Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 października 2023 r. w Warszawie

sprawy E. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania E. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 15 lutego 2019 r. znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 15 lutego 2019 r. znak: (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującej E. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 listopada 2018 r. do 31 października 2021 r.,

zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującej E. M. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

E. M. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w dniu 26 marca 2019 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z dnia 15 lutego 2019 r., znak (...) (...) (...) i wniosła o jej zmianę poprzez przyznanie jej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ewentualnie o zmianę decyzji i uznanie ubezpieczonej za częściowo niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W uzasadnieniu odwołania wskazano, że ubezpieczona przebyła w 2002 r. zapalenie wirusowe opon mózgu. Była wtedy w 30-tym tygodniu ciąży. Z uwagi na bardzo ciężki stan odwołującej w tym zaburzenia oddychania i świadomości 13 listopada 2002 r,. wykonano cięcie cesarskie, a w następstwie przebytej choroby nastąpiła u pacjentki amnezja wsteczna i następcza. Zmiany chorobowe, do których doszło w następstwie tej choroby mają charakter trwały. Wskazano, że sprawa renty dla ubezpieczonej była już przedmiotem rozpoznania Sądu w 2012 r. (VII U1334/10) i ubezpieczonej została przyznana renta. W odwołaniu zaznaczono, że pomimo upływu czasu sytuacja odwołującej nie uległa poprawie, a co gorsza zdiagnozowane u niej schorzenia mają charakter nieodwracalny. Nie ma zatem w tak zarysowanym stanie faktycznym żadnych prawnych ani pozaprawnych powodów, by uznać ubezpieczoną za osobę zdolną do pracy. Obecnie u ubezpieczonej występuje szybkie męczenie się, trudności w skupieniu uwagi, stany apatii, potrzeba snu w ciągu dnia, trudności w trwałym zapamiętywaniu nowych informacji, bóle głowy. Następstwem przebytej neuroinfekcji jest padaczka oraz utrata węchu i smaku. W ocenie odwołującej wszystkie powyższe argumenty przemawiają za stwierdzeniem u ubezpieczonej całkowitej niezdolności do pracy. W odwołaniu zaznaczono, że ubezpieczona jest osobą bardzo schorowaną, co zostało pominięte przez organ rentowy przy wydawaniu decyzji. W ocenie odwołującej schorzenia na jakie cierpi powodują, że obecnie ubezpieczona powinna być uznana za całkowicie niezdolną do pracy, ponieważ tak poważne naruszenie czynności organizmu uniemożliwia jakąkolwiek pracę zarobkową i nie pozwala na przekwalifikowanie. Mając powyższe na względzie wniesiono o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy (odwołanie z dnia 22 marca 2019 r. k. 3- 10 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że odwołująca się pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Wymienione świadczenie, zgodnie z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 30 października 2015 r. przysługiwało odwołującej do 31 października 2018 r. W dniu 15 października 2018 r. ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne ustalenie uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy. W toku postępowania E. M. została ostatecznie skierowana na badanie do Komisji Lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 11 stycznia 2019 r. uznała, że odwołująca się nie jest niezdolna do pracy. W oparciu o powyższe orzeczenie Oddział zaskarżoną decyzją z dnia 15 lutego 2019 r., mając na uwadze art. 107 w zw. z art. 57 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.), odmówił ww. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Mając powyższe na względzie organ wniósł o oddalenie odwołania (odpowiedź na odwołanie z dnia 10 kwietnia 2019 r. k.11-12 a.s.)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. M. ur. (...) posiada wyższe wykształcenie ekonomiczne. Odwołująca po ukończeniu studiów pracowała dwa lata jako asystentka prezesa, do czasu zachorowania na opryszczkowe zapalenie mózgu w 2002 r. W 2002 r. odwołująca się zachorowała na opryszczkowe zapalenie mózgu, w okresie choroby odwołująca się była w ciąży. Zapalenie opryszczkowe mózgu miało u odwołującej ciężki przebieg z zaburzeniami świadomości i niewydolnością oddechową. Leczona była w Szpitalu (...), następnie przeniesiona do Oddziału Neurologii (...). Odwołująca przebyła miesięczną terapię neuropsychologiczną w (...). E. M. w związku z przebytą chorobą była wielokrotnie hospitalizowana. Po wyjściu ze szpitala podjęła leczenie w przychodni psychiatrycznej. Od wypisu ze szpitala pozostaje pod stała opieką neurologiczną. Była ponowne hospitalizowana w oddziale neurologii (...) w 2008 r. z rozpoznaniem - Stan po opryszczkowym zapaleniu mózgu, prowadzono obserwację w kierunku hipokalemii. Ostatni pobyt w szpitalu odwołującej miał miejsce w 2014 r. w Klinice (...). Stwierdzono wówczas zaburzenia psychiczne spowodowane przyjmowaniem benzodiazepin - ostre zatrucie, stwierdzono padaczkę i napadowe wybuchy autoagresji. Odwołująca szybko się męczy, ma trudności w skupianiu uwagi, trudności w zapamiętywani trwałym nowych informacji, bóle głowy, utraciła węch i smak, stwierdzono u ubezpieczonej padaczkę. W dniu 13 marca 2020 r. wydano w stosunku do E. M. orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Niepełnosprawność istnieje od 26 roku życia i została orzeczona od dnia 27 listopada 2009 r. do 30 marca 2023 r. (dokumentacja medyczna znajdująca się w aktach rentowych, opinie biegłych sądowych sporządzone w toku postępowania).

