Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

28 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu 14 grudnia 2023 r. na rozprawie w W.

odwołania G. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddziału w W.

z 14 lipca 2023 r., znak (...) (...)

o wysokość podstawy wymiaru składek

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne G. G. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej

od 1 stycznia 2023 r. do 30 kwietnia 2023 r. odpowiada dochodowi G. G. z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanemu w 2022 r., nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu 2023 r.

Sygn. akt VII U 1270/23

UZASADNIENIE

G. G. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Odział w W. z 14 lipca 2023 r., nr (...) (...) wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że odwołująca się podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 stycznia 2023 r. do 30 kwietnia 2023 r. z podstawą wymiaru składek uprawniającą do ulgi „mały ZUS plus” zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu stanowiska odwołująca się wskazała, że w marcu 2023 r. po powzięciu informacji o błędnych zgłoszeniach do ubezpieczeń niezwłocznie skierowała przez (...) dwa pisma z 13 marca 2023 r. i 14 marca 2023 r. W ich treści zawarła wniosek o możliwość skorzystania z innej dostępnych ulg, tj. małego ZUS plus od 1 stycznia 2023 r. Ubezpieczona wyjaśniła przy tym, że nie otrzymała z ZUS, do czasu wyżej wymienionych pism, żadnej informacji o dokonywanych przez ZUS zmianach na koncie płatnika składek, w tym, że wstecznie ZUS dokonał z urzędu korekt poprzez stwierdzenie, że od 1 sierpnia 2022 r. podlega ubezpieczeniom społecznym z podstawą wynikającą z kodu tytułu 0510. Dopiero po pismach ubezpieczonej ZUS sporządził pismo z 14 marca 2023 r., w którym poinformował ją, że z urzędu uporządkowano na jej koncie dokumenty zgłoszeniowe, wyrejestrowujące i rozliczeniowe, zgodnie z załącznikami do pisma. Co ważne, załącznikiem do pisma ZUS był dokument, z którego wynika, że data wprowadzenia okresów podlegania z kodem tytułu 0510 od 1 sierpnia 2022 r. nastąpiła już 5 stycznia 2023 r. Było to więc niemal 2,5 miesiąca przed sporządzeniem pisma informującego ją o tym fakcie. Zdaniem odwołującej się, opieszałość ZUS była w tym przedmiocie niedopuszczalna i krzywdząca, bowiem została pozbawiona możliwości przeanalizowania wprowadzonych przez ZUS zmian w stosownym terminie, tudzież jeszcze przed końcem stycznia 2023 r., do którego jak przekonuje ZUS był termin zgłoszenia do tzw. Małego (...) (odwołanie z 18 sierpnia 2023 r. – k. 5-13 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od odwołującej się na rzecz organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy wskazał, że weryfikując uprawnienie przedsiębiorcy do ulg na start (kod tytułu ubezpieczeń 0540), weryfikuje wyłącznie poprzedni okres prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, a przednio ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Natomiast weryfikując uprawnienie do preferencyjnej podstawy wymiaru składek (kod tytułu ubezpieczeń 0570), organ rentowy weryfikuje okresy prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a tym samym także okres posiadania statutu wspólnika spółki jawnej. Zgodnie z wpisami zamieszonymi w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że od 7 marca 2018 r. G. G. nie jest już wspólnikiem spółki jawnej, a tym samym zgodnie z rejestrem ww. zakończyła prowadzenie działalności gospodarczej 6 marca 2018 r. Natomiast zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych jako osoba prowadząca działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych (kod tytułu ubezpieczeń 0570) z dniem 1 sierpnia 2022 r., tj. po upływie 52 miesięcy od zaprzestania prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu przepisów regulujących zaopatrzenie społeczne. Mając na uwadze powyższe, G. G. prowadziła pozarolniczą działalność w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej będącej podstawą zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z dniem 1 sierpnia 2022 r., albowiem od 6 marca 2018 r. ww. była wspólnikiem spółki jawnej. Nie przysługuje jej zatem prawo do preferencyjnej podstawy wymiaru składek (kod tytułu ubezpieczeń 0570). Organ rentowy przywołał treść art. 18 c ust. 1 i ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wskazując, że osoba która spełnia ustawowe warunki i chce skorzystać z ulgi w opłaceniu składek powinna złożyć formularz (...) w określony terminie i z właściwym kodem tytułu ubezpieczenia (0590). Organ rentowy podniósł, że z uwagi na zrezygnowanie przez ubezpieczoną z uprawnienia, o którym mowa w art. 18c ustawy systemowej, przez niedokonanie zgłoszenia w ustawowym terminie G. G. od 1 sierpnia 2022 r. do 30 kwietnia 2023 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (kod tytułu ubezpieczeń 0510) (odpowiedź na odwołanie z 24 sierpnia 2023 r. – k. 15-18 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

