Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący : sędzia Wojciech Wołoszyk

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2024 r. w Bydgoszczy na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...)w J.

przeciwko (...) w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 5 grudnia 2023 r. , sygn. akt VIII GC 1264/23

1)  zmienia zaskarżony wyrok w pkt I ( pierwszym ) w ten sposób , że oddala powództwo co do kwoty 23.505,67 zł ( dwadzieścia trzy tysiące pięćset pięć złotych 67/100 ) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 12 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty ;

2)  zmienia zaskarżony wyrok w pkt III ( trzecim ) w ten sposób , że zasądza od powoda na rzecz pozwanego – tytułem zwrotu kosztów procesu – kwotę 3.617 zł ( trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych ) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia następującego po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku pozwanemu do dnia zapłaty ;

3)  zasądza od powoda na rzecz pozwanego – tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego – kwotę 2.976 zł ( dwa tysiące dziewięćset siedemdziesiąt sześć złotych ) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego do dnia zapłaty.

Sygn. akt VIII Ga 39/24

UZASADNIENIE

Powód (...) w J. wniósł o zasądzenie od (...) w P. kwoty 23.505,67 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 06 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty. Nadto powód domagał się orzeczenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu według norm prawem przepisanych. W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Bydgoszczy : zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 23 505,67 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4 499 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd I instancji ustalił, iż w dniu 4 sierpnia 2021 roku w wyniku postępowania o zamówienie publiczne przeprowadzone w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku - Prawo Zamówień Publicznych pomiędzy powodem a pozwanym doszło do zawarcia umowy, której przedmiot stanowiło dostawa miału węglowego w ilości od 420 do 550 ton. Termin wykonania zamówienia ustalono jako okres od podpisania umowy do 31 maja 2022 roku. Orientacyjny harmonogram dostaw został określony w opisie przedmiotu zamówienia, stanowiącym załącznik nr 1 do umowy (§ 3 ust. 2). Dostawy miały odbywać się w godzinach 7:00 – 14:00 w dni robocze (od poniedziałku do piątku z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy) na zgłoszenie e – mail lub fax przez uprawnionego pracownika zamawiającego, w terminie 5 dni roboczych od momentu złożenia zamówienia, tj. pisemnego potwierdzenia jego przyjęcia przez wykonawcę, na podstawie e – maila lub faxu (§ 3 ust. 4).

Wynagrodzenie dostawcy (pozwany) za wykonanie przedmiotu umowy ustalono na kwotę 347,46 zł netto za tonę wraz z podatkiem akcyzowym za całość zamówienia (§ 5 ust. 1). Maksymalna łączna wartość netto z podatkiem akcyzowym za całość zamówienia wynosi 550 ton x 347,46 zł, tj. 191 103,00 zł netto plus VAT wysokości 43 953,69 zł. Łączna wartość zamówienia opiewa na 235 056,91 zł (§ 2 ust. 2).

Dostawca (pozwany) zobowiązany został do zapłaty kary umownej z tytułu odstąpienia od umowy przez którąkolwiek ze stron z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność dostawca, w wysokości 10% wynagrodzenia brutto, określonego w § 5 ust. 2 umowy (§ 6 ust. 2 pkt 1). Zamawiającemu (powodowi) przysługiwało uprawnienie do odstąpienia od umowy w m.in. sytuacji, gdy wykonawca (pozwany) nie dostarczył w terminie wskazanym w umowie zamówionej ilości miału bez uzasadnionej przyczyny, pomimo wezwanie zamawiającego złożonego na piśmie i udzielenia dodatkowego, 7 – dniowego terminu - odstąpienie może nastąpić w terminie 2 miesięcy od jego bezskutecznego upływu (§ 11 ust. 2 pkt 1)).

