Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 listopada 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 stycznia 2019 roku odmówił J. W. prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W uzasadnieniu ZUS wskazał, że za udowodnione przyjął łącznie: 34 lata, 11 miesięcy i 22 dni okresów ubezpieczenia, w tym: 29 lat, 2 miesiące i 20 dni okresów składkowych oraz 5 lat, 9 miesięcy i 3 dni okresów nieskładkowych, zaś z uwagi na fakt, że ubezpieczony nie udokumentował wymaganego okresu ubezpieczenia – brak jest podstaw do przyznania świadczenia. ZUS podkreślił także, że brytyjska instytucja ubezpieczeniowa na podstawie przedłożonych dokumentów nie poświadczyła podanego okresu ubezpieczenia.

(decyzja – k. 48 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

J. W. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o uznanie do stażu jego pracy okresu zatrudnienia w Wielkiej Brytanii od 1 marca 2010 r. do 30 września 2010 r. i ustalenie uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego. (odwołanie – k. 4-6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację powołaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, wskazując jednocześnie, że z pisma RUM Oddziału ZUS w G. z 10 września 2020 roku wynika, że brytyjska instytucja ubezpieczeniowa nie może zidentyfikować wnioskodawcy na podstawie złożonych dokumentów, zaś wnioskodawca na wezwanie organu rentowego do dnia 21 października 2020 roku nie wskazał (...) (numeru ubezpieczenia) w celu potwierdzenia jego ubezpieczenia. (odpowiedź na odwołanie – k. 14-14 verte)

Na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2023 roku wnioskodawca poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie. (końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 29 sierpnia 2023 roku e-protokół (...):05:49 – 00:06:09 – płyta CD – k. 187)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. W. urodził się w dniu (...). (okoliczność bezsporna)

W dniu 29 stycznia 2019 roku wnioskodawca założył do ZUS wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego. (wniosek – k. 1-2 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Brytyjska Instytucja (...) przesłała formularz potwierdzający następujące okresy ubezpieczenia J. W. w Wielkiej Brytanii.

Okresy		Okresy ubezpieczenia (okresy składkowe)		Okresy traktowane jako okresy ubezpieczenia (okresy o charakterze nieskładkowym kredytowym)
Od	Do	Tygodnie potwierdzone przez UK	Miesiące po przeliczeniu na polskie okresy	Tygodnie potwierdzone przez UK	Miesiące po przeliczeniu na polskie okresy
06-04-1973	10-06-1973			10*	3
06-04-2009	05-04-2010	5	2
06-04-2010	05-04-2011	30	7

*okresy kredytowe, traktowane jako okresy ubezpieczenia. Porównywane do okresów nauki ustawodawstwie polskim.

W sumie było to:

- 9 miesięcy okresów składkowych

- 3 miesiące okresów nieskładkowych.

(pismo – k. 168, oświadczenie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2023 roku e-protokół (...):02:57 – 00:04:48 – płyta CD – k. 187)

Wnioskodawca nie pobierał i nie pobiera żadnych świadczeń z Brytyjskiej Instytucji Ubezpieczeniowej. (niesporne - oświadczenie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2023 roku e-protokół (...):05:02 – 00:05:42 – płyta CD – k. 187)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów, w tym też zawartych w aktach rentowych. Dokumenty te nie były kwestionowane przez strony procesu, dlatego też Sąd uznał je za w pełni wiarygodne.

Sąd uznał, że dokumentem o największym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy jest pismo z dnia 16 czerwca 2023 roku informujące, że Brytyjska Instytucja (...) potwierdziła okresy ubezpieczenia wnioskodawcy z tytułu zatrudnienia w Wielkiej Brytanii w spornym okresie. W związku z powyższym, w ocenie Sądu, ustalony stan faktyczny był wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu było, czy wnioskodawca spełnił przesłanki do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego określone w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2023r., poz.779).

Na wstępie podkreślić należy, że świadczenie przedemerytalne jest należnością wyjątkową w systemie ubezpieczeń społecznych, a jego funkcja ma charakter sui genesis socjalny. Wyznaczana jest przez trudności w znalezieniu pracy (zatrudnienia) przez osobę, która znajduje się w wieku poprzedzającym nabycie prawa do emerytury. W tym kontekście należy postrzegać warunek posiadania relatywnie wysokiego okresu składkowego i nieskładkowego, a także konieczność pobierania zasiłku dla bezrobotnych przed nabyciem tego prawa. Oznacza to również, że przepisy regulujące prawo do świadczenia przedemerytalnego nie mogą być interpretowane elastycznie, a nadto uprawnienie to warunkowane jest zachowaniem określonej sekwencji czasowej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 października 2015 r., III AUa 385/15, Legalis nr 1370643).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 powołanej ustawy prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:

1) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta oraz 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

2) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 690, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o promocji zatrudnienia", w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub

3) do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych", i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

4) zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

4a) zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 60 dni od dnia ustania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390), lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1297), pobieranych nieprzerwanie przez okres co najmniej 365 dni, jeżeli utrata prawa do nich była spowodowana śmiercią osoby, nad którą opieka była sprawowana, i do dnia, w którym ustało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

5) do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub

6) do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.

