całkowicie poczytalna. Z zawodu jest leśnikiem, nie pracuje w wyuczonym zawodzie, nie ma nikogo na utrzymaniu.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie następujących dowodów:

- Częściowo wyjaśnienia obwinionej (k. 14-16v, k. 96-97);

- Zeznania świadków: B. N. i D. S. (k. 97-98v);

- Zeznania świadków: K. M. (1) i K. M. (2) (k. 107-109v);

- Częściowo zeznania świadka M. K. (k. 110);

- Protokół kontroli nr (...) z dnia 5 kwietnia 2023 r. (k. 3-13v);

- Opinia sądowo-psychiatryczna (k. 64-67);

- Rozpoznanie z poradni psychiatrycznej i seksuologicznej (k. 52);

- Karty porady ambulatoryjnej (k. 53-54);

- Etykiety środków: (...) (k. 87-95v);

Wyjaśnieniom obwinionej Sąd dał wiarę jedynie w ograniczonym zakresie i jedynie w tej części, która dotyczy okoliczności związanych z podstawowymi faktami na temat zamieszkiwania w jednym budynku wraz z sąsiadami oraz na temat prowadzonej działalności.

Wyjaśnienia obwinionej koncentrujące się na zbagatelizowaniu warunków, w których przechowywane były środki ochrony roślin Sąd uznał za nieprzydatne dla ustalenia stanu faktycznego. Jako nierelewantne należało ocenić porównanie warunków przechowywania niektórych środków w sklepach wraz z dołączonymi zdjęciami (k. 75-86) do przechowywania środków na korytarzu, bowiem są to dwie całkowicie odmienne sytuacje podlegające nie tylko różnym wymaganiom prawnym czy regułom ostrożności stosowanym np. przez rodziców dzieci, ale także warunkom nadzoru i monitoringu ze strony właścicieli czy pracowników sklepów. Sąd uznał, że wyjaśnienia obwinionej w zakresie, w którym twierdzi, że dostęp do środków był ściśle limitowany nie znajduje potwierdzenia w reszcie materiału dowodowego. Wykazano bowiem jednoznacznie, że dostęp do miejsca, w którym znajdowały się materiały nie był wyłącznie zależny od jej woli.

Zeznania świadków B. N. i D. S. Sąd ocenił jako wiarygodne. Świadkowie są inspektorami Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony (...) i Nasiennictwa w P. przeprowadzającymi kontrolę w dniach 4-5 kwietnia 2023 r. Ich zeznania są kluczowe dla ustalenia stanu faktycznego, okoliczności przechowywania środków oraz tego czy mogły stwarzać zagrożenie. Ich wnioski znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadków – K. M. (1) i K. M. (2), którzy są sąsiadami obwinionej oraz w protokole pokontrolnym.

Sąd jako wiarygodne i istotne dla ustalenia okoliczności sprawy uznał zeznania złożone przez K. M. (1) i K. M. (2) . Świadkowie szczegółowo wskazali na okoliczności zdarzenia, a także czas jego trwania, warunki dostępu do przechowywanych środków, dokonali również oceny charakteru stosunków międzysąsiedzkich. Zeznania wskazują na nieprawidłowy sposób ich przechowywania, ponieważ K. M. (2) miał do nich swobodny dostęp, a jego wnioski potwierdzają zeznania świadków przeprowadzających kontrolę oraz materiały pokontrolne.

Zeznania świadka M. K. Sąd ocenił jako generalnie wiarygodne. Jego zeznania są istotne dla ustalenia okoliczności stanowiących tło stosunków pomiędzy sąsiadami oraz potwierdzają, że okoliczności przechowywania przedmiotowych środków miały miejsce, odmiennie jednak ocenia konsekwencje ustalonego stanu faktycznego, niż to wynika z reszty materiału dowodowego uznanego za wiarygodny.

Protokół kontroli nr (...) z dnia 5 kwietnia 2023 r. Sąd uznał za całkowicie wiarygodny i kluczowy dla ustalenia okoliczności sprawy. Do protokołu dołączono zdjęcia dokumentujące zaistniałe zdarzenie. Konkluzje protokołu zostały potwierdzone przez świadków, których zeznania zostały uznane za wiarygodne.

Opinia sądowo-psychiatryczna została sporządzona przez uprawnionego biegłego lekarza i jej zawartość odpowiada zakresowi opinii wskazanemu w postanowieniu z dnia 27 lipca 2023 r. W ocenie Sądu opinia jest kompletna i prawidłowo sporządzona. Strony nie kontestowały jej rzetelności.

