Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Monika Rosłan - Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 listopada 2023 r. w Warszawie

sprawy K. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o zasiłek chorobowy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 maja 2023 r., sygn. VI U 246/22

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. na rzecz odwołującej się K. P. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia z urzędu orzeczenia sądu II instancji zobowiązanemu do dnia zapłaty.

SSO Monika Rosłan - Karasińska

Sygn. akt VII Ua 59/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 maja 2023 r., w sprawie o sygn. VI U 246/22 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi- Północ VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie z odwołania K. P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o zasiłek chorobowy na skutek odwołania od decyzji z dnia 15 kwietnia 2022 r.,
nr (...):

1. w zakresie zasiłku chorobowego za okres od dnia 16 do 22 lutego 2022 r. postępowanie umorzył;

2. zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając odwołującej się prawo do zasiłku chorobowego od dnia 23 lutego 2022 r. do dnia 15 marca 2022 r.;

3. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz K. P. kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 15 kwietnia 2022 r znak (...) odmówił K. P. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 16 lutego 2022 r. do 15 marca 2022 r., a decyzją z dnia 15 kwietnia 2022 r znak (...) odmówił K. P. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 17 marca 2022 r. do 12 kwietnia 2022 r.

Postanowieniem z dnia 13 września 2022 r. Sąd umorzył postępowanie w zakresie odwołania od decyzji z dnia 15 kwietnia 2022 r., znak (...) w przedmiocie odmowy prawa do zasiłku chorobowego za okres od 17 marca 2022 r. do 12 kwietnia 2022 r.

Na rozprawie w dniu 22 maja 2023 r. odwołująca się wniosła o uchylenie decyzji ZUS w części i przyznanie prawa do zasiłku za okres od 23 lutego 2022r. do 15 marca 2022 r., cofnęła odwołanie w zakresie roszczenia o zasiłek za okres od dnia 16 lutego 2022 r. do dnia 22 lutego 2022 r. wraz ze zrzeczeniem się roszczenia.

Sąd Rejonowy ustalił, że odwołująca się z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w następujących okresach:

- od 26 września 2019 r. do 30 września 2019 r.

- od 1 października 2019 r. do 8 listopada 2020 r.

- od 8 listopada 2021 r. do 18 maja 2022 r.

Dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegała od 1 października 2019 r. do 8 listopada 2020 r. oraz od 25 listopada 2021 r. do 18 maja 2022 r.

W okresie od 9 listopada 2020 r. do 7 listopada 2021 r. odwołująca się przebywała na zasiłku macierzyńskim. Z nowym wnioskiem o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym wystąpiła dopiero w dniu 25 listopada 2021 r. Odwołująca się stała się następnie niezdolna do pracy w okresie od 16 lutego 2022 r. do 15 marca 2022r. z powodu choroby. Następnie niezdolna była do pracy była od dnia 17 marca 2022 r do 12 kwietnia 2022 r.

W dniu 15 kwietnia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał dwa decyzje odmawiające prawa do zasiłku chorobowego:

- znak (...) za okres od 16 lutego 2022 r. do 15 marca 2022 r.

- znak (...) za okres od 17 marca 2022 r. do 12 kwietnia 2022r.

Decyzją z dnia 2 września 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. znak (...) uchylił decyzję z dnia 15 kwietnia 2022 r znak (...) i przyznał odwołującej się prawo do zasiłku chorobowego za okres od 17 marca 2022 r. do 12 kwietnia 2022 r. wobec ustalenia, że zaświadczenie lekarskie za ww. okres jest medycznie uzasadnione. Zasiłek za okres od 17 marca 2022 r. do 12 kwietnia 2022 r. został wypłacony.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, aktach rentowych. Autentyczności i treści dokumentów złożonych do akt sprawy żadna ze stron nie kwestionowała toteż Sąd Rejonowy uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy w sprawie.