G. G. 22 marca 2010 r. rozpoczęła wykonywanie działalności gospodarczej pod firmą (...), Centrum językowo-tłumaczeniowe. Działalność gospodarcza została zawieszona 1 lipca 2012 r. i następnie wznowiona 1 września 2012 r., a także zawieszona 1 lutego 2013 r., a następnie wykreślona z rejestru 23 września 2015 r. ( (...) a.r.).

G. G. od 3 lipca 2015 r. do 6 maja 2018 r. była (...) spółki jawnej (...) STRAMEK I WSPÓLNICY SP. J. (KRS – a.r.).

Ubezpieczona 3 stycznia 2022 r. rozpoczęła wykonywanie działalności gospodarczej pod firmą (...) to me G. G., która została zawieszona 1 maja 2023 r. ( (...) a.r.).

Odwołująca się od czerwca 2022 r. współpracuje z biurem rachunkowym, którego właścicielką jest A. K.. Zarejestrowaniem działalności gospodarczej ubezpieczonej w (...) i wszystkich urzędach zajmował się pracownik biura M. W.. Odwołująca została zgłoszona z kodem 0540. Pracownik biura sprawdził kod w ZUS – nie było przeciwwskazań i po weryfikacji nie uzyskał informacji, że z takim kodem nie można zgłosić odwołującą się. Weryfikacji dokonał w systemie płatnik. Z systemu wynikało, że odwołująca była po okresie wyczekiwania mogła zostać zgłoszona z kodem 570 – z minimalną wysokością składek ZUS. W styczniu 2023 r. pracownik biura złożył deklaracje za grudzień drogą elektroniczną. Ubezpieczona została zgłoszona z kodem 590, dane zostały zaktualizowane w ZUS. W lutym 2023 r. po aktualizacji systemu płatnik wyświetlona została informacja, że podatnik nie może zostać zgłoszony z takim kodem. Po telefonicznym komunikowaniu z ZUS pracownik biura nie uzyskał informacji, dlaczego ubezpieczona została wyrejestrowana z 570 (zeznania A. K. – k. 36-37 a.s.).

13 marca 2023 r. i 14 marca 2023 r. ubezpieczona złożyła do organu rentowego pismo z prośbą o możliwości skorzystania z ulgi Mały (...) 1 stycznia 2023 r. (pisma z 13 marca 2023 r. i 14 marca 2023 r. – a.r.; zeznania A. K. – k. 36-37 a.s.). Natomiast 23 marca 2023 r. do Zakładu wpłynął wniosek ubezpieczonej o wydanie decyzji w przedmiotowej sprawie (bezsporne).

W okresach od 22 marca 2010 r. do 30 czerwca 2012 r., od 1 września 2012 r. do 31 stycznia 2013 r., od 1 maja 2015 r. do 8 lutego 2018 r. oraz od 3 stycznia 2022 r. odwołująca się dokonała zgłoszenia jako płatnika składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. Z tego tytułu ww. dokonała zgłoszenia:

- do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 22 marca 2010 r. do 31 marca 2012 r., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (kod tytułu ubezpieczeń 0570);

- do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego od 1 kwietnia 2012 r. do 30 czerwca 2012 r., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, lub innych przepisów szczególnych nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (kod tytułu ubezpieczeń 0510);

