Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

18 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 18 grudnia 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

odwołania A. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddziału w W.

z 8 sierpnia 2023 r., znak (...)

o wydanie zaświadczenia

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od A. Ł. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddziału w W. 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) z odsetkami w wysokości ustawowej biegnącymi po upływie tygodnia od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1378/23

UZASADNIENIE

A. Ł. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 8 sierpnia 2023 roku, nr (...)- (...).

Przedmiotową decyzję zaskarżono w całości, zarzucając jej brak wszechstronnej i całościowej analizy stanu faktycznego i oceny materiału dowodowego, brak rzeczowej argumentacji oraz naruszenie przepisów art. 218 § 1 k.p.a.- poprzez jego niezastosowanie, tj. odmowę wydania wnioskowanego zaświadczenia o niezaleganiu z opłatami składek w sytuacji gdy wskazany przez organ rentowy jedyny zarzut, który ma uniemożliwiać jego wydanie- zaległości w opłacie składek - jest bezzasadny, gdyż rzekome należności uległy przedawnieniu.

Mając na uwadze powyższe wniesiono o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez wydanie pierwotnie wnioskowanego zaświadczenia oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu stanowiska wskazano, że wszystkie zaległe składki, zgodnie z wiedzą odwołującej się uległy przedawnieniu, zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 października 1998 r. W odwołaniu podkreślono, że ustawowy termin przedawnienia wynosi 5 lat od dnia wymagalności. Wszystkie wierzytelności pochodzą z lat 2013 oraz 2014, tym samym ocenie odwołującej uległy przedawnieniu kolejno z upływem 2019 r. i 2020 r. (odwołanie z 25 sierpnia 2023 r. k.3-7 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o jego zwrot w trybie art. 130 ^1a § 1 k.p.c. ewentualnie o jego oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na rzecz organu wedle norm przypisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy powołał się na art. 130 ^1a § 1 k.p.c, zgodnie z którym, jeżeli pismo procesowe wniesione przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący zwraca pismo stronie bez wezwania do jego poprawienia lub uzupełnienia. Organ rentowy wskazał, że do odwołania wniesionego przez zawodowego pełnomocnika nie dołączono odpisów odwołania, wobec czego powinno zostać zwrócone.

ZUS podkreślił, że zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił wydania zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. 31 lipca 2023 r. płatnik wniósł o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu, jednak zgodnie z danymi zawartymi w zasobach Zakładu, wnioskodawczyni jest dłużnikiem Zakładu z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne (okres 10-11/2013 oraz (...)) ubezpieczenie zdrowotne ( (...), 7-10/2014), Fundusz Pracy (10-11/2013, 3- 10/2014). Wobec powyższego odmowa wydania zaświadczenia o niezaleganiu znajduje oparcie w przepisach prawa. Organ rentowy zaznaczył, że przedmiotem sporu jest zatem tylko i wyłącznie to czy w dacie wydania decyzji o odmowie wydania zaświadczenia o niezaleganiu płatnik posiadał jakiejkolwiek zadłużenie w opłacaniu składek, równocześnie wskazując, że geneza i wysokość zadłużenia znajdują się poza zakresem rozpoznania w niniejszym postępowaniu.

ZUS w dalszej części odpowiedzi na odwołanie powołał się na art. 217 § 1 k.p.a. zgodnie z którym, organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie. Natomiast w myśl art. 218 § 1 k.p.a. w przypadkach, gdy osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów, organ administracji publicznej obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Zgodnie zaś z art. 219 k.p.a. odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Następnie ZUS zaznaczył, że art. 83b ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1230) stanowi, że jeżeli przepisy Kodeksu postępowanie administracyjnego przewidują wydanie postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, Zakład w tych przypadkach wydaje decyzję. Kolejno organ rentowy powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów administracyjnych w tym zakresie.

ZUS podkreślił, że jak wynika z zawartości akt rentowych, na dzień wydania zaskarżonej decyzji wedle danych dostępnych dla organu (stan konta płatnika i stan rozliczeń składek) płatnik zalegał z opłatami należnych składek. W tej sytuacji wydanie zaświadczenia nie było możliwe (odpowiedź na odwołanie z 25 września 2023 r. k.8-10 a.s.).

Z uwagi na braki odwołania w postaci braku odpisu odwołania zarządzeniem z 4 października 2023 r. odwołanie zostało zwrócone na podstawie art. 130 ^1a § 1 k.p.c. (zarządzenie z 4 października 2023 r. k.11 a.s.).

Pismem z 24 października 2023 r. pełnomocnik odwołującej się wniósł ponownie odwołanie uzupełnione o braki wskazane w zarządzeniu sądu (pismo z 24 października 2023 r. k.16-17 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 15 kwietnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn zm.) stwierdził, że A. F. (obecnie Ł.) jest dłużnikiem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 2490, 93 zł. w tym:

1)  z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od października 2013 r. do listopada 2013 r. wynosi 1232,10 zł oraz odsetek za zwłokę w wysokości 555,00 zł.;

2)  z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres październik 2013 r. wynosi 385,99 zł, oraz odsetek za zwłokę w wysokości 174,00 zł.;

3)  z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w ramach zakresów deklaracji 01-39 za okres od października 2013 r. do listopada 2013 r. wynosi 100, 84 zł oraz odsetek w wysokości 43,00 zł.