Zgodnie z umową wszelkie pisma przewidziane umową uważało się za skutecznie doręczone (z zastrzeżeniami w niej zawartymi), jeżeli zostały przesłane za zwrotnym potwierdzeniem przez drugą stronę odbioru, listem poleconym za potwierdzeniem odbioru lub innego potwierdzonego doręczenia pod następujący adres:

Zamawiający:(...), ul. (...), (...)-(...) J.

Dostawca: (...), ul. (...) , (...)-(...) P.,

e – mail: (...)

fax: (...) (§ 12 ust. 4).

Sąd I instancji ustalił, że w październiku 2021 roku pozwany wnioskował do powoda o zmianę ceny za tonę nabywanego miału z uwagi na panującą sytuację rynkową wywołaną epidemią SARS-Cov19 oraz wojną na (...).

Sąd I instancji wskazał, iż wiadomością z dnia 08 grudnia 2021 roku powód wezwał pozwanego do wykonania dostawy miału w ilości 50 ton (dwa kursy po 25 ton). Pozwany nie wykonał przedmiotowego zobowiązania, w związku z czym pismem z dnia 09 grudnia 2021 roku, dostarczonym pozwanemu 16 grudnia 2021 roku, powód wezwał go do wykonania umowy, co jednak nie nastąpiło.

Sąd Rejonowy ustalił także, że pismem z dnia 16 grudnia 2021 roku dostarczonym pozwanemu wiadomością e – mail z tego samego dnia, powód wyznaczył dostawcy dodatkowy, 7 – dniowy termin na realizację umowy. Jeszcze tego samego dnia pozwany w związku z powyższą wiadomością wystosował do powoda zaproszenie na telekonferencję, jednakże powód nie zmienił stanowiska w przedmiocie zamiany uzgodnionej w umowie ceny. Sąd Rejonowy ustalił także, że w dniu 22 grudnia 2021 roku pozwany poinformował powoda o wykonaniu transportu nazajutrz, którą to datę zamawiający zaakceptował. Zaś, na mocy zawartego przez strony aneksu z dnia 18 stycznia 2022 roku cena dostarczanego produktu została podwyższona do kwoty 520,84 zł netto za tonę. Natomiast w styczniu, lutym oraz marcu 2022 roku strony wymieniały korespondencję w przedmiocie należytego wykonania łączącego je zobowiązania.

Sąd Rejonowy podkreślił, że z uwagi na nierealizowanie przez pozwanego zobowiązania umownego w postaci dostawy ustalonej ilości miału pismem z dnia 17 marca 2022 roku dostarczonym pozwanemu wiadomością e – mail z tego samego dnia, powód wyznaczył dostawcy dodatkowy, 7 – dniowy termin na realizację umowy. Jeszcze tego samego dnia, tj. 17 marca 2022 roku, pozwany w odpowiedzi na powyższą wiadomość poinformował powoda również drogą elektroniczną, że nie może zrealizować dostawy z uwagi na znaczący wzrost cen węgla oraz jego niską dostępność, spowodowaną siłą wyższą w postaci wojny.

Sąd I instancji ustalił, że z uwagi na niezrealizowanie zobowiązania w wyznaczonym dodatkowo terminie pismem z dnia 25 marca 2022 roku powód złożył pozwanemu oświadczenie o odstąpieniu od umowy łączącej strony. Zaś, w dniu 6 kwietnia 2022 roku powód wystawił na rzecz pozwanego notę księgową opiewającą na kwotę 23.505,57 zł tytułem kary umownej z uwagi na odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie dostawcy. Natomiast w piśmie z dnia 4 stycznia 2023 roku pozwany odmówił spełniania zobowiązania wynikającego z przedmiotowej noty, wskazując, że przyczyna niezrealizowania przez niego umowy była uzasadniona.

