Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 listopada 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych – I Oddział w Ł. ponownie ustalił dla P. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 listopada 2022 roku do dnia 31 sierpnia 2025 roku, bez związku ze służbą wojskową. (decyzja k. 69 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

W dniu 14 grudnia 2022 r. wnioskodawca złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. (odwołanie k. 3-4)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 9 stycznia 2023 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 17 sierpnia 2022 r. uznała wnioskodawcę za częściowo niezdolnego do pracy oraz uznał, że ta niezdolność nie pozostaje w związku ze służbą wojskową. (odpowiedź na odwołanie k. 9)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

P. W. urodził się (...) Od 21 kwietnia 1993 roku rozpoczął odbywanie służby wojskowej. W trakcie służby wojskowej wnioskodawca przebył zapalenie mięśnia serca z migotaniem przedsionków i od 20 września 1993 roku do 28 września 1993 roku był hospitalizowany. (bezsporne)

Z dniem 21 lutego 1994 roku wnioskodawca został zwolniony z odbywania służby wojskowej, z uwagi na niezdolność do dalszej służy. (bezsporne)

Orzeczeniem Wojskowej Komisji Lekarskiej MSW z dnia 4 lutego 1994 roku rozpoznano u skarżącego chorobę wrzodową dwunastnicy i przebyte zapalenie mięśnia sercowego z migotaniem przedsionków. Jednocześnie stwierdzono, że choroba wrzodowa pozostaje w związku ze służbą wojskową, zaś przebyte zapalenie mięśnia sercowego nie pozostaje w związku ze służbą wojskową. (orzeczenie k 5 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 8.03.1994 r.)

Orzeczeniem Komisji Lekarskiej z 28 marca 1994 roku skarżący został zaliczony do III grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia, III grupy inwalidów w czasie służby wojskowej i nie został zaliczony do jakiejkolwiek grupy inwalidów w związku ze służbą wojskową. (orzeczenie k 7 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 8.03.1994 r.)

Decyzją z dnia 5 maja 1994 roku (...) Oddział w Ł. przyznał P. W. prawo do renty inwalidy wojskowego trzeciej grupy inwalidów bez związku ze służbą wojskową od dnia 22 lutego 1994 roku. Rentę z tego tytułu odwołujący się miał przedłużaną na kolejne okresy i pobierał ją do 30 listopada 2003 roku. (decyzja k 9 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 8.03.1994 r.)

W dniu 17 grudnia 2004 roku P. W. wystąpił z wnioskiem o przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową.

Decyzją z dnia 18 lutego 2005 roku (...) Oddział w Ł. odmówił wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową wskazując, że Komisja Lekarska uznała skarżącego za zdolnego do pracy.

(wniosek k 1-3, decyzja k 4 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 3 listopada 2005 roku oddalił odwołanie P. W. od powyższej decyzji. (odpis wyroku k 9 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

W dniu 16 kwietnia 2018 roku odwołujący złożył wniosek o przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i renty inwalidy wojskowego. (wniosek k 1-4 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 16.04.2018 r.)

Orzeczeniem lekarza orzecznika z 14 maja 2018 roku uznano P. W. za całkowicie niezdolnego do pracy do 31 maja 2021 r., z datą powstania całkowitej niezdolności na dzień 11 sierpnia 2014 roku oraz stwierdzono, że całkowita niezdolność pozostaje w związku ze służbą wojskową. Lekarz orzecznik podał, że wnioskodawca jest leczony kariologicznie od 1993 roku po zapaleniu mięśnia sercowego, był hospitalizowany w czasie służby wojskowej. Po (...) w marcu 2017 roku w domu, reanimowany przez PR, po implantacji kardiowertera defibrylatora w maju 2017 roku, obniżona wydajność fizyczna, męczliwość, drętwienie kończyn dolnych, duszności, kołatania serca, zawroty głowy, niska EF 21 % od marca 2017, problemy z zapamiętywaniem, po udarze mózgu w 2014 roku, bez niedowładów obecnie, wcześniej zaburzenia mowy, spowolniały psycho-ruchowo. Lekarz Orzecznik rozpoznał kardiomiopatię rozstrzeniową z EF 21 % w okresie niewydolności krążenia II/III wg (...), utrwalone FA, stan po (...) i po skutecznej resuscytacji, stan po implantacji kardiowertera defibrylatora, stan po udarze niedokrwiennym mózgu w sierpniu 2014 roku z przemijającym niedowładem prawostronnym i zaburzeniami mowy. Za datę całkowitej niezdolności do pracy przyjęto datę hospitalizacji z powodu udaru mózgu 11 sierpnia 2014 roku. Całkowita niezdolność pozostaje w związku ze służbą wojskową. (orzeczenie LO k 14 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r., opinia LO k 31 akt orzeczniczych ZUS)

