Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 stycznia 2024 r. w Warszawie

sprawy P. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiar składek, ustalenie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu

na skutek odwołania P. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 11 maja 2020 r. nr (...), z dnia 12 kwietnia 2021 r. nr (...) oraz z dnia 14 grudnia 2021 r. nr (...)

1.  umarza decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 11 maja 2020 r. nr (...) w zakresie w jakim decyzja ta została zmieniona decyzją z dnia 12 kwietnia 2021 r. nr (...),

2.  oddala odwołania w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od P. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 540,00 zł (pięćset czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

P. M. w dniu 19 czerwca 2020 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 11 maja 2020 r. nr (...) i wniosła o jej uchylenie oraz przywrócenie jej prawa do zasiłku chorobowego od października 2018 r.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołująca wskazała, że od października 2018 r. straciła prawo do zasiłku chorobowego, ponieważ organ rentowy uznał, że nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Zdaniem odwołującej organ rentowy odmówił jej zasiłku chorobowego w okresie, kiedy wprowadzono elektroniczne zwolnienia lekarskie, ostatnie papierowe L-4 ubezpieczona otrzymała 4 października 2018 r., a kolejne zwolnienie lekarskie zostało wystawione elektronicznie, wówczas nikt nie informował ubezpieczonej, że elektroniczne zwolnienie lekarskie wymaga druku Z-3b, które należało przesłać elektronicznie przez ZUS PUE. Z tego powodu ubezpieczonej odmówiono prawa do zasiłku chorobowego (odwołanie, k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że decyzją z 11 maja 2020 r. stwierdził podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie P. M. za okres od października 2018 r. do lutego 2020 r. jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Powołując się na brzmienie art. 18 ust. 8-10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych organ rentowy wskazał, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych prowadzących działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, o których mowa w ust. 9, stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku. A zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono składki należnej na to ubezpieczenie. Organ rentowy na podstawie złożonych dokumentów ustalił, że ubezpieczona od października 2018 r. pomniejszała deklaracje rozliczeniowe, nie mając prawa do zasiłku chorobowego. Tym samym w ocenie organu rentowego nie miała podstaw do pomniejszania deklaracji rozliczeniowych. Organ rentowy podniósł, że trzema decyzjami : z dnia 7 lutego 2020 r., 13 lutego 2020 r. i z 13 marca 2020 r. odmówił P. M. przyznania prawa do zasiłku chorobowego z uwagi na okoliczność, że dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonej ustało z dniem 1 października 2018 r. (odpowiedź na odwołanie, k. 6-6 v. a.s.).

Pismem procesowym z dnia 13 kwietnia 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c. w zakresie w jakim zaskarżona decyzja z dnia 11 maja 2020 r. nr (...) została zmieniona przez decyzję z dnia 12 kwietnia 2021 r. nr (...) oraz oddalenie odwołania w pozostałej części i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Organ rentowy wskazał, że zaskarżona decyzja z dnia 11 maja 2020 r. nr (...) została zmieniona w części dotyczącej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne odwołującej jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą za miesiąc październik i listopad 2018 r. i ustalił wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie w wysokości 85,99 zł za październik 2018 r. i 0,00 zł za listopad 2018 r. (pismo ZUS z 13 kwietnia 2021 r., k. 72-73 a.s.).

P. M. w dniu 19 czerwca 2020 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 kwietnia 2021 r. nr (...) i wniosła o jej uchylenie oraz przywrócenie jej prawa do zasiłku chorobowego od grudnia 2018 r. do lutego 2020 r. (pismo z 24 maja 2021 r., k. 76 a.s.).

Pismem procesowym z dnia 7 marca 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. poinformował, że w dniu 14 grudnia 2021 r. wydał decyzję, którą stwierdził, że P. M. od 1 października 2018 r. do 30 listopada 2018 r. i od 1 marca 2020 r. podlega dobrowolnie upieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, a w okresie od 1 grudnia 2018 r. do 29 lutego 2020 r. nie podlega dobrowolnie upieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą (pismo ZUS z 7 marca 2022 r., k. 168 a.s.).

