Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 stycznia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że:

1.T. S. jako prezes zarządu (...) spółki z o.o. ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 434.917,36 zł, w tym:

- na ubezpieczenia społeczne za okres od grudnia 2013 r. do sierpnia 2014 r.: należność główna - 183.304,90 zł, odsetki za zwłokę liczone na 31 stycznia 2019 r. - 70.201 zł, koszty egzekucyjne 3.872,06 zł, ogółem - 257.377,96 zł,

- na ubezpieczenie zdrowotne za okres od grudnia 2013 r. do sierpnia 2014 r.: należność główna 106.154,77 zł, odsetki za zwłokę liczone na 31 stycznia 2019 r. - 40.672 zł, koszty egzekucyjne 6.233,30 zł, ogółem - 154.060,07 zł,

- na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od grudnia 2013 r. do sierpnia 2014 r.: należność główna - 17.395,20 zł, odsetki za zwłokę liczone na 31 stycznia 2019 r. - 6.649 zł, koszty egzekucyjne - 435,13zł, ogółem - 24.479,33 zł,

2.A. B. jako prezes zarządu (...) spółki z o.o. ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 255.427,48 zł, w tym:

- na ubezpieczenia społeczne za okres od września 2014 r. do marca 2015 r.: należność główna - 104.540, 43 zł, odsetki za zwłokę liczone na 31 stycznia 2019 r. - 33.897 zł, koszty egzekucyjne - 5.918 zł, ogółem - 144.355,42 zł,

- na ubezpieczenie zdrowotne za okres od września 2014 r. do marca 2015 r.: należność główna - 68.153,72 zł, odsetki za zwłokę liczone na 31 stycznia 2019 r. - 22.307 zł, koszty egzekucyjne - 4.265,70 zł, ogółem - 94.726,42 zł,

- na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2014 r. do lutego 2015 r.: należność główna - 11.782,44 zł, odsetki za zwłokę liczone na 31 stycznia 2019 r. - 3.848 zł, koszty egzekucyjne- 715,20 zł, ogółem - 16.345,64 zł.

W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że (...) spółka z o.o. prowadziła działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...) i zatrudniała pracowników, z tego tytułu była zobowiązana do opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i nie wywiązała się z tego obowiązku w sposób prawidłowy, na jej koncie powstało zadłużenie, które na dzień wydania niniejszej decyzji wynosi łącznie 845.008 zł; w stosunku do spółki prowadzone było postępowanie egzekucyjne przez Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł.; organ egzekucyjny dokonał zajęcia prawa majątkowego stanowiącego rachunki bankowe w (...) S.A., (...) Bank (...) S.A., (...) S.A., Banku (...) S.A., ponadto dokonał zajęcia prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność w (...) i zajęcia prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z tytułu nadpłaty podatku w Urzędzie Skarbowym Ł.. Prowadzone postępowanie okazało się nieskuteczne. 14 lutego 2018 r. Dyrektor Oddziału wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.

Organ rentowy wskazał nadto, że w aktach rejestrowych KRS brak jest wniosku o otwarcie likwidacji lub o ogłoszenie upadłości spółki; odpowiedzialność członka zarządu obejmuje zaległości z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez niego obowiązków członka zarządu.

W przedmiotowej sprawie stwierdzono, że zaistniały przesłanki uzasadniające przeniesienie odpowiedzialności na T. S. i A. B. jako prezesów zarządu za zobowiązania (...) spółki z o. o., ponieważ:

- egzekucja wobec ww. Spółki okazała się bezskuteczna,

- w okresie, kiedy powstało wymienione w sentencji zadłużenie, ww pełnili funkcję prezesa zarządu,

- spółka nie złożyła we właściwym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,

- nie wskazano mienia, z którego możliwe byłoby zaspokojenie zobowiązań w znacznej części.

(decyzja k. 41- 42 akt ZUS)

T. S. i A. B. złożyli odwołania od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i ustalenie, iż nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Skarżący podnieśli, iż egzekucja przeciwko spółce była nieprawidłowa, gdyż nie objęła całego majątku spółki - egzekucja ZUS nie objęła bowiem dwóch nieruchomości spółki w Ł. oraz w L., których wartości znacznie przewyższają zobowiązania ZUS. Wskazali, że nie piastują już funkcji zarządu i w związku z tym żadne z nich nie mogło złożyć wniosku o upadłość spółki. Ponadto podnieśli, że w momencie sprawowania funkcji przez nich w zarządzie nie było podstaw do ogłoszenia upadłości spółki, gdyż spółka funkcjonowała i miała wystarczający dochód do pokrycia zobowiązań . (odwołanie k. 3 , k. 11, odwołanie k. 3 akt VIII U 1263/19)

Odpowiadając na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych - (...) Oddział w Ł. wniósł o ich oddalenie i zasądzenie od wnioskodawców na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podnosząc argumentację przytoczoną w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 4-6, odpowiedź na odwołanie k. 5-7akt VIII U 1263/19/)

Postanowieniem z dnia 5 sierpnia 2019 r. sprawy obu odwołań zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. (postanowienie k 24 akt VIII U 1263/19)

Na rozprawie w dniu 17 grudnia 2019 r. ustanowiony w toku procesu pełnomocnik wnioskodawców poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. (stanowisko procesowe stron – e-protokół rozprawy z dnia 17.12.2019 r., zapis 00:02:20-00:12:39)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. prowadziła od 18 marca 2002 r. działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Przedmiotem działalności spółki była działalność fizjoterapeutyczna. W praktyce spółka prowadziła zakład opiekuńczo - leczniczy przy ul. (...) w Ł. i do 2015 r. z tego tytułu miała podpisany kontrakt z (...), który pozwalał na finasowanie działalności w tym zakresie. (bezsporne odpis z KRS k. 1- 6 akt ZUS , k. 32-38, aneks do umowy o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej k. 237-238, zeznania świadka B. W. e-protokół rozprawy z dnia 26.01.2021 r., zapis 00:19:53 -00:42:10)

Spółka zatrudniała pracowników i była zobowiązana do opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. (bezsporne)

Spółka nie wywiązała się z tego obowiązku w sposób prawidłowy, na jej koncie powstało zadłużenie, które na dzień wydania niniejszej decyzji wynosi łącznie 845.008 zł, w tym:

- na ubezpieczenia społeczne za okres od grudnia 2010 do czerwca 2013 r., sierpień 2013r., od października 2013 r. do marca 2015 r. - 339.312,50 zł, odsetek za zwłokę naliczonych na 31 stycznia 2019 r. -127.977 zł, kosztów egzekucyjnych - 9.790,06 zł, kosztów upomnień - 34,80 zł.

- na ubezpieczenie zdrowotne za okres od września do grudnia 2012 r., czerwiec 2013r., od października 2013 do marca 2015 r. - 220.616, 41zł, odsetek za zwłokę naliczonych na 31 stycznia 2019 r. - 85.138 zł, kosztów egzekucyjnych - 12.063,70 zł, kosztów upomnień - 104,40 zł;

- na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września do października 2012r., czerwiec 2013 r., od października 2013 r. do lutego 2015 r. - 35.274,42 zł, odsetek za zwłokę naliczonych na 31 stycznia 2019 r. -13.370 zł, kosztów egzekucyjnych - 1.257,11 zł, kosztów upomnień - 69,60 zł.