W dniu 2 lipca 2018 roku sprawa wnioskodawcy została przekazana do rozpoznania przez Komisję Lekarską w trybie nadzoru. (decyzja k 76 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

Orzeczeniem Komisji Lekarskiej z 13 lipca 2018 roku uznano P. W. za całkowicie niezdolnego do pracy do 31 maja 2021 r., z datą powstania całkowitej niezdolności na dzień 11 sierpnia 2014 roku oraz stwierdzono, że całkowita niezdolność nie pozostaje w związku ze służbą wojskową i nie powstała w czasie trwania tej służby. Komisja stwierdziła, że odwołujący jest leczony kariologicznie od 1993 roku po zapaleniu mięśnia sercowego, kiedy niezdolność powstała w czasie pełnienia służby wojskowej. Komisja rozpoznała kardiomiopatię rozstrzeniową z utrwalonym migotaniem przedsionków w okresie niewydolności krążenia II/III wg (...). Nagłe zatrzymanie krążenia 13 marca 2017 roku, przebyte wszczepienie kardiowertera defibrylatora w kwietniu 2017 roku, przebyty udar niedokrwienny mózgu w sierpniu 2014 roku, leczony fibrolitycznie z przemijającym niedowładem prawostronnym i zaburzeniami mowy. Przebyte zapalenie mięśnia sercowego w 1993 roku. Za datę całkowitej niezdolności do pracy przyjęto datę hospitalizacji z powodu udaru mózgu 11 sierpnia 2014 roku. Całkowita niezdolność do pracy nie powstała w trakcie pełnienia służby wojskowej. (orzeczenie KL k 77 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

Decyzją z dnia 26 lipca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Ł. odmówił P. W. prawa do renty inwalidy wojskowego z uwagi na brak orzeczonej niezdolności w związku ze służbą wojskową. ( decyzja k. 80 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 24 września 2019 roku uwzględniając częściowo odwołanie P. W. zmienił wyżej wskazaną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do renty inwalidy wojskowego z tytułu całkowitej niezdolności do pracy bez związku ze służbą wojskową na okres od dnia 1 kwietnia 2018 roku do dnia 31 maja 2021 roku. (odpis wyroku k 11 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

Wykonując powyższy wyrok – decyzją z dnia 14 listopada 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział w Ł. decyzją z dnia 14 listopada 2019 roku przyznał P. W. prawo do renty inwalidy wojskowego z tytułu całkowitej niezdolności do pracy bez związku ze służbą wojskową na okres od dnia 1 kwietnia 2018 roku do dnia 31 maja 2021 roku. (decyzja k 31 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

W dniu 19 maja 2021 roku wnioskodawca złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. (wniosek k 54 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

Decyzją z dnia 30 sierpnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział w Ł. przyznał P. W. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, bez związku ze służbą wojskową na okres od dnia 1 września 2021 roku do dnia 31 lipca 2022 roku. (decyzja k 58 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

W dniu 6 lipca 2022 roku ubezpieczony złożył kolejny wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. (wniosek k 66 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, że P. W. jest częściowo niezdolny do pracy do 31 sierpnia 2025 roku, która to niezdolność powstała w czasie trwania służby wojskowej, ale nie pozostaje w związku ze służbą wojskową, negując jednocześnie całkowitą niezdolność do pracy ubezpieczonego. (orzeczenie k 67 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

Orzeczeniem z dnia 17 sierpnia 2022 roku Komisja Lekarska ZUS uznała, że wnioskodawca jest częściowo niezdolny do pracy do 31 sierpnia 2025 roku, która to niezdolność powstała w czasie trwania służby wojskowej, ale nie pozostaje w związku ze służbą wojskową, negując całkowitą niezdolność do pracy ubezpieczonego. (orzeczenie k 68 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 17.12.2004 r.)