Sąd Rejonowy zważył, że w niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt złączenia stron umową pisemną, na mocy której pozwany zobowiązał się dostarczać powodowi towar w postaci miału węglowego po cenie 347,46 zł za tonę + VAT. Nie było również sporne, że pozwany był zobowiązany zapewniać comiesięczne dostawy przedmiotowego towaru na rzecz powoda, z czego jednak nie wywiązał się, wobec czego powód odstąpił od umowy łączącej strony, obciążając pozwanego karą umowną, której zobowiązany nie uregulował. Mając na uwadze ustalenia poczynione w niniejszej sprawie, a zwłaszcza treść łączącej strony umowy, Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, iż dochodzone roszczenie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie poniesienia wymaga, że wprawdzie strony przy określeniu zawartej przez siebie umowy posługiwały się stwierdzeniem „dostawa”, to jednak łączący je stosunek winien zostać zakwalifikowany jako sprzedaż. Zgodnie bowiem z normą art. 605 k.c., przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny. Immanentnym elementem wskazanego stosunku zobowiązaniowego jest zatem m.in. konieczność wytworzenia rzeczy dostarczanych następnie odbiorcy, co nie miało miejsca w przedmiotowej sprawie. Skoro tak, to zobowiązanie leżące u podstawy dochodzonego roszczenia zostało przez niniejszy Sąd zakwalifikowane jako sprzedaż unormowana w art. 535 k.c.

W ocenie Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie spór dotyczył prawidłowości i zasadności wykonania przez powoda uprawnienia do odstąpienia od umowy stron, a w następstwie – zasadności roszczenia o zapłatę kary umownej dochodzonej w niniejszym postępowaniu. Sąd I instancji podkreślił, że jak wynika z postanowień kontraktu, wszelkie przewidziane w nim pisma uważa się za skutecznie doręczone (z zastrzeżeniami w nim zawartymi), jeżeli zostaną przesłane za zwrotnym potwierdzeniem przez drugą stronę, listem poleconym za potwierdzeniem odbioru lub innego potwierdzonego doręczenia pod wymienione adresy (§ 12 ust. 4). Co istotne, w przypadku powoda wskazano jedynie adres jego siedziby podczas gdy w stosunku do pozwanego, wymieniono także numer faxu oraz e – mail. Ta okoliczność, mając na względzie zawodowy charakter prowadzonej przez strony działalności, ma w ocenie Sądu to znaczenie, że pozwany dopuszczał dostarczanie mu korespondencji także w sposób elektroniczny, na wskazany przez niego adres poczty elektronicznej. Za uznaniem powyższego przemawiał także ten fakt, że jak wynika z zebranego materiału, strony już wcześniej komunikowały się w ten sposób. Innymi słowy, wymiana informacji poprzez wiadomości przesyłane drogą elektroniczną była powszechnym i akceptowanym przez obie strony zobowiązania sposobem komunikacji.

Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, iż powód wezwał pozwanego do wykonania umowy pismem z dnia 17 marca 2022 r. (k. 88 akt) , które to zostało mu wysłane wiadomością e – mail jeszcze tego samego dnia (k. 25). Co przy tym istotne, również w tym samym dniu pozwany potwierdził, że wskazanego maila otrzymał, a w związku z tym przyjąć należy, iż właśnie począwszy od 17 marca 2022 r. rozpoczął swój biegł 7 – dniowy termin na wykonanie zobowiązania. Tym samym wymagany umową stron dodatkowy termin na wykonanie zobowiązania przed ewentualnym odstąpieniem od umowy upłynął z dniem 24 marca tegoż roku. W związku z niedostarczeniem przez pozwanego w tym terminie miału węglowego przez stroną pozwaną powodowi przysługiwało uprawnienie do złożenia pozwanemu oświadczenia o odstąpieniu od umowy, co uczynił w dniu 25 marca 2022 roku, czyli dnia następnego po upływie dodatkowego terminu. Skoro zaś doszło do skutecznego odstąpienia od umowy, to powodowi przysługiwało uprawnienie do obciążenia pozwanego karą umowną w wysokości odpowiadającej 10% określonego w umowie wynagrodzenia brutto (§ 6 ust. 2 pkt 1)). W tym stanie sprawy, mając na względzie powyższe Sąd Rejonowy na podstawie art. 535 k.c. w zw. z art. 483 k.c. w zw. z § 11 ust. 2 pkt 1) umowy oraz § 6 ust. 2 pkt 1) umowy, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 23 505,67 zł.