Decyzją z 8 sierpnia 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił A. F. wydania zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że analiza posiadanej przez ZUS dokumentacji wykazała, że na koncie płatnika składek wnioskującego o wydanie zaświadczenia figuruje zaległość z tytułu nieopłaconych składek na:

- ubezpieczenie społeczne za okres 10/13- 11/13, 09/14 w łącznej kwocie 1768, 02 zł plus odsetki na dzień zapłaty włącznie plus koszty egzekucyjne w kwocie 139,00 zł plus koszty upomnienia w kwocie 11,60 zł;

- ubezpieczenie zdrowotne za okres 10/13, 07/14-10/14 w łącznej kwocie 1642,07 zł plus odsetki na dzień zapłaty włącznie plus koszty egzekucyjne w kwocie 79,30 zł plus koszty upomnienia w kwocie 11,60 zł.;

- Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres 10/13-11/13, 03/14-10/14 w łącznej kwocie 443,56 zł plus odsetki na dzień zapłaty plus koszty egzekucyjne w kwocie 29,40 zł plus koszty upomnienia w kwocie 26,57 zł.

(decyzja z 8 sierpnia 2023 r. k- nienumerowana karta a.r.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy i aktach rentowych. Zdaniem Sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. Ł. (wcześniej F.) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 8 sierpnia 2023 r. jest nieuzasadnione.

Na wstępie należy wskazać, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ k.p.c. i art. 477 ¹⁴ k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności.

Zgodnie z art. 217 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 735, dalej k.p.a.), organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie. Zaświadczenie to powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni (art. 217 § 3 k.p.a.). Jak stanowi § 2 pkt 2 art. 217 k.p.a., zaświadczenie wydaje się, jeżeli osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego. W przypadkach, o których mowa we wspomnianym art. 217 § 2 pkt 2 k.p.a., organ administracji publicznej obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu (art. 218 § 1 k.p.a.). Organ administracji publicznej, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające (art. 218 § 2 k.p.a.).

Postępowanie o wydanie zaświadczenia na podstawie art. 217 k.p.a. w związku z art. 83b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1230) nie jest postępowaniem merytorycznym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 13 maja 2016 r., III AUa 21/16). Samo zaś zaświadczenie stanowi przejaw wiedzy organu rentowego i nie może być traktowane jako jego oświadczenie woli, co nadawałoby decyzji charakter władczy czy merytoryczny. Jest ono aktem przewidzianym przepisami prawa, wydawanym na żądanie osoby, która się o nie ubiega, przy czym osoba ta musi wykazać interes prawny w jego pozyskaniu. W orzecznictwie podkreśla się, że zaświadczenie nie tworzy, nie uchyla i nie zmienia istniejących stosunków prawnych. Wydając takie zaświadczenie organ rentowy przedstawia jedynie zanany mu na daną chwilę (a więc niejako wstecz) stan faktyczny lub prawny, a nie rozstrzyga o prawach i obowiązkach ubezpieczonego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 maja 2006r., III A Ua 418/06; wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z 13 maja 2016r., III A Ua 21/16; wyrok Sądu Najwyższego z 8 października 2009r., II UK 52/09; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 września 2017r., III A Ua (...); wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 12 czerwca 2013r., III A Ua 30/13). Strona nie może więc - w drodze zaświadczenia - uzyskać de facto rozstrzygnięcia kwestii, która będzie dopiero przedmiotem orzekania w administracyjnym postępowaniu jurysdykcyjnym. Nie można tym samym, poprzez uzyskanie zaświadczeń, otrzymać takich danych, które przesądzą chociażby kierunek postępowania w sprawie toczącej się w ramach innego, ogólnego postępowania administracyjnego. Strona nie może domagać się zatem - w drodze urzędowego zaświadczenia - stwierdzenia istnienia faktów prawotwórczych, których ustalenie jest przedmiotem oceny prawnej organu w postępowaniu administracyjnym kończącym się wydaniem decyzji administracyjnej - nie może domagać się, by organ przesądzał w drodze zaświadczenia przesłanki, które będą (chociażby ewentualnie) badane w ramach innego postępowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 20 stycznia 2016 r., III A Ua 775/15).

Gdy problematyka, której dotyczy żądanie strony jest sporna, to wydanie zaświadczenia zgodnie z żądaniem nie jest możliwe. Tam bowiem, gdzie jest spór co do prawa, nie powinno być w tym zakresie wydane zaświadczenie, gdyż ma ono jedynie potwierdzać stan rzeczy na podstawie posiadanych przez organ rentowy danych (wyrok Sądu Najwyższego z 8 aździernika 2009 r., II UK 52/09; wyrok Sądy Najwyższego z 2 kwietnia 2003 r., III RN 21/02, tak też: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 listopada 1998 r., (...) SA (...)).