W dniu 27 stycznia 2022 r. P. M. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 14 grudnia 2021 r. nr (...) i wniosła o jej zmianę oraz wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 1 grudnia 2018 r. do 29 lutego 2020 r. (odwołanie, k. 3 akt sprawy VII U 228/22).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedź na odwołanie, k. 6-7 akt sprawy VII U 228/22).

Zarządzeniem z dnia 28 marca 2022 r. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę VII U 228/22 ze sprawą VII U 858/20 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie, k. 10 akt sprawy VII U 228/22).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. M. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od 2003 r. polegająca na świadczeniu usług pośrednictwa finansowego. Od dnia 13 maja 2013 r. P. M. zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Nie wyrejestrowywała się z ubezpieczeń (bezsporne).

W okresach od 7 marca 2015 r do 20 marca 2015 r., od 21 marca 2015 r. do 3 kwietnia 2015 r., od 4 kwietnia 2015 r. do 17 kwietnia 2015 r., od 18 kwietnia 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r., od 1 maja 2015 r. do 15 maja 2015 r., od 26 maja 2015 r. do 29 maja 2015 r., od 30 maja 2015 r. do 12 czerwca 2015 r., od 13 czerwca 2015 r. do 26 czerwca 2015 r., od 27 czerwca 2015 r. do 10 lipca 2015 r., od 29 grudnia 2015 r. do 7 stycznia 2016 r. od 8 stycznia 2016 r. do 22 stycznia 2016 r., od 1 kwietnia 2016 r. do 15 kwietnia 2016 r., od 16 kwietnia 2016 r. do 29 kwietnia 2016 r. P. M. była niezdolna do pracy. Decyzjami z dnia 30 listopada 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. oraz 21 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 15 listopada 2014 r. do 12 grudnia 2014 r. oraz od 9 stycznia 2015 r. do 10 lipca 2015 r. m.in. z powodu zaniżonej podstawy i wpłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Kolejną decyzją z dnia 21 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 29 grudnia 2015 r. do 22 stycznia 2016 r. m.in. z powodu zaniżonej podstawy i wpłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące luty, marzec, maj-wrzesień i grudzień 2014 r. oraz styczeń – lipiec i października 2015 r. Z tych samych powodów organ rentowy decyzją z dnia 2 maja 2016 r. odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 1 kwietnia 2016 r. do 29 kwietnia 2016 r. Wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2016 r., sygn. akt VI U 41/16 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie zmienił decyzje organu rentowego z 30 listopada 2015 r. i przyznał ubezpieczonej prawo do zasiłku chorobowego za okres od 15 listopada 2014 r. do 12 grudnia 2014 r. oraz od 9 stycznia 2015 r. do 10 lipca 2015 r., zmienił decyzje organu rentowego z 21 stycznia 2016 r. i przyznał ubezpieczonej prawo do zasiłku chorobowego za okres od 29 grudnia 2015 r. do 22 stycznia 2016 r., zmienił decyzje organu rentowego z 2 maja 2016 r. i przyznał ubezpieczonej prawo do zasiłku chorobowego za okres od 1 kwietnia 2016 r. do 29 kwietnia 2016 r. (wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie z dnia 9 sierpnia 2016 r., sygn. akt VI U 41/16 wraz z uzasadnieniem).

W okresie od 6 czerwca 2017 r. do 20 lipca 2017 r. i od 21 lipca 2017 r. do 4 sierpnia 2017 r. P. M. była niezdolna do pracy. Decyzją z dnia 10 sierpnia 2017 r. i 11 sierpnia 2017 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za ww. okres. Z uwagi na opłacenie składki za miesiąc czerwiec 2017 r. po terminie. Następnie organ rentowy decyzja z dnia 19 stycznia 2018r. zmienił decyzję z dnia 10 sierpnia 2017 r. i 11 sierpnia 2017 r. w ten sposób, że przyznał P. M. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 6 czerwca 2017 r. do 31 sierpnia 2017 r. (postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie z dnia 2 lutego 2018 r. sygn. akt VI U 295/17).