Za bezzasadne Sąd Rejonowy uznał twierdzenia pozwanego, iż nie ponosi on winy za niedostarczenie towaru spowodowane złą sytuacją rynkową i rosnącymi cenami opału. Pozwany, na którym spoczywał w tym zakresie obowiązek dowodowy, nie wykazał bowiem w żaden sposób, aby problem ten dotyczył go bezpośrednio, tj. wpłynął w sposób znaczący na prowadzoną przez niego działalność gospodarczą. Brak jakichkolwiek dowodów, aby pozwany podjął działania zmierzające do zmiany (lub nawet rozwiązania) umowy łączącej strony, na co pozwala np. art. 357 ¹ k.c.

O odsetkach od tej kwoty roszczenia głównego orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zasądzając je od dnia 12 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty. Nota księgowa obejmująca dochodzoną w niniejszym postępowaniu karę umowną została bowiem sporządzona w dniu 06 kwietnia 2022 roku. Co istotne, nie sprecyzowano w niej terminy, w którym to zobowiązany mógłby spełnić wynikające z niej zobowiązanie z własnej woli. Nie zawierająca stosownej wzmianki pozwalającej na określenie sposobu i czasu zapłaty nota księgowa, co do zasady nie spełnia funkcji wezwania o zapłatę. Nie można jednakże wykluczyć, że do sprecyzowania tych obowiązków może dojść w drodze wykładni jej treści w powiązaniu z łączącymi strony obowiązkami umownymi (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 lipca 2020 roku, sygn. V CSK 480/18, LEX nr 3084204).

W świetle powyższego, Sąd Rejonowy uznał, że należność wynikająca z ww. noty księgowej nie mogła osiągnąć przymiotu wymagalności w dniu jej wystawienia. Sąd przyjął zatem, iż notę księgową wraz z pismem doręczono pozwanemu w dniu 11 kwietnia 2022 roku, a zatem termin wymagalności wynikającego z niej roszczenia przypadał najszybciej od dnia następnego. Nie budziło bowiem możliwości, że należność wynikająca z przedmiotowego dokumentu księgowego, stanowiła właśnie wynikającą z postanowień umownych karę. Wobec tego odsetki od zasądzonej należności orzeczono właśnie od dnia 12 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie roszczenie odsetkowe jako obejmujące odsetki niewymagalne zostało oddalone.

Na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. Sąd Rejonowy nałożył na pozwanego obowiązek zwrotu powodowi wszystkich poniesionych przez niego kosztów procesu, albowiem uległ on stronie przeciwnej tylko co do nieznacznej części swego żądania obejmującej odsetki. W niniejszej sprawie koszty poniesione przez powoda wyniosły łącznie 4 499 zł. Na powyższą kwotę składały się opłata od pozwu w kwocie 882 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 zł oraz 3 600 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radcowskie.

Nadto zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. W związku z powyższym Sąd zasądził od kwoty 4 499 zł odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego wniósł pozwany zaskarżając ten wyrok w części tj. w zakresie punktu I i III. Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił:

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę, że pozwany potwierdził otrzymanie maila z dnia 17 marca 2022 r. zawierającego wezwanie do zapłaty, co doprowadziło do nieprawidłowego wniosku, że od wskazanego wyżej terminu rozpoczął się bieg terminu wskazany w wezwaniu, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby pozwany przesłał zwrotne potwierdzenie odbioru, jak to wynikałoby z § 12 ust. 4 łączącej strony umowy,

