Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2024 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 czerwca 2024 roku w Warszawie

sprawy z powództwa B. A.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o sprostowanie świadectwa pracy

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 maja 2023 roku, sygn. akt VI P 263/21

1.  prostuje omyłkę pisarską w zaskarżonym wyroku w ten sposób, że w punktach 2 i 3 w miejsce słów „radcy prawnemu A. J.” wpisuje słowa „adwokat E. Z. (1)”;

2.  oddala apelację;

3.  oddala wniosek adwokat E. Z. (1) o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, orzekając w sprawie z powództwa B. A. przeciwko (...) S.A. w W. o sprostowanie świadectwa pracy, oddalił powództwo, przyznał radcy prawnemu A. J. ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie kwotę 120 zł + 23% podatku VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną z urzędu oraz nakazał wypłacenie ww. kwoty.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

Powódka była zatrudniona u pozwanego na podstawie umowy o pracę. Pracę rozpoczęła w latach 90-tych, zaczynała od stanowiska ekspedientki. Od 2016r. do 2019r. pracowała na stanowisku ekspedycyjno - rozdzielczym, przyjmowała listy od masowych nadawców. Jej przełożoną była wówczas J. J.. (...), w którym pracowała powódka, nie znajdował się na liście urzędów objętych pracą w szczególnych warunkach. W latach 1995 - 2010 u pozwanego obowiązywał (...), który wskazywał, na których stanowiska prace były wykonywane w warunkach szczególnych - załącznik nr 10 i 11 (...). Nadto załącznik nr 11 do (...) w punkcie 2 regulował dodatek za pracę w ambulansach przy konwojowaniu poczty - tzw. poczta ruchoma. Praca w warunkach szczególnych polegała na pracy w pełnym wymiarze, na takich stanowiskach jak: telegraf, telefonistka, telegrafistka i listonosz oraz w poczcie ruchomej (...). Poczty ruchome nazywane zamiennie jako ambulanse pocztowe, zorganizowane były głównie w wagonach pocztowych, gdzie w czasie jazdy pracownicy sortowali przesyłki, formułowali odsyłki pocztowe i dokonywali wymiany tych odsyłek po trasie danego kursu na poszczególnych stacjach kolejowych (tj. w czasie postoju pociągu). Ten rodzaj pracy był kwalifikowany jako praca w szczególnych warunkach - wykaz A Dział VIII poz. 21. Poczty ruchome funkcjonowały w urzędach węzłowych, do których zaliczały się w ówczesnej strukturze urzędy (...). Powódka nie pracowała na takich stanowiskach, bardzo często korzystała ze zwolnień lekarskich.

Decyzją z dnia 2 grudnia 2019r. nr (...) (...) Powiatowy Inspektor Sanitarny w (...) W. stwierdził u powódki chorobę zawodową - przewlekłą chorobę układu ruchu wywołaną sposobem wykonywania pracy - zespół cieśni w obrębie nadgarstka. Powódka pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 30 listopada 2020r. w wyniku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron na podstawie art 30 § 1 pkt 1 kodeksu pracy w związku z ustawą z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

W dniu 30 listopada 2020r. powódka otrzymała świadectwo pracy. W ust. 6 pkt 11 pracodawca zawarł informację, że powódki nie dotyczyła praca wykonywana w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Następnie pozwany we własnym zakresie (bez wniosku pracownika) dokonał dwóch korekt świadectwa pracy - w dniu 9 grudnia 2020r. i w dniu 9 sierpnia 2021r.

W lipcu 2021r. powódka powzięła informację o treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz o treści wydanego na jego podstawie Zarządzenia Nr 33 Ministra Łączności z 16 maja 1983r. Wówczas uznała, że pracowała w warunkach szczególnych i powinna wystąpić o takie świadectwo. W piśmie z 25 sierpnia 2021r. wniosła o zmianę świadectwa pracy. Pozwany pismem z 3 września 2021r. odmówił sprostowania świadectwa pracy, jednocześnie wskazując, że powódka nie była pracownikiem poczt ruchomych, wobec czego nie można uznać jej pracy w warunkach szkodliwych.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dokumentów oraz zeznań świadków: E. Z. (2), J. J., E. S. oraz na podstawie zeznań powódki. Zeznania świadków zostały ocenione jako wiarygodne, bowiem są spójne, logiczne i wzajemnie zbieżne. Natomiast zeznaniom powódki sąd dał wiarę w zakresie, w jakim zeznania te pozostawały zgodne z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Sąd Rejonowy pominął wnioski dowodowe powódki zgłoszone w piśmie procesowym z 17 maja 2022 roku jako nieistotne dla zgłoszonego powództwa. Pominął również dowód z opinii biegłego ds. bhp jako spóźniony.