(wydruk przeglądu stanu należności k. 35- 40 akt, raport rozliczeń należności płatnika (...) k.24-38 akt ZUS, zeznania świadka B. W. e-protokół rozprawy z dnia 26.01.2021 r., zapis 00:19:53 -00:42:10)

A. B. pełnił funkcję prezesa zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. w okresach od 18 marca 2002r. do 18 września 2009r. i od 18 września 2014r. do 3 kwietnia 2016 r.

T. S. pełniła funkcję wiceprezesa zarządu tej spółki w okresie od 11 lipca 2011r. do 17 lipca 2012r. i prezesa zarządu w okresie 17.07.2012-18.09.2014

(informacja z KRS k. 9 akt ZUS ,odpis z KRS k. 1- 6 akt ZUS)

Wskazana spółka prowadziła inwestycję w gminie L.. Miała przenieść działalność z ul. (...) w Ł. do L.. W związku z tym uzyskała pożyczki udzielone przez inne podmioty gospodarcze w wysokości 650.000 zł. Nadto w 2011r. zaciągnęła kredyt w bankach na zakup działki w L. w wysokości 3.500.000 zł i kolejny na realizację inwestycji w wysokości 15.000.000 zł w (...). Nie została uruchomiona część kredytów na kontynuowanie inwestycji, Bank który miał ich udzielić upadł, co spowodowało ostateczne fiasko przedsięwzięcia. Spółka zainwestowała 30% wartości kosztorysowej tej inwestycji. Inwestycja była rozpoczęta - stał szkielet budynku, było pozwolenie na budowę. Projekt został wstrzymany po informacji syndyka Banku, że żadne negocjacje nie będą prowadzone. Wierzyciele - osoby prywatne złożyły wniosek o ustanowienie hipoteki na wskazanej nieruchomości. Ani ZUS ani US nie podjęły egzekucji z tej nieruchomości. (bezsporne, biznesplan projektu inwestycyjnego k. 242- 278, wyciąg z operatu szacunkowego nieruchomości gm. L. k. 240, wyciąg z operatu szacunkowego nieruchomości ul. (...) k. 241, wypis z księgi wieczystej nieruchomości w gm. L. k. 307-324, zeznania świadka B. W. e-protokół rozprawy z dnia 26.01.2021 r., zapis 00:19:53-00:42:10, pisemne zeznania świadka M. R. k. 397-399, zeznania uzupełniające e-protokół rozprawy z dnia 10.11.2022r., zapis 00:04:55 -00:34:57)

Zaległości w spłacie zobowiązań wobec ZUS spółka miała poczynając od września 2012 roku z datą wymagalności na dzień 15 października 2012 roku do marca 2015 roku z datą wymagalności na 15 kwietnia 2015 roku. Zaległości te narastały w każdym miesiącu tego okresu. Miały charakter trwały i w kolejnych miesiącach permanentnie powiększały saldo zobowiązań zarówno w zakresie składek finansowanych przez płatnika jak i składek finansowanych przez ubezpieczonego. Fakt nieopłacania należnych składek jest dowodem na to, że permanentnie w sposób trwały firma zaniechała regulowania swoich zobowiązań wobec ZUS od 15 listopada 2012 roku do 15 kwietnia 2015 roku. Łączna suma tych zobowiązań określona została na kwotę 845.008 zł. (pisemna opinia biegłego z zakresu rachunkowości A. G. k. 484- 503, wydruk przeglądu stanu należności k. 35- 40 akt, raport rozliczeń należności płatnika (...) k.24-38 akt ZUS)

W stosunku do spółki prowadzone było postępowanie egzekucyjne przez Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł.. Organ egzekucyjny dokonał zajęcia prawa majątkowego stanowiącego rachunki bankowe w (...) S.A., (...) Bank (...) S.A., (...) S.A., Banku (...) S.A., ponadto dokonał zajęcia prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność w Narodowym Funduszu Zdrowia i zajęcia prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z tytułu nadpłaty podatku w Urzędzie Skarbowym Ł.. Ponadto organ rentowy przyłączył się do egzekucji prowadzonej z nieruchomości pod sygn. akt (...) prowadzonej z nieruchomości spółki położonej w Ł. przy ul (...). Dochodząc należności ZUS wystawił 19 tytułów wykonawczych i wszczął egzekucję z nieruchomości. Prowadzone postępowanie okazało się nieskuteczne. W dniu 14 lutego 2018 r. Dyrektor Oddziału wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. (postanowienie k. 17 akt ZUS, postanowienie o sprostowaniu k. 15 akt ZUS, dokumenty z akt komorniczych (...), wypis z księgi wieczystej nieruchomości przy ul (...) k. 67-72, wyciąg z operatu szacunkowego nieruchomości ul. (...) k. 241)

Spółka miła również nieuregulowane zobowiązania wobec innych podmiotów, które było przedmiotem postępowania egzekucyjnego. Zadłużenia te są udokumentowane w aktach komorniczych . Z akt tych wynika, że zadłużenie spółki było znacznie większe, a obejmowało niespłacone zobowiązania wobec Urzędu Skarbowego i innych wierzycieli. Urząd Skarbowy Ł. wystawił 10 tytułów wykonawczych obejmujących zaległości w podatku PIT, 3 tytuły wykonawcze obejmujące zaległości w podatku CIT. Tytuły te wystawiono w 2015 roku, co oznacza, że obejmują zaległości, co najmniej od roku 2014 jednak nie można ustalić precyzyjnie daty tych zaległości. Potwierdzają one jedynie fakt, że spółka nie regulowała zobowiązań publicznoprawnych od 2014 roku.

Urząd Miasta Ł. dochodził na drodze egzekucji komorniczej (zajęcie rachunków bankowych i hipoteka na nieruchomości) kwoty 775.161, 67 zł. Najstarsze zobowiązanie wobec (...) pochodzą z lipca 2013 roku i dotyczą opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Poza tym (...) dochodził niespłaconej należności wynikającej z aktu notarialnego Rep. A (...) z dnia 12-10-1993r. Obowiązek spłaty tego zobowiązania potwierdza wyrok Sądu Wojewódzkiego (...) Wydział Cywilny ( (...) C 951/94) z dnia 30-11-1994r.

Spółka zalega z zobowiązaniami podatkowymi od nieruchomości wynikające z deklaracji względem Urzędu gminy L. za lata 2014-2015

Dodatkowo na spółce ciążyły zobowiązania z tytułu zobowiązań wobec innych podmiotów, które były przedmiotem egzekucji komorniczych na podstawie wystawionych tytułów wykonawczych w liczbie 31 (na podstawie informacji z (...) Bank (...) S A). Z akt tych wynika, że zaległości w spłacie zobowiązań dochodzonych na drodze egzekucji komorniczej powstawały już w 2013 i 2014 roku. Nie można jednak ustalić precyzyjnie daty wymagalności tych zobowiązań z powodu ograniczonego zasobu informacji w aktach gdzie ujawniono datę rozpoczęcia egzekucji oraz kwotę dochodzonych należności jednak bez podania dat wymagalności poszczególnych zobowiązań.