- nierozpoznanie istoty sprawy w szczególności poprzez nierozpoznanie podniesionego przez pozwanego wniosku o miarkowanie kary umownej, w sytuacji gdy Sąd zaniechał zarówno ustalenia i oceny okoliczności i winy powoda w przypadku odstąpienia od umowy, a w rezultacie nie odniesienia się do zgłoszonego wniosku,

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę, że skoro w treści umowy został wskazany adres mail przez stronę pozwaną, to strony dopuszczały dostarczanie korespondencji drogą elektroniczną, podczas gdy umowa wprost dopuszczała przesyłanie drogą mailową wyłącznie zamówień składanych przez powoda, a co za tym idzie prawidłowa ocena powinna doprowadzić do wniosków, że zgodnie z wolą stron wszelkie oświadczenia woli winny być przesyłane na adres siedziby stron,

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że pozwany dopuszczał doręczenie korespondencji drogą elektroniczną na wskazany adres e mail i ten sposób był powszechny i akceptowany przez obie strony, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, ze większość korespondencji była przesyłana w formie pisemnej, listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru lub ewentualnie z podpisem elektronicznym kwalifikowanym, co doprowadziło do błędnego wniosku, że wezwanie do wykonania umowy mogło zostać wysłane drogą elektroniczną,

- naruszenie art. 483 k.c. w zw. z art. 395 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że powód skutecznie odstąpił od umowy, a co za tym idzie przysługiwało mu uprawnienie do obciążenia pozwanego karą umowną, podczas gdy powód złożył oświadczenie od odstąpieniu od umowy przedwcześnie tj. w trakcie biegu terminu udzielonego pozwanemu, a co za tym idzie nie zostały spełnione przesłanki uprawniające do odstąpienia od umowy i obciążenia pozwanego karą umowną,

- naruszenie art. 484 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy jak wynika z całokształtu materiału dowodowego, wobec braku winy leżącej po stronie pozwanego w odstąpieniu od umowy, a także nieuzasadnionej odmowy zmiany warunków umowy przez powoda, co uzasadniałoby rozpatrzenie ewentualnego wniosku o miarkowanie kary umownej.

Mając powyższe zarzuty na względzie, pozwany wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów za obie instancje według norm przepisanych. W uzasadnieniu apelacji pozwany wskazał, że prawidłowa ocena materiału dowodowego powinna doprowadzić do wniosku, że w momencie złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy nie upłynął termin wskazany w wezwaniu, a co za tym idzie nie zaszły przesłanki do zastosowania umownego prawa odstąpienia, co zostało pominięte przez Sąd I instancji.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie w całości.

Podkreślić na wstępie należy, że postępowanie prowadzone przez sąd drugiej instancji - pozostając postępowaniem odwoławczym i kontrolnym - zachowuje walor postępowania rozpoznawczego, co oznacza, że sąd ten ma pełną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia, swobodę jurysdykcyjną. Postępowanie przed sądem drugiej instancji polega bowiem na ponownym merytorycznym rozpoznaniu sprawy (zob.m.in. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55).

Wskazać trzeba, że wszystkie zarzuty pozwanego koncentrowały się wokół następujących zagadnień: błędne – zdaniem pozwanego – przyjęcie przez Sąd I instancji, że powód skutecznie odstąpił od umowy łączącej go z pozwanym i w następstwie zasadnie dochodził kary umownej; oraz – zdaniem pozwanego – nierozpoznanie przez Sąd I instancji istoty sprawy tj. nierozpoznanie wniosku o miarkowanie kary umownej.

Sąd Odwoławczy analizując akta sprawy – przez pryzmat argumentacji pozwanego – doszedł do przekonania, że mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c.