- do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego od 1 września 2012 r. do 31 stycznia 2013 r., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, lub innych przepisów szczególnych nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (kod tytułu ubezpieczeń 0510);

- do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego od 1 maja 2015 r. do 8 lutego 2018 r., jako wspólnik spółki jawnej (kod tytułu ubezpieczeń (...));

- wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego od 3 stycznia 2022 r. do 31 lipca 2022 r., jako niepodlegająca ubezpieczeniom społecznym i podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu, zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (kod tytułu ubezpieczeń 0540);

- do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 sierpnia 2022 r. do 30 kwietnia 2023 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (kod tytułu 0570) (bezsporne).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. pismem z 7 kwietnia 2023 r. zawiadomił ubezpieczonego o wszczęciu na wniosek G. G. postępowanie w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia G. G. do obowiązkowych ubezpieczeń (...) z tytułu pozarolniczej działalności ( zawiadomienie z 7 kwietnia 2023 r. – a.r.). 13 kwietnia 2023 r. matka płatnika składek B. K. skontaktowała się telefonicznie z pracownikiem organu rentowego z prośbą o pisemne udzielenie odpowiedzi na wniosek o przywrócenie terminu do zgłoszenia do Mały (...) (notatka służbowa z 13 kwietnia 2023 r. – a.r.). Po zakończeniu postępowania organ rentowy wydał 19 maja 2023 r. decyzję nr (...), w której stwierdził, że G. G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu):

1)  jako osoba prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą od 22 marca 2010 r. do 30 czerwca 2012 r., od 1 września 2012 r. do 31 stycznia 2013 r., od 1 sierpnia 2022 r. do 30 kwietnia 2023 r.;

2)  jako wspólnik spółki jawnej od 3 lipca 2015 r. do 6 marca 2018 r. (decyzja ZUS z 19 maja 2023 r. – a.r.).

19 czerwca 2023 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie G. G., w którym skarżąca wskazała, że nie kwestionuje decyzji w zakresie pkt 1 i 2 oraz uzasadnienia. Jednocześnie w odwołaniu wniosła o uzupełnienie decyzji w zakresie możliwości skorzystania ze zgłoszenia do ubezpieczenia do 1 stycznia 2023 r. w ramach ulgi (...), bądź potwierdzenia, że nie odniesienie się do pisma w ciągu 30 dni od jego złożenia oznacza akceptację (odwołanie z 19 czerwca 2023 r. – a.r.)

Decyzją z 14 lipca 2023 r., nr (...) (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. zmienił decyzję z 19 maja 2023 r. w ten sposób, że po pkt 1 i 2 sentencji decyzji dodał pkt 3 w brzmieniu:

3)  podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia przez ubezpieczoną działalności gospodarczej w okresie od 1 stycznia 2023 r. do 30 kwietnia 2023 r. stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60 % kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, tj. 4161,00 zł (decyzja ZUS z 14 lipca 2023 r. – a.r.).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów z dokumentów oraz w oparciu o zeznania świadka A. K. i odwołującej się G. G.. Dokumenty, wymienione w części obejmującej ustalenia faktyczne, sąd uwzględnił jako wiarygodne, nie były one kwestionowane przez strony.

