Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 czerwca 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wykonując wyrok sądu z dnia 30-03-2023 r. przyznał D. G. rentę od 31-01-2019 r., tj. od daty określonej w wyroku sądu.

Do ustalenia wysokości renty przyjęto:

- przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych od 2007-2016

- wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 12,64 %

Podstawa wymiaru po waloryzacji wynosi: od 01-03-2018 - 460,38 zł.

Do ustalenia wysokości renty ZUS uwzględnił okresy:

- składkowe – 6 lat, 9 miesięcy, 6 dni, tj. 81 miesięcy

- nieskładkowe – 1 rok, 10 miesięcy, 28 dni, tj. 22 miesięcy;

- okres brakujący do 25 lat – 12 lat, 11 miesięcy, 0 dni, tj. 155 miesięcy.

Wysokość renty została obliczona w następujący sposób:

24 % (...),87 = 848,85 zł

(81 x 1,3 %) / 12 x 447,06 = 39,25 zł

(22 x 0,7 %) / 12 x 447,06 = 5,72 zł

(155x0,7%)/ 12x447,06= 40,41 zł

RAZEM = 934,23 zł

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 694,67 zł. Renta nie może przekraczać 100% podstawy wymiaru, wobec czego ogranicza się jej wysokość do kwoty równej podstawie wymiaru, tj. do kwoty 447,06 zł.

Rentę podwyższono do kwoty najniższej renty od 01-07-2017 r. do 750,00 zł.

Renta po waloryzacji przysługuje w kwocie:

od 01-03-2018 -772,35 zł

od 01-03-2019- 825,00 zł

od 01-03-2020-900,00 zł

od 01-03-2021 -938,16 zł

od 01-03-2022- 1003,83 zł

od 01-03-2023 - 1191,33 zł

Należność za okres od 31-01-2019 r. do 31-07-2021 r. i od 01-01-2023 r. do 30-06-2023 r. w kwocie 35649,48 zł, w tym:

- jednorazowy dodatek pieniężny za 2019 r. - 1100,00 zł

- dodatkowe roczne świadczenie pieniężne za 2023 r. - 1588,44 zł

po odliczeniu

zaliczki na podatek odprowadzanej do urzędu skarbowego w kwocie 3978,00 zł, liczonej od podstawy opodatkowania 36396,00 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 3208,45 zł,

Zakład przekazał na rachunek w banku w kwocie 28463,04 zł.

Wysokość świadczenia do wypłaty miesięcznie wyniosła 1084,11 zł.

(decyzja –w tom I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 9 czerwca 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przeliczył D. G. rentę od 1 sierpnia 2021 r.

Do ustalenia wysokości renty przyjęto

- przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych od 2011 do 2020

- wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 27,24%

Podstawa wymiaru ZUS obliczył przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 27,24% przez kwotę bazową 4512,41 zł wynosi 1229,18 zł.

Podstawa wymiaru po waloryzacji wynosi: od 01-03-2022 - 1315,22 zł.

Do ustalenia wysokości renty Zakład uwzględnił okresy:

- składkowe – 9 lat, 1 miesiąc, 2 dni, tj. 109 miesięcy

- nieskładkowe – 2 lata, 1 miesiąc, 2 dni, tj. 25 miesięcy;

- okres brakujący do 25 lat – 13 lat, 10 miesięcy, 0 dni, tj. 166 miesięcy.

Wysokość renty została obliczona w następujący sposób:

24 % (...),41 = 1082,98 zł

(109 x 1,3 %) (...),18 = 145,17 zł

(25x0,7%) (...),18= 17,95 zł

(52x0,7%) (...),18= 37,24 zł

RAZEM = 1283,34 zł

Renta nie może przekraczać 100% podstawy wymiaru, wobec czego ogranicza się jej wysokość do kwoty równej podstawie wymiaru, tj. do kwoty 1229,18 zł

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i wynosi 921,89 zł.

Rentę podwyższono do kwoty najniższej renty od 01-08-2021 r. do 938,16 zł.