(zeznania świadka B. W. e-protokół rozprawy z dnia 26.01.2021r., zapis 00:19:53 -00:42:10, pisemna opinia biegłego z zakresu rachunkowości A. G. k. 484- 503, pismo z Urzędu Gminy L. k. 342, listy należności z US koperta k. 340, dokumenty z akt komorniczych (...), wypis z księgi wieczystej nieruchomości przy ul (...) k. 67-72, informacja Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł. k. 94, umowa o przelew wierzytelności k. 239 oraz akta komornicze (...) Km (...) 2 teczki nadesłane przy piśmie k. 171-172, KM (...)-2 teczki, nadesłane przy piśmie 177, G. 42/19 - 1 teczka nadesłane przy piśmie k. 333, Km (...) - 1 teczka nadesłane przy piśmie k.331, Km (...) i Km(...) ( 2 teczki)nadesłane przy piśmie 337 i 338, (...) - 1 teczka nadesłane przy piśmie k. 344 KM (...)- 1 teczka. Nadesłane przy piśmie k. 347 II 1 Co 2411/14 - 1 teczka nadesłane przy piśmie k. 352, KM(...) 1 teczka nadesłane przy piśmie 374, Km (...) 1 teczka, nadesłane przy karcie 375 KM(...)- 1 teczka, nadesłane przy karcie 376 oraz K. (...)i Km(...) i Km (...) i KM (...) ( 4 teczki), , KM (...) - 2 teczki, Km (...) - 3 teczki, Km (...) - 5 teczek, , Km (...) - 1 teczka, Km (...)1 teczka, Km (...) - 2 teczki, Km (...)- 1 teczka, Km (...)- 1 teczka, Km (...) teczka, Km (...) 3 teczki - załączone do akt sprawy)

Na podstawie dat zaległych nieuregulowanych zobowiązań można stwierdzić, że przesłanki do ogłoszenia upadłości z powodu niewykonywania wymagalnych zobowiązań wystąpiły od 30 listopada 1994 roku (niespłacane zobowiązania wobec Urzędu Miasta Ł.). Natomiast pozostałe najstarsze udokumentowane zaległości pochodzą wobec innych podmiotów pochodzą z 15 października 2012 roku.

Zobowiązania miały charakter trwały i nie zachodziły przesłanki wymienione w art. 12. W rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze przesłanki do ogłoszenia upadłości w ujęciu płynnościowym wystąpiły już w roku 2012 gdzie według wykazu nieuregulowanych zobowiązań wobec ZUS wskazano zaległości za zobowiązania i odsetki nieterminowej spłaty zobowiązań od 15 października 2012 roku. Uwzględniając okoliczności wynikające z niezapłaconych zobowiązań w 2012 roku przesłanki do ogłoszenia upadłości wystąpiły już w tym roku (niespłacone zobowiązania wobec ZUS 15 października 2012 roku. Była to przesłanka wystarczająca do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzycieli.

Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien być zgłoszony w grudniu 1994 roku. Podstawą były niespłacone zobowiązania wobec (...). Gdyby skarżący udowodnili, że rozliczenia z (...) z tytułu zakupu nieruchomości nie kwalifikują tych zobowiązań jako podstawy spełniającej warunki opisane w art. 11 ust. 1 ustawy to kolejne udokumentowane zaległości jednoznacznie wskazują datę 15 października 2012 roku.

(pisemna opinia biegłego z zakresu rachunkowości A. G. k. 484- 503)

Analiza wyników bilansowych za lata 2011-2014 nie potwierdza występowania okoliczności wyczerpujących warunki art. 11 w ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze do ogłoszenia upadłości tj. w ujęciu zadłużeniowym.

Dowodem na tę okoliczność jest występowanie od 2013 roku dodatnich kapitałów własnych, co oznacza, że wartość ewidencyjna aktywów firmy była wyższa niż poziom jej zadłużenia. Na podstawie danych można stwierdzić, że przesłanki do ogłoszenia upadłości w kontekście art. 11 ust 2 nie wystąpiły od 2013 do 2015 roku. (dane bilansowe za 2013 - 2015 r.) (dokumentacja finansowa -bilanse koperta k. 96, sprawozdania finansowe za 2010-2013 r. k 98-151, zeznania świadka B. W. e-protokół rozprawy z dnia 26.01.2021 r., zapis 00:19:53 -00:42:10, pisemna opinia biegłego z zakresu rachunkowości A. G. k. 484- 503)

Spółka nie składała wniosku o otwarcie likwidacji lub o ogłoszenie upadłości spółki. (bezsporne - odpis z KRS k. 1- 6 akt ZUS , k. 32-38 pisemna opinia biegłego z zakresu rachunkowości A. G. k. 484- 503)

W 2016 roku poprzez zakup udziałów (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. przejęła (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Całość udziałów w spółce została zbyła przez wnioskodawczynie T. S. za kwotę 100 zł - 1 zł za 1 udział. Towarzyszyło temu powołanie nowego zarządu z M. R. na czele, który chciał ją zrestrukturyzować po porozumieniu z bankiem. Wówczas stan zobowiązań spółki wynosił ok 8.500.000 zł. Udzielone spółce pożyczki obejmowały kwotę 6.000.000 zł. (bezsporne odpis z KRS k. 1- 6 akt ZUS , k. 32-38 pisemne zeznania świadka M. R. k. 397-399 zeznania uzupełniające- protokół rozprawy z dnia 10.11.2022, zapis 00:04:55 -00:34:57)

Przed wydaniem zaskarżonej decyzji nieruchomości spółki, na które wskazuje odwołujący - zarówno na ul (...) (w 2018) jak i w L. (w 2016 r) zostały sprzedane za 1 zł. Spółki celowe utworzone specjalnie do tego celu zobowiązały się do pokrycia zobowiązań kredytowych i hipotecznych do kwoty 3.500.000 zł. Przeniesienie własności nieruchomości nastąpiło wraz z obciążeniami spółki. Do dziś z uwagi na brak porozumienia z bankiem spółki posiadające wskazane nieruchomości są dłużnikami solidarnymi i odpowiadają do wysokości wpisów. Do dziś zobowiązania nie zostały spłacone, bowiem z uwagi na skomplikowaną sytuację i brak porozumienia bankiem projekt nie jest realizowany. Spółki celowe nie prowadziły żadnej działalności. (bezsporne - wypis z księgi wieczystej nieruchomości w gm. L. k. 307-324, wypis z księgi wieczystej nieruchomości przy ul.(...) k. 67-72, pisemne zeznania świadka M. R. k. 397-399, zeznania uzupełniające e-protokół rozprawy z dnia 10.11.2022, zapis 00:04:55 -00:34:57)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o niekwestionowane dowody z dokumentów zawartych w aktach sprawy i aktach rentowych w tym akt egzekucyjnych, w oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i ekonomiki przedsiębiorstw, a także w oparciu o zeznania świadków. W tym miejscu wskazać należy, iż wnioskodawcy prawidłowo wezwani na ostatni termin rozprawy nie stawili się a także nie wzięli w niej udziału w trybie zdalnym oraz nie potwierdzili swych informacyjnych wyjaśnień. W związku z tym wskazane wyjaśnienia nie mogą stanowić podstawy ustaleń.

Powołany przez Sąd biegły w dziedzinie rachunkowości A. G. (2) miał za zadanie ustalenie od kiedy wystąpiły przesłanki do ogłoszenia upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, od jakiej daty sytuacja finansowa spółki uzasadniała zgłoszenie skutecznego wniosku o ogłoszenie upadłości, a od jakiej daty majątek spółki nie wystarczyłby nawet na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Biegły miał też wypowiedzieć się co do tego od kiedy spółka zalegała z płatnościami na rzecz jakich podmiotów czy ten stan zmieniał się od grudnia 2012 do marca 2015 roku.

