Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

do całości wyroku

Decyzją z dnia 8.11.2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku Z. P. z dnia 31.10.2023 r. odmówił jej prawa do renty rodzinnej. W uzasadnieniu wskazano, że z uwagi na to, iż ubezpieczona ukończyła 25 lat życia we wrześniu 2022 r. oraz uzyskała wpis zaliczający pierwszy rok studiów i została wpisana na ostatni rok studiów, który trwał regulaminowo do 30.09.2023 r. zgodnie z decyzją z 8-11-2022 r. renta została przyznana do 30.09.2023 r. Renta rodzinna nie przysługuje po upływie tego roku akademickiego tj. po 30.09.2023 r. ponieważ indywidualne decyzje władz uczelni podejmowane w sprawach związanych z przebiegiem studiów - w tym między innymi decyzje o przesunięciu daty obrony pracy magisterskiej pozostają bez wpływu na uprawnienia ubezpieczonej do renty rodzinnej.

(decyzja – k. 51 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożyła Z. P., wnosząc o przyznanie prawa do renty rodzinnej do terminu złożenia pracy dyplomowej tj. do 31.12.2023 r. Odwołująca wskazała, że datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego. Ubezpieczona odwołała się także do treści Regulaminu Studiów obowiązującego na (...)w Ł. wprowadzonego uchwałą nr 13/2022 z dnia 28.04.2022 r. Senatu (...) w Ł., w tym do § 33 ust 2 pkt.3 oraz § 35 ust 5 tegoż regulaminu, który w jej ocenie niewątpliwie miał zastosowanie do sytuacji w jakiej się znajdowała. Wobec tego jak wskazywała, termin ukończenia studiów winien zostać wydłużony zgodnie z przytoczonym Regulaminem obowiązującym na Uczelni.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powielając argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 10-10 verte)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. P. urodziła się w dniu (...) W dniu 18.09.2022 r. ukończyła 25 lat życia.

Od października 2021 r. wnioskodawczyni była studentką Wydziału Nauk o Zdrowiu (...) w Ł. na kierunku (...) Publiczne.

(okoliczność bezsporna)

Regulamin Studiów obowiązujący na U. (...) w Ł. wprowadzony uchwałą nr 13/2022 z dnia 28.04.2022 r. Senatu (...) w Ł. w § 33 ust 2 przewidywał, że datą ukończenia studiów jest :

1) w przypadku kierunków lekarskiego i lekarsko-dentystycznego - data złożenia ostatniego wymaganego programem studiów egzaminu, z tym że za datę złożenia egzaminu przyjmuje się dzień ogłoszenia wyników z tego egzaminu;

2) w przypadku kierunków farmacja oraz jednolitych studiów magisterskich prowadzonych na kierunku fizjoterapia - data zaliczenia ostatniej wymaganej programem studiów praktyki, z tym że za datę zaliczenia praktyki przyjmuje się datę dokonania wpisu w dzienniczku praktyk;

3) w przypadku pozostałych kierunków - data złożenia egzaminu dyplomowego.

§ 35 ust 5 regulaminu wskazywał, że prodziekan, na wniosek studenta zaopiniowany przez promotora, może wyrazić zgodę na przedłużenie terminu złożenia pracy dyplomowej, o którym mowa w ust. 1 i 4, o okres nie dłuższy niż 3 miesiące, w przypadku:

1) długotrwałej choroby studenta, potwierdzonej oryginałem zaświadczenia lekarskiego;

2) braku możliwości wykonania pracy dyplomowej w wymaganym terminie z przyczyn niezależnych od studenta.

(regulamin – k. 5-9)

Ubezpieczona była uprawniona do renty rodzinnej po zmarłym ojcu od 28.02.2020 r. do 30.09.2022 r.

(odpis skrócony akt zgonu – k. 11, decyzja – k. 21-22 verte, k. 29-30 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Przewidywany programowy termin zakończenia studiów przez wnioskodawczynię przypadał w dniu 30.09.2023 r.

(zaświadczenie – k. 27, k. 32, k. 36, k. 38 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Prawo do wypłaty renty rodzinnej zostało ubezpieczonej przedłużone z uwagi na zdanie wszystkich egzaminów przewidzianych w ramach przedostatniego roku studiów oraz uzyskania wpisu na ostatni rok w dacie ukończenia 25 lat – do 30.09.2023 r.

(decyzja – k. 40-41 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 20.10.2023 r. ZUS wobec braku okoliczności uzasadniających wypłatę renty – wstrzymał wnioskodawczyni wypłatę renty rodzinnej od 01-10-2023 r., tj. od miesiąca, w którym powstała przyczyna powodująca wstrzymanie renty i zobowiązał ją do dostarczenia dyplomu ukończenia szkoły lub oryginału zaświadczenia z (...) w L., który potwierdziłby okres nauki - okres rozliczeniowy od 01 października 2022 r. do 30 września 2023 r.

(decyzja – k. 42-43 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 30.10.2023 r. ubezpieczona wniosła do ZUS o przedłużenie wypłaty świadczenia do ukończenia ostatniego roku studiów, który jak wskazywała nastąpić miał w dniu złożenia przez nią egzaminu dyplomowego. Do wniosku załączyła zaświadczenie wystawione przez (...) Medyczny w Ł., opatrzone datą 30.10.2023 r., z którego wynikało, że studentka (ubezpieczona) zaliczyła wszystkie przedmioty przewidziane w planie studiów i na swoją prośbę uzyskała zgodę Dziekana na przedłużenia terminu złożenia pracy magisterskiej do 31.12.2023 r. zgodnie z obowiązującym regulaminem uczelni.