Renta po waloryzacji przysługuje w kwocie:

od 01-03-2022 - 1003,83 zł

od 01-03-2023 - 1191,33 zł

Wysokość świadczenia do wypłaty miesięcznie wyniosła 1084,11 zł.

(decyzja –w tom I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołania od w/w decyzji wniósł D. G. zaskarżając je w całości i wnosząc o ich zmianę poprzez zobowiązanie ZUS do sprostowania oczywistych błędów pisarskich i ponownego przeliczenia renty. W ocenie wnioskodawcy organ rentowy wykonując wyrok sądu z dnia 30-03-2023 r., na mocy którego została mu przyznana renta od 31 stycznia 2019 roku niezasadnie pozbawił go prawa do wypłaty świadczenia za styczeń 2019 r. Ponadto wątpliwości skarżącego budził sposób wyliczenia przez ZUS wysokości jego renty.

(odwołanie – k. 3-3 verte, k. 3-3 verte w aktach o sygn. VIII U 1234/23)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie przytaczając przepis art. 14 ustawy emerytalnej.

(odpowiedź na odwołanie – k. 4-4 verte, k. 4-4 verte w aktach o sygn. VIII U 1234/23)

Postanowieniem z dnia 25 lipca 2023 roku tutejszy sąd połączył sprawę o sygn. akt VIII U 1234/23 ze sprawą o sygn. VIII U 1233/23 do łącznego rozpoznania w trybie art. 219 k.p.c.

(postanowienie – k. 6 w aktach o sygn. VIII U 1234/23)

W piśmie z dnia 23 października 2023 roku wnioskodawca sprecyzował swoje stanowisko w sprawie: wniósł o przeliczenie renty od stycznia 2017 roku oraz wypłatę należnych mu świadczeń za miesiące: styczeń 2019 rok, od 1 lutego 2021 roku do 31 października 2021 roku.

(pismo – k. 18-18 verte)

Na rozprawie w dniu 20 listopada 2023 roku wnioskodawca poparł złożone przez siebie odwołania i oświadczył, że złożył do ZUS wniosek o ponowne ustalenie wysokości renty z uwzględnieniem okresów zatrudnienia dotychczas nieuwzględnionych przez ZUS.

(stanowisko procesowe odwołującego – rozprawa z dnia 20 listopada 2023 roku e-protokół (...):00:16 – 00:08:52 – płyta CD – k. 56)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. G. urodził się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawca pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od dnia 22 lipca 2017 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku.

(wyrok SO z uzasadnieniem – k. 42, k. 44-46, wyrok SA z uzasadnieniem – k. 88 , k. 94-96 verte w aktach o sygn. VIII U 641/18 (III AUa 1161/18))

Prawomocnym wyrokiem wydanym w sprawie o sygn. akt VIII U 1382/19 z dnia 30 marca 2023 roku Sąd Okręgowy w Łodzi rozpoznając sprawę z odwołania wnioskodawcy od decyzji ZUS z dnia 6 marca 2019 r., z dnia 3 stycznia 2020 r. oraz z dnia 2 maja 2019 r. i z dnia 3 stycznia 2022 r., w pkt. 1 zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 6 marca 2019 r. i przyznał D. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od stycznia 2019 r. na stałe, w pozostałym zaś zakresie oddalił odwołania (pkt. 2).

(wyrok z uzasadnieniem – k. 25-52)

Decyzją z dnia 3 stycznia 2022 roku ZUS przyznał wnioskodawcy rentę w kwocie zaliczkowej od 1 sierpnia 2021 roku wskazując, że należność za ten okres została wypłacona w kwocie 5515,65 zł.

W części III decyzji dot. naliczonych wyrównań, potrąceń i odliczeń organ rentowy wskazał, że należność za okres od 1 sierpnia 2021 roku do dnia 31 grudnia 2021 roku w kwocie 5941,68 zł (w tym dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego – 1250,88 zł) wraz ze świadczeniem za styczeń w kwocie 938,16 zł po odliczeniu zaliczki na podatek odprowadzanej do urzędu skarbowego w kwocie 745 zł liczonej od podstawy opodatkowania 6880 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 619,19 zł. Zakład przekazał na rachunek w banku w kwocie 5515,65 zł.