Sąd Rejonowy zważył, że odwołująca się podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 października 2019 r. do 8 listopada 2020 r. Następnie przebywała na urlopie macierzyńskim. Odwołująca się jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlegała w tym czasie obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Sąd Rejonowy powołując się na art. 11 ust 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazał, że osoba wykonująca umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług, prowadząca działalność gospodarczą podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym. Art. 11 ustawy systemowej nie przewiduje by okres pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego można traktować jako tytuł do objęcia danej osoby ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowym lub dobrowolnym. Ponadto w myśl art. 14 ust 2 pkt 2 ustawy systemowej dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie należnej składki na to ubezpieczenie lub opłacono składkę w niepełnej wysokości. W uzasadnionych przypadkach ZUS na wniosek ubezpieczonego może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym emerytalnym i rentowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, chyba że zgłoszenie nastąpiło w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń (art. 14 ust 1 ustawy systemowej).

Sąd Rejonowy ustalił, że K. P. zgłosiła się dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w dniu 25 listopada 2021 r., a w okresie od dnia 16 lutego 2022 r. do 15 marca 2022r. była niedolna do pracy z powodu choroby.

Zgodnie za art. 6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z polu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Zgodnie z art 4 ust 1 ww. ustawy ubezpieczony, który zgłoszony jest do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia.

Sąd Rejonowy uznał, że w przypadku odwołującej się okres wyczekiwania 90 dni upłynął z dniem 22 lutego 2022 r. Zatem od dnia 23 lutego 2022 r. odwołująca się nabyła już prawo do zasiłku chorobowego. Podobnie za okres kolejny od 17 marca 2022 r. do 12 kwietnia 2022 r. miała prawo do zasiłku co przyznał ZUS w decyzji zamiennej z dnia 2 września 2022r. W zakresie prawa do zasiłku za okres od 23 lutego 2022 r. do dnia 15 marca 2022 r. Sąd Rejonowy zmienił decyzję i przyznał odwołującej się prawo do zasiłku za ten okres.

Umorzeniu podlegało postępowanie w zakresie cofniętego roszczenia o przyznanie prawa do zasiłku chorobowego za okres od 16 lutego 2022 r. do 22 marca 2022 r.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (wyrok Sądu Rejonowego wraz z uzasadnieniem k. 65 i k. 71-73 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 17 lipca 2023 r. złożył apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w części dotyczącej pkt 2 i pkt 3 rozstrzygnięcia zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k. p. c. poprzez przyznanie odwołującej prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 23 lutego 2022 r. do 15 marca 2022 r., podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż okres niezdolności do pracy powstał 20 listopada 2022 r., tj. przed okresem trwania ubezpieczenia chorobowego, a w konsekwencji naruszenie art. 6 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyznanie prawa do zasiłku chorobowego za ww. okres, pomimo iż odwołująca stała się niezdolna do pracy przed okresem trwania ubezpieczenia chorobowego.

W oparciu o powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części poprzez oddalenie odwołania w zakresie przyznania prawa do zasiłku chorobowego od dnia 23 lutego 2022 r. do dnia 15 marca 2022 r. oraz zasądzenie od odwołującej się na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. podniósł, że odwołująca podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 października 2019 r. do 8 listopada 2020 r. oraz od 25 listopada 2021 r. do 18 maja 2022 r. Stosownie do treści przepisu art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej odwołująca mogła nabyć prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że w przypadku odwołującej okres wyczekiwania 90 dni upłynął z dniem 22 lutego 2022 r., zatem prawo do zasiłku chorobowego odwołująca mogłaby nabyć od 23 lutego 2022 r. Organ rentowy podniósł, że dla przyznania prawa do zasiłku chorobowego konieczne jest równoczesne spełnienie przesłanki z art. 6 ustawy zasiłkowej który stanowi, że zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Tak więc warunkiem przyznania zasiłku chorobowego jest to, aby okres niezdolności powstał w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Odwołująca była nieprzerwanie niezdolna do pracy w okresie od 20 listopada 2021 r. do 15 marca 2022 r. Niezdolność do pracy powstała zatem przed okresem powstania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, tj. przed 25 listopada 2021 r. Zdaniem organu rentowego Sąd Rejonowy w sposób niewłaściwy zastosował przepis art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej, co doprowadziło do przyznania odwołującej zasiłku chorobowego za okres od 23 lutego 2022 r. do 15 marca 2022 r. (apelacja, k. 76-77 a.s.).