Dokonujące oceny prawnej, Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo z przyczyn formalnych nie zasługiwało na uwzględnienie. Powódka wniosła o sprostowanie świadectwa pracy w ust. 6 pkt 11 poprzez zawarcie informacji, że pracowała w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Swoje roszczenie powódka opierała na rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wraz na wydanym na jego podstawie Zarządzeniu Nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu łączności. Pozwany wniósł natomiast o oddalenie powództwa z przyczyn formalnych, z uwagi na przekroczenie terminu do odwołania się do sądu od odmowy sprostowania świadectwa pracy, a także z powodów merytorycznych, podnosząc że powódka nie pracowała na stanowiskach ujętych w wykazie stanowisk pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 97 § 1 kodeksu pracy, w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy w dniu, w którym następuje ustanie stosunku pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać z nim kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy. Jeżeli z przyczyn obiektywnych wydanie świadectwa pracy pracownikowi albo osobie przez niego upoważnionej w tym terminie nie jest możliwe, pracodawca w ciągu 7 dni od dnia upływu tego terminu przesyła świadectwo pracy pracownikowi lub tej osobie za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 896) albo doręcza je w inny sposób. Świadectwo pracy dotyczy okresu lub okresów zatrudnienia, za które dotychczas nie wydano świadectwa pracy.

Zgodnie z art. 97 § 2 ¹ kodeksu pracy pracownik może w ciągu 14 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 14 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy. W przypadku niezawiadomienia przez pracodawcę o odmowie sprostowania świadectwa pracy, żądanie sprostowania świadectwa pracy wnosi się do sądu pracy.

Strony zakończyły stosunek pracy z dniem 30 listopada 2020r. W tym samym dniu powódka otrzymała świadectwo pracy. W dniu 9 grudnia 2020r. i w dniu 9 sierpnia 2021r. doręczono jej korekty świadectwa pracy. Powódka podała, że w lipcu 2021r. powzięła informację o treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz o wydanym na jego podstawie Zarządzeniu Nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983r. Dopiero w dniu 25 sierpnia 2021r. wniosła o sprostowanie świadectwa pracy, a pozwany pismem z dnia 3 września 2021r. odmówił sprostowania świadectwa pracy. Odwołanie do sądu pracy powódka złożyła 13 października 2021 roku. Zarówno z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy do pracodawcy, jak i z odwołaniem do sądu, wystąpiła z przekroczeniem terminu określonego w art. 97 § 2 ¹ kodeksu pracy.

W dalszej części Sąd Rejonowy argumentował, że świadectwo pracy jest dokumentem wydawanym pracownikowi przez pracodawcę w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy, stwierdzającym okoliczności dotyczące zakończonego zatrudnienia, które to okoliczności mają lub mogą mieć znaczenie przy ustaleniu prawa do świadczeń albo ich wymiaru w przyszłym stosunku pracy, a także uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Jego terminowe i prawidłowe wydanie jest obowiązkiem pracodawcy. Natomiast pracownik ma prawo - jeśli nie zgadza się z jego treścią - do wystąpienia z wnioskiem o sprostowanie. Ma jednak obowiązek zachowania terminów określonych w powołanym artykule. Obydwa terminy, na jakie przepis wskazuje, są bardzo krótkie i zarazem ważne, ponieważ po ich upływie prawo do sprostowania wygasa. Jednak sąd może przywrócić pracownikowi na jego wniosek termin do złożenia pozwu, gdy - jak wynika z art. 265 § 1 kodeksu pracy - nie dokonał w terminie czynności określonych w art. 97 § 2 ¹ k.p. bez swojej winy. Powódka nie wskazała żadnych okoliczności mogących usprawiedliwić uchybienie terminowi. Dodatkowo powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie zmodyfikowała powództwa na powództwo o ustalenie, że pracowała w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Z powyższych względów Sąd Rejonowy nie badał zasadności wniosku o sprostowanie świadectwa pracy i powództwo oddalił. O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Powódka była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika — adwokata z urzędu, w związku z czym należało uwzględnić koszty zastępstwa procesowego, które Sąd ustalił na podstawie § 15 ust. 1 pkt 3 w zw. z § 4 ust. 2 pkt 1 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jedn. Dz.U. 2019r. poz. 18) w podwójnej wysokości plus 23 % VAT (wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie z 10 maja 2023r. wraz z uzasadnieniem, k. 130 i 138-141).