Ubezpieczona pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 30 października 2015 r. do 31 października 2018 r. W dniu 15 października 2018 r. ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty. W toku postępowania została skierowana na badanie przez Komisję ZUS, która orzeczeniem z dnia 11 stycznia 2019 r. uznała, że odwołująca się nie jest niezdolna do pracy. W związku z orzeczeniem komisji lekarskiej Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 15 lutego 2019 r. odmówił E. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1 listopada 2018 r. powołując się na powyższe orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS. (wniosek o ponowne ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z dnia 15 października 2018 r., orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia 11 stycznia 2019 r., decyzja z dnia 15 lutego 2019 r. – nienumerowane karty akt rentowych odwołującej).

Od powyższej decyzji organu rentowego, ubezpieczona złożyła odwołanie do tut. sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 22 marca 2019 r. k. 3-10 a.s.).

W toku postępowania sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów: neurologa, psychiatry oraz lekarza medycyny pracy na okoliczność ustalenia czy ubezpieczona jest zdolna czy też całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeśli okresowa to na jaki okres, a jeśli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonej (poprawa lub pogorszenie) to na czym polegała (postanowienie z dnia 23 kwietnia 2019 r., k. 14 a.s.).

W opinii z dnia 23 maja 2019 biegła sądowa z zakresu neurologii J. B. wskazała, że odwołująca nadal zgłasza problemy z pamięcią, trudności w zapamiętywaniu i przechowywaniu, wydłużenie czasu uczenia, nie potrafi powiedzieć gdzie była, nie rejestruje filmu który ogląda, nie może dyskutować o obejrzanym filmie, sztuce itp. Nie przyznaje się do swoich ubytków pamięci, nie kojarzy nazwisk, imion itp. Odwołująca nadal miewa wybuchy złości, ale autoagresja występuje już rzadko, dużo śpi, zasypia w ciągu dnia, łatwo się męczy pracą umysłową. Niewyspana dużo gorzej funkcjonuje, dobrze czuje się w towarzystwie dzieci. W badaniu neurologicznym biegła wskazała, że odwołująca kontakt nawiązuje dobrze, u odwołującej dostrzegalna jest bezradność po zadaniu pytań na które, nie pamięta odpowiedzi, ma często bóle głowy. Podczas badania biegła wskazała, że w zakresie nerwów czaszkowych szpara powiekowa prawa jest szersza od lewej, pozostałe nerwy bez zmian, kończyny górne i dolne o zachowanej ruchomości, odruchy po prawej nieco żywsze, bez zaniku mięśni i ubytku siły, próby móżdżkowe prawidłowe, ruchomość kręgosłupa zadawalająca, chód sprawny. Biegła rozpoznała u ubezpieczonej stan po opryszczkowym zapaleniu mózgu, odruchowy zespół prawostronny oraz zaburzenia pamięci i emocjonalne. W badaniu MRI encephalomalacia i glioza tkanki mózgowej oraz zaniki - zmiany odpowiadają zmianom bliznowatym po zapaleniu opryszczkowym mózgu. Całość obrazu chorobowego i wyniki badań neuroobrazowych wskazują, że zaburzenia odwołującej dotyczą głównie zaburzeń poznawczych i emocjonalnych. Biegła wskazała, że konieczna jest opinia biegłego psychologa celem oceny zaburzeń poznawczych i emocjonalnych, testy w kierunku oceny zmian organicznych. Dopiero po zapoznaniu się z wynikami badań psychologa będzie możliwa ocena zdolności do pracy odwołującej (opinia biegłego z zakresu neurologii z dnia 23 maja 2019 r. k. 25-26 a.s.).