Dokumenty: rozpoznanie z poradni psychiatrycznej i seksuologicznej, karty porady ambulatoryjnej, etykiety środków: (...) – Sąd ocenił dokumenty jako wiarygodne, które zostały sporządzone przez uprawnione osoby. Ich autentyczność nie została w toku postępowania podważona przez strony, a sąd nie miał podstawy by czynić to z urzędu.

Sąd zważył, co następuje:

Zasady przechowywania środków ochrony roślin wyznacza art. 35 ust. 4 ustawy o środkach ochrony roślin, zgodnie z którym należy je przechowywać w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w tym zgodnie ze sposobem, o którym mowa w pkt 1 lit. q załącznika I do rozporządzenia nr 547/2011. Szczegółowe zasady ich przechowywania uregulowane są w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie sposobu postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu środków ochrony roślin. Zgodnie z przepisem § 2 tego rozporządzenia środki ochrony roślin przechowuje się m.in. w sposób zapewniający, że nie zostaną przypadkowo spożyte lub przeznaczone do żywienia zwierząt, są niedostępne dla dzieci, oraz, że nie istnieje ryzyko skażenia wód powierzchniowych czy gruntu na skutek wycieku lub przesiąkania i przedostania się do systemów kanalizacyjnych. Dodatkowo rozporządzenie wskazuje, że muszą one być przechowywane w oryginalnych opakowaniach oraz w sposób uniemożliwiający kontakt tych środków z żywnością, napojami lub paszą.

Powyższe przepisy wyznaczają ramy bezpiecznego przechowywania środków ochrony roślin. Poza tym każdy środek zawiera stosowną etykietę wyznaczającą obowiązki związane z jego przechowywaniem. Naruszeniem obowiązku wynikającego z zasad określonych w ustawie jest przechowywanie tych środków w sposób stwarzający zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt lub dla środowiska, a karę za taki czyn wyznacza art. 76 ust. 1 ustawy o środkach ochrony roślin, przewidujący za takie zachowanie karę grzywny.

Ustawodawca nie zdecydował się na użycie w przepisie znamienia „bezpośredniego” stworzenia zagrożenia. Oznacza to, że dla samego bytu wykroczenia z art. 76 ust. 1 pkt 21 ustawy o środkach ochrony roślin istotne jest obiektywnie istniejące zagrożenie dla dóbr chronionych tym przepisem w postaci życia, zdrowia i środowiska, dające się odczuć pogorszenie ich bezpieczeństwa pozostające w związku niewłaściwym przechowywaniem danych środków. Wystarczy, że istnieje realna obawa, że zagrożenie się urzeczywistni, co oczywiście zaktualizuje już inne przepisy prawa karnego.

W realiach niniejszej sprawy należy bez wątpliwości przyjąć, że zachowanie obwinionej polegające na nieprawidłowym przechowywaniu środków ochrony roślin miało miejsce. Sposób przechowywania polegający na składowaniu środków ochrony roślin na ogólnodostępnym korytarzu, z których przynajmniej trzy wymagały do nabycia i używania przejścia specjalistycznego szkolenia, stwarzał realne zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi i zwierząt. Dostęp do klatki schodowej nie był bowiem ograniczony wyłącznie dla obwinionej, jej partnera czy na przykład przeszkolonych pracowników. Pokonując drzwi do części wspólnej nieruchomości można było bez problemu zetknąć się z tymi środkami, będąc członkiem rodziny mieszkającej na piętrze lub czyimkolwiek gościem, także dzieckiem. Materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że środki przechowywane były poza lokalem mieszkalnym, w miejscu zajmowanym na podstawie dorozumianej umowy, ale dostępnej z poziomu klatki schodowej. Nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy to, że istniało jakiekolwiek porozumienie pomiędzy sąsiadami, że pewne miejsca służą do wyłącznego użytku dla określonych osób. Kluczowym jest bowiem fakt, że bez wątpienia do tych środków był swobodny dostęp dla każdej osoby przebywającej na korytarzu. Oznacza to także, że nie były właściwie zabezpieczone przed przypadkowym spożyciem przez ludzi lub zwierzęta.