Wydając opinię biegły dysponował dostępnymi danymi bilansowymi za lata 2011-2014. Po ich analizie biegły określił, że choć niewypłacalność w ujęciu zadłużeniowym przy uwzględnieniu wskazanej dokumentacji ostatecznie nie występowała, niewypłacalność w ujęciu płynnościowym wystąpiła już od 15 października 2012 r. Biegły po analizie dokumentacji jak i akt egzekucyjnych wskazał też, iż brak było mienia, z którego organy egzekucyjne mogłyby uzyskać zaspokojenie należności ZUS, spółka nie wskazywała także żadnych wierzytelności, kontrahentów czy majtku trwałego, z których egzekucję można by było przeprowadzić. Także po wydaniu zaskarżonej decyzji nie wskazano żadnego mienia, które pozwalałoby na pokrycie należności składkowych.

W ocenie Sądu opinia złożona przez biegłego z zakresu rachunkowości stanowi w pełni wiarygodne źródło dowodowe. Jest ona pełna i jasna, nie zawiera sprzeczności ani uchybień, które pozbawiałyby ją wartości dowodowej. Ponadto znamiennym jest, iż strony w wyznaczonym do tego terminie, przedłużanym jeszcze przez Sąd na wniosek ich pełnomocnika wnioskodawców, nie złożyli do opinii żadnych zastrzeżeń. Dopiero na ostatnim terminie rozprawy pełnomocnik wnioskodawców wnioskował o jej odroczenie żądając dopuszczenia dowodu z prywatnej opinii biegłego zleconej przez wnioskodawców w zakresie księgowości i ekonomiki przedsiębiorstw celem wydania opinii wydanej w niniejszej sprawie przez biegłego.

Sąd ocenił jednak, iż wioski opinii biegłego mają pełne pokrycie w złożonej w procesie dokumentacji. Nadto wskazać należy, iż twierdzenia wnioskodawców wskazujące na nieprawidłową ocenę biegłego co do spornych okoliczności nie zostały wsparte żadnymi konkretnymi zarzutami. Co do zaś wartości posiadanego przez spółkę majątku, z którego miała być prowadzona egzekucja lub który miał pozwalać na pokrycie zadłużenia, podnieść należy, iż twierdzenia wnioskodawców w tej materii pozostają gołosłownymi. Jak wynika z dokumentów zgromadzonych w procesie i opinii biegłego wydanej w niniejszej sprawie organ egzekucyjny prowadził egzekucję nie tylko z rachunków bankowych, lecz także w drodze realizacji zajęć innych wierzytelności. Ponadto organ rentowy przyłączył się do egzekucji prowadzonej z nieruchomości przy ul (...). Niemniej jednak działania były nieskuteczne. Spółka ani wnioskodawcy nie wskazywali organom egzekucyjnym żadnego innego majątku, z którego można by uzyskać środki na pokrycie należności. Zrzuty zatem, iż egzekucja nie była bezskuteczna bo miała ograniczony charakter - nie dotyczyła nieruchomości w L., w świetle wskazanych dowodów, nie mogą się ostać. Ponadto nie należy pomijać, iż w świetle zaoferowanych dowodów z dokumentów, w tym akt komorniczych, egzekucję ze wskazanej nieruchomości nieskutecznie prowadzili liczni inni wierzyciele.

Czyniąc ustalenia na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 sąd pominął wniosek pełnomocnika powodów o dopuszczenie dowodu z prywatnej opinii biegłego w zakresie księgowości i ekonomiki zleconej przez wnioskodawców celem podważenia opinii wydanej w niniejszej sprawie przez biegłego. Jak już wspominano wnioskodawcy nie kwestionowali wydanej w sprawie opinii w przepisanym do tego przez Sąd terminie. Ponadto nie powinno budzić wątpliwości, że opiniom sporządzonym na zlecenie strony nie można przypisać waloru dowodu z opinii biegłego, nawet jeśli sporządzone zostały przez osoby posiadające wiedzę fachową. Opinie sporządzone na zlecenie strony traktować należy jedynie jako wyjaśnienia stanowiące poparcie stanowiska strony, choć z uwzględnieniem wiadomości specjalnych. Opinie opracowane na zlecenie stron (stanowiące dokument prywatny w rozumieniu art. 253 k.p.c.) Traktowane są jako element materiału procesowego wyrażający umotywowane stanowiska stron. Zawarta w takiej opinii argumentacja może stanowić jedynie podstawę dopuszczenia przez sąd orzekający dowodu z opinii biegłego. Nie można zatem przeciwstawiać opinii biegłego sądowego opinii pozasądowych, bowiem jedynie te pierwsze mają bowiem walor dowodu. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 stycznia 2022 r. (...) AGa 171/20, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 4 stycznia 2021 r. V ACa 518/20 wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2002 r., sygn. akt I CKN 92/00).

Tym samym wskazany dowód jako nieistotny dla rozstrzygnięcia spray i zmierzający do jego nieuzasadnionego wydłużenia należało pominąć. Strony mogły kwestionować opinię biegłego z sobie jednak tylko znanych względów tego nie uczyniły.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawców nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1230) składki na ubezpieczenia emerytalne:

pracowników,

osób wykonujących pracę nakładczą,

członków spółdzielni,

zleceniobiorców,

posłów i senatorów,

stypendystów sportowych,

pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

osób współpracujących ze zleceniobiorcami,

funkcjonariuszy Służby Celnej,

osób odbywających służbę zastępczą

- finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

Stosownie do art. 17 ust. 1 przytoczonej ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Zgodnie z treścią art. 85 ust. 1 ustawy z dnia z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561) za osobę pozostającą w stosunku pracy lub w stosunku służbowym składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca, a w razie wypłaty świadczeń pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o którym mowa w ustawie z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, podmiot zobowiązany do wypłaty tych świadczeń.

Stosownie natomiast do treści art. 104 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 735) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają pracodawcy.

W myśl art. 108 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j.Dz.U. z 2022 r. poz. 2651) w związku z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji.

Z mocy art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio wyszczególnione w przepisie art. 31 przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Zastosowanie do należności z tytułu składek, z mocy art. 31, ma m.in. przepis art. 116 Ordynacji podatkowej.

Zgodnie z art. 116 § 1 cytowanej ustawy – Ordynacja podatkowa za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1. nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe), a w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. - we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2020 r. poz. 814) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2. nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

W myśl art. 116 § 2 ustawy – Ordynacja podatkowa odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Przepisy § 1-3, w myśl § 4, stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Przepis opisany powyżej stanowi wyjątek od zasady, że spółka kapitałowa odpowiada za swoje zobowiązania jedynie własnym majątkiem, inne zaś podmioty, w szczególności udziałowcy (akcjonariusze) czy też władze spółki takiej odpowiedzialności nie ponoszą. W tym kontekście przepisy szczególne statuujące tego rodzaju wyjątkową odpowiedzialność winny być wykładane w sposób rygorystycznie ścisły, który nie prowadzi do rozszerzenia odpowiedzialności poza ramy przesłanek ustawowych.

Odpowiedzialność członków zarządu określona w §1, obejmuje zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.

Natomiast zgodnie z art. 107 §1 i 2 pkt 2 i 4 cytowanej ustawy - Ordynacja podatkowa odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości z tytułu składek wynikające z prowadzenia działalności i odsetki za zwłokę oraz koszty egzekucyjne.