Postanowieniem z dnia 30 maja 2019 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego psychologa klinicznego celem ustalenia zaburzeń poznawczych i emocjonalnych oraz przeprowadzenia testów w kierunku zmian organicznych jak również czy ubezpieczona jest zdolna czy też całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeśli okresowa to na jaki okres, a jeśli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonej (postanowienie z dnia 30 maja 2019 r. k. 30 a.s.).

Pismem z dnia 8 sierpnia 2019 r. organ rentowy wskazał, że nie wnosi zastrzeżeń do opinii biegłego z zakresu neurologii z dnia 23 maja 2019 r. (pismo z dnia 8 sierpnia 2019 r. k.40 a.s.)

W opinii sądowo psychiatrycznej z dnia 1 grudnia 2020 r. biegła M. L. wskazała, że ubezpieczona E. M. na badanie zgłosiła się w wyznaczonym terminie, była prawidłowo zorientowana auto i allopsychicznie, wiedziała w jakiej sprawie jest przeprowadzane badanie sądowo psychiatryczne, rozumiała jego cel. Odwołująca wskazała, że nadal ma problemy z pamięcią, stara się uczyć nowych rzeczy ale jest to bardzo trudne, nic nowego nie zostaje jej w głowie, nie zapamiętuje bieżących wydarzeń, czuje się osłabiona, dużo śpi 10 godziny w nocy oraz 2 godziny w południe, czuje się słaba. Negowała lęki, ale czuje się źle gdy jest dużo ludzi w małym pomieszczeniu. Nie ma węchu ani smaku, ma wybuchy wściekłości. Gdy dostaje ataku - bije się i wyrywa włosy, jest wybuchowa. Próby samobójcze neguje. Po mieście porusza się samochodem, lub środkami komunikacji. Trafia do miejsc, które zna. Gdy się zgubi pyta się o drogę, zakupy robi samodzielnie. Przyjmuje przepisane jej przez lekarza leki. Biegła oceniła kontakt z odwołującą jako dobry, rzeczowy, nastrój i napęd w normie, bez objawów psychotycznych, bez myśli i tendencji samobójczych. Biegła wskazała, że u E. M. rozpoznaję organiczne zaburzenia nastroju i zachowania - stan po opryszczkowym zapaleniu mózgu w 2002 r. Biegła zaznaczyła jednak, że wydanie ostatecznej opinii, w której znajdą się odpowiedzi na pytania Sądu możliwe będzie po zapoznaniu się z opinią biegłego psychologa w zakresie oceny nasilenia zaburzeń funkcji poznawczych (opinia biegłego z dnia 1 grudnia 2020 r. k.101-102 a.s.).

Biegła z zakresu psychologii J. K. w opinii z dnia 10 marca 2021 r. podczas badania stwierdziła, że u odwołującej funkcje istotnie obniżone to: koncentracja uwagi, zdolność odróżniania elementów istotnych od nieważnych, analiza i synteza wzrokowo-przestrzenna, uczenie się wzrokowo-przestrzenne, wykonywanie prostych operacji arytmetycznych pamięci. Funkcje wysokie: myślenie logiczne i zdolność do przewidywana następstw sytuacji społecznych przedstawiona na materiale wzrokowym, znajomość i rozumienie sytuacji społecznych oraz zdolność do uogólniania i abstrahowania. Biegła zaznaczyła, że analiza wyników testu (...) wskazuje na cechy organicznego uszkodzenia OUN. Wynik (...): wskazuje na obniżenie pamięci bezpośredniej wzrokowej i znajduje się w obszarze patologii. Biegła wskazała, że bezpośredni kontakt z opiniowana był łatwy do nawiązania, nie jest niepewna siebie, drobiazgowo odpowiada na proste pytania, ma bogaty słownik, jest zainteresowana bieżącymi wydarzeniami, ale skupiona na sobie i niemożnościach, a w wypowiedziach ma trudności w trzymaniu się jednego wątku. Obserwowalna wzmożona nerwowość i obniżenie nastroju. Zachowanie opiniowanej generalnie było dostosowane do miejsca i sytuacji, orientacja w miejscu i czasie była niezaburzona, a wypowiedzi wskazywały na nieduże obniżenie koncentracji uwagi i pamięci świeżej słuchowej, spełniała wszystkie proste polecenia, również złożone.

