Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

10 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 10 lipca 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

sprawy z odwołania D. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z 11 kwietnia 2024 r., znak (...)

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje D. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 21 grudnia 2023 r. do 31 sierpnia 2024 r.

Sygn. akt VII U 872/24

UZASADNIENIE

D. S. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 11 kwietnia 2024 r., znak (...), wskazując, że nie zgadza się z datą przyznania renty od 1 kwietnia 2024 r., bowiem nie jest to miesiąc, w którym zgłoszono wniosek. Ubezpieczona podniosła, że wniosek został złożony wcześniej, a prawo do renty nabyła w grudniu 2023 r. Odwołująca się wskazała, że nie jest jej winą, że lekarze orzecznicy 21 grudnia 2023 r. stwierdzili, że jest zdolna do pracy, gdy przebywała w szpitalu. D. S. złożyła sprzeciw od tego orzeczenia, dołączając wypis ze szpitala. Uzyskała informację od organu rentowego, że sprzeciw do tego już jej się nie należy, że może złożyć odwołanie i ZUS całkowicie uchylił poprzednią odmowną decyzję zmieniając orzeczenie 1 marca 2024 r. na częściową niezdolność do pracy od 21 grudnia 2023 r. do 31 sierpnia 2024 r. Natomiast 25 marca 2024 r. otrzymała decyzję odmowną, ze względu na brak poprzedniego stażu pracy. 4 kwietnia 2024 r. złożyła odwołanie od tej decyzji, ponieważ odpowiedni staż pracy nabyła już 21 grudnia 2023 r., tj. też data od której orzeczono o częściowej niezdolności do pracy. Jako dowód załączyła zaświadczenie z urzędy pracy. Odwołująca się podniosła, że 4 kwietnia 2024 r. nie złożyła nowego wniosku. Składała odwołanie i nie przekroczyła żadnych terminów, natomiast tok sprawy nie został przerwany. Wobec powyższego, żądała zmiany terminu przyznania renty, tj. od 21 grudnia 2003 r. albo skierowania sprawy do sądu (pismo z 17 kwietnia 2024 r. – k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy przywołał treść art. 57 i 58 ustawy emerytalnej wskazując, że w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika z 1 marca 2024 r. organ rentowy zaskarżoną decyzją z 11 kwietnia 2024 r. przyznał ww. prawo do roszczonego świadczenia od 1 kwietnia 2024 r. Organ rentowy wskazał, że brak jest podstaw do przyznania prawa do świadczenia od grudnia 2023 r., gdyż odwołująca 13 listopada 2024 r., tj. w dacie złożenia wniosku nie spełnia wszystkich warunków do przyznania prawa do renty - nie udokumentowała 4 lat okresów składowych i nieskładkowych. Ponadto, w przypadku osób, u których niezdolność powstała przed 30 rokiem życia warunek stażu pracy ustalany jest wyłącznie na datę złożenia wniosku (odpowiedź na odwołanie z 7 maja 2024 r. – k. 4-5 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. S., ur. (...), 13 listopada 2023 r. złożyła do organu rentowego wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (wniosek 13 listopada 2023 r. – k. 1-3 a.s.).

Decyzją z 9 stycznia 2024 r., znak: I/15/045231501 organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, że zgodnie z Orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z 21 grudnia 2023 r. D. S. nie jest niezdolna do pracy (orzeczenie lekarza orzeczenia ZUS z 4 grudnia 2023 r. – a.r.; orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z 21 grudnia 2023 r. – a.r.).

W związku z załączeniem przez ubezpieczoną do odwołania od powyższej decyzji, na wniosek z 13 listopada 2023 r., nowego dokumentu medycznego, sprawa została przez organ rentowy ponownie rozpoznana, a odwołania nie przekazano do sądu (pismo z 12 lutego 2024 r. – a.r.).

Orzeczeniem z 1 marca 2024 r. lekarz orzecznik uznał, że odwołująca jest częściowo niezdolna do pracy do 31 sierpnia 2024 r. z datą powstania ww. niezdolności 21 grudnia 2023 r. (orzeczenie z 1 marca 2024 r. – a.r.). W oparciu o wskazane orzeczenie organ rentowy decyzją z 25 marca 2024 r., znak (...) odmówił D. S. prawa do renty na wniosek z 13 listopada 2023 r. z uwagi na niespełnienie wszystkich warunków z art. 57 i 58 ustawy emerytalnej, tj. brak 4 lat stażu. We wskazanej decyzji organ rentowy poinformował ubezpieczoną o możliwości złożenia kolejnego wniosku o świadczenie wraz z zaświadczeniem z Urzędu Pracy o przebywaniu na zasiłku dla bezrobotnych (decyzja ZUS z 25 marca 2024 r. – a.r.).

4 kwietnia 2024 r. ubezpieczona złożyła zaświadczenie z Urzędu Pracy (...) W. z 4 kwietnia 2024 r. o pobieraniu od 5 grudnia 2023 r. do 18 marca 2024 r. zasiłku dla bezrobotnych (protokół z 4 kwietnia 2024 r. – a.r.; zaświadczenie z 4 kwietnia 2024 r. – a.r.).

W oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika z 1 marca 2024 r. organ rentowy zaskarżoną decyzją z 11 kwietnia 2024 r. przyznał D. S. prawo do roszczonego świadczenia od 1 kwietnia 2024 r. Organ wskazał, że renta przysługuje do 31 sierpnia 2024 r. (decyzja ZUS z 11 kwietnia 2024 r. – a.r.).

Powyższy stan faktyczny, który nie był sporny między stronami, sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, których wiarygodność nie budziła wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie D. S. zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 100 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z 17 grudnia 1998 r. (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2. (ust. 1). Jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia (ust. 2). Przepis ust. 2 nie ma zastosowania do emerytury, o której mowa w dziale II rozdział 1 (ust. 3).

Natomiast art. 58 ustawy emerytalnej stanowi, że warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat (ust. 1).

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej oraz okresów pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (ust. 2). Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w ust. 1, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe (ust. 3). Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (ust. 4).

Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 5 maja 2016 r., II UK 207/15 (LEX Nr 2290395), moment nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określa art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej ustanawiający generalną zasadę, zgodnie z którą prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Nabycie prawa do świadczenia następuje więc ex lege i co do zasady nie jest uzależnione ani od złożenia przez ubezpieczonego stosownego wniosku, ani też od ustalenia (potwierdzenia) tego prawa decyzją organu rentowego, która ma jedynie charakter deklaratoryjny. Przewidziany w art. 116 ust. 1 ustawy emerytalnej wniosek o świadczenie nie jest elementem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy - gdyż przesłanki tego prawa określa art. 57 ustawy - lecz stanowi jedynie żądanie realizacji świadczenia nabytego z mocy prawa. Wniosek o rentę ma natomiast znaczenie dla powstania prawa do wypłaty świadczenia rentowego, co wynika z art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Uwzględnianie stażu rentowego wyłącznie do dnia powstania całkowitej niezdolności byłoby sprzeczne z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej. Skoro warunki prawa do renty to: określony staż rentowy i całkowita niezdolność do pracy, to w konsekwencji ubezpieczony, który w określonym dniu legitymuje się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym i jest jednocześnie całkowicie niezdolny do pracy (choćby ta niezdolność powstała wcześniej), w tym właśnie dniu spełnia warunki prawa do świadczenia. Innymi słowy, jeśli ubezpieczony nie legitymuje się wymaganym stażem rentowym na dzień powstania całkowitej niezdolności do pracy, ale w okresie trwania tej niezdolności uzupełni ten okres i osiągnie wymagany czas okresów składkowych i nieskładkowych, to po spełnieniu tego warunku nabywa prawo do renty (postanowienie SN z 26 sierpnia 2021 r., III USK 237/21, LEX nr 3400426).

Odnosząc się do twierdzeń organu rentowego, podnieść należy, że w ocenie sądu, brak jest przepisu, który wskazywałby, że w przypadku osób, u których niezdolność powstała przed 30 rokiem życia przesłanka wymaganego stażu pracy ustalana jest wyłącznie na datę złożenia wniosku. Zdaniem sądu, art. 58 ustawy emerytalnej nie wskazuje kiedy powinien przypadać wymagany okres składkowy odwołującej się, a więc renta przysługuje od daty kiedy ubezpieczona spełniła warunki do jej przyznania.

Wskazać należy, że decyzja ZUS z 9 stycznia 2024 r. została wydana po zaocznym orzeczeniu komisji lekarskiej – odwołująca się była w szpitalu. Odwołująca się wniosła odwołanie, któremu nie nadano biegu uznając, że załączona dokumentacja z leczenia szpitalnego stanowi nową okoliczność i wówczas orzecznik stwierdził niezdolność do pracy od daty hospitalizacji od 21 grudnia 2023 r. – w dok. lekarskiej znalazły się wpisy o dolegliwościach bólowych wywołanych płytą zespalającą nogę, więc niezdolność do pracy wystąpiła już przed operacją. Nadto, zauważyć należy, że ubezpieczona w odwołaniu domaga się renty od 21 grudnia 2023 r. Zdaniem sądu, brak przekazania odwołania od decyzji z 9.01.2024 r. sprawy do sądu skutkował brakiem przyznania renty za okres od 21 grudnia 2023 r. W decyzji z 25 marca 2024 r. wskazano staż ubezpieczeniowy odwołującej się 3 lata 11 miesięcy i 26 dni okresów składowych i nieskładkowych, zamiast wymaganych 4 lat. Na datę złożenia wniosku w listopadzie 2023 r. odwołująca się nie posiadała wymaganego stażu ubezpieczeniowego, bowiem brakowało 4 dni. Zasiłek dla bezrobotnych otrzymała w okresie 5 grudnia 2023 r. – 18 marca 2024 r., zatem okres składkowy uzupełniono do 4 lat już 8 grudnia 2023 r.

Podsumowując, sąd ocenił, że zaskarżona decyzja organu rentowego, w której ZUS przyznał ubezpieczonej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 kwietnia 2024 r. jest błędna i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. została zmieniona w ten sposób, że sąd przyznał D. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 21 grudnia 2023 r. do 31 sierpnia 2024 r.