Zeznaniom świadka oraz odwołującej się sąd również dał wiarę w całości, ponieważ były spójne z tym co wynikało z materiału dowodowego w postaci dokumentów, ponadto były one logiczne i w sposób rzetelny przedstawiały przebieg zdarzeń związanych ze zgłoszeniem do ZUS za sporny okres.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie było uzasadnione.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się na kwestii podstawy wymiaru składek odwołującej G. G. z tytułu ubezpieczenia jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą od 1 stycznia 2023 r. do 30 kwietnia 2023 r. z zastosowaniem zasad przewidzianych w ramach instytucji tzw. (...). Powyższa instytucja, przewidziana wprowadzonym 1 stycznia 2019 r. przepisem art. 18c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 423), dotyczy najniższej podstawy wymiaru składek. Stosownie do ust. 1 tego przepisu podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego, o którym mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, którego roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 złotych, uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanego dalej „dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej”, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym. Podstawa wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku (ust 2). Podstawę wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, ubezpieczony ustala na dany rok kalendarzowy, mnożąc przeciętny miesięczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym, obliczony zgodnie z ust. 4, przez współczynnik 0,5. Otrzymany wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa (ust 3). Ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1, może zadeklarować jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe kwotę wyższą niż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalona zgodnie z niniejszym artykułem (ust. 8). Ubezpieczony przekazuje informację o zastosowanych formach opodatkowania obowiązujących tego ubezpieczonego w poprzednim roku kalendarzowym, o rocznym przychodzie z pozarolniczej działalności gospodarczej i rocznym dochodzie z tej działalności uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym, w tym o przychodzie i dochodzie uzyskanych w okresie obowiązywania danej formy opodatkowania, oraz o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalonej na dany rok kalendarzowy w:

1) imiennym raporcie miesięcznym albo

2) w deklaracji rozliczeniowej - w przypadku, o którym mowa w art. 47 ust. 2, składanych za styczeń danego roku kalendarzowego lub za pierwszy miesiąc rozpoczęcia lub wznowienia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym (ust 9).

Z kolei stosownie do art. 47 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie.

Z bezspornych okoliczności sprawy wynika, że G. G. podjęła czynności w celu zgłoszenia się do tzw. (...) 13 marca 2023 r. i 14 marca 2023 r. składając w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. pisma z prośbą o możliwość skorzystania z ulgi Mały (...) od 1 stycznia 2023 r. Organ rentowy stanął na stanowisku, zgodnie z którym dokonanie powyższej czynności nastąpiło po ustawowym terminie, co w konsekwencji prowadziło do przyjęcia, że odwołująca zrezygnowała z możliwości skorzystania z uprawnienia do zadeklarowania niższej podstawy wymiaru składek na zasadach przewidzianych w ramach instytucji (...).

Zgodnie z art. 36 ust. 14a pkt 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 423 z późn. zm.) osoba, która spełnia ustawowe warunki i chce skorzystać z ulgi w opłacaniu składek powinna złożyć formularz (...) w terminie 7 dni liczonych od pierwszego dnia, w którym spełnia warunki korzystania z ulgi (...).

W przypadku odwołującej złożenie zgłoszenia nastąpiło po upływie ustawowego terminu. Powyższe skutkowało przyjęciem przez organ rentowy, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 1 stycznia 2023 r. do 30 kwietnia 2023 r. stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, tj. 4161 zł.

W ocenie sądu, korzystając z ulgi dotyczących opłacania niższych składek, w okresie kiedy biegł termin do złożenia wniosku o (...) ubezpieczona pozostawała w uzasadnionym przekonaniu, że nie posiada prawa do tej ulgi, ponieważ korzystała z możliwości innego rodzaju zmniejszenia składek. W tym okolicznościach, skoro ZUS w lutym 2023 r. uznał, że odwołująca się nie posiada uprawnienia do ulgi z której korzystała, to ubezpieczona straciła możliwość, by w terminie złożyć wniosek o (...). Sąd przyjął argumentację ubezpieczonej za uzasadnioną. Złożony przez G. G. wniosek, co prawda z opóźnieniem, usprawiedliwiła ona prawidłowo tym, że korespondowała z organem rentowym i dążyła do wyjaśnienia swojej sytuacji oraz przyczyn, z jakich utraciła prawo do poprzedniej ulgi. W związku z powyższym, sąd uznał, że ubezpieczona nie powinna zostać pozbawiona prawa do ulgi (...).

Mając na względzie powyższe okoliczności sąd przyjął, że dokonane przez odwołującą zgłoszenie do (...) i zadeklarowana przez nią podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od 1 stycznia 2023 r. do 30 kwietnia 2023 r. odpowiada jej dochodowi z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanemu w 2022 r., nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu 2023 r., o czym orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.