Przede wszystkim należy wyjaśnić, że przepis art. 233 k.p.c. daje wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów. Ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego, przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1996 r., II CRN 173/95, Lex nr 1635264). Normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są przy tym wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655). Swobodna ocena dowodów ujęta jest w ramy proceduralne, tzn. musi odpowiadać pewnym warunkom określonym przez prawo procesowe. Oznacza to, po pierwsze, że sąd może oprzeć swe przekonanie jedynie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, z zachowaniem wymagań dotyczących źródeł dowodzenia oraz zasady bezpośredniości. Po drugie, ocena dowodów musi być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Sąd musi ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszelkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Po trzecie, sąd zobowiązany jest przeprowadzić selekcję dowodów, tj. dokonać wyboru tych, na których się oparł, i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd, wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, niepubl.; por. również wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, OSNC 2000/10/189 i z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, OSNAPiUS 2000/19/732).

W realiach niniejszej sprawy należało zgodzić się z pozwanym, że – wbrew stanowisku Sądu Rejonowego – odstąpienie od umowy złożone przez powoda było nieskuteczne.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że zgodnie z umową łączącą strony: zamawiającemu (powodowi) przysługiwało uprawnienie do odstąpienia od umowy w m.in. sytuacji, gdy wykonawca (pozwany) nie dostarczył w terminie wskazanym w umowie zamówionej ilości miału bez uzasadnionej przyczyny, pomimo wezwania zamawiającego złożonego na piśmie i udzielenia dodatkowego, 7 – dniowego terminu. Odstąpienie może nastąpić w terminie 2 miesięcy od jego bezskutecznego upływu (§ 11 ust. 2 pkt 1). Zaś, wszelkie pisma przewidziane umową uważało się za skutecznie doręczone (z zastrzeżeniami w niej zawartymi), jeżeli zostały przesłane za zwrotnym potwierdzeniem przez drugą stronę odbioru, listem poleconym za potwierdzeniem odbioru lub innego potwierdzonego doręczenia pod następujący adres: Zamawiający: (...), ul. (...), (...)-(...) J., Dostawca: (...), ul. (...) , (...)-(...) P., e – mail: (...), fax: (...) (§ 12 ust. 4).

W ocenie Sądu Odwoławczego nie można uznać, że na podstawie korespondencji mailowej z dnia 17 marca 2022 r. (zob. k.25 akt) powód wyznaczył pozwanemu dodatkowy 7- dniowy termin na dostawę miału węglowego, zgodnie ze złożonym zamówieniem. Wskazać trzeba, że treść maila powoda z dnia 17 marca 2022r. jest ogólnikowa, tak naprawdę nie wiadomo konkretnie, do czego odnosi się ta wiadomość. Ponadto należało zwrócić uwagę, że powód w treści tej korespondencji wskazuje tylko na załącznik do przedmiotowej wiadomości, którego treści nie dołączył do pozwu.

To samo zresztą, w ocenie Sądu Odwoławczego dotyczy korespondencji mailowej pozwanego z dnia 17 marca 2022r. (zob. k. 25 akt) Sąd Okręgowy analizując treść tej wiadomości doszedł do wniosku, że jest ona również ogólnikowa i nie można na podstawie jej treści uznać, aby stanowiła ona odpowiedź na wyznaczenie przez powoda dodatkowego terminu w ramach odstąpienia od umowy. Pozwany bowiem wprost nie odnosi się tutaj do wyznaczenia dodatkowego 7-dniowego terminu na wykonanie zobowiązania. Słusznie przy tym pozwany podnosi , że pozwany nie przesłał pozwanemu potwierdzenia odbioru wiadomości mailowej z 17 marca 2022 r.