(decyzja – k. 42-43 verte w tom I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wykonując w/w wyrok Sądu Okręgowego ZUS decyzją z dnia 1 czerwca 2023 roku ZUS przyznał wnioskodawcy rentę z tytułu niezdolności do pracy od dnia 31 stycznia 2019 roku.

(decyzja –w tom I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 9 czerwca 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przeliczył D. G. rentę od 1 sierpnia 2021 r. podnosząc, że ponowne ustalenie wysokości renty z uwzględnieniem okresów zatrudnienia przebytych po 8.10.2021 r. może nastąpić na wniosek ubezpieczonego.

(decyzja –w tom I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy niesporny stan faktyczny został odtworzony na podstawie powołanych dokumentów, których wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł podstaw do podważania ich wartości dowodowej z urzędu, w tym zgromadzonych w aktach o sygn. VIII U 641/18 (III AUa 1161/18) i załączonych do sprawy. W istocie spór pomiędzy stronami koncentrował się jedynie co do oceny prawnej bezspornych faktów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Sposób obliczania renty z tytułu niezdolności do pracy regulują przepisy właściwie powołanej w zaskarżonej decyzji ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2023.0.1251).

Zgodnie z art. 62 ust. 1 ustawy, renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

1) 24 % kwoty bazowej, która wynosi 100 % przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, w poprzednim roku kalendarzowym oraz

2) po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;

3) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;

4) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista osiągnąłby wiek emerytalny 60 lat.

Jak stanowi art. 62 ust. 1 a w/w ustawy, przy obliczaniu wysokości renty przepisy art. 53 ust. 3-5 stosuje się odpowiednio (dotyczące obliczania wysokości emerytury), zgodnie z którymi: emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury (art. 53 ust. 3 w/w ustawy).

Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy (ust. 2).
W myśl art. 14 ust. 2 ustawy, jeżeli nie ma możliwości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, natomiast ustalono okres, w którym niezdolność do pracy powstała, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę końcową tego okresu. Jeżeli nie ma możliwości ustalenia ani daty, ani okresu powstania niezdolności do pracy, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku o świadczenie.

Sąd Okręgowy ustalił, że wbrew twierdzeniom wnioskodawcy wysokość jego renty została ustalona w sposób prawidłowy przez ZUS. Należności, o których w toku postępowania, w pismach procesowych wspominał skarżący zostały mu w istocie wypłacone.

Decyzją z dnia 3 stycznia 2022 roku ZUS wypłacił skarżącemu należność za okres od 1 sierpnia 2021 roku do dnia 31 grudnia 2021 roku w kwocie 5515,65 zł.

Natomiast w treści zaskarżonej decyzji z dnia 1 czerwca 2023 roku ZUS wskazał, że należność za okres od 31-01-2019 r. do 31-07-2021 r. i od 01-01-2023 r. do 30-06-2023 r. została wypłacona w kwocie 28463,04 zł po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy. Natomiast w zaskarżonej decyzji z dnia 9 czerwca 2023 roku

ZUS prawidłowo uwzględnił fakt, że renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Poza sporem pozostaje, że powołanym wyżej wyrokiem z dnia 30 marca 2023 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VIII U 1382/19 Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 6 marca 2019 r. i przyznał D. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od stycznia 2019 r. na stałe.

W ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy prawidłowo wykonał ten wyrok i w konsekwencji wydał w dniu 1 czerwca 2023 roku decyzję, na mocy której przyznano D. G. rentę od 31-01-2019 r. Sąd Okręgowy wówczas ustalił, że niezdolność do pracy odwołującego powstała w styczniu 2019 roku.

W postępowaniu cywilnym obowiązuje zasada niewzruszalności w prawomocnych wyroków sądowych (art. 365 § 1 k.p.c.).