Biegła na podstawie dostępnej dokumentacji, obserwacji i badania własnego stwierdziła, że odwołująca prezentuje normę intelektualną, chociaż emocjonalnie i poznawczo prezentuje obniżone funkcjonowanie w porównaniu do stanu wyjściowego przed chorobowego, w porównaniu do osób o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością fizyczną oraz psychiczną. Z tego powodu wymaga częściowej opieki drugiej osoby w codziennym życiu oraz systematycznej kontynuacji profesjonalnej pomocy farmakologicznej i terapeutycznej. Kompleksowa psychologiczna ocena aktualnego stanu zdrowia E. M. nie pozwala na uznanie jej za osobę całkowicie niezdolną do pracy, ponieważ jej stan się powoli poprawia i aktualnie prezentuje intelektualną wiekową normę intelektualną. Z uwagi na powolny proces powrotu do pełnego zdrowia odwołującej i utrzymywanie się nadal objawów organicznych zaburzeń nastroju i zachowania w następstwie opryszczkowym zapaleniu mózgu w 2002 r. w opinii biegłej należy uznać, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy zawodowej od 28 listopada 2018 r. czyli ostatniego badania psychologicznego psychologa ZUS, na okres 3 lat (opinia psychologiczna z dnia 10 marca 2021 r. k.104-108 a.s.).

Pismem z dnia 9 kwietnia 2021 r. organ rentowy w nawiązaniu do doręczonych mu opinii biegłych lekarzy przekazał stanowisko lekarza – członka komisji lekarskiej. Lekarz- członek komisji lekarskiej nie wnosił uwag do opinii biegłego psychiatry z dnia 1 grudnia 2020 r., który wyda ostateczną opinie po zapoznaniu się z opinią psychologa. Jednak w kwestii opinii psychologa z dnia 10 marca 2021 r. lekarz ZUS wskazał, że nie zgadza się z opinią tego biegłego. Mając powyższe na względzie organ rentowy wniósł o powołanie innego biegłego psychologa (pismo z dnia 9 kwietnia 2021 r. k.118-119 a.s.).

Pismem z dnia 20 kwietnia 2021 r. pełnomocnik odwołującej wniósł o wezwanie biegłych do złożenia ustnych wyjaśnień do opinii pisemnych (pismo z dnia 20 kwietnia 2021 r. k.121 a.s.).

Biegła psychiatra M. P. (1) w opinii wydanej 15 listopada 2021 r. wskazała, że w jej ocenie stan psychiczny - wyłączając funkcjonowanie poznawcze, nie uzasadnia uznania odwołującej się za długotrwale niezdolną do pracy, nawet częściowo. Zarówno dokumentacja jak i wynik obecnego badania nie wskazuje na obecność istotnych wahań nastroju a zaburzenia emocjonalne są miernie wyrażone, w dokumentacji w ogóle nie odnotowane (opinia biegłego z zakresu psychiatrii z dnia 15 listopada 2021 r. k.148-153 a.s.).

Pismem z dnia 4 stycznia 2022 r. organ rentowy wskazał, że nie wnosi uwag do opinii biegłego sadowego psychiatry z dnia 15 listopada 2021 r. załączając stanowisko przewodniczącego komisji lekarskich (pismo z dnia 4 stycznia 2022 r. k.162 a .s.).

Pismem z dnia 12 stycznia 2022 r. pełnomocnik odwołującej zakwestionował opinię biegłego z zakresu psychiatrii z dnia 15 listopada 2021 r. w zakresie, w którym odmówiła ona ubezpieczonej niezdolności do pracy (pismo z dnia 12 stycznia 2022 r. k.166 a.s.).

Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2022 r. Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego psychologa J. K. celem ustalenia czy utrzymujące się u odwołującej zaburzenia poznawcze maja wpływ na jej zdolność do pracy (a w którym to zakresie wątpliwości zgłosiła biegła psychiatra M. P. (1)) oraz ustosunkowanie się do opinii biegłego psychiatry (postanowienie z dnia 27 stycznia 2022 r. k. 169 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 7 marca 2022 r. biegła psycholog J. K. wskazała w odpowiedzi na pytanie sformułowane przez Sąd, że biegła psycholog była obecna przy badaniu psychiatrycznym E. M. dniu 8 października 2020 r., ale ponieważ badanie odbywało się w gabinecie lekarza, a biegłej nie udostępniono wcześniej dokumentacji i nie miała przy sobie koniecznych w tym przypadku narzędzi badawczych, dlatego badanie psychologiczne przełożono na inny termin. We wspólnej ocenie psychiatry i psychologa opiniowana zachowywała się na tyle nietypowo, że podjęły wspólną decyzję o koniecznej ocenie jej funkcji poznawczych, bowiem badana miała problemy z pamięcią krótko i długotrwałą, obniżenie koncentracji, obserwowalne było wybiorcze upośledzenie zdolności intelektualnych, brak motywacji do działania, ogólne zniechęcenie i deklarowane przewlekłe zmęczenie. Biegła wskazała, że obraz zachowania ubezpieczonej podczas pierwszego badania psychiatrycznego w dniu 8 października 2020 r. najbardziej przypomina biegłej objawy pocovidowej tzw. „mgły mózgowej”, które badana być może wtedy przechodziła, bowiem podczas badania psychologicznego w dniu 10 lutego 2021r. jej funkcjonowanie uległo pewnej poprawie, ale nie na tyle, by mogła odpowiedzialnie przystąpić do samodzielnej pracy. Nadal stwierdzano u badanej wybiorczą koncentrację uwagi, obniżoną: zdolność logicznego myślenia, analizę i syntezę wzrokowo-przestrzenną czy uczenie się i niską koncentrację uwagi. Z powodu powyższego, na podstawie całości materiału oraz badania własnego biegła wskazała, że podtrzymuje swoją opinię z dnia 10 lutego 2021 r. Ponadto zaznaczyła, że z uwagi na powolny proces powrotu do pełnego zdrowia odwołującej i utrzymywanie się nadal objawów organicznego zaburzenia nastroju i zachowania w następstwie opryszczkowego zapalenia mózgu w 2002 r. w opinii biegłej należy uznać, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy zawodowej od 28 listopada 2018 r. czyli ostatniego badania psychologicznego psychologa ZUS, na okres 3 lat (opinia uzupełniające biegłego z zakresu psychologii z dnia 87 marca 2022 r. k.175-177 a.s.).

Pismem procesowym z dnia 12 kwietnia 2022 r. organ rentowy wskazał, że nie zgadza się z opinią biegłego z dnia 7 marca 2022 r. wskazując, że w ocenie organu rentowego ustalenia biegłej wiążące istnienie niezdolności do pracy wyłącznie z rozpoznaniem organicznych zaburzeń nastroju i zachowania stoją w sprzeczności ze stanowiskiem biegłego psychiatry, który uznał, że zaburzenia organiczne nie powodują niezdolności do pracy u ubezpieczonej. Organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychologa na okoliczności jak w postanowieniu Sądu z dnia 27 stycznia 2022 r. (pismo organu rentowego z dnia 12 kwietnia 2022 r. k. 184 a.s).

Sąd postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2022 r. dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego psychiatry M. P. (1) celem zajęcia ostatecznego stanowiska w sprawie, w świetle treści opinii uzupełniającej biegłego sądowego psychologa J. K.. Równocześnie Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominął wniosek organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychologa (postanowienie z dnia 28 kwietnia 2022 r. k.186 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 25 maja 2022 r. biegła psychiatra M. P. (1) wskazała, że w opinii z dnia 15 listopada 2021 r.. ostateczne stanowisko orzecznicze uzależniła od oceny funkcji poznawczych przez biegłego psychologa. W opinii uzupełniającej z dnia 7 marca 2022 r. biegła opisała zaburzenia poznawcze, które stwierdziła badaniem psychologicznym w dniu 10 lutego 2021r.: niska i wybiórcza koncentracja uwagi, obniżona zdolność logicznego myślenia, obniżona zdolność uczenia się i analizy wzrokowo - przestrzennej. Biegła uznała, że funkcjonowanie poznawcze nadal nie pozwala odwołującej się „ odpowiedzialnie przystąpić do samodzielnej pracy". Biegła opowiedziała się za częściową niezdolnością do pracy od listopada 2018 r. na okres 3 lat. Biegła z zakresu psychiatrii wskazała, że podziela to stanowisko (opinia uzupełniająca z dnia 25 maja 2022 r. k.195 a.s.).