Z analizy treści przepisu art. 116 wynika, iż przesłankami odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe spółki z o.o. jest ustalenie, że (1) zaległości składkowe powstały w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu przez daną osobę, że (2) egzekucja do majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub w części oraz że (3) nie zaistniały żadne okoliczności zwalniające tej osoby od odpowiedzialności.

Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu Spółki za zobowiązania składkowe organ rentowy jest obowiązany wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania składkowego, które przerodziło się w zaległość składkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko Spółce, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej odpowiedzialność, spoczywa na członku zarządu (por. wyrok NSA w B. z 6.03.2003 r. SA (...)/03 POP (...) wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 30 stycznia 2018 r.(...) SA/Bd (...) Legalis Numer 1741267).

Tym samym ciężar wykazania dwóch pierwszych przesłanek (pozytywnych) ciążył na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, natomiast ciężar dowodu przesłanki trzeciej - w zakresie istnienia okoliczności uwalniających od tej odpowiedzialności - spoczywał na odwołujących.

W toku przedmiotowego postępowania bezspornym ostatecznie był fakt pełnienia w spornym okresie przez skarżących - T. S. i A. B. funkcji w zarządzie

(...). spółki z o.o. oraz fakt powstania zaległości składkowych za ten okres w wysokości łącznie 434.917,36 zł. Co do innej kwoty zadłużenia nie przedstawiono żadnych dowodów. Bezsprzecznie też wnioskodawcy nie składali wniosku o otwarcie likwidacji oraz o ogłoszenie upadłości spółki.

Niemniej jednak odwołujący podnosili, że nie mogą ponosić osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, bowiem zgłoszenie przedmiotowego wniosku o likwidację czy upadłość nie było konieczne z uwagi na kondycję finansową spółki. Nadto wywodzili, iż w okresie prowadzenia egzekucji przez ZUS istniał majątek umożliwiający zaspokojenie organu w znacznej części - spółka dysponowała dwiema nieruchomościami, a zatem nie sposób dojść do przekonania że egzekucja okazała się bezskuteczna nadto, że zachodzą przesłanki usprawiedliwiające przeniesienie na nich odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Za zaległości podatkowe, składkowe spółki z ograniczeniem odpowiedzialności odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja przeciwko Spółce okaże się bezskuteczna, chyba, że członek zarządu wykazuje, że we właściwym czasie zgłoszono upadłość lub wszczęto postępowanie układowe, albo że nie zgłoszenie upadłości lub postępowania układowego, nastąpiły nie z jego winy, bądź wskaże on mienie z którego egzekucja jest możliwa (por. wyrok NSA w G. z 19.09.2003 r. (...)/Gd 56/01 - publ. www.nsa.gov.pl).

Ustalenie czy wniosek o ogłoszenie upadłości spółki lub o wszczęcie postępowania układowego był konieczny lub czy został zgłoszony w odpowiednim czasie wymaga uwzględnienia przepisów regulujących podstawy oraz terminy do zgłoszenia takowych wniosków. Kwestie te normuje ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe ( t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1520).

Zgodnie z dyspozycją art. 10 w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie (od Dz.U. z 2012 r. poz. 1112 t.j. do Dz.U. z 2015 r. poz. 233 t.j.) przesłanką ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika.

Przepis art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy (również w tym brzmieniu) stanowi z kolei, iż niewypłacalność następuje wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje swoich zobowiązań pieniężnych, które są wymagalne. Dotyczy to tak zobowiązań cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych.

Przepis art. 11 ust. 2 reguluje drugą postać niewypłacalności. Zgodnie z tym przepisem obowiązującym w spornym okresie dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje. Wskazać należy jednak, że od 1 stycznia 2016 roku wskazany przepis został zmieniony i w ust. 1a. dadano, że domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Natomiast w ust. 2 zawarto normę stanowiącą, że dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Jednocześnie w świetle obowiązującego do dnia 1 stycznia 2016 roku przepisu art. 12 ust 1-2 ustawy Sąd mógł oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekraczała 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika. Przepisu ust. 1 nie stosowało się, jeżeli niewykonanie zobowiązań ma charakter trwały albo gdy oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli.

Wobec takiej regulacji każda z dwóch przyczyn ogłoszenia upadłości ma samodzielny charakter, a to oznacza, że dysponujący sporym majątkiem dłużnik będzie uznany za upadłego, jeżeli zaprzestał w sposób trwały płacenia długów. (por. postanowienie SN z dnia 19.12.2002r, (...) 342/01, wyrok NSA z dnia 18.05.2021, (...))

Termin zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości określa art. 21 ust. 1 ustawy - Prawo upadłościowe, zgodnie z którym dłużnik jest obowiązany zgłosić taki wniosek nie później niż w terminie trzydziestu od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Do dnia 1 stycznia 2016 r. - nie później niż w terminie dwóch tygodni.

Termin 14 dni od chwili stwierdzonej niewypłacalności, o której mowa w art. 11 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze jest terminem maksymalnym dla złożenia wniosku, liczonym od wystąpienia przyczyny uzasadniającej jego zgłoszenie. Rygor, o którym mowa w art. 21 ust. 1 tej ustawy, jest emanacją naczelnej zasady prawa upadłościowego (tj. ochrony praw wierzycieli) i jako taki powinien być interpretowany w świetle art. 116 Ordynacji podatkowej ściśle. (por. wyrok NSA z dnia 8.02.2022, (...))

Dla stwierdzenia niewypłacalności dłużnika wystarczające jest ziszczenie się tylko jednej z dwóch podstaw (zaprzestanie wykonywania wymagalnych zobowiązań lub gdy zobowiązania przekroczą wartości majątku). W sytuacji zaś, kiedy wystąpi podstawa do ogłoszenia upadłości, dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła taka okoliczność, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek ten spoczywa na każdym, kto ma prawo go reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami. Ponadto w art. 11 ust. 1 ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze ustawodawca nie powiązał stanu niewypłacalności ze stanem majątku dłużnika, lecz z konkretnym zaniechaniem, zaprzestaniem płacenia długów. (por. wyrok NSA z dnia 8.03.2022, (...))

Sam fakt niedokonywania wpłat jest wystarczającą podstawą do uznania, że spółka nie regulowała wymagalnych zobowiązań. Dla określenia stanu niewypłacalności bez znaczenia bowiem jest przyczyna niewykonywania zobowiązań oraz ilość wierzycieli. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn. Dla określenia, czy istnieją podstawy ogłoszenia upadłości, fundamentalne znaczenie ma wyłącznie ustalenie, czy dłużnik nie wykonuje tych zobowiązań, które są wymagalne. (por. wyrok NSA z 13.12.2018r., (...), LEX nr 2624488, wyrok NSA z dnia 7.09.2021r., (...))

Dla określenia, czy dłużnik jest niewypłacalny, nie ma znaczenia to, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań pieniężnych, czy tylko niektórych z nich. Nie ma też znaczenia wielkość niewykonanych przez dłużnika zobowiązań. Istnienie podstaw do ogłoszenia upadłości determinuje wyłącznie przesłanka niewykonania przez dłużnika wymagalnych zobowiązań.