W okresie od 1 lutego 2018 r. do 30 marca 2018 r. P. M. była niezdolna do pracy. Decyzją z dnia 16 marca 2018 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 1 lutego 2018 r. do 16 marca 2018 r. Decyzją z dnia 9 kwietnia 2018 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 17 marca 2018 r. do 30 marca 2018 r. Wyrokiem z dnia 19 lutego 2019 r., sygn. akt VI U 152/18 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie zmienił decyzje organu rentowego z dnia 16 marca 2018 r. i z dnia 9 kwietnia 2018 r. w ten sposób, że przyznał P. M. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 1 lutego 2018 r. do 30 marca 2018 r. Organ rentowy w dniu 25 lipca 2019 r. wypłacił ubezpieczonej zasiłek chorobowy za okres od 1 lutego 2018 r. do 30 marca 2018 r. (wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie z dnia 19 lutego 2019 r., sygn. akt VI U 152/18 wraz z uzasadnieniem).

W okresie od 2 października 2018 r. do 31 listopada 2018 r. P. M. była niezdolna do pracy, za ten okres posiadała wystawione zwolnienie lekarskie w formie papierowej, nie złożyła druku Z-3b, kolejne zwolnienia lekarskie od 1 grudnia 2018 r. miała wystawiane w formie elektronicznej. W dniu 24 marca 2021 r. organ rentowy wypłacił ubezpieczonej zasiłek chorobowy za okres od 2 października 2018 r. do 30 listopada 2018 r. (ZUS ZLA, k. 80 a.s., decyzja ZUS z 12 kwietnia 2021 r. – a.r.).

W okresie od 1 grudnia 2018 r. do 30 marca 2019 r., od 29 maja 2019 r. do 27 czerwca 2019 r. od 15 lipca 2019 r. do 16 września 2019 r., od 6 listopada 2019 r. do 14 lutego 2020 r. P. M. była niezdolna do pracy. Decyzją z dnia 7 lutego 2020r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 1 grudnia 2018 r. do 30 marca 2019 r., gdyż zostało zgłoszone po terminie, w dniu 16 stycznia 2020 r. czyli po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia ww. okresu. Decyzją z dnia 13 lutego 2020 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 29 maja 2019 r. do 27 czerwca 2019 r. Decyzją z dnia 13 lutego 2020 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 15 lipca 2019 r. do 16 września 2016 r. Decyzją z dnia 13 lutego 2020 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 6 listopada 2019 r. do 14 lutego 2020 r. Organ rentowy wydał ww. decyzje z uwagi na fakt, że dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustało 1 października 2018 r. (decyzja ZUS z 7 lutego 2020 r., k. 35 a.s., decyzje ZUS z 13 lutego 2020 r., k. 36-38).

Postanowieniem z dnia 5 października 2020 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie przekazał do ZUS do rozpoznania przez organ rentowy wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od 1 października 2018 r. (postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie z 5 października 2020 r. akta sprawy VII U 109/20).

P. M. zgłosiła podstawę wymiaru do ubezpieczenia społecznego w 2018 r., jako 2.655,88 zł – tj. minimalna podstawa dla działalności gospodarczej, jako 60% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce (kod ubezpieczenia 05 10 00). Następnie w 2019 r. P. M. od dnia 1 stycznia 2019 r., przeszła na tzw. „Mały ZUS”, gdzie podstawa do ubezpieczenia społecznego, ustalona została od przychodu z działalności, z poprzedniego roku kalendarzowego i wyniosła 1.515,92 zł (opinia biegłego z zakresu rachunkowości i finansów, k. 124-138 a.s.).

P. M. wykazywała podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowego oraz ubezpieczenie chorobowe w wysokości : 85,99 zł za październik 2018 r., 0,00 zł za listopad 2018 r., 0,00 zł za grudzień 2018 r., 0,00 zł za styczeń – luty 2019 r., 48,90 zł za marzec 2019 r., 1515,92 zł za kwiecień 2019 r., 1369,22 zł za maj 2019 r., 151,59 zł za czerwiec 2019 r., 684,61 zł za lipiec 2019 r., 0,00 zł za sierpień 2019 r., 707,43 zł za wrzesień 2019 r., 1.515,92 za październik 2019 r., 252,65 zł za listopad 2019 r., 0,00 zł za grudzień 2019 r., 0,00 zł za styczeń – luty 2020 r. (wykaz składek sporządzony przez ZUS, k. 213- 214 a.s., opinia biegłego z zakresu rachunkowości i finansów, k. 124-138 a.s.).