Stosownie do treści art. 2 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180 - dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne musi spełniać łącznie przesłanki wymienione w art. 2 ust. 1 i ust. 3 powołanej ustawy.

Wskazane w poszczególnych punktach art. 2 ust. 1 ustawy warunki sprowadzają się do osiągnięcia przez osobę ubiegającą się o świadczenie określonego stażu, wieku, a także do pozostawania bez pracy ze względu na wymienione enumeratywnie przyczyny.

Sąd ma obowiązek zbadania wszystkich przesłanek nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, co w okolicznościach niniejszej sprawy oznaczało konieczność zbadania przesłanek, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

W realiach niniejszej sprawy spornym było to, czy wnioskodawca spełnił przesłankę stażu wskazaną w przepisie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy, a zwłaszcza czy możliwym było uwzględnienie do stażu jego pracy okresu zatrudnienia w Wielkiej Brytanii .

Organ rentowy stał na stanowisku, że wnioskodawca nie udowodnił 35 lat zatrudnienia, pzryjmując za udowodniony okres wynoszący 34 lata, 11 miesięcy i 22 dni okresów ubezpieczenia. Pozostałe przesłanki, których spełnienie warunkowało przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego, nie były przez ZUS kwestionowane.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Wielka Brytania nie jest od 1 lutego 2020 roku członkiem Unii Europejskiej, ale we wzajemnych relacjach tego Państwa oraz Państw Członkowskich Unii Europejskiej obowiązywał tzw. okres przejściowy przewidziany Umową o wystąpieniu z Unii Europejskiej. W dniu 31 grudnia 2020 r. zakończył się okres przejściowy, o którym mowa w umowie o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i (...).

Zasady koordynacji systemów reguluje przepis art. 31 tej umowy.

Zgodnie z nim do osób wymienionych w art. 30 nadal zastosowanie mają zasady i cele określone w aktach prawnych dotychczas stosowanych w tej kwestii, tj. w: rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166 s. 1 z 30 kwietnia 2004 r.) oraz rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 284 s. 1 z 30 października 2009 r.).

Tym samym, dla osób pracujących w Wielkiej Brytanii odnosi się przypadek określony w art. 30 – obywateli Unii Europejskiej podlegających ustawodawstwu Wielkiej Brytanii w dniu zakończenia okresu przejściowego (tj. 31 grudnia 2020 r.). Okresy pracy takich osób zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii podlegają zsumowaniu zgodnie z cytowanym rozporządzeniem 883/2004.

Z kolei przepis art. 87 ust. 2 obowiązującego od dnia 1 maja 2010 r. rozporządzenia (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego stanowi, że każdy okres ubezpieczenia, jak również w odpowiednim przypadku, każdy okres zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania, ukończony zgodnie z ustawodawstwem Państw Członkowskich przed datą wejścia w życie niniejszego rozporządzenia w zainteresowanym Państwie Członkowskim jest uwzględniany dla celów ustalenia praw nabywanych na podstawie przepisów niniejszego rozporządzenia.

Generalna regulacja dotycząca sumowania okresów zatrudnienia lub ubezpieczenia została natomiast wyrażona w art. 6 rozporządzenia nr 883/2004.

Stosownie do tego przepisu o ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, właściwa instytucja Państwa Członkowskiego, której ustawodawstwo uzależnia: nabycie, zachowanie, przysługiwanie lub odzyskanie prawa do świadczeń, objęcie przez ustawodawstwo lub dostęp do lub zwolnienie z ubezpieczenia obowiązkowego, fakultatywnego kontynuowanego lub dobrowolnego, od spełnienia okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania, bierze pod uwagę w niezbędnym zakresie okresy ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania spełnione na podstawie ustawodawstwa każdego innego Państwa Członkowskiego, tak jakby były to okresy spełnione na podstawie stosowanego przez nie ustawodawstwa.

W rozporządzeniu wykonawczym (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku dotyczącym wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 284 z dnia 30.10.2009 r.), kwestia ta została ujęta w art. 12, zgodnie z którym do celów stosowania art. 6 rozporządzenia podstawowego instytucja właściwa kontaktuje się z instytucjami państw członkowskich, których ustawodawstwu zainteresowany również podlegał, w celu ustalenia wszystkich okresów spełnionych zgodnie z ich ustawodawstwem (ust. 1).

Odpowiednie okresy ubezpieczenia, pracy najemnej, pracy na własny rachunek lub zamieszkania spełnione zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego są dodawane do okresów spełnionych zgodnie z ustawodawstwem każdego innego państwa członkowskiego, o ile jest to konieczne do celów stosowania art. 6 rozporządzenia podstawowego nr 883/2004, pod warunkiem że okresy te nie pokrywają się (ust. 2).

W przypadku, gdy okres ubezpieczenia lub zamieszkania spełniony zgodnie z obowiązkowym ubezpieczeniem na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego zbiega się z okresem ubezpieczenia spełnionym w ramach ubezpieczenia dobrowolnego lub kontynuowanego ubezpieczenia fakultatywnego, zgodnie z ustawodawstwem innego państwa członkowskiego, uwzględnia się jedynie okres spełniony w ramach ubezpieczenia obowiązkowego (ust. 3).

