Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Renata Gąsior

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 26 lipca 2024 r. w Warszawie

sprawy K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania K. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 27 października 2023 roku, znak: (...)

oddala odwołanie.

Sędzia Renata Gąsior

UZASADNIENIE

W dniu 23 listopada 2023 r. K. M. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 27 października 2023 roku, znak: (...). W uzasadnieniu swojego odwołania wskazał, że kwestionuje metody obliczania emerytur przez ZUS i co za tym idzie, wysokość emerytury ustalonej dla niego w zaskarżanej decyzji. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony powołał się na okoliczność, że do obliczania wysokości emerytur ZUS przyjmuje jednakowe średnie dalsze trwanie życia dla kobiet i mężczyzn, co jest niezgodne ze stanem faktycznym oraz obraża zasadę dążenia do prawdy materialnej. Podważają to dane GUS, które pokazują, że różnica między średnim dalszym trwaniem życia kobiet i mężczyzn istnieje i w kolejnych latach się powiększa. Ubezpieczony wskazał, że przyjęcie jednej, wspólnej dla obu płci tablicy średniego dalszego trwania życia jest założeniem fałszywym i dodatkowo, wraz z upływem lat, obarczonym coraz większym błędem. Kapitał zgromadzony indywidualnie przez każdego emeryta jest podczas ustalania wysokości jego emerytury dzielony przez ZUS przez niezgodne z prawdą, coraz bardziej zafałszowane liczby rzekomo jednakowego dla kobiet i mężczyzn średniego dalszego trwania życia. W ten sposób ZUS ustala dla kobiet i mężczyzn świadczenia, dotknięte coraz większym błędem w kolejnych latach. Mając powyższe na względzie ubezpieczony wskazał, że w jego ocenie przedmiotowa decyzja ZUS o ustaleniu wysokości jego emerytury jest dokumentem poświadczającym nieprawdę. Mając powyższe na względzie ubezpieczony wniósł o przyjęcie i stosowanie przez ZUS metody obliczania emerytur, opartej na prawdziwych danych dotyczących średniego dalszego trwania życia, osobnych dla kobiet i mężczyzn oraz o ponowne, prawidłowe ustalenie wysokości jego emerytury (odwołanie z dnia 17 listopada 2023 r. k.3-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że zaskarżoną decyzją z dnia 27 października 2023 r. Oddział przyznał ubezpieczonemu emeryturę powszechną od 1 sierpnia 2023 r. tj. od miesiąca złożenia wniosku. W następnej kolejności organ rentowy powołał się na art. 25 i art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1251) wskazując w jaki sposób dokonał obliczenia emerytury ubezpieczonego. Organ rentowy wskazał, że do obliczenia emerytury K. M. przyjęto średnie dalsze trwanie życia z tablicy obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Średnie dalsze trwanie życia z tablicy obowiązującej w dniu osiągnięcia przez odwołującego 65 lat wynosi 192,90 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 28.03.2022 r.). Natomiast średnie dalsze trwanie życia z tablicy obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę wynosi 206,50 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 27.03.2023 r.). W świetle poczynionych wyjaśnień organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania (odpowiedź na odwołanie z dnia 14 grudnia 2023 r. k.6-7 a.s).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. M. urodzony w dniu (...) 10 marca 1989 r. uzyskał dyplom ukończenia studiów wyższych na Wydziale Handlu Zagranicznego w Szkole (...) w W. (zaświadczenie z 26 kwietnia 2023 r. k.3 a.r.).