K. P. odpowiedzi na apelację organu rentowego, wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołująca podniosła, że zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. jest bezpodstawny, gdyż Sąd I instancji nie dopuścił się nieprawidłowej oceny materiału dowodowego, a organ rentowy w żaden sposób nie wykazał jego naruszenia. Odnosząc się do naruszenia prawa materialnego, odwołująca podzieliła zaprezentowane przez Sąd I instancji stanowisko, że odwołująca spełniła przesłanki określone w art. 6 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (odpowiedź na apelację, k. 91-93 a.s.).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego, jako niezasadna, podlegała oddaleniu.

Organ rentowy w apelacji wskazał na błąd w ustaleniach faktycznych oraz sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego materiału, nie wskazując jednak, na czym miałyby one polegać. W tym zakresie sformułował jedynie ogólny zarzut, odwołując się, choć nie wprost do treści art. 233 § 1 k.p.c. oraz wskazując, że uchybienie to doprowadziło do przyznania odwołującej prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 23 lutego 2022 r. do 15 marca 2022 r. Organ rentowy nie wskazał jednak jakiejkolwiek argumentacji na poparcie swojej tezy. Tymczasem skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., dotyczącego zasad oceny dowodów, wymaga wykazania, że ocena ta dokonana została w sposób rażąco wadliwy lub oczywiście błędny, uchybiający zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Nie może ono ograniczać się jedynie do zaprezentowania własnego przekonania o innej wadze i wiarygodności przeprowadzonych dowodów, czy też przedstawienia własnej wersji stanu faktycznego sprawy (por. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99 i z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00). W rozpatrywanej sprawie, skarżący nie sprostał ww. wymaganiom, co czyni podniesiony przez niego zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. niezasadnym.

W ocenie Sądu Okręgowego, także przepis prawa materialnego, wskazany przez apelującego, nie został naruszony przez Sąd I instancji. W pierwszej kolejności wskazać należy, że prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi tytuł do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Po złożeniu odpowiedniego wniosku, prawidłowego opłacania składek oraz upływu okresu karencji, ubezpieczonemu przysługują świadczenia określone w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie art. 6 ust. 1 ww. ustawy, zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Z kolei zgodnie z art 4 ust 1 ww. ustawy ubezpieczony, który zgłoszony jest do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Z ustaleń poczynionych na etapie postępowania przed Sądem I instancji wynika, że w przypadku odwołującej się okres wyczekiwania 90 dni upłynął z dniem 22 lutego 2022 r. Zatem od dnia 23 lutego 2022 r. odwołująca się nabyła już prawo do zasiłku chorobowego.

Przechodząc do analizy zarzutu organu rentowego dotyczącego naruszenia ww. przepisów tj. art. 6 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, należy wskazać, że jest on chybiony. Argumentacja zasadności tego zarzutu skupiała się na tym, że Sąd Rejonowy niewłaściwie zastosował ww. przepisy i przyznał prawo do zasiłku chorobowego pomimo faktu, że odwołująca stała się niezdolna do pracy przed okresem trwania ubezpieczenia chorobowego.