Oczywiście sąd odwoławczy świadomy jest tego, że powód w piśmie z dnia 6 października 2023r. (zob. k. 73- 76 akt) dołączył dowód przedłożenia pozwanemu na piśmie wezwania z dnia 17 marca 2022r .(zob. k. 88 akt) wyznaczającego dodatkowy termin na wykonanie umowy. Jednakże, po pierwsze nie wiadomo, czy wezwanie z dnia 17 marca 2022r. (zob. k. 88 akt) stanowiło załącznik do korespondencji mailowej z dnia 17 marca 2022r. (zob. k. 25 akt). Po drugie, istotne jest to, że powód nie udowodnił, aby doręczono tą korespondencję na piśmie - pozwanemu w dniu 17 marca 2022r., zaś pozwany kategorycznie zakwestionował potwierdzenie odbioru tej przesyłki w dniu 17 marca 2022r. (czyli odebranie przesyłki w tej samej dacie, co wysłanie przesyłki). Co więcej, nie można utracić z pola widzenia, iż mając na względzie czas obiegu korespondencji, przedmiotowa przesyłka nie mogła zostać doręczona pozwanemu już w tym samym dniu tj. 17 marca 2022r.

Podkreślić trzeba, że w procesie cywilnym ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania i to one są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). Innymi słowy ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo (żąda czegoś od innej osoby) obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu (czyli neguje uprawnienie żądającego) obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje.

Strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Istota zasady dotycząca ciężaru dowodów sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem. Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014 r., sygn. I ACa 286/14). Co więcej nie można utracić z pola widzenia, że jeżeli materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych w myśl twierdzeń jednej ze stron, sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał (wyrok SA we Wrocławiu z 18 stycznia 2012 r., I ACa 1320/2011, LEX nr 1108777).

W ocenie Sądu Odwoławczego, tak przedstawiona w przedmiotowej sprawie chronologia wydarzeń prowadzi do przekonania, że – oceniając okoliczności sprawy przez pryzmat doświadczenia życiowego – sporne wezwanie nie mogło zostać doręczone tego samego dnia, co zostało wysłane. Wobec tego, Sąd Okręgowy uznał, iż najwcześniejszym terminem do jego doręczenia byłby dzień następny po dokonaniu wysyłki tj. 18 marca 2022r. W konsekwencji uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługiwałoby powodowi najwcześniej od dnia 26 marca 2022 r. (termin 7 – dniowy upływałby 25 marca 2022r., zaś powód mógłby odstąpić dnia następnego tj. 26 marca 2022r.). Zatem w momencie złożenia przez powoda oświadczenia o odstąpieniu od umowy w dniu 25 marca 2022r. (zob. k. 89 akt – którego potwierdzenia doręczenia powód zresztą nie przedstawił), nie upłynął termin wskazany w wezwaniu (zob. k. 88 akt). Tym samym, nie zaszły przesłanki do zastosowania umownego prawa odstąpienia od umowy – odstąpienie powoda okazało się nieskuteczne. Uzasadniony zatem okazał się zarzut naruszenia art. 483 k.c. w zw. z art. 395 § 1 k.c.

W związku z tym, że odstąpienie od umowy okazało się nieskuteczne, zbędna było ocena zarzutów pozwanego związanych z miarkowaniem kary umownej , gdyż nie miały one już znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w pkt I ten sposób, że oddalił powództwo co do kwoty 23.505,67 zł z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 12 kwietnia 2022r. do dnia zapłaty.

Na nowo również Sąd Odwoławczy na podstawie art. 98 k.p.c. rozstrzygnął koszty procesu przed Sądem I instancji i zmienił pkt III zaskarżonego wyroku. Na koszty pozwanego, który w całości wygrał sprawę złożyły się opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika – 3.600 zł obliczone na podstawie § 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Razem więc pozwanemu należy się kwota 3.617 zł wraz z odsetkami wynikającymi z art. 98 § 1 ¹ kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto w myśl zasady odpowiedzialności za wynik sprawy w oparciu o przepisy art. 98 k.p.c. Na koszty pozwanego złożyły się: opłata od apelacji – 1.076 zł, opłata od wniosku od uzasadnienia – 100 zł, wynagrodzenie pełnomocnika -1.800 zł obliczone na podstawie § 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Razem więc pozwanemu należy się kwota 2.976 zł wraz z odsetkami wynikającymi z art. 98 § 1 ¹ kpc.