Decyzją z dnia 11 maja 2020 r., nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia P. M. podlegającej ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą wynosi:

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w ww. okresie wynosi 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, natomiast od stycznia 2019 r. do lutego 2020 r. podstawa wymiaru składek ustalona jest od dochodu z poprzedniego roku kalendarzowego tzw. Mały ZUS plus, a podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w ww. okresach wynosi 0,00 zł (decyzja ZUS z 11 maja 2020 r., nr (...) – a.r.).

Decyzją z dnia 12 kwietnia 2021 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zmienił ww. decyzję z 11 maja 2020 r., w części dotyczącej podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za miesiące październik i listopad 2018 r. w ten sposób, że ustalił wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia w wysokości za październik 2018 r. – 85,99 zł i listopad 2018 r. – 0,00 zł. Pozostała część decyzji pozostała bez zmian (decyzja ZUS z 12 kwietnia 2021 r. – a.r.).

Decyzją z dnia 14 grudnia 2021 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że P. M. od 1 października 2018 r. do 30 listopada 2018 r. i od 1 marca 2020 r. podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, a w okresie od 1 grudnia 2018 r. do 29 lutego 2020 r. nie podlega dobrowolnie upieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że miesiącach 12/2018 r. do 03/2019 r., od 05/2019 r. do 09/2019 r., od 11/2019 r. do 02/2020 r. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne są zaniżone, a tym samym składki nie zostały opłacone w terminie i w należnych wysokościach, składki za 04/2019 i 10/2019 r. zostały opłacone po terminie. Organ stwierdził, że ubezpieczona nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 grudnia 2018 r. do 29 lutego 2020 r., z uwagi na zaniżone podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a tym samym nie opłacenie składek w terminie i w pełnej wysokości (decyzja ZUS z 14 grudnia 2021 r. – a.r.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie, w tym także w aktach organu rentowego, których to wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu, a które nie były też kwestionowane przez żadną ze stron pod względem ich autentyczności, jak i prawdziwości zawartych w nich informacji. Sąd ustalając stan faktyczny oparł się także na dokumentach znajdujących się w aktach spraw prowadzonych przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie sygn. akt VI U 41/16, VI U 295/17, VI U 152/18 VI U 109/20.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy ustalił również na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości A. G.. W ocenie Sądu sporządzoną przez biegłego opinię cechuje fachowość i rzetelność. Biegły dokładnie wyjaśnił cel i sposób przeprowadzenia dokonanych operacji rachunkowych, a ostateczne kalkulacje w tym zakresie zdaniem Sądu nie budziły wątpliwości. Sąd miał przy tym na uwadze, że żadna ze stron nie kwestionowała opinii biegłego i nie zgłosiła wobec niej zastrzeżeń. Strony nie wnosiły o uzupełnienie materiału dowodowego, a Sąd uznał, że jest on wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Spór sprowadzał się do wysokości zadeklarowanej przez P. M. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od października 2018 r. do lutego 2020 r. oraz ustalenia kwestii podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 grudnia 2018 r. do 29 lutego 2020 r. odwołującej jako osoby prowadzącej własną działalność gospodarczą. W odniesieniu do ww. okresu P. M. w toku sprawy podtrzymywała swoje roszczenie, które dotyczyło w szczególności żądania przyznania jej prawa do zasiłków chorobowych za okres od października 2018 r. do lutego 2020 r.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zaskarżona decyzja z dnia 11 maja 2020 r., nr (...) została przez organ rentowy zmieniona uwzględniając w części żądanie ubezpieczonej, co do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia za miesiące październik i listopad 2018 r. w wysokości za październik 2018 r. – 85,99 zł i listopad 2018 r. – 0,00 zł. Ponadto organ rentowy w dniu 24 marca 2021 r. wypłacił ubezpieczonej zasiłek chorobowy za ww. sporny okres tj. od 2 października 2018 r. do 31 listopada 2018 r. W tej sytuacji należało uznać, że organ rentowy wydał decyzję uwzględniającą roszczenie ubezpieczonej w części, dotyczącej okresu październik-listopad 2018 r. i w tym zakresie należało umorzyć postępowanie.