Z niewypłacalnością dłużnika, o której mowa w art. 10 i art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe mamy również do czynienia, gdy dłużnik ten nie zaspakaja jednego tylko wierzyciela posiadającego znaczną wierzytelność. Przesłanka egzoneracyjna wymieniona w art. 116 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa odnosi się bowiem wyłącznie do zgłoszenia wniosku, a nie do skutku tego wniosku, jakim jest ogłoszenie upadłości. Wniosek należy złożyć wówczas, gdy zaistnieją przesłanki niewypłacalności dłużnika, określone w art. 10 i art. 11 Prawa Upadłościowego. Jeżeli zatem dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, powinien taki wniosek zawsze złożyć. (por. wyrok NSA z dnia 6.05.2022r., (...) 538/21, wyrok NSA z dnia 30.11.2021r., (...) 138/21)

Przyjęcie, że członek zarządu zwolniony jest z obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w sytuacji, gdy spółka zalega z płatnościami wyłącznie w odniesieniu do jednego wierzyciela, stawiałoby w uprzywilejowanej pozycji tych członków zarządu, których spółki miałyby tylko jednego wierzyciela Skarb Państwa w stosunku do tych, których spółki miałyby co najmniej dwóch wierzycieli. Doszłoby do oczywistego nierównego traktowania członków zarządu (osób trzecich) w zależności od tego, ilu wierzycieli miały zarządzane przez nich spółki oraz do osłabienia funkcji gwarancyjnej odpowiedzialności osób trzecich. (por. wyrok NSA z dnia 7.09.2021r., (...))

Nie można przy tym odmówić członkowi zarządu prawa do podjęcia ryzyka i niezgłoszenia wniosku o upadłość mimo wystąpienia stosownych ku temu przesłanek ustawowych w sytuacji, gdy według jego oceny uda się opanować sytuacje finansową i w konsekwencji spłacić całość zobowiązań. Jednak jeśli zarządzający spółką takie ryzyko podejmuje, to musi to czynić ze świadomością odpowiedzialności z tym związanej i liczyć się z tym, że w przypadku dokonania błędnej oceny sytuacji rodzącej w konsekwencji choćby częściową niemożność zaspokojenia długów przez spółkę, to sam będzie musiał ponieść subsydiarną odpowiedzialność finansową. (por. wyrok WSA w Białymstoku z 13.02.2019r., (...)/Bk (...), LEX nr 2628128)

Właściwy czas do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest przesłanką obiektywną, ustalaną w oparciu o okoliczności faktyczne każdej sprawy. Dla jego określenia nie ma znaczenia subiektywne przekonanie członków zarządu. (por. wyrok NSA z dnia 8.03.2011 r., I (...) 392/10, LEX nr 1079514)

W zamiarze ustawodawcy od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki członka zarządu uwalnia obiektywna i niezawiniona niemożność podjęcia działań wymienionych w tym przepisie, a nie świadome ich niepodjęcie, nawet jeśli w ocenie danego członka zarządu były racjonalne przyczyny takiej decyzji. (por. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 6.12.2018r., (...) SA/Go (...) LEX nr 2602337)

Dokonując oceny, czy zgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło we "właściwym czasie" - art. 116 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa należy uznać, że powinno to nastąpić w takim momencie, aby zapewnić ochronę zagrożonych interesów wszystkich wierzycieli, aby po ogłoszeniu upadłości wszyscy wierzyciele mieli możliwość uzyskania równomiernego, chociaż tylko częściowego, zaspokojenia z majątku spółki. Przesłanka ta jest spełniona w szczególności wtedy, gdy członek zarządu po ustaleniu, że stan finansowy spółki uzasadnia złożenie wniosku o upadłość, niezwłocznie złoży taki wniosek. Brak winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość nie może natomiast polegać na nadziei na wpływy i zyski. Subiektywna ocena sytuacji majątkowej spółki nie świadczy o braku winy; brak winy może być odnoszony jedynie do wyjątkowych sytuacji, w których członek zarządu (prezes) nie ma wiedzy co do rzeczywistej sytuacji w zakresie płacenia zobowiązań przez spółkę z uzasadnionych (obiektywnie) przyczyn i przy dołożeniu należytej staranności nie może tej wiedzy uzyskać albo podjąć stosownych działań (por. wyrok SN z dnia 10.02.2011 r. sygn. II UK 265/10, LEX nr 844740)

W uznaniu Sądu wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego wskazują, iż nieuzasadnionym jest twierdzenie skarżących że w okresie pełnienia przez nich funkcji członka zarządu (...) spółka z o.o. nie była niewypłacalna.

Opinia biegłego z zakresu rachunkowości potwierdziła, iż w ujęciu płynnościowym w rozumieniu art.11 ust.1 ustawy prawo upadłościowe przesłanki do ogłoszenia upadłości wystąpiły najpóźniej w dniu 15 października 2012 r., kiedy według wykazu nieuregulowanych zobowiązań wobec ZUS wskazano zaległości za zobowiązania i odsetki nieterminowej spłaty zobowiązań od września 2012 r. wymagalnych od 15 października 2012 r. Zaległości te miały charakter trwały w rozumieniu art. 12 ustawy i w kolejnych miesiącach permanentnie powiększały saldo zobowiązań w zakresie składek. Spółka nie regulowała następnie także należności w stosunku do innych wierzycieli.

Powyższe było wystarczającą przesłanką do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez zarząd spółki, ponieważ niewypłacalność w ujęciu płynnościowym wystąpiła już od 15 października 2012 r. Brak zaś wskazanego wniosku stanowi podstawę do przypisania członkom zarządu odpowiedzialności za zobowiązania składkowe.

Nieistotnym jest przy tym, iż poszerzona analiza wyników bilansowych za lata 2011-2014 wskazuje na występowanie od 2013 r. do 2015 r. dodatnich kapitałów własnych, co oznacza, że wartość ewidencyjna aktywów firmy była wyższa niż poziom jej zadłużenia wobec tego przesłanki do ogłoszenia upadłości w ujęciu zadłużeniowym w rozumieniu art. 11 ust 2 ustawy nie występowały, bilansowo majątek spółki wystarczał na pokrycie jej zobowiązań.

Sam fakt posiadania dodatnich kapitałów nie wpływa na treść formułowanych wniosków co do istnienia upadłości w ujęciu płynnościowym wobec istniejących zobowiązań wobec ZUS, trwale i permanentnie nieregulowanych. Okoliczność płacenia w terminie składek bądź ich niepłacenie wynika z obiektywnej oceny na podstawie prowadzonej ewidencji. Z tego punktu widzenia nie ma znaczenia motywacja zaprzestania dokonywania na bieżąco zapłaty za należne zobowiązania. Ewentualny brak przesłanek do ogłoszenia upadłości po analizie kapitału i stanu majątkowego w kontekście zadłużeniowym w rozumieniu art. 11 ust.2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze nie zmienia więc faktu, iż nie zmieniają się okoliczności spełnienia przesłanki do ogłoszenia upadłości w rozumieniu płynnościowym od 15 października 2012 r.

Okoliczność ta stanowi natomiast samodzielną i wystarczającą przesłankę do złożenia wniosku o upadłość. Wskazany dzień stanowił zatem moment, od którego trwale zaprzestano regulowania zobowiązań wobec ZUS, bo składka za wrzesień jest należna do 15 pażdziernika 2012 roku. Tym samym brak złożenia wniosku o upadłość we wskazanym okresie – licząc 14 dni od przeterminowania się zobowiązań obciąża zatem odwołujących, którzy po objęciu funkcji w zarządzie spółki (T. S. od 11 lipca 2011 roku, A. B. od 18 września 2014 roku) nie przedsięwzięli żadnych kroków w tym zakresie, mimo że spoczywał na nich taki obowiązek.