W przypadku, gdy okres ubezpieczenia lub zamieszkania inny niż równorzędny z okresem ukończonym zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego zbiega się z okresem równorzędnym na podstawie ustawodawstwa innego państwa członkowskiego, uwzględnia się jedynie okres inny niż okres równorzędny (ust. 4).

Każdy okres uznany za równorzędny na podstawie ustawodawstwa dwóch lub więcej państw członkowskich jest uwzględniany jedynie przez instytucję państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu zainteresowany ostatnio obowiązkowo podlegał przed wspomnianym okresem. W przypadku, gdy zainteresowany nie podlegał obowiązkowo ustawodawstwu państwa członkowskiego przed wspomnianym okresem, okres ten jest uwzględniany przez instytucję państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu zainteresowany obowiązkowo podlegał w pierwszej kolejności po wspomnianym okresie (ust. 5).

W przypadku, w którym nie można w sposób dokładny określić ram czasowych, w których niektóre okresy ubezpieczenia lub zamieszkania zostały spełnione zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego, domniemywa się, że okresy te nie pokrywają się z okresami ubezpieczenia lub zamieszkania spełnionymi zgodnie z ustawodawstwem innego państwa członkowskiego; okresy te uwzględnia się - w przypadku, gdy może to być korzystne dla zainteresowanego - jedynie w zakresie, w jakim mogą one być rozsądnie uwzględnione (ust. 6).

Definicja okresów ubezpieczenia oraz zamieszkania została zawarta w art. 1 lit. t rozporządzenia nr 883/2004.

W myśl tego przepisu określenie „okres ubezpieczenia” oznacza okresy składkowe, okresy zatrudnienia lub pracy na własny rachunek, tak jak je określa lub uznaje za okresy ubezpieczenia ustawodawstwo, w ramach którego zostały spełnione lub zostały uznane za spełnione, oraz wszelkie okresy traktowane, jako takie, o ile są uznane przez to ustawodawstwo za równorzędne z okresami ubezpieczenia.

Litera „u” stanowi również o wszelkich okresach z nimi zrównanych, o ile są one uznane przez to ustawodawstwo za równorzędne z okresami zatrudnienia lub okresami pracy na własny rachunek.

Jeśli zatem osoba ubiegająca się o przyznanie tak jak w niniejszej sprawie świadczenia przedemerytalnego ma okresy składkowe i nieskładkowe zbyt krótkie do nabycia uprawnień do tego świadczenia, to wówczas do polskich okresów ubezpieczenia dolicza się okresy ubezpieczenia przebyte we wszystkich innych państwach członkowskich.

Stosownie do art. 5 ust. 1 rozporządzenia nr 987/2009 dokumenty wydane przez instytucję państwa członkowskiego do celów stosowania rozporządzenia podstawowego i rozporządzenia wykonawczego, stanowiące poświadczenie sytuacji danej osoby oraz dowody je potwierdzające, na podstawie których zostały wydane te dokumenty, są akceptowane przez instytucje pozostałych państw członkowskich tak długo, jak nie zostaną wycofane lub uznane za nieważne przez państwo członkowskie, w którym zostały wydane (ust. 1).

Instytucje polskie (organ rentowy ani sąd) nie są uprawnione do ustalania i weryfikacji okresów ubezpieczenia przebytych w innym państwie członkowskim Unii.

Reasumując - w rozpoznawanej sprawie organ rentowy niesłusznie odmówił skarżącemu prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Bezspornym jest obecnie, że wnioskodawca wykazał staż pracy w Polsce - łącznie: 34 lata, 11 miesięcy i 22 dni okresów ubezpieczenia, w tym: 29 lat, 2 miesiąc, 20 dni okresów składkowych i 5 lat, 9 miesięcy i 3 dni okresów nieskładkowych.

Jednakże po doliczeniu do tego okresów ubezpieczenia wnioskodawcy w Wielkiej Brytanii potwierdzonych przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową - 9 miesięcy okresów składkowych i 3 miesięcy okresów nieskładkowych (pismo – k. 168), ubezpieczony ostatecznie wykazał, że osiągnął okres ubezpieczenia w wymiarze 35 lat.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż wnioskodawca spełnia wszystkie przesłanki wskazane w przepisie art. 2 ust. 1 pkt. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Tym samym, brak jest podstaw do odmowy przyznania wnioskodawcy prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W zakresie daty przyznania świadczenia, Sąd oparł się na przepisie art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, z którego wynika, że prawo do świadczenia przedemerytalnego ustala się na wniosek osoby zainteresowanej, od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z dokumentami, o których mowa w ust. 3 i 4.

Skarżący złożył wniosek o przyznanie mu prawa do świadczenia przedemerytalnego w dniu 29 stycznia 2019 roku w związku, z czym prawo do świadczenia przysługuje mu od dnia następnego, tj. od dnia 30 stycznia 2019 roku.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy w Łodzi na postawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Paulina Kuźma