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożył pełnomocnik powódki, zaskarżając je w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

1.  art. 232 k.p.c. polegające na zaniechaniu przeprowadzenia przez Sąd, a także pouczenia powódki o konieczności zmiany pozwu na powództwo o ustalenie oraz uznaniu, że nie pracowała w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, podczas gdy powódka już na pierwszym terminie wskazywała, że dysponuje wszelką dokumentacją na wypadek potrzeby zweryfikowania jej twierdzeń;

2.  art. 97 § 2 ¹ k.p. poprzez uznanie, że powódka nie udowodniła, że nie dokonała w terminie czynności określonych bez swojej winy. Powódka wskazała okoliczności mogących usprawiedliwić uchybienie terminowi, tj. dowiedzenie się o takiej możliwości w terminie późniejszym;

3.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów - zeznań powódki, dokonaną w sposób sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania i wskazaniami doświadczenia życiowego, z których wprost wynika, że nie pracowała w warunkach szczególnych;

4.  w konsekwencji powyższego błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, podczas gdy prawidłowa ocena wskazuje, iż powódka pracowała w szczególnych warunkach;

5.  art. 6 k.c. polegające na niezasadnym uznaniu, że powódka nie zdołała udowodnić, zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, aby pracowała w szczególnych warunkach;

Jednocześnie pełnomocnik powódki wskazał na błąd w zasądzeniu kosztów, które to nie zostały zasądzone dla pełnomocnika z urzędu ustanowionego dla powódki. Mając powyższe na uwadze, zgłoszony został wniosek o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz pełnomocnika powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych za obie instancje ewentualnie wniosek o uchylenie wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Uzasadniając apelację, pełnomocnik powódki wskazał, że (...), w którym pracowała powódka, nie znajdował się na liście urzędów objętych pracą w szczególnych warunkach. Jednakże zdaniem powódki całość jej pracy była taka sama jak w urzędach tzw. ruchomych. Praca w warunkach szczególnych polegała na pracy w pełnym wymiarze, na takich stanowiskach jak: telegraf, telefonistka, telegrafistka i listonosz oraz w poczcie ruchomej (...). Poczty ruchome nazywane zamiennie jako ambulanse pocztowe, zorganizowane były głównie w wagonach pocztowych. Ten rodzaj pracy był zakwalifikowany jako praca w szczególnych warunkach. Sąd Rejonowy mylnie stwierdził, że powódka nie pracowała na takich stanowiskach, ponieważ prawidłowo ustalony stan faktyczny wskazuje, że powódka wykonywała właśnie tego rodzaju pracę. Powódka wskazała, iż dowiedziała się o takiej możliwości, dlatego prosiła o korektę świadectwa pracy (apelacja powódki, k. 145-148).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki, jako bezzasadna, nie mogła skutkować ani zmianą, ani uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Pełnomocnik powódki - choć uzasadnienie wyroku Sądu I instancji w sposób jasny i nie budzący wątpliwości ujawnia motywy, jakimi ten Sąd się kierował oddalając powództwo – przedstawił zarzuty, które nie mogą być skuteczne nie tylko z uwagi na lakoniczny sposób ich sformułowania i uzasadnienia, ale również z tego względu, że powodem nieuwzględnienia żądania B. A. nie było ustalenie, iż nie wykonywała pracy w warunkach szczególnych. W części obejmującej ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy zawarł wprawdzie fragmenty poświęcone tej tematyce, bardziej jednak w kontekście tego, jak praca w warunkach szczególnych była definiowana u pozwanego, niż w odniesieniu do osoby samej powódki. Jeśli chodzi zaś o pracę, jaką powódka wykonywała, to poza opisaniem krótko historii jej zatrudnienia, okoliczności zakończenia stosunku pracy oraz kwestii związanych z prostowaniem świadectwa pracy, w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji znajduje się tylko jedno krótkie zdanie, z którego wynika, że powódka nie pracowała na żadnym ze stanowisk, które pozwany uznawał za stanowiska związane z pracą w warunkach szczególnych. Z tego jednak Sąd Rejonowy nie wywiódł – choć tak sugeruje autor apelacji – że powódka nie wykonywała pracy w warunkach szczególnych. Z racji tego, że powództwo zostało oddalone z powodów formalnych, co jest wyartykułowane w uzasadnieniu wyroku, to oceny, o jakiej mowa, próżno szukać w pisemnych motywach wyroku Sądu Rejonowego. Już więc z tego powodu nie ma podstaw, aby zarzuty z punktów 1 i 3-5 apelacji uwzględnić i poddawać szerszej analizie. Odnosi się to również do zarzutu braku pouczenia powódki o możliwości wystąpienia z powództwem o ustalenie. Powódka była w procesie reprezentowana przez pełnomocnika – autora apelacji, który winien powódkę o wskazanej możliwości pouczyć oraz ewentualnie dokonać modyfikacji powództwa. Z racji tego, że tak się nie stało nie ma podstaw do czynienia zarzutów Sądowi I instancji, szczególnie opierając te zarzuty na art. 232 k.p.c. Wskazany przepis stanowi, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Trudno ustalić, analizując treść apelacji, w jakim zakresie Sąd miałby dopuścić się naruszenia przepisu o wskazanej treści, nie udzielając powódce pouczenia.