W tej sytuacji Sąd zastosował art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. Wymieniony przepis stanowi, że zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd poprzez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy w punkcie 1 wyroku dokonał umorzenia postępowania w zakresie, w jakim decyzja z dnia 11 maja 2020 r., nr (...) zaskarżona przez P. M. została zmieniona przez decyzję z 12 kwietnia 2021 r. nr (...).

Dokonując analizy prawidłowości zaskarżonych decyzji z dnia 11 maja 2020 r., nr (...) i 14 grudnia 2021 r. nr (...), w pozostałej nie zmienionej części, należy wskazać, że w myśl art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie tekst jedn.: Dz. U. z 2023r. poz. 1230; dalej: ustawa systemowa), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą została określona w art. 18 ust. 8 ww. ustawy, zgodnie z którym podstawę tę stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Kwotę tę ustala się miesięcznie poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego na okres 3 miesięcy na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych.

Wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących działalność gospodarczą mieści się więc co do zasady w przedziale od 60% do 250% przeciętnego wynagrodzenia i nie jest związana z faktycznie osiągniętymi przychodami. Uzależniona jest natomiast od deklaracji płatnika składek, któremu ustawodawca pozostawił swobodę w określeniu wysokości podstawy wymiaru składek, z zastrzeżeniem dolnej i górnej granicy (między 60% a 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego), niezależnie od tego, czy przedsiębiorca osiąga dochody, czy też nie.

Zgodnie zaś z art. 18 ust. 9 ww. ustawy systemowej za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, o których mowa w ust. 9, stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku (ust. 10 art. 18).

W realiach niniejszej sprawy ubezpieczona zadeklarowała jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za okres od października 2018 r. pomniejszone składki w deklaracjach rozliczeniowych, a jednocześnie w tym okresie, w szczególności od dnia 1 grudnia 2018 r. nie miała prawa do zasiłku chorobowego, a tym samym nie miała faktycznej podstawy do pomniejszania deklaracji rozliczeniowych o wartość zasiłku chorobowego, który finalnie nie został jej wypłacony, za miesiące w których była niezdolna do pracy. Bezsporna jest bowiem okoliczność, że od dnia 1 grudnia 2018 r. do 30 marca 2019 r., od 29 maja 2019 r. do 27 czerwca 2019 r. od 15 lipca 2019 r. do 16 września 2019 r., od 6 listopada 2019 r. do 14 lutego 2020 r. P. M. była niezdolna do pracy. Bezsporne jest również, że organ rentowy decyzją z dnia 7 lutego 2020 r. oraz trzema decyzjami z dnia 13 lutego 2020 r. odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 1 grudnia 2018 r. do 30 marca 2019 r., od 29 maja 2019 r. do 27 czerwca 2019 r., od 15 lipca 2019 r. do 16 września 2016 r., od 6 listopada 2019 r. do 14 lutego 2020 r. Wszystkie z powyższych decyzji zostały zaskarżone przez ubezpieczoną do Sądu Rejonowego, toczyło się w tym zakresie postępowanie, które zostało zakończone na skutek przekazania do rozpoznania przez organ rentowy wniosku o objęcie P. M. dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od 1 października 2018 r. Organ rentowy po rozpoznaniu wniosku o ustalenie okresu podlegania przez P. M. ubezpieczeniom społecznym, decyzją z dnia 14 grudnia 2021 r. nr (...) stwierdził, że P. M. w okresie od 1 grudnia 2018 r. do 29 lutego 2020 r. nie podlega dobrowolnie upieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. Tym samym organ rentowy nie zmienił swoich decyzji w zakresie odmowy przyznania zasiłku chorobowego za ten okres na skutek ustalenia, że P. M. nie podlega w tym okresie dobrowolnie upieczeniu chorobowemu.