Związanie bowiem, o którym mowa w art. 365 k.p.c. polega na związaniu wskazanych w niej osób dyspozycją zawartej w sentencji wyroku skonkretyzowanej, zindywidualizowanej i trwałej normy prawnej wywiedzionej przez sąd z norm generalnych i abstrakcyjnych zawartych w przepisach prawnych. Inne sądy – w świetle tego przepisu - są związane prejudycjalnie, czyli nie mogą dokonać odmiennej oceny prawnej roszczenia niż zawarta w prejudykacie, ale także nie mogą dokonać odmiennych ustaleń faktycznych. Związanie stron oraz prejudycjalne związanie innych organów określane jest jako pozytywny aspekt prawomocności materialnej. Oznacza, że jeżeli wcześniejszy wyrok rozstrzyga kwestię, która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie aktualnie rozpoznawanej, kwestia ta nie może być w ogóle badana. Ma bowiem gwarantować poszanowanie prawomocnego orzeczenia sądu, regulującego stosunek prawny będący przedmiotem rozstrzygnięcia (wyrok SA w Krakowie z 11 września 2015 r., I ACa 693/15, LEX nr 1929211).

Oddziaływanie prawomocności sprowadza się w konsekwencji do tego, że sąd w kolejnym postępowaniu zobowiązany jest przyjąć, że istotne z punktu widzenia zasadności żądania zagadnienie kształtuje się tak, jak to zostało ustalone w prawomocnym wyroku. Oznacza to niedopuszczalność ponownej analizy prawnej, a także prowadzenia postępowania dowodowego co do okoliczności objętych uprzednim prawomocnym rozstrzygnięciem. Sąd obowiązany jest uwzględnić prawomocne orzeczenie w ramach podstawy orzekania o kolejnym żądaniu, bez dokonywania jego ponownej oceny (postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 26 listopada 2013 r. I UK 290/13 ).

W takiej sytuacji gdy Sąd Okręgowy prawomocnym wyrokiem z dnia z dnia 30 marca 2023 roku ustalił okres powstania niezdolności do pracy, to - stosownie do art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) organ rentowy jako datę powstania tej niezdolności przyjął datę końcową tego okresu. ZUS nie popełnił błędu wykładni ani zastosowania tego przepisu, ustalając na podstawie uzyskanych i ocenionych jako wiarygodne dowodów końcową datę okresu powstania niezdolności do pracy - dzień 31-01-2019 r. Instytucja związania sądu unormowana w art. 365 k.p.c. ma tym samym przełożenie na grunt niniejszej sprawy, a mianowicie polega na niemożności kwestionowania przez tutejszy sąd, poczynionych przez Sąd Okręgowy w Łodzi ustaleń. Tutejszy sąd związany jest treścią prawomocnego wyroku zapadłego w sprawie VIII U 1382/19.

Mając powyższe na uwadze odwołania, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., podlegały oddaleniu.

Natomiast odrębną, nierozpoznaną dotychczas przez organ rentowy kwestię stanowi wniosek o wypłatę wnioskodawcy renty za miesiąc styczeń 2019 roku. Sąd z urzędu nie mógł odnieść się do tego wniosku, gdyż skarżone decyzje nie uwzględniały tego okresu. Selektywne rozpoznanie żądania odwołującego wymagało zatem przekazania nowego, nierozpoznanego dotychczas przez organ rentowy wniosku w trybie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c.

Rozstrzygając sprawę Sąd miał na uwadze treść odwołania oraz kierował się tym, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, zakres i przedmiot rozpoznania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznacza przedmiot decyzji organu rentowego i żądanie zgłoszone w odwołaniu wniesionym do sądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 02 marca 2011 r., II UZ 1/11; LEX nr 844747, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 lutego 2014 r., III AUa 821/13; LEX nr 1438090). Sąd ubezpieczeń społecznych nie może wykroczyć poza przedmiot postępowania wyznaczony w pierwszym rzędzie przez przedmiot zaskarżonej decyzji, a następnie przez zakres odwołania od niej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 października 2014 r., III AUa 241/14; LEX nr 1551942).

/Jacek Chrostek/