Wnioskodawca cierpi na przewlekłą niewydolność serca, ciężkie upośledzenie funkcji skurczowej mięśnia lewej komory serca pod postacią kardiomiopatii rozstrzeniowej od wielu lat (uszkodzenie serca trwałe), po przebytym zapaleniu mięśnia sercowego w 1993 roku. W związku z tym powikłaniem doszło u ubezpieczonego do nagłego zatrzymania krążenia w 2017 roku w mechanizmie migotania komór. W badaniu USG serca z 13 stycznia 2022 roku obserwowano ciężkie upośledzenie funkcji skurczowej lewej komory, wyliczona frakcja wyrzutowa (która w ogólnym skrócie określa sprawność serca jako całości) - nawet 32%, zaś w badaniu z dnia 7 maja 2022 roku oszacowana frakcja wyrzutowa to 35%, przy normie średnio powyżej 50% określanej jako zachowaną prawidłową funkcję.

Stan kardiologiczny P. W. uzasadnia stwierdzenie występowania u niego całkowitej niezdolności do pracy nadal – od daty złożenia w dniu 6 lipca 2022 roku wniosku do dnia 31 sierpnia 2025 roku, przy czym niezdolność ta nie pozostaje w związku ze służbą wojskową. (opinia biegłego sądowego lekarza kardiologa R. G. k 18-20, opinia biegłego sądowego lekarza kardiologa E. P. k 51-53)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o powołane dokumenty oraz opinie dwóch biegłych sądowych lekarzy kardiologów.

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Prawo do tego świadczenia znajduje swoje oparcie w przepisach ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin. (t.j.Dz. U. z 2023 r.,poz.1100).

Według art. 64 tej ustawy w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio m.in. art. 12-14 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2461), które definiują pojęcie niezdolności do pracy oraz dotyczą oceny niezdolności do pracy, zadań lekarza orzecznika i komisji lekarskich ZUS.

Ustawa emerytalna w art. 12 ust. 1 stanowi, że niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolna do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W niniejszej sprawie bezspornym jest fakt niezdolności do pracy P. W., która powstała w okresie służby wojskowej – bez związku z tą służbą. Przedmiotem sporu pozostaje jedynie stopień tej niezdolności. Organ rentowy uznał bowiem częściową niezdolność do pracy skarżącego, co zostało przez niego zakwestionowane – ubezpieczony domaga się uznania całkowitej niezdolności do pracy.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie wykazało w sposób niewątpliwy, że wnioskodawca nadal – co najmniej od dnia złożenia wniosku o ustalenie dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (a zatem już 6 lipca 2022 roku) do dnia 21 sierpnia 2025 roku pozostaje całkowicie niezdolny do pracy.

Powyższego ustalenia Sąd dokonał na podstawie opinii dwóch biegłych sądowych lekarzy kardiologów.

Biegły sądowy lekarz kardiolog R. G. (2) logicznie uzasadnił swe stanowisko wskazując, że samo ciężkie uszkodzenie mięśnia sercowego powoduje już całkowitą niezdolność do pracy wnioskodawcy, zaś zalecana mu implantacja stymulatora kardiowertera – defibrylatora nie leczy uszkodzonego mięśnia sercowego, a jedynie zmniejsza ryzyko nagłego zgonu sercowego. Biegły ocenił obecny stan kliniczny P. W., stwierdzając, że nawracające objawy kliniczne (mała tolerancja wysiłku, duszności), sugeruje brak poprawy i utrzymywanie się objawów. Wskazał, że tego typu schorzenie wymaga stałego leczenia przeciwkrzepliwego, jest schorzeniem o bardzo złym rokowaniu, bez możliwości stałej poprawy z tego względu, ze występuje ryzyko nagłego zgonu sercowego.