Przechodząc do zarzutu z punktu 2 apelacji, Sąd II instancji wskazuje na brak argumentacji autora apelacji w zakresie usprawiedliwionego, według strony powodowej, uchybienia terminowi. W części wstępnej środka zaskarżenia, jak i w uzasadnieniu, które koncentruje się na innych kwestiach, brak jest choćby krótkiego rozwinięcia tego, co strona powodowa w punkcie 2 apelacji uczyniła podstawą zarzutów. Poza tym zarzut ten jest nie tylko nieuzasadniony, ale też niezrozumiały, gdyż pełnomocnik powódki wskazał na usprawiedliwienie uchybienia terminowi, nie wyjaśnił natomiast, o który termin chodzi. Tymczasem Sąd Rejonowy wyraźnie wskazał, że powódka uchybiła terminowi do wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy, jak i terminowi do złożenia pozwu do sądu pracy po otrzymaniu odmowy pracodawcy uwzględnienia jej wniosku. Można domyślać się, choć nie jest to rzeczą Sądu II instancji, że strona powodowa, wskazując na powzięcie przez powódkę wiedzy, zapewne o rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, odnosiła się do pierwszego z uchybionych terminów. Nie zwróciła jednak uwagi, że powódka wiedzę o takim akcie prawnym powzięła w lipcu 2021 roku, a do pracodawcy wystąpiła w dniu 25 sierpnia 2021r. Poza tym, gdy już w dniu 3 września 2021r. dowiedziała się, że pozwany nie uwzględnił jej wniosku, nie wystąpiła z pozwem do sądu pracy w terminie 14 dni, tylko po upływie tego terminu, tj. 13 października 2021r. Z jakich przyczyn wskazany 14 dniowy termin nie został zachowany, jak i to z jakich powodów B. A. wystąpiła z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy dopiero 25 sierpnia 2021r., pełnomocnik powódki nie wyjaśnił. Wyjaśnień w tym zakresie nie zawiera również zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w którym brak jest dowodów wskazujących na spóźnione działanie powódki bez jej winy.

W związku z powyższym rację miał Sąd Rejonowy, oddalając powództwo z przyczyn formalnych i nie dokonując ustaleń co do meritum, które w zaistniałej sytuacji były zbędne, podobnie jak i dowody, o których przeprowadzenie strona powodowa wnioskowała, a które Sąd I instancji zasadnie pominął. Apelacja, jako bezzasadna, podlegała więc oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Sąd Okręgowy, stosując art. 350 k.p.c., sprostował wyrok Sądu Rejonowego w punktach 2 i 3 poprzez prawidłowe oznaczenie pełnomocnika z urzędu, któremu przyznane zostało wynagrodzenie w związku z pomocą prawną udzieloną powódce. Tym pełnomocnikiem niewątpliwie była adwokat E. Z. (1), zaś Sąd Rejonowy – na skutek omyłki – wskazał radcę prawnego A. J.. We wskazanym zakresie omyłkę Sądu I instancji należało sprostować, o czym Sąd II instancji orzekł w punkcie 1 wyroku.

Sąd Okręgowy nie przyznał pełnomocnikowi powódki kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej B. A. z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, gdyż pełnomocnik – poza tym, że złożył wniosek o ich przyznanie – nie zawarł w apelacji ani nie przedstawił w innej formie oświadczenia, że koszty takie nie zostały uiszczone w całości ani w części. Zdaniem Sądu Okręgowego konieczność złożenia takiego oświadczenia w postępowaniu apelacyjnym wynika z tego, że jest to odrębna od postępowania przez Sądem I instancji faza procedowania. Poprzednia zakończyła się wydaniem stosownego rozstrzygnięcia o kosztach dla pełnomocnika z urzędu, wobec tego taki pełnomocnik – wnioskując o koszty w postępowaniu apelacyjnym – powinien ponownie przedstawić stosowane oświadczenie. § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2024r., poz.764), które weszło w życie 5 czerwca 2024r. i ma zastosowanie w przedmiotowej sprawie, wskazuje, że wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej powinien zawierać oświadczenie, że opłaty nie zostały zapłacone w całości lub w części. Niezamieszczenie we wniosku o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczenia, że opłaty nie zostały zapłacone w całości lub w części, skutkuje odmową przyznania tych kosztów ( por. m.in.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2005r., I CK 325/05 i z dnia 23 lutego 2012r., V CZ 133/11 - nie publ.). Z tego względu Sąd Okręgowy w punkcie 3 wyroku oddalił wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce w urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

sędzia Agnieszka Stachurska