Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 sierpnia 2023 r Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. ustalił wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r dla T. K.. Jako podstawę wymiaru przyjęto kwotę 1038,98 zł, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 85,10 % (wyliczony za lata 1989 – 1998), z uwzględnieniem 199 miesięcy okresów składkowych, 65 miesięcy okresów nieskładkowych, współczynnika proporcjonalnego wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego – 71,25%, 24 % kwoty bazowej – 293,01 zł, średniego dalszego trwania życia – 209 miesięcy. Kapitał początkowy ustalono na kwotę 98679,35 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresów:

- 1.09.1975 – 30.06.1976

- 1.12.1979 – 31.12.1979

- 1.10.1987 – 1.06.1988, gdyż nie został wyczerpująco udowodniony

- 1.12.1988 – 16.11.1990 – dokumenty znajdujące się w aktach Zakładu nie potwierdzają tego okresu zatrudnienia.

/decyzja – k. 23 akt ZUS/

W dniu 22.09. 2023 roku T. K. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, podnosząc niezasadne zaniechanie przez organ rentowy uwzględnienia przy ustalaniu wartości kapitału początkowego następujących okresów:

- 1.12.1979 – 30.09.1987 – Klub Sportowy (...)

- 1.10.1987 – 1.06.1988 – (...)

- 1.12.1988 – 16.11.1990 – H. spółka z oo

oraz o zasądzenie kosztów procesu.

/odwołanie – k. 4/.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji, wskazując, że nie uwzględniono podniesionych w odwołaniu okresów zatrudnienia:

-1.12.1979 – 31.12.1979 – w Klubie Sportowym (...), ponieważ zgodnie z wpisem w legitymacji ubezpieczeniowej początek zatrudnienia to 1.01.1980 rok

- od 1.10.1987 – w (...) z uwagi na brak świadectwa pracy lub innego dokumentu potwierdzającego zatrudnienie

- 1.12.1988 – 16.11.1990 – H. sp z oo, ponieważ dokumenty znajdujące się w zakładzie nie potwierdzają okresu zatrudnienia.

/odpowiedź na odwołanie – k. 15/.

Na rozprawie w dniu 8.12.2023 r wnioskodawca sprecyzował, że w przypadku zatrudnienia w (...) i Klubie (...), żąda uwzględnienia wynagrodzenia z tych okresów w kapitale początkowym.

/e – protokół (...):53:17/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. K. urodził się w dniu (...) W dniu 21.07.2023 r złożył wniosek w sprawie kapitału początkowego.

/okoliczność bezsporna/

Do kapitału początkowego zaliczono wnioskodawcy okresy ubezpieczenia:

- 1.10.1972 – 30.09.1977

- 1.01.1980 – 13.07.1980

-14.07.1980 – 28.02.1981

-1.03.1981 – 30.11.1982

-1.12.1982 – 30.11.1988

-1.11.1990 – 15.01.1997

- 1.07.1993 – 31.07.1993

- 16.01.1997 – 31.12.1998

- 7.10.1997 – 15.12.1997

- 28.01.1998 – 28.01.1998

- 4.03.1998 – 24.03.1998

-14.04.1998 – 5.06.1998.

Nie zaliczono następujących okresów:

- 1.09.1975 – 30.06.1976

- 1.12.1976 – 31.12.1979

- 1.10.1987 – 1.06.1988

- 1.12.1988 – 16.11.1990.

/wykaz okresów ubezpieczenia – k. 19 – 20 akt ZUS/

Wnioskodawca posiada poświadczenie o uprawnieniu do świadczeń leczniczych w książeczce ubezpieczeniowej:

- z dnia 2.02.1982, 14.05.1982, 14.09.1982 – Klub Sportowy (...)

- z dnia 3.03.1989, 8.09.1989, 10.01.1990,15.04.1990, 25.07.1990 – (...).

/poświadczenia – w legitymacji ubezpieczeniowej – zał do akt/

Wnioskodawca posiada poświadczenia o okresach zatrudnienia w książeczce ubezpieczeniowej:

- 1.01.1980 – 30.09.1987 – Klub Sportowy (...)

- 1.10.1987 -3/4 etatu, (...) praca (...) (bez daty końcowej)

- 1.12.1982 – (...)

- 1.12.1988 – 16.11.1990 – H. sp z oo./dyrektor spółki/

/ poświadczenia – w legitymacji ubezpieczeniowej – zał do akt/

Wnioskodawca nie posiada dokumentów potwierdzających zatrudnienie w grudniu 1979 roku oraz dokumentów potwierdzających wysokość wynagrodzenia otrzymywanego w Klubie (...). Z okresu zatrudnienia w (...) nie posiada umowy o pracę ani świadectwa pracy. Było to jego drugie zatrudnienie. W Spółce (...) zaczął pracować po zakończeniu pracy w (...) w dniu 30.11.1988 r. Tworzył i rejestrował spółkę. Spółka miała być źródłem finasowania dla (...). Miał otrzymywać wynagrodzenie nie mniejsze niż w (...). Miał zawartą umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

/zeznania wnioskodawcy e – prot. 00:01:17 w zw. Z 00:53:17, zeznania świadka T. P. – 00:24:17, P. W. – 00:33:37/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało częściowo uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 504), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w (...) kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Zgodnie z art. 26 cytowanej ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Zgodnie z § 22. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1 z dnia 11 października 2011 r.w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe/Dz.U.2011.237.1412/,jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1) legitymacja ubezpieczeniowa;

2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869 /

Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być wykazywana przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku - (...) UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru. Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (ostatecznie w oparciu o wiarygodne i precyzyjne zeznania świadków). W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w danych okresach, przyjmowana dla potrzeb ustalenia wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, wynikać musi z nie budzących żadnych wątpliwości, spójnych i precyzyjnych dowodów. (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, z dnia 3 grudnia 2015 r. .III AUa 1088/15 LEX nr 1960794).