Od 1 kwietnia 1989 r. do 31 lipca 1990 r. zatrudniony był w (...) sp. z o.o. (...) w W. na stanowisku specjalisty ds. handlowych (świadectwo pracy z 31 lipa 1990 r. k.21 a.r.). Od 1 sierpnia 1990 r. do 19 października 1990 r. zatrudniony był w Spółce (...) - (...) Oddział w W. na stanowisku specjalisty d.s. obrotu towarowego (świadectwo pracy z 19 października 1990 r. k.24 a.r.). Od 2 listopada 1990 r. do 23 maja 1991 r. zatrudniony był w Spółdzielni (...) na stanowisku specjalisty ds. eksportu i importu (świadectwo pracy z 26 lipca 2023 r. k.20 a.r.). Od 1 lipca 1991 r. do 31 lipa 1991 r. pracował w spółce (...) S.A. na stanowisku ds. eksportu i importu (świadectwo pracy z 31 lipca 1991 r. k.19 a.r.). Od 15 czerwca 1992 r. do 23 października 1992 r. zatrudniony był w Biurze (...) sp. z o.o. na stanowisku inspektora (świadectwo pracy z 23 października 1992 r. k.41 a.r.). Od 1 listopada 1992 r. do 14 listopada 1993 r. zatrudniony był w (...) S.A. na stanowisku specjalisty (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 14-15 a.r.). Od 1 grudnia 1993 r. do 31 maja 1994 r. zatrudniony był w (...) sp. z o.o. na stanowisku ekonomisty (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 12 a.r.). W okresie od 1 czerwca 1994 r. do 30 listopada 1995 r. zatrudniony był w (...) sp. z o.o. w W. (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k.11 a.r.). W okresie od 11 kwietnia 1996 r. do 30 czerwca 1996 r. zatrudniony był w Banku (...) S.A. w W. (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 8-9 a.r. świadectwo pracy z 15 maja 2023 r. k.10 a.r.). Od 7 lipca 1996 r. do 31 sierpnia 1998 r. zatrudniony był w spółce (...) (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 6-7 a.r.). Od 1 listopada 2014 r. do 30 września 2023 r. zatrudniony był (...) na stanowisku specjalisty ds. zarządzania informacją (świadectwo pracy z 30 września 2023 r. k.38 a.r.).

W dniu 29 sierpnia 2023 r. K. M. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Po przeprowadzeniu postępowania organ rentowy w decyzji z dnia 25 września 2023 r., znak: (...), przyznał ubezpieczonemu emeryturę w kwocie zaliczkowej z uwagi na konieczność zakończenia postępowania wyjaśniającego dotyczącego potwierdzenia okresu ubezpieczenia. Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego w zakresie potwierdzenia okresu ubezpieczenia decyzją z dnia 27 października 2023 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 1 sierpnia 2023 r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem ich waloryzacji zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę (104.493,86 zł), kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (455.482,80 zł) oraz środków zewidencjonowanych na subkoncie, z uwzględnieniem ich waloryzacji (33.042,32 zł). Średnie dalsze trwanie życia przyjęto 192,9 miesięcy. Mając powyższe na względzie organ rentowy wyliczył kwotę emerytury na 3.074,23 zł. Ponadto wskazano, że do obliczenia emerytury przyjęto dalsze średnie trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest dla ubezpieczonego korzystniejsze tj. niższe niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę (decyzja z dnia 27 października 2023 r. k. 49 a.r.).

K. M. złożył odwołanie od powyższej decyzji inicjując niniejsze postępowanie (odwołanie, k. 3-4 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach niniejszej sprawy, jak również w aktach organu rentowego. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były kwestionowane przez strony sporu w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 27 października 2023 r., znak: (...) jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Rozpoznanie sprawy w analizowanym przypadku nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1550), który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie okoliczności faktyczne nie były sporne, a zatem nie zachodziła potrzeba przeprowadzania dowodów. Spór dotyczył jedynie prawa. Ponadto strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie powołanego przepisu ocenił, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

Dokonując analizy stanowiska ubezpieczonego Sąd ocenił, że nie istnieją podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji. Odwołujący kwestionował wysokość emerytury wskazując na błędne przyjęcia uśrednionego czasu dalszego trwania życia dla kobiet i mężczyzn.

Rozważania należy rozpocząć od przypomnienia, że zasady obliczania wysokości przysługującej ubezpieczonemu emerytury określają przepisy art. 25-26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1251), zwanej dalej ustawą emerytalną. W myśl art. 26 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei z art. 25 ust. 1 ustawy wynika, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Zgodnie z art. 26c ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 dalej zwaną ustawą emerytalną) po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego 65 lat przez osobę, która pobierała okresową emeryturę kapitałową do dnia poprzedzającego osiągnięcie tego wieku, emeryturę z Funduszu oblicza się ponownie z urzędu na zasadach określonych w art. 26, z tym że do obliczenia emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku 65 lat, obowiązujące w dacie osiągnięcia tego wieku.

Natomiast art. 26c ust. 2 ustawy emerytalnej stanowi, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z tym że przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury nie uwzględnia się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego określonego w art. 173-175, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o której mowa w art. 25a, przeprowadzonej w celu obliczenia dotychczas przysługującej emerytury z Funduszu.