Pismem z dnia 29 czerwca 2022 r. organ rentowy wskazał, że nie zgadza się z tą opinią. Organ zaznaczył, że wskazany biegły w opinii zasadniczej nie stwierdził niezdolności ubezpieczonej do pracy z przyczyn psychiatrycznych dysponując już wówczas opinią i wynikami badań biegłego psychologa. Zdaniem organu rentowego opinia uzupełniająca nie wnosi nowych danych odnoście znacznego naruszenia sprawności niezdolności odwołującej do pracy. Mając powyższe na względzie organ rentowy wniósł o powołanie innego biegłego (pismo organu rentowego z dnia 29 czerwca 2022 r. k.204 a.s.).

W opinii z dnia 25 lipca 2022 r. biegła z zakresu medycyny pracy M. P. (2) oceniła stan ogólny odwołującej jako dobry, oceniła budowę ciała odwołującej jako prawidłową, odżywienie dobre, skóra barwy cielistej, prawidłowo ocieplona, stan psychiczny wyrównany, kontakt werbalny dobry, logicznie i rzeczowo odpowiada na zadawane pytania, odwołująca polecenia wykonuje bez protestu, objawów nie agrawuje. Czaszka średnio miarowa, symetryczna, wyjścia nerwów czaszkowych opukowo i uciskowo niebolesne, źrenice równe, okrągłe, prawidłowo reagują na światło. Oczopląsu nie stwierdzono. Odwołująca widzi i słyszy dobrze. Oś kręgosłupa zachowana, krzywizny fizjologiczne niepogłębione, mięśnie przy kręgosłupowe prawidłowo napięte, okolica ta w palpacji niebolesna, ruchomość w stawach międzykręgowych w normie, obwodowych objawów korzeniowych nie stwierdzono. Klatka piersiowa symetryczna, bez bolesności na ucisk, nad polami płucnymi wypuk jawny, szmer pęcherzykowy prawidłowy, powłoki brzuszne wysklepione na poziomie klatki piersiowej, w podbrzuszu widoczna wygojona blizna po cesarskim cięciu. brzuch miękki, palpacyjnie niebolesny, perystaltyka w normie, objaw G. obustronnie ujemny, objaw Chełmońskiego ujemny. Kończyny górne zborne, stawy bez obrzęków i bez wysięków o zachowanej ruchomości czynnej i biernej. Badana porusza się samodzielnie, swobodnie, bez użycia laski i bez utykania. Stawy kończyn dolnych bez obrzęków i bez wysięków o zachowanej ruchomości czynnej i biernej. Biegła rozpoznała u odwołującej się stan po opryszczkowym zapaleniu mózgu, padaczkę, zaburzenia nastroju i zachowania. Z uwagi na schorzenia jak w rozpoznaniu oraz obniżone funkcjonowanie poznawcze stwierdzone w badaniu psychologicznym z dnia 10 lutego 2021 roku w ocenie biegłej należy uznać, że odwołująca się jest nadal częściowo niezdolna do pracy zarobkowej od dnia 15 października 2018 roku czyli od daty złożenia wniosku do ZUS. Wskazana ponowna ocena stanu zdrowia po okresie 3 lat. W opinii biegłej z zakresu medycyny pracy nie stwierdza się istotnej zmiany stanu zdrowia ubezpieczonej (opinia biegłego z zakresu medycyny pracy z dnia 25 lipca 2022 r. k.215-222 a.s.).

Pismem procesowym z dnia 25 kwietnia 2023 r. organ rentowy wniósł o powołanie innego biegłego z zakresu medycyny pracy (pismo z dnia 25 kwietnia 2023 r. k. 231 a.s.).

Postanowieniem z dnia 19 maja 2023 r. Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego z zakresu medycyny pracy M. P. (2) celem ustosunkowania się do zastrzeżeń złożonych przez organ rentowy do opinii z dnia 25 lipca 2022 r. Równocześnie Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominął wniosek organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego (postanowienie z dnia 19 maja 2023 r. kj.236 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 17 sierpnia 2023 r. biegła z zakresu medycyny pracy M. P. (2) wskazała, że po zapoznaniu się z zastrzeżeniami organu rentowego zawartymi w opinii lekarskiej z dnia 24 kwietnia 2023 r. oraz ponownej analizie akt sprawy i załączonej dokumentacji medycznej podtrzymuje swoją opinię z dnia 25 lipca 2022 r. w całości (opinia uzupełniająca z dnia 17 sierpnia 2023 r. k.243-244 a.s).

Postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2023 r. Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominął wniosek organu rentowego o powołanie dowodu z opinii innego biegłego psychologa oraz innego biegłego z zakresu medycyny pracy (postanowienie z dnia 25 sierpnia 2023 r. k.246 a.s.).

Stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dokumentację medyczną zawartą w aktach sądowych, dokumentację znajdującą się w aktach rentowych ubezpieczonej oraz w oparciu o dowody z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii, psychiatrii, psychologii i medycyny pracy. Autentyczność zgromadzonych dokumentów i ich zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie budziła zastrzeżeń, w związku z tym sąd uznał dokumenty za pełnowartościowy i bezsporny materiał dowodowy.

Opinie biegłych z zakresu neurologii, psychologii, psychiatrii oraz medycyny pracy zostały sporządzone w sposób rzetelny i fachowy, z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonej oraz po przeprowadzeniu badań. Ponadto prezentowane przez biegłych wnioski dotyczące istnienia u ubezpieczonej częściowej niezdolności do pracy oraz czasu, kiedy powstało naruszenie sprawności organizmu taką niezdolność do pracy powodujące, mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały wyczerpująco uzasadnione oraz są spójne. Zastrzeżenia organu rentowego nie podważyły rzetelności i prawidłowości powyższych opinii.

Każdy z powołanych biegłych odniósł się do twierdzeń organu i precyzyjnie opisał stan zdrowia ubezpieczonej oraz dokumentację, na której opierał swoje wnioski. Biegli tożsamo wskazali moment powstania częściowej niezdolności do pracy i okres jej trwania.

Wskazać również należy, że powołani biegli są specjalistami w swoich dziedzinach, legitymują się wiedzą medyczną z zakresu schorzeń, które stanowią podstawową jednostkę chorobową ubezpieczonego, posiadają bogate doświadczenie zawodowe oraz jak już zostało wskazane wyżej zapoznali się z całokształtem dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonej, jak też przeprowadzili jej badanie. W sposób przekonujący przedstawili również uzasadnienie rozpoznania oraz rzetelnie i logicznie odpowiedzieli na postawione w tezie dowodowej pytania. Wobec tego sporządzone przez nich opinie nie pozostawiają żadnych wątpliwości, co do dokładnego określenia stanu zdrowia ubezpieczonego. Sąd Okręgowy uznał, że charakterystyka schorzenia została przez biegłych oceniona prawidłowo z punktu widzenia zasad logiki, posiadanej wiedzy medycznej oraz doświadczenia zawodowego. Wobec powyższego Sąd Okręgowy ocenił ww. opinie biegłych na równi z innymi środkami dowodowymi, a w szczególności ze znajdującą się w aktach sprawy i aktach organu rentowego kompleksową dokumentacją medyczną i uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczającą podstawę do uznania, że opinie ww. biegłych spełniają wymogi przewidziane dla tego rodzaju środków dowodowych, które zostały określone w art. 278 k.p.c. i 285 k.p.c., a także w art. 12-14 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2023 r. poz. 1251 ze zm.).

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie E. M. było uzasadnione.

W ocenie sądu, zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 148 ¹§ 1 k.p.c., albowiem sąd uznał - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

W niniejszej sprawie, sąd badał prawo E. M. do świadczenia rentowego, o które się ubiegała, w oparciu o przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251), zwanej dalej ustawą emerytalną. Przepis art. 57 ust. 1 tej ustawy wskazuje, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Wskazane warunki muszą być spełnione łącznie. Pierwszy z nich, tj. niezdolność do pracy, jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania odzyskania tej sprawności po przekwalifikowaniu. Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania, co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy) (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004 r., (...) UK 222/03). Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Kolejna przesłanka, o której mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, wiąże się z treścią art. 58. Wskazany przepis określa w ust. 1, że warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej: 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat, 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat, 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat, 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat, 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej. Jeżeli chodzi zaś o trzeci z warunków z art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, to wiąże się on z okresami, w czasie których powinna powstać niezdolność do pracy (bądź w ciągu 18 miesięcy od ich ustania), aby ubezpieczony mógł skorzystać z prawa do renty. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Badając w przedmiotowej sprawie kwestionowane przez organ rentowy przesłanki warunkujące przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy: neurologa, psychologa, psychiatry oraz specjalisty z zakresu medycyny pracy na okoliczność ustalenia niezdolności do pracy ubezpieczonej. W przedmiotowej sprawie wydany został szereg opinii, zarówno głównych jak i uzupełniających.