W tym samym okresie od 1 grudnia 2018 r. do 29 lutego 2020 r. P. M. wykazywała pomniejszone składki na ubezpieczenia społeczne, generując tym samym zadłużenie z tytułu nieopłacenia składek w należnej wysokości. Powyższe wynika miedzy innymi z tego, że P. M. zgłosiła podstawę wymiaru do ubezpieczenia społecznego w 2018 r., jako 2.655,88 zł – tj. minimalna podstawa dla działalności gospodarczej, jako 60% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce i taką też podstawę powinna wskazać w miesiącu grudniu 2018 r., natomiast wskazana przez nią podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowego oraz ubezpieczenie chorobowe za grudzień 2018 r. wyniosła 0,00 zł, generując tym samym niedopłatę z tego tytułu. Następnie od dnia 01.01.2019 r. P. M. przeszła na tzw. „Mały ZUS”, gdzie podstawa do ubezpieczenia społecznego, ustalana jest od przychodu z działalności, z poprzedniego roku kalendarzowego i została ustalona w wys. 1.515,92 zł, taką też kwotę powinna była wskazać jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowego oraz ubezpieczenie chorobowe za okres od stycznia 2019 r. do lutego 2019 r. Natomiast wskazane przez P. M. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowego oraz ubezpieczenie chorobowe wynosiły: 0,00 zł za styczeń – luty 2019 r., 48,90 zł za marzec 2019 r., 1515,92 zł za kwiecień 2019 r., 1369,22 zł za maj 2019 r., 151,59 zł za czerwiec 2019 r., 684,61 zł za lipiec 2019 r., 0,00 zł za sierpień 2019 r., 707,43 zł za wrzesień 2019 r., 1.515,92 za październik 2019 r., 252,65 zł za listopad 2019 r., 0,00 zł za grudzień 2019 r., 0,00 zł za styczeń – luty 2020 r. Podstawy te były nieprawidłowe, ponieważ ubezpieczona mimo że przebywała na zwolnieniu chorobowym, nie miała za te okresy przyznanego zasiłku chorobowego. Wówczas powinna wskazywać pełne wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowego oraz ubezpieczenie chorobowe tj. 1.515,92 zł za okres od stycznia 2019 r. do grudnia 2019 r. i 780 zł za styczeń-luty 2020 r. Tak się jednak nie stało, wobec tego powstała niedopłata z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowego oraz ubezpieczenie chorobowe. Omówione wyżej okoliczności, dawały podstawy do obniżenia wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowego oraz ubezpieczenie chorobowe przez ubezpieczoną za okres od grudnia 2018 r. do lutego 2020 r. w taki sposób, jaki ubezpieczona tego dokonała. W tym zakresie decyzje organu rentowego są więc prawidłowe i brak jest podstaw do ich zmiany.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy w kontekście niezasadnego pomniejszania przez ubezpieczoną wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowego oraz ubezpieczenie chorobowe nie bez znaczenia jest również to, że już wcześniej, a mianowicie począwszy od 2014 r. stosowała ona podobny proceder pomniejszania wysokości podstawy wymiaru składek, bez uprzednio otrzymanego zasiłku chorobowego za poszczególne okresy. Organ rentowy wielokrotnie odmawiał ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego z różnych przyczyn, wówczas również ubezpieczona nie miała podstaw do stosowania pomniejszenia wysokości podstawy wymiaru składek, a mimo tego stosowała te pomniejszenia. Ostatecznie, po kilku latach otrzymywała zasiłki chorobowe za poszczególne okresy, za które stosowała pomniejszenia, wówczas organ rentowy ustalał także podleganie ubezpieczeniom chorobowym za te okresy. Nie ma jednak racji ubezpieczona twierdząc, że takie jej działanie było prawidłowe, bo ostatecznie i tak otrzymywała prawo do zasiłków chorobowych. W tym miejscu raz jeszcze wymaga podkreślenia, że ubezpieczona owszem mogła stosować pomniejszenia wysokości podstawy wymiaru składek, ale dopiero po otrzymaniu prawa do zasiłku chorobowego, a nie wcześniej. Przepisy wprost bowiem wskazują, że zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku (ust. 10 art. 18 ustawy systemowej). Ubezpieczona natomiast dokonywała tych pomniejszeń niezależnie od tego, czy spełnia warunki do przyznania zasiłku, czy też nie. W tym zakresie organ rentowy słusznie uznał postępowanie ubezpieczonej za błędne, ponieważ było niezgodne z ww. przepisami ustawy systemowej. W realiach niniejszej sprawy ubezpieczona mogłaby dokonywać stosownych pomniejszeń, ale dopiero wówczas, gdy otrzymałaby prawo do zasiłku chorobowego, należało wtedy złożyć stosowne korekty deklaracji, a składki nadpłacone zostałyby przez organ rentowy zwrócone, ew. zaliczone na przyszłe należności.