(zaświadczenie – k. 45 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni złożyła wniosek do Dziekana studiów o przedłużenie terminu na złożenie pracy dyplomowej, gdyż nie zdążyła jej napisać. Pracę dyplomową złożyła również za zgodą dziekana ostatecznie na początku stycznia 2024 r. Obroniła się 16.01.2024 r.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2024 roku e-protokół (...):01:58-00:05:34 – płyta CD – k. 18)

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje

Odwołanie jest niezasadne.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowi przepis art.68 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U.2023.1251), zgodnie z treścią którego dzieci własne, drugiego małżonka i przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

W myśl art.68 ust.2, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Istotę sporu w niniejszej sprawie stanowiło ustalenie, czy zgodnie z art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wnioskodawczyni przysługuje prawo do renty rodzinnej po dniu 30 września 2023 r. W myśl powyższego przepisu, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego panuje zgoda co do tego, że regulacja zawarta w art.68 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi szczególną regulację normatywną, nie poddającą się wykładni rozszerzającej i oznacza prawo do przedłużonej ochrony ubezpieczeniowej, której termin końcowy, wyznacza data zakończenia tego konkretnego (ostatniego) roku akademickiego studiów w szkole wyższej, na którym uprawniony ukończył 25 lat życia.

Podkreślić należy, że przepis art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stanowi lex specialis wobec ust. 1 pkt 2 tego przepisu. Ponad wszelką wątpliwość należy więc stwierdzić, że cytowana norma nie posługuje się pojęciem zakończenia studiów, czy też programowego zakończenia nauki w szkole wyższej. Z tych przyczyn fakt, że wnioskodawczyni uzyskała zgodę dziekana na przedłużenie terminu złożenia pracy magisterskiej do 31.12.2023 r. zgodnie z obowiązującym regulaminem uczelni, pozostawało w niniejszym sporze bez znaczenia, bowiem decyzja dziekana, choć umożliwiła wnioskodawczyni obronę pracy magisterskiej poza terminem ukończenia roku studiów, nie przedłużyła owego ostatniego roku studiów, który upłynął z dniem 30 września 2023 r., już po dacie ukończenia przez wnioskodawczynię 25 roku życia, który to wiek osiągnęła w dniu 18.09.2022 r.

Zakończenie (programowe ukończenie) nauki w szkole ma niewątpliwie znaczenie przy ocenie prawa do renty rodzinnej, jednak tylko w warunkach art. 68 ust. 1 pkt 2 omawianej ustawy, czyli dla kontynuujących naukę osób uprawnionych do renty rodzinnej, w wieku powyżej 16 a poniżej 25 lat. Analogiczną argumentację powołano w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 czerwca 2015 r. (III AUa 1177/14, LEX nr 1755194) oraz w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 września 2015 r. (III AUa 210/15, LEX nr 1798595).

W świetle powyższego dla oceny prawa wnioskodawczyni do przedłużenia renty rodzinnej po ukończeniu przez nią 25 roku życia w trakcie ostatniego roku studiów, wobec treści art. 68 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bez znaczenia jak już nadmieniono powyżej pozostaje czy i kiedy dokonała ona obrony pracy magisterskiej, bowiem norma zawarta w tym przepisie traktuje wyłącznie o zakończeniu ostatniego roku studiów. W niniejszej sprawie wnioskodawczyni jak zeznała pracę dyplomową złożyła ostatecznie za zgodą dziekana na początku stycznia 2024 r. a obroniła się 16.01.2024 r.

Analogiczny jak powyższy pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 23 października 2008r., III AUa 1857/07, Biul.SAKa 2009, nr 3, poz. 39., przyjmując, że „w sytuacji określonej w art. 68 ust.2 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przedłużenie okresu pobierania renty rodzinnej następuje wyłącznie do zakończenia ostatniego roku studiów. Decyzja dziekana uczelni wyższej wydłużająca ubezpieczonemu termin do złożenia pracy magisterskiej nie przedłuża ostatniego roku studiów”.

Przedstawioną wykładnię aprobuje również Sąd Najwyższy. Sąd ten w wyroku z dnia 12 stycznia (...). (II UK 201/10, LEX nr 785669) podkreślił, że celem regulacji (wyjątku) z art. 68 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS jest zapewnienie renty rodzinnej tylko na czas ostatniego roku studiów i tylko ten okres może przedłużyć ochronę rentową po osiągnięciu przez studenta 25 lat życia. Obowiązująca regulacja jest literalnie jasna, a przede wszystkim konkretna co do regulowanych zdarzeń, zatem już tylko z samej jej treści nie poddaje się wykładni funkcjonalnej i nie pozwala na dalsze przyznanie ochrony ubezpieczeniowej studentom, którzy 25 lat ukończyli nie będąc na ostatnim roku studiów.

Reasumując należy stwierdzić, iż brak było podstaw, w oparciu o art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do przedłużenia wnioskodawczyni prawa do wypłaty renty rodzinnej po terminie ukończenia przez nią ostatniego roku studiów, tj. po 30.09.2023 r. Wbrew twierdzeniom skarżącej, uzyskanie zgody Dziekana Uczelni w indywidulanej sprawie na przedłużenie terminu do złożenia pracy dyplomowej nie stanowiło dla ubezpieczonej wydłużenia „ostatniego roku studiów w szkole wyższej”. Ostatni rok studiów ukończyła ona w dniu 30.09.2023 r. i tylko do tego dnia możliwe było przedłużenie przysługującego jej prawa do renty rodzinnej, co też pozwany organ prawidłowo uczynił.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji i na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.