Biegła z zakresu neurologii J. B. rozpoznała u odwołującej stan po opryszczkowym zapaleniu mózgu, odruchowy zespół prawostronny oraz zaburzenia pamięci i emocjonalne. Zaznaczyła, że całość obrazu chorobowego i wyniki badań wskazują, że zaburzenia odwołującej dotyczą głównie zaburzeń poznawczych i emocjonalnych jednak określić te zaburzenia powinien biegły z zakresu psychologii.

Biegła z zakresu psychologii J. K. wskazała, ż co prawda stan zdrowia odwołującej nie pozwala na uznanie jej za osobę całkowicie niezdolną do pracy z uwagi na stopniową poprawę stanu zdrowia, jednak z uwagi na powolny proces powrotu do zdrowia i utrzymywanie się objawów choroby należy przyjąć, że odwołująca jest częściowo niezdolna do pracy od 28 listopada 2018 tj. ostatniego badania psychologicznego przez psychologa ZUS na okres trzech lat.

Biegła z zakresu psychiatrii M. P. (1) w ostatecznej opinii uzupełniającej wskazała, że podziela stanowisko wyrażone przez biegłą z zakresu psychologii w zakresie że odwołująca jest osobą częściowo niezdolną do pracy od listopada 2018 r. na okres 3 lat.

Również biegła z zakresu medycyny pracy M. P. (2) uznała, że odwołująca ze względu na schorzenia na jakie cierpi jest częściowo niezdolna do pracy.

Biegli przeprowadzili badania ubezpieczonej i dokonali analizy dokumentacji medycznej, po czym dokładnie opisali schorzenia ubezpieczonej i postęp jej choroby. Biegli odnosili się w opiniach uzupełniających do kolejnych zastrzeżeń organu rentowego, podtrzymując wnioski o częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy i okresie jej trwania. Z uwagi na tożsame stanowiska biegłych, dokładną analizę dokumentacji medycznej ubezpieczonej oraz przeprowadzone badania sąd dał wiarę tym opiniom. Zarzuty organu rentowego nie dawały podstaw do uznania za niewiarygodne dwóch zgodnych opinii biegłych specjalistów.

Sąd podzielił twierdzenia biegłych, którzy wskazali na częściową niezdolność od pracy odwołującej trwającą od dnia 28 listopada 2018 r. na okres trzech lat. Odwołująca przeszła w 2002 r. ciężkie opryszczkowe zapalenie mózgu, które spowodowało u niej liczne powikłania, które uniemożliwiły jej kontynuowanie pracy zarobkowej. Sąd miał na względzie, że jak wynika z opinii sporządzonych przez biegłych sądowych i dokumentacji medycznej znajdującej się w aktach odwołującej jej stan ulega stopniowej poprawie jednak do 2021 r. uzasadniał nadal orzeczenie renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Mając na względzie, że biegli byli zgodni co do powstania częściowej niezdolności do pracy i czasu jej trwania, sąd przyjął datę powstania częściowej niezdolności do pracy wskazaną spójnie przez biegłych, uznając ich opinie za rzetelne i spójne. Okres na jaki Sąd przyznał odwołującej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy również wynika z opinii biegłych, którzy jednoznacznie wskazali, że okres częściowej niezdolności do pracy odwołującej wynosi 3 lata od daty 28 listopada 2018 r. Mając powyższe na względzie Sąd przyznał odwołującej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 31 października 2021 r.

Wobec powyższego zarzuty stron, sąd przy uwzględnieniu opinii biegłych i dokumentacji medycznej uznał za bezprzedmiotowe i niemogące podważyć stanowiska biegłych specjalistów co do częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonej.

Mając powyższe na uwadze, sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia15 lutego 2019 r. w ten sposób, że przyznał odwołującej E. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 listopada 2018 r. do 31 października 2021 r.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł, która została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1935 ze zm.)