W przedmiotowej sprawie ubezpieczony kwestionował wysokość wyliczonej emerytury wskazując na nierówne traktowanie kobiet i mężczyzn w tym zakresie poprzez przyjęcie uśrednionego dalszego trwania życia dla obu płci, co w jego ocenie doprowadziło do zaniżenia jego emerytury.

W świetle art. 26 ust. 1-6 ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna, która określa przeciętny okres, jaki zazwyczaj, statystycznie upływa od ustalenia prawa do emerytury do dnia śmierci ubezpieczonego. W gruncie rzeczy chodzi o ustalenie przewidywanego okresu pobierania przez daną osobę emerytury i równomiernego rozłożenia zgromadzonych składek i ewentualnie kapitału początkowego w ramach tego okresu. Średnie dalsze trwanie życia wyrażane jest w miesiącach i ustalane wspólnie dla kobiet i mężczyzn. Okres ten wynika z komunikatu prezesa GUS w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, ogłaszanego corocznie w terminie do 31 marca. Ogłoszone w ten sposób tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn mają zastosowanie do emerytur na przyszłość przyznawanych od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku. Im wskazany tam okres średniego dalszego trwania życia dla osoby w wieku ubezpieczonego przechodzącego na emeryturę jest dłuższy, tym emerytura jest niższa. Oznacza to, że im później nastąpi przejście na emeryturę, tym większa będzie jej wysokość. Ustalając dalsze średnie trwanie życia dla potrzeb obliczenia emerytury przyznawanej z urzędu, przyjmuje się tablice obowiązujące w dniu, od którego zostanie przyznana emerytura.

Z analizy art. 26 ust. 5 ustawy wynika, że wskaźnik średniego dalszego trwania życia jest podstawą przyznania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. Ustalenie z jakiej daty należy zastosować wskaźnik średniego dalszego trwania życia do obliczenia wysokości emerytury wymaga analizy ogólnych przepisów dotyczących momentu nabycia i wypłaty świadczeń.

Zgodnie natomiast z art. 26 ust. 6 ustawy emerytalnej, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy prawidłowo do obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego przyjął średnie dalsze trwanie życia tablicy obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest korzystniejsza dla ubezpieczonego - średnie dalsze trwanie życia z tablicy obowiązującej w dniu osiągnięcia przez odwołującego 65 lat wynosiło 192,90 miesięcy, a średnie dalsze trwanie życia z tablicy obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę wyniosło 206,50 miesięcy.

Odwołujący nie zgadza się z ogólnie przyjętymi przepisami dotyczącymi obliczania okresu dalszego trwania życia, który jest uśredniony dla kobiet i mężczyzn wskazując przy tym, że jest to dyskryminujące dla mężczyzn, ponieważ prowadzi to do zaniżania wysokości przysługującego im faktycznie świadczenia. Niemniej jednak należy zauważyć, że brak jest możliwości zmiany zaskarżonej decyzji, pomimo że w ocenie odwołującego tak przyjęte wyliczenie jest niekorzystne. Konstrukcja przepisów, na których opiera się organ rentowy przy wydawaniu decyzji w przedmiocie przyznania i obliczenia wysokości emerytury nie pozwala na obliczenie wskaźnika dalszej średniej długości życia w sposób, o który wnioskował odwołujący tj. odrębnie dla mężczyzn i kobiet, ponieważ wskaźnik ten jest średnim okresem trwania życia dla obu płci. Sąd przy wyrokowaniu jest ograniczony przepisami, które uniemożliwiają zmianę zaskarżonej decyzji. Organ rentowy w sposób prawidłowy przyjął średnią dalszą długość życia przy obliczaniu wysokości emerytury ubezpieczonego, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Reasumując w ocenie Sądu, K. M. w odwołaniu nie wskazał żadnych argumentów, które mogłyby mieć wpływ na zmianę zaskarżonej przez niego decyzji. Co prawda i w odwołaniu, i w kolejnych pismach procesowych prezentował inny, niż przyjął ZUS, sposób wyliczenia świadczenia, jednak jest on niezgodny z powołanymi przepisami prawa. Organ rentowy działał w granicach wyznaczonych przez ustawodawcę i będąc związany przepisami prawa, zastosował ich treść w sposób prawidłowy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Sędzia Renata Gąsior