Jeszcze raz z całą stanowczością wskazać należy, że od wskazanego momentu spółka trwale zaprzestała spłaty zobowiązań względem ZUS mimo, iż posiadała wówczas kapitał pozwalający na pokrycie zadłużenia. (...) spółka z o.o. nie wykonywała permanentnie wymagalnych zobowiązań względem ZUS, choć w świetle opinii biegłego miała taką możliwość. Twierdzenie, że nie istniały żadne przesłanki do ogłoszenia upadłości nie mogą zatem żadną miarą się ostać.

W ocenie Sądu Okręgowego nieuprawnionymi są też sugestie skarżących jakoby – w świetle posiadania przez spółkę w spornym okresie do 2015 r. dodatnich kapitałów własnych - istniał majątek wystarczający na pokrycie zobowiązań. W kontekście powyższego odwołujący podnieśli, iż organ rentowy kierując egzekucję w tym okresie tylko do poszczególnych elementów majątku - wybiórczo tylko do rachunków bankowych, wierzytelności z pominięciem innego majątku np. z nieruchomości znajdującej się w gminie L. błędnie uznał, iż egzekucja zaległości za składki okazała się bezskuteczna.

W tym miejscu wskazać należy, iż bezskuteczność egzekucji jest wykazana, gdy egzekucja z majątku spółki w całości lub w części jest bezskuteczna. Uogólniając można stwierdzić, iż przesłankę bezskuteczności egzekucji można wykazać na podstawie każdego dowodu wykazującego, że spółka nie ma majątku, który pozawalałby na zaspokojenie jej wierzyciela, który dochodzi swojej należności od członka zarządu Spółki.

Nie można bowiem, zdaniem Sądu Okręgowego, zmuszać organu rentowego do działań pozbawionych racjonalności, aby wszczął i prowadził wszelkiego rodzaju postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce, skoro wykazał on takie okoliczności, z których można wnioskować, że egzekucja z majątku spółki byłaby całkowicie lub w części bezskuteczna. (por. wyrok SN z 26 czerwca 2003r., VCKN 416/2001, OSNC 2004/7-8/128, wyrok SN z 9 czerwca 1937r., IC 1927/36 Zbiór Urzędowy 1938 nr 4 poz.184, Uchwała SN z 15 czerwca 1999r., III CZP 10/99 -Monitor Prawniczy 1999/11 str 42, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 października 1994r., (...) ACr 470/94 Prawo Gospodarcze 1995 nr 6 strona 28 ; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 stycznia 1994r, ACr 1024/93 - Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku 1994/2 strona 28; A.Szajkowski- Kodeks handlowy tom I s. 298 - komentarz- Wydawnictwo C.H.Beck/PWN Warszawa 1994; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28 czerwca 2005r. VI ACa 231/2005)

Bezskuteczność egzekucji w całości lub w części, o której mowa w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa oznacza stan, gdy wierzyciel podatkowy nie uzyskał zaspokojenia mimo przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego. Będzie to, więc działanie nie przynoszące pożądanych rezultatów. Tym samym, bezskuteczność egzekucji będzie miała miejsce, gdy skierowanie egzekucji do całego majątku podatnika, zastosowanie różnych sposobów egzekucji, nie dało wyniku w postaci zaspokojenia roszczenia podatkowego. Warunkiem uznania bezskuteczności egzekucji jest jej formalne przeprowadzenie, a także stwierdzenie bezskuteczności egzekucji na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Jeżeli natomiast członek zarządu spółki poddaje w wątpliwość zakres egzekucji skierowanej do majątku spółki, ale sam nie wskazuje mienia, z którego zaspokojenie zaległości podatkowych byłoby możliwe, to zarzut ten nie może być uwzględniony. (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 października 2016 r., (...), opubl. L.).

Podkreślenia wymaga, iż mienie spółki, którego wskazanie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki musi być realne i istnieć w dacie, gdy zostało wskazane. Okoliczności te powinien wykazać członek zarządu podając dane umożliwiające przeprowadzenie z tego mienia skutecznej egzekucji .(tak wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 stycznia 2012 r, (...) SA/Wa (...), Lex nr 1139384).

Należy przy tym nadmienić, że zgodnie z art. 116 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa do uznania egzekucji za bezskuteczną wystarczający jest choćby częściowy brak możliwości zaspokojenia wierzyciela. (por. wyrok NSA z dnia 24 kwietnia 2018 r. I (...) 984/16)

Bezskuteczność egzekucji rozumiana być musi jako brak rezultatu w skuteczności czynności egzekucyjnych - bezskuteczność egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Postępowanie takie musi być wszczęte, jednak dla oceny, że egzekucja jest bezskuteczna nie musi zostać wydane formalne postanowienie o umorzeniu. (por. wyrok WSA w Łodzi z dnia 19 kwietnia 2018 r. (...) SA/Łd 860/17)

Z istoty pojęcia bezskutecznej egzekucji w całości lub w części wynika, że może i powinno być odnoszone do całości majątku zobowiązanego (dłużnika), a nie tylko do konkretnej wierzytelności publicznoprawnej (cywilnoprawnej). Nie chodzi zatem o jakikolwiek majątek dłużnika niezależnie od jego wartości, lecz o majątek o takiej wartości, z którego co najmniej w znacznej części możliwe będzie uregulowanie zaległości. Przy ocenie tej przesłanki należy zrelatywizować wysokość zobowiązania do wartości wskazanego majątku, a następnie dokonać oceny stopnia zaspokojenia wierzytelności z tego majątku. (por. wyrok NSA z dnia 28 marca 2018 r. (...) 817/16)

Rzeczą organu podatkowego jest wykazanie bezskuteczności egzekucji w dacie orzekania o odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki z o.o. (...) mienia, którym podatnik dysponował w przeszłości, ale aktualnie już nie jest w jego posiadaniu nie stanowi negatywnej przesłanki orzekania o odpowiedzialności członka zarządu. (por. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 18.08.2010 r, SA/Bk 223/10)

Ponadto jak wynika ze stanowiska judykatury możliwe jest przyjęcie bezskuteczności egzekucji składek w rozumieniu art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (jednolity tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.), mimo że Zakład Ubezpieczeń Społecznych zrezygnował z hipoteki w celu umożliwienia sprzedaży nieruchomości bez takiego obciążenia. (por. wyrok SN z 18.03.2014 r. sygn. akt: II UK 372/13)

Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 ustawy – Ordynacja podatkowa zależy od stanu majątkowego dłużnej spółki. (...) znaczenia nie ma to, jak starannie i szybko organ rentowy wprowadza zaległość składkową do windykacji oraz prowadzi jej egzekucję. Warunkiem stwierdzenia bezskuteczności egzekucji w rozumieniu cytowanego przepisu nie jest tylko formalne postanowienie o umorzeniu egzekucji prowadzonej do całego mienia spółki. Organ rentowy może poprzestać w egzekwowaniu na części majątku spółki, gdy jego przekonanie o bezskuteczności egzekucji w dalszym zakresie będzie uzasadnione. (wyrok SN z dn. 28.11.2008r. sygn. akt: (...) UK 107/08)

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawcy podnosząc, iż spółka posiadała dodatnie kapitały własne, mienie na pokrycie zobowiązań dwie nieruchomości znacznej wartości sugerowali, iż gdyby organ rentowy terminowo i odpowiednio prowadził egzekucję z majątku spółki, uzyskałby zaspokojenie swych roszczeń.