Odnosząc powyższe rozważania do przedmiotu żądania, podnieść należy, że z ustaleń wynika, że w Spółce (...) wnioskodawca zaczął pracować po zakończeniu pracy w (...) w dniu 30.11.1988 r. Tworzył i rejestrował spółkę. Spółka miała być źródłem finasowania dla (...). Miał zawartą umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca posiada poświadczenie o uprawnieniu doświadczeń leczniczych w książeczce ubezpieczeniowej w związku z tym zatrudnieniem z dnia 3.03.1989, 8.09.1989, 10.01.1990,15.04.1990, 25.07.1990

Wnioskodawca posiada też poświadczenia o okresach zatrudnienia w książeczce ubezpieczeniowej 1.12.1988 – 16.11.1990 – H. sp z oo./dyrektor spółki/.

Na okoliczność zatrudnienia w tym spornym okresie Sąd przeprowadził dowód zeznań wnioskodawcy oraz świadka, którzy zgodnie zeznali, że w spornym w okresie ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku dyrektora spółki.

W ocenie Sądu powyższe zeznania zatem nie pozostają w sprzeczności z treścią legitymacji ubezpieczeniowej, a jedynie potwierdzają jej treść.

Organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających wykazać okoliczności przeciwne.

W ocenie Sądu, zatem zasadna była zmiana zaskarżonej decyzji i ustalenie, że przy obliczeniu kapitału początkowego należy zaliczyć dodatkowo okres zatrudnienia od 1.12.1988 do 16.11.1990 na podstawie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Okres ten został potraktowany jako całość, bez rozróżnienia na okres składkowy i nieskładkowy z uwagi na sposób określenia spornego okresu zarówno w decyzji kapitałowej jak i w żądaniu odwołania. Sprecyzowanie w spornym okresie okresów składkowych i nieskładkowych może być przedmiotem kolejnej decyzji, a następnie ewentualnego odwołania.

W pozostałym zakresie odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Jeżeli chodzi o zatrudnienie w KS T., to brak jakiegokolwiek wiarygodnego dowodu co do zatrudnienia w miesiącu grudniu 1979 roku. Oprócz własnych twierdzeń wnioskodawca nie przedstawił w tym zakresie żadnych wniosków dowodowych. A wpis w legitymacji ubezpieczeniowej potwierdza okres zatrudnienia od stycznia 1980. Pozostały okres tego zatrudnienia został uwzględniony przez organ rentowy w wyliczeniu kapitału początkowego.

Brak także wiarygodnych dowodów na ustalenie wysokości wynagrodzenia z tego okresu – przesłuchany na tę okoliczność wnioskodawca wskazał, że nie ma żadnych dokumentów potwierdzających wysokość wynagrodzenia, a świadek K. M. nie miał wiedzy co do wysokości wynagrodzenia.

Co do okresu zatrudnienia w (...) to należy podnieść, że wnioskodawca dysponuje tylko wpisem w legitymacji ubezpieczeniowej co do początkowego okresu zatrudnienia, świadek J. nie znał dokładnej daty zakończenia zatrudnienia ani wymiaru czasu pracy. Przy czym ten sam okres zatrudnienia pokrywał się z równoległym zatrudnieniem w (...), zatem był „obojętny” w zakresie ustalenia okresów składkowych i nieskładkowych. Natomiast brak było podstaw do ustalenia wynagrodzenia z tego okresu do podstawy wymiaru kapitału. Co prawda świadek J. zeznał, że wnioskodawca zarabiał 20.000 zł, ale nie pamiętał, czy w każdym miesiącu. Brak jest natomiast jakiegokolwiek dokumentu, który potwierdziłaby taką wysokość wynagrodzenia.

Brak także podstaw do uwzględnienia innego niż minimalne wynagrodzenia z okresu zatrudnienia w H.. Na tą okoliczność wnioskodawca nie przestawił także żadnego wiarygodnego dowodu. Wnioskodawca w odwołaniu pisze o wynagrodzeniu w kwocie 40.000 zł, podnosi, że jego wynagrodzenie miało nie być niże od tego w (...), przy czym załącza angaż z (...) na kwotę 41.9000 zł. Świadek P. nie wiedziała dokładnie jakie wynagrodzenie otrzymywał, a miało być uzależnione od zysku, a świadek W. podawał kwotę ok. 45.000 zł. Wobec powyższych rozbieżności brak było podstaw do przyjęcia wynagrodzenia, na które wskazywał wnioskodawca w odwołaniu.

.

W pozostałym zakresie odwołanie zatem zostało oddalone na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.