W odpowiedzi na zarzuty organu rentowego do powyższej opinii powołana przez Sąd biegła E. P. (2) potwierdziła tezę o całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy w okresie wskazanym przez biegłego sądowego lekarza kardiologa R. G. (2). Stanowisko to uzasadniła wskazując, że w ciągu wielu lat trwania choroby serca stan funkcjonalny lewej komory wnioskodawcy ulegał istotnym zmianom od umiarkowanej do krańcowo niskiej funkcji tej komory, co może przemawiać za tłem zapalnym rozpoznanej kardiomiopatii rozstrzeniowej, co potwierdza także obraz dwukrotnie wykonanej koronografii. Dodatkowym obiektywnym wykładnikiem – według biegłej - jest podwyższone stężenie peptydu natriuretycznego NT-proBNP, będącego uznanym markerem niewydolności serca, zaś obraz kliniczny optymalnie leczonej niewydolności serca przebiega obecnie lepiej niż w stosunkowo niedalekiej przeszłości, co nie zmienia faktu, że utrzymanie uzyskanego efektu, szczególnie przy takim wywiadzie jak u ubezpieczonego, jest możliwe tylko pod pewnymi warunkami, w tym szczególnie ważne jest unikanie generowania dodatkowych obciążeń dla organizmu. Analizując dotychczasowy przebieg historii choroby u wnioskodawcy biegła zwróciła uwagę na fakt, że bardzo intensywne nowoczesne leczenie spowodowało względną stabilizacją jego stanu zdrowia, przy nadal utrzymujących się obiektywnych wykładnikach znacznej dysfunkcji układu krążenia. Dodatkowym aspektem – zdaniem biegłej – jest konieczność stałego przyjmowania doustnych antykoagulantów z powodu przewlekłego migotania przedsionków; zaawansowana niewydolność serca względnie ustabilizowana na optymalnej farmakoterapii oraz dzięki wszczepieniu urządzenia resynchronizującego pracę serca w pełni uzasadnia uznanie całkowitej niezdolności do pracy.

Biegła E. P. (2) w sposób właściwy odniosła się także do opinii wydanej przez biegłego sądowego lekarza kardiologa R. G. (2) wskazując tylko, że biegły ten niekonsekwentnie oszacował sprawność wysiłkową wnioskodawcy poprzez przypisanie mu tolerancji wysiłku 300 − 500 m, jednocześnie stwierdzając, że wnioskodawca ma bardzo małą tolerancję wysiłku, duszność do spoczynkowej wyłącznie. Podała, że dane wynikające z rzetelnie przeprowadzonego wywiadu wskazują jednak, że w rzeczywistości tolerancja wysiłku oceniana w metrach jest dużo mniejsza (niemal dziesięciokrotnie). Zdaniem biegłej błędne i niezgodne z klasyfikacją (...) było zakwalifikowanie powoda do III klasy (...) po podaniu powyższego dystansu wysiłkowego, co wykorzystał organ orzeczniczy składając zarzuty do opinii.

Biegła w sposób stanowczy stwierdziła, że oczekiwania ze strony organu orzeczniczego, że kryterium uznania o całkowitej niezdolności do pracy miałoby być spełnione jedynie w przypadku „męczenie się podczas samoobsługi, czyli podczas rozbierania się i ubierania do badania”, bez uwzględnienia całości wywiadu i dotychczasowej historii choroby, należy traktować jako absolutne nieporozumienie, ponieważ wymienione wyżej kryterium nietolerancji minimalnego wysiłku ocenia się podczas kwalifikacji osoby badanej w kierunku konieczności stałej lub długotrwałej opieki osób trzecich. Zwróciła także uwagę na fakt pogorszenia wyników badania USG serca wnioskodawcy w stosunku do badania wykonanego w 4 sierpnia 2020 roku, kiedy oceniano ten wynik na 43 %. Biegła stanowczo wskazała, że początek choroby serca wnioskodawcy zaistniał w trakcie pełnienia służby wojskowej, a toczący się proces zapalny w mięśniu sercowym, wówczas zapoczątkowany uległ progresji do obrazu kardiomiopatii rozstrzeniowej z jej typowymi powikłaniami − zaburzeniami rytmu serca, epizodem nagłego zatrzymania krążenia, udarem mózgu, niewydolnością serca, co jest obecnie przyczyną całkowitej niezdolności do pracy odwołującego.

Sąd, oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową pokrywających się – co do wniosków orzeczniczych – opinii powołanych w sprawie biegłych. Opinie zostały wydane po przeprowadzeniu stosownych badań i analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej wnioskodawcy. Biegli spójnie określili schorzenia występujące u badanego, ocenili ich znaczenie dla jego zdolności do pracy, jak również wskazali na związek orzeczonej całkowitej niezdolności do pracy odwołującego z przebytym w czasie służby wojskowej, w wieku 22 lat, zapaleniem mięśnia sercowego.

Zdaniem Sądu, opinie te – w zakresie opisanych wniosków orzeczniczych – są rzetelne, sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

Ostatecznie wydana i niezakwestionowana przez organ rentowy opinia biegłej E. P. (2) nie zawiera braków i wyjaśnia wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na postawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał P. W. dalsze prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do dnia 31 sierpnia 2025 roku (data zgodna z opinią biegłych i Komisji Lekarskiej ZUS).

SSO Paulina Kuźma