Istotą przepisu wyznaczającego obowiązek właściwego przechowywania środków ochrony roślin jest ograniczenie możliwości swobodnego dostępu do takich środków nie tylko, by bezpośrednio nie zatruć się zawartością danego środka. Ważne jest również to, że nie posiadając kontroli nad przechowywanymi substancjami nie sposób zapobiec przypadkowemu lub celowemu uszkodzeniu pojemników czy opakowań, które mogą później przez długi czas oddawać swą zawartość do środowiska, powodując zatrucia zwierząt w łańcuchu pokarmowym, a co najważniejsze powodować skutki zdrowotne u ludzi, w szczególności dzieci. Obwiniona nie wykazała się w tym zakresie przewidywaniem, natomiast słuszne obawy ta sytuacja wzbudziła u sąsiadów posiadających małe dzieci. Wiedzą powszechną powinno być, że w zasadzie na każdej etykiecie środków chemicznych znajdują się ostrzeżenia przed dostępem dzieci do pojemnika. Wskazuje to, że zawartość opakowania może być niebezpieczna nie tylko przy jego spożyciu, ale także przy mimowolnym kontakcie, powodując np. alergie, ponieważ środki takie zawierają w sobie substancje rakotwórcze, toksyczne, drażniące, uczulające itd.

Jednocześnie Sąd uznał, że w niniejszej sprawie stopień stworzonego zagrożenia nie był bardzo wysoki, a w szczególności nie istniało żadne obiektywnie stwierdzalne i realne zagrożenie dla środowiska. W kontekście okoliczności sposób przechowywania stwarzał natomiast potencjalne i niezerowe zagrożenie dla zdrowia mieszkańców budynku, a w szczególności dzieci oraz dla ich gości, a także zwierząt np. psa czy kota, które są bardzo często zwierzętami domowymi.

Nie może ulec wątpliwości, że obwiniona dopuściła się wykroczenia działając umyślnie, przynajmniej w zamiarze ewentualnym. Obwiniona posiada wyższe wykształcenie związane z leśnictwem, prowadziła działalność gospodarczą w zakresie ogrodnictwa, zapewne znane jej są normy i metody przechowywania środków ochrony roślin. Składując środki w zarzucony jej sposób przynajmniej godziła się na to, że złamie elementarne normy związane z ich przechowywaniem zapewniające minimalny poziom zabezpieczeń. Podobnie nie ma wątpliwości co do stopnia społecznej szkodliwości czynu. Lekceważenie podstawowych obowiązków związanych z przechowywaniem środków chemicznych jest czynem o wysokim stopniu szkodliwości społecznej, zauważyć należy, że minimalny standard prawidłowego ich przechowywania nie wydaje się ponadto szczególnie uciążliwym obowiązkiem. Fakt, że po kontroli obwiniona bez problemu znalazła zamykane pomieszczenie, w którym owe środki schowała świadczy o wysokim stopniu złej woli i nierespektowaniu zasad współżycia społecznego zanim kontrola nastąpiła.

Ustawodawca niejako na przedpolu poważnych konsekwencji związanych z oddziaływaniem środków ochrony roślin umieścił przepis o stosunkowo niewielkiej dolegliwości, jakim jest przedmiotowe wykroczenie. Sankcji podlega sytuacja związaną z nieprawidłowym przechowywaniem tych środków, która realnie i obiektywnie zagraża bezpieczeństwu, a nie je bezpośrednio naraża czy też powoduje określone negatywne skutki. Te sytuacje bowiem uruchamiałyby bardziej dolegliwe sankcje karne czy narażały na odpowiedzialność odszkodowawczą.

Przepis art. 76 ust. 1 pkt 21 ustawy o środkach ochrony roślin za przypisane obwinionej wykroczenie przewiduje tylko karę grzywny. Zgodnie z art. 24 § 3 k.w. wymierzając grzywnę bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Mając powyższe na względzie, Sąd uznał, że odpowiednia do czynu obwinionej będzie kara grzywny w wysokości 600 zł. Wymierzona kara nie przekracza stopnia winy, uwzględnia stopień społecznej szkodliwości, bierze pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, jakie ma ona osiągnąć wobec ukaranej oraz potrzeby w zakresie kształtowania świadomości społecznej. Wysokość orzeczonej grzywny nie powinna również przekraczać jej możliwości finansowych.

W pkt 2 wyroku od obwinionej zasądzono na rzecz Skarbu Państwa kwotę 120 zł tytułem zryczałtowanych wydatków poniesionych przez Skarb Państwa oraz wymierzono obwinionej opłatę w wysokości 60 zł. Sąd nie znalazł podstaw przemawiających za zwolnieniem obwinionej od uiszczenia wskazanych powyżej kosztów postępowania.

/-/ Sędzia Monika Małasiak