Z zaprezentowanej analizy wynika, że postępowanie w zakresie wydawania zaświadczeń oznacza potwierdzenie stanu faktycznego i prawnego na podstawie posiadanych przez organ dokumentów. Treścią zaświadczenia może być jedynie pozytywne załatwienie wniosku, na co wskazał między innymi Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. w wyroku z 10 marca 2011 r. ( (...) SA/Gd 971/10). W sytuacji zaś, gdy dowody posiadane przez organ nie pozwalają na uwzględnienie wniosku, organ ten może wydać jedynie orzeczenie odmawiające wydania zaświadczenia (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z 6 maja 2010 r., (...) SA/Wa 88/10, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. z 23 października 2007 r., (...) SA/Bk 487/07).

W analizowanym przypadku organ rentowy odmówił wydania zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek z uwagi na figurujące na koncie A. Ł. zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne i Fundusz Pracy. Odwołująca stanowisko Zakładu kwestionowała wskazując, że zaległość z nieopłaconych składek uległa przedawnieniu.

W przedmiotowej sprawie wymaga podkreślenia, że sąd ubezpieczeń społecznych jest sądem, do którego uprawnień należy wyłącznie zbadanie prawidłowości wydanej przez ZUS decyzji, i to – zasadniczo - według stanu z daty jej wydania. Sąd ten nie może więc badać całokształtu sytuacji danej strony, ani oceniać zasadności innych jej roszczeń, nawet jeśli miałyby one związek z wydaną decyzją. W niniejszej sprawie ma to istotne znaczenie, gdyż przedmiotem rozstrzygnięcia nie była w niej decyzja deklaratoryjna organu rentowego, która określałaby stan zaległości składkowych skarżącego. Wówczas w sporze o stan zaległości składkowych w postępowaniu sądowym niewątpliwie nie bez znaczenia byłoby ustalenie, czy skarżąca kwestionująca taką decyzję faktycznie posiada zaległości składkowe i to w takiej kwocie i z takich tytułów jakie podał organ rentowy. Skoro jednak decyzja dotyczyła wyłącznie odmowy wydania zaświadczenia o niezaleganiu ze składkami, to rolą sądu było wyłącznie zbadanie czy na odwołującej ciąży jakiś dług wobec ZUS, czy też nie.

Skoro więc w dacie wydania decyzji skarżąca miała zaległości składkowe, to organ rentowy nie mógł stwierdzić, że płatnik nie zalega ze składkami. Decyzja o odmowie wydania zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek była więc w tej sytuacji w pełni prawidłowa.

W odniesieniu zaś do podniesionej kwestii przedawnienia składek wskazać należy, że zarzut przedawnienia może być brany pod uwagę tylko w sprawach z odwołań od decyzji wymierzających wysokość składek, w tym ustalających wysokość zaległości w opłacaniu składek i zobowiązujących do ich zapłacenia. W konsekwencji podniesiony w sprawie zarzut przedawnienia jest bezskuteczny i nie może prowadzić do spodziewanych przez stronę skutków procesowych, ponieważ przedmiotem rozpatrywanego sporu była tylko i wyłącznie kwestia wydania zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek, nie zaś decyzja wymiarowa określająca wysokość zadłużenia z tego tytułu. Nie taka jest bowiem istota postępowania o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu ze składkami. Prawna formuła instytucji takiego zaświadczenia oparta jest na rozwiązaniu, zgodnie z którym stanowi ono potwierdzenie (pochodną) istniejących faktów lub stanu prawnego. Wraz z ich zmianą zaświadczenie staje się nieaktualne i może być wydane nowe, odpowiadające aktualnemu stanowi prawnemu lub aktualnym faktom. Zaświadczenie nie rozstrzyga żadnej kwestii (sprawy) co do jej istoty. Nie tworzy, nie uchyla i nie zmienia istniejących stosunków prawnych. Postępowanie o wydanie zaświadczenia nie stanowi rozstrzygnięcia sprawy, nie poprzedza go żadne postępowanie, co najwyżej postępowanie wyjaśniające. Należy podkreślić, że gdy problematyka, której dotyczy żądanie strony, jest sporna, to wydanie zaświadczenia zgodnie z żądaniem nie jest możliwe. Tam, gdzie jest spór co do prawa, tam nie powinno być w tym zakresie wydane zaświadczenie, gdyż ma ono jedynie potwierdzać stan rzeczy na podstawie posiadanych przez organ rentowy danych. Zaświadczenie jest więc przejawem wiedzy, nie zaś woli organu rentowego, innymi słowy, to, że organ rentowy odmówił decyzją wydania skarżącej zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek, oznacza tylko odmowę wydania takiego zaświadczenia ze względu na wiedzę wynikającą z posiadanych danych.

Mając na uwadze powyższe, sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w punkcie 1 sentencji wyroku oddalił odwołanie.

O kosztach procesu sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając od A. Ł. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika sąd ustalił zgodnie z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz.1935).

.