Wobec tego w ocenie Sądu Okręgowego należało ustalić, że w spornym okresie podstawę wymiaru składek stanowi kwota, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego tj. 2.665,80 zł za grudzień 2018 r., od stycznia 2019 r. do grudnia 2019 r. - 1.515,92 zł, a od stycznia do lutego 2020 r. - 780 zł.

Przechodząc do analizy drugiej ze spornych okoliczności, a więc okresu podlegania przez P. M. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 grudnia 2018 r. należało więc rozważyć, czy doszło do opóźnienia w uiszczeniu składki za poszczególne miesiące. Odwołująca nie kwestionowała wysokości oraz terminów opłaconych składek za poszczególne miesiące, należało więc przyjąć tak jak ustalił organ rentowy w swoim zestawieniu (k. 213- 214), z którego wynikało wprost, że istniała po stronie odwołującej zaległość w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne począwszy od 1 grudnia 2018 r. Zaległości te powstały na skutek tego, że P. M. wskazywała nieprawidłowe podstawy wymiaru składek, co prowadziło do powstania zaległości stanowiących niedopłaty należności za poszczególne okresy. Art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. [art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie zmiany ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021r., poz. 1621)] stanowi, że ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1 ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie. Tym samym z uwagi na brak wspomnianych wpłat składek w prawidłowej wysokości, a tym samym brak opłacenia stosownych należności składkowych w terminie, prawo do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego P. M. ustało od dnia 1 grudnia 2018 r.

Na marginesie należy wskazać, że Sąd nie badał kwestii dotyczących prawa odwołującej do wypłaty zasiłków chorobowych za okres od października 2018 r. do lutego 2020 r., którego zasądzenia domagała się odwołująca formułując takiego rodzaju roszczenie nie tylko w odwołaniach od zaskarżonych w niniejszym postępowaniu decyzji, ale także w pismach procesowych. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że zaskarżone decyzje z dnia 11 maja 2020 r. nr (...) oraz korygująca ją decyzja z 12 kwietnia 2021 r. nr (...) dotyczyły stwierdzenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie P. M. za okres od października 2018 r. do lutego 2020 r., a decyzja z dnia 14 grudnia 2021 r. nr (...) dotyczyła stwierdzenia, że P. M. od 1 października 2018 r. do 30 listopada 2018 r. i od 1 marca 2020 r. podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, a w okresie od 1 grudnia 2018 r. do 29 lutego 2020 r. nie podlega dobrowolnie upieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. W związku z powyższym żadna z ww. decyzji nie była związana z kwestią wypłaty zasiłków chorobowych, których domagała się odwołująca. Natomiast Sąd w przedmiotowej sprawie koncentruje się tylko na kwestiach które były przedmiotem rozstrzygnięcia w zaskarżonych decyzjach. Przedmiotem postępowania w sprawach o świadczenia z ubezpieczeń społecznych jest co do zasady kontrola decyzji organu rentowego według stanu rzeczy z chwili jej wydania. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem ubezpieczony może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Kontrolna rola sądu musi zatem korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji administracyjnej, bowiem zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 13 maja 1999 r., II UZ 52/99; z 25 maja 1999 r., II UKN 622/99; z 23 kwietnia 2010 r., II UK 309/09; z 9 września 2010 r., II UK 84/10).

Podsumowując, Sąd nie znalazł podstaw do zmiany skarżonych decyzji i oddalił odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. o czym orzekł w pkt 2 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął w 3 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Z uwagi na oddalenie odwołań P. M. od trzech decyzji organu rentowego. Sąd miał przy tym na uwadze, że organ rentowy uwzględnił roszczenie ubezpieczonej tylko w niewielkiej części w stosunku do dwóch miesięcy i tylko w jednej z zaskarżonych decyzji, wobec tego należało uznać, że P. M. jest stroną przegrywającą postępowanie co do zasady, w związku z czym jest zobowiązana do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który w toku postępowania był zastępowany przez radcę prawnego. Wobec powyższego Sąd Okręgowy zasądził od P. M. na rzecz ZUS (...) Oddział w W. kwotę 540 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, ustaloną na podstawie § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

Sędzia SO Renata Gąsior