Art. 6 w ust. 1 normuje dwie z trzech przesłanek pozytywnych, niezbędnych do nabycia prawa do zasiłku chorobowego, tj. wystąpienie niezdolności do pracy z powodu choroby oraz zajście niezdolności do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Ubezpieczona niewątpliwie spełniła obie z tych przesłanek, które ujęte są w tym przepisie. Okoliczność, że niezdolność do pracy ubezpieczonej istniała już wcześniej nie jest przesłanką negatywną warunkującą przyznanie ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego, ponieważ przepis ten o tym nie stanowi. Jak słusznie wskazuje się w judykaturze i piśmiennictwie, okres trwania ubezpieczenia chorobowego to czas, w którym ubezpieczony ma obowiązek opłacania składki, lub czas zwolnienia z obowiązku opłacenia składki, w szczególności okres korzystania z prawa do wynagrodzenia chorobowego, okres pobierania zasiłków z komentowanej ustawy. W stosunku do osób ubezpieczonych dobrowolnie „trwanie ubezpieczenia chorobowego” to z kolei okres od dnia wskazanego we wniosku o objęciu ubezpieczeniem chorobowym (zgłoszenia do ubezpieczenia), co do zasady, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony – do dnia ustania tego ubezpieczenia w następstwie wniosku o wyłączenie z tego ubezpieczenia, ustania tytułu podlegania ubezpieczeniu. Nie każda niezdolność do pracy z powodu choroby powstała w czasie trwania stosunku prawnego (sytuacji) stanowiącego tytuł do ubezpieczenia chorobowego rodzi prawo do zasiłku chorobowego. Poza tym ze względu na przesłankę okresu wyczekiwania, o której mowa w art. 4 komentowanej ustawy, de facto ochronie w formie prawa do zasiłku chorobowego podlega tylko ta czasowa niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, która jednocześnie przypada lub powstała po upływie okresu wyczekiwania. Jak wynika z ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie niezdolność do pracy odwołującej powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, która jednocześnie przypadała w okresie 90 dni okresu wyczekiwania. Niezdolność do pracy w związku, z którą ubezpieczona wystąpiła o zasiłek chorobowy - objęta zaskarżoną decyzją - miała miejsce od 16 lutego 2022 r. do 15 marca 2022r. (ubezpieczona cofnęła odwołanie w zakresie, obejmującym okres żądania zasiłku chorobowego za okres od 16 lutego 2022 r. do 22 lutego 2022 r.). Nie bez znaczenia jest więc okoliczność, że roszczenie, którego dotyczyła zaskarżona decyzja, obejmowała prawo odwołującej do zasiłku chorobowego za okres począwszy od dnia 16 lutego 2022 r. Wobec tego, przedmiotem sporu w tej sprawie są okresy niezdolności do pracy ubezpieczonej począwszy od 16 lutego 2022 r., a nie okresy wcześniejsze, na które powołuje się w apelacji organ rentowy. Zatem skoro niezdolność do pracy ubezpieczonej wskazana w zaskarżonej decyzji miała miejsce od 16 lutego 2022 r., to wystąpiła w trakcie ubezpieczenia chorobowego, brak jest bowiem podstaw do tego, aby przyjąć, że ta konkretna niezdolność miała miejsce już listopadzie 2021 r., tak jak chce tego organ rentowy. Brak jest zatem jakichkolwiek podstaw, do tego aby w niniejszej sprawie odnosić się i rozpatrywać wcześniejsze okresy niezdolności do pracy ubezpieczonej, które nie są objęte zaskarżonymi w tej sprawie decyzjami. W tej sytuacji należało uznać, że stanowisko organu rentowego jest błędne, a Sąd Rejonowy wydał prawidłowe rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie.

Jeżeli chodzi o trzecią z przesłanek warunkujących przyznanie prawa do zasiłku chorobowego wynikającą z art. 4 ustawy, a mianowicie posiadanie 90 dni okresu wyczekiwania, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że została ona spełniona i jest to okoliczność bezsporna.

Na tej podstawie Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Rejonowy nie dopuścił się bowiem naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Z przyczyn wskazanych powyżej, apelacja organu rentowego, jako całkowicie chybiona, nie mogła skutkować ani zmianą, ani tym bardziej uchyleniem zaskarżonego wyroku. Podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹ k.p.c. i § 3 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800), zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. na rzecz odwołującej kwotę 180,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, o czym orzekł w pkt 2 sentencji wyroku.