Mając to na uwadze, należało rozważyć, czy po przeprowadzonym postępowaniu egzekucyjnym przeciwko spółce egzekucja w całości lub w części jest bezskuteczna, nadto kwestię istnienia mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości spółki w znacznej części, przez co należy rozumieć, że w ponad połowie należności. Wolą ustawodawcy było bowiem zagwarantowanie zaspokojenia należności względem Skarbu Państwa nie w dowolnej części, ale w stopniu znacznym. Znaczny stopień zaspokojenia należy wiązać z taką sytuacją, gdzie spłata należności wobec Skarbu Państwa doprowadzi do zapłaty przynajmniej połowy należności. (tak wyrok WSA w Gliwicach z dnia 23.06.2009 , (...) SA/Gl (...))

W ocenie Sądu Okręgowego wbrew sugestiom wnioskodawców organ rentowy przesłankę bezskuteczności egzekucji niewątpliwie wykazał.

Znamiennym jest – czego skarżący w ogóle nie zauważają - iż na dzień wydania zaskarżonej decyzji – 31 stycznia 2019 r. – w drodze przeprowadzonego uprzednio postępowania egzekucyjnego uzyskanie środków pozwalających na pokrycie należności ZUS z tytułu składek okazało się niemożliwe. Podkreślić należy, iż ZUS prowadził egzekucję w stosunku do spółki, nie tylko z rachunków bankowych, lecz także w drodze realizacji zajęć innych wierzytelności pieniężnych. Ponadto organ rentowy przyłączył się do egzekucji prowadzonej z nieruchomości pod sygn. akt (...) prowadzonej z nieruchomości spółki położonej w Ł. przy ul (...). Dalsze działania były nieskuteczne. Spółka ani wnioskodawcy nie wskazywali organom egzekucyjnym żadnego innego majątku, z którego można by uzyskać środki na pokrycie należności. Tym samym - wbrew zapatrywaniom skarżących - ZUS czynił starania zmierzające do zaspokojenia jego wierzytelności, które jednak z uwagi na brak mienia i majątku spółki pozwalającego na jego zaspokojenie okazały się bezskuteczne. Nieistotne jest przy tym, iż spółka miała jeszcze jedną nieruchomość, bo i zajęcie hipoteczne w tym przypadku nie przyniosłoby zaspokojenia. Wskazana nieruchomość była już obciążona względem innych wierzycieli, którzy z tego tytułu nie otrzymali zaspokojenia swych należności.

Jak już podnoszono na wynik rozstrzygnięcia nie wpływa tez okoliczność iż do 2015 r. spółka posiadała mienie - dodatnie kapitały własne, które mogły dać realne pokrycie dla dochodzonych zobowiązań.

Podnieść należy, iż instytucja przeniesienia zobowiązań składkowych wobec funduszu ubezpieczeń społecznych na osoby trzecie, nie została ustanowiona w celu ochrony dłużników, lecz w celu zabezpieczenia należności organu ubezpieczeń społecznych, który w zamiarze odzyskania należności wskazuje na bezskuteczność egzekucji skierowanej do znanych lub ujawnionych mu w postępowaniu egzekucyjnym składników majątku dłużnej spółki. Dlatego też ocena działań wierzyciela musi być dokonywana z punktu widzenia celu instytucji ustanowionej do ochrony należności składkowych. Skutkiem tego członek zarządu spółki wiedząc, że organ rentowy wszczął postępowanie egzekucyjne winien wykazać się aktywnością w regulowaniu należności, tym bardziej, jeżeli twierdzi, iż w tym okresie była możliwość zaspokojenia zadłużenia ze składników majątku i wierzytelności. Trudno, oceniając spełnienie przesłanki bezskuteczności, oczekiwać od organu rentowego by w tym zakresie czynił więcej, niż mogłaby uczynić sama spółka, czy też członek zarządu. (por. wyrok SA w Łodzi z 7.09.2018r., III AUa 1293/17, LEX nr 2612058).

Jak podniesiono - organ rentowy prowadząc wszechstronną egzekucję, bezskutecznie usiłował wyegzekwować całość należności, o czym wobec wszczętej egzekucji członkowie zarządu dłużnika winni wiedzieć. Trudno też uznać, że spółka celowo nie dokonała spłaty zobowiązań dysponując realnym majątkiem. Tym samym argument o rzekomym posiadaniu określonych środków finansowych nie zwalnia wnioskodawców z odpowiedzialności.

Zdaniem Sądu nie można też uznać, że wnioskodawcy w procesie wskazali mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odnosząc się do powyższego podnieść należy, że mienie spółki wykazywane przez członka zarządu zwalnia go od odpowiedzialności tylko wtedy, gdy jest to mienie konkretne, rzeczywiście istniejące, nadające się do efektywnej egzekucji. Mienie to musi charakteryzować się odpowiednimi właściwościami, aby egzekucja z niego była realna do przeprowadzenia i skutkująca zaspokojeniem wierzyciela. Tylko realnie istniejące mienie, dokładnie zidentyfikowane i istniejące w momencie, w którym toczy się postępowanie dotyczące przeniesienia odpowiedzialności, wypełnia przesłankę zwalniającą członka zarządu od odpowiedzialności z art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. (por. wyrok NSA z dnia 27.10.2021r., (...) 195/21)

Wskazanie mienia spółki, o którym mowa w art. 116 § 1 pkt 2 ustawy – Ordynacja podatkowa powinno nastąpić poprzez wskazanie konkretnego składnika majątkowego, miejsca, w którym się znajduje, oraz tytułu własności przysługującego spółce. (por. wyrok NSA z dnia 22.09.2021r., (...) 219/21)

Mienie spółki, aby skutecznie ochronić od odpowiedzialności członka jej zarządu musi istnieć i być wskazane w momencie, w którym toczy się postępowanie w kwestii przedmiotowej odpowiedzialności, a perspektywa czasowa uzyskania zaspokojenia z tego mienia zaległości podatkowych nie może być odległa, ale w chwili pozostającej w bliskości z ujawnieniem wcześniej nieznanego majątku. (por. wyrok NSA z dnia 1.06.2021r., (...))

W ustawowo określonej przesłance dotyczącej mienia chodzi o takie jego składniki które są niesporne, a nie mienie jedynie potencjalne. (por. wyrok NSA z dnia 27.04.2021r., (...))

Powołanie się przez wnioskodawców na fakt posiadania przez spółkę mienia w postaci nieruchomości przy ul. (...) i w gminie L. powyższych wymogów – zdaniem Sądu - nie spełnia.

Podnieść należy, iż wskazane nieruchomości zostały sprzedane innemu podmiotowi, który względem wierzycieli odpowiada solidarnie ze spółką, który jednak - w świetle zeznań przesłuchanego w procesie świadka - nie posiada żadnych możliwości spłaty zadłużenia wobec braku kontynuacji inwestycji. Podnoszony przez skarżących możliwy znaczny stopień zaspokojenia roszczeń przez organ rentowy jest zatem fikcją.

W konsekwencji brak jest możliwości uznania, iż wnioskodawcy jako członkowie zarządu (...). spółki z o.o. nie odpowiadają osobiście za jej zobowiązania z tytułu składek powstałe w okresie sprawowania przez nich w funkcji w zarządzie.

Reasumując słuszne jest stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji, iż zachodzą podstawy do obciążania T. S. i A. B. odpowiedzialnością za zaległe składki stosownie do art. 116 ustawy - Ordynacja podatkowa w związku z art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

SSO Paulina Kuźma

J.L.