Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2023 r. w Toruniu

sprawy z powództwa Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy w T.,

przeciwko J. S.

o zapłatę

I Oddala powództwo;

II kosztami sądowymi ,od uiszczenia których zwolniony był powód, obciąża Skarb Państwa

III kosztami procesu poniesionymi przez powoda obciąża powoda.

Sygn. akt X C 1996/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 grudnia 2022 r. powód Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w T. wniósł o zasądzenie od pozwanego J. S. kwoty 24.132,48 zł wraz z odsetkami liczonymi jak dla należności podatkowych liczonymi do dnia zapłaty od kwot i dat: 8.044,16 zł od dnia 26 czerwca 2020 r., 8.044,16 zł od dnia 4 sierpnia 2020 r., 8.044,16 zł od dnia 27 sierpnia 2020 r. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód wywodzi swoje żądanie z nienależnie pobranego przez pozwanego świadczenia z tytułu wsparcia udzielonego przedsiębiorcy za okres od 1 czerwca do 31 sierpnia 2020 r. na podstawie art. 15g ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19 (dalej również: ustawa (...)19), innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Podniesiono, że pozwany był uprawniony do ubiegania się o wsparcie na podstawie powołanego przepisu ustawy, jednakże w związku z tym, że uprzednio otrzymał pomoc w postaci 50% zwolnienia ze składek na ubezpieczenie społeczne za okres od 1 marca do 31 maja 2020 r., to przyznana pomoc w wysokości 72.220,89 zł powinna zostać pomniejszona o 24.132,48 zł tytułem nienależnie pobranych środków z tytułu zwrotu kwoty przeznaczonej na składki ZUS.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Swoje stanowisko argumentował tym, że w oświadczeniu dołączonym do wniosku o przyznanie wsparcia zawarł oświadczenie, że nie ubiegał się i nie będzie się ubiegał o pomoc w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłaty na rzecz ochrony miejsc pracy. W ocenie pozwanego skorzystanie ze zwolnienia ze składek na ubezpieczenie społeczne za jeden okres nie stoi na przeszkodzie na dofinansowanie tych składek za inny okres.

W odpowiedzi na pismo pozwanego powód przywołał interpretacje Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (DF.III.058.17.2020.PG oraz DF.III.058.31.2020.MO), z których treści wynikało, że ze względu na treść art. 15g ust. 18 ustawy (...)19 przedsiębiorca mógł skorzystać jednocześnie ze zwolnień ze składek ZUS oraz dofinansowania ze środków Funduszu Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, jednak nie mógł otrzymać wówczas ze środków (...) dofinansowania do składek na ubezpieczenie społeczne.

Pozwany ostatecznie przyznał stronie powodowej rację wnosząc o rozłożenie należności na raty wobec trudnej sytuacji finansowej prowadzonej przez niego firmy.

Sąd ustalił, co następuje:

J. S. od dnia 16 listopada 1998 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe (...). Jest wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Dowody: okoliczność bezsporna, ponadto wydruk z (...) oraz REGON – k. 60 i 61

W okresie od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r. J. S. korzystał z dofinansowania części kosztów wynagrodzeń pracowników w rozumieniu art. 15g ust. 4 zdanie pierwsze oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia (...)19 wynikającego z art. 15zzb ustawy (...)19.

Dowody: okoliczność bezsporna

Dnia 18 czerwca 2020 r. J. S. złożył wniosek o numerze (...)- (...) o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia (...)19. W treści wniosku wskazano, że dotyczy on dofinansowania z tytułu obniżonego wymiaru czasu pracy dla 14 pracowników przysługujących od dnia 1 czerwca 2020 r. na okres trzech miesięcy z przeznaczeniem na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników w kwocie 61.240,50 zł oraz pokrycie składek na ubezpieczenie społeczne pracowników należnych od pracodawcy od kwoty dofinansowania do wynagrodzenia w kwocie 10.980,39 zł. Łączna wnioskowana kwota opiewała na wartość 72.220,89 zł. Wniosek zawierał szereg oświadczeń, w których J. S. oświadczył m.in., że: nie ubiegał się i nie będzie się ubiegał o pomoc w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłaty na rzecz ochrony miejsc pracy; nie zamierza skorzystać ze zwolnień w opłacaniu składek za ZUS, o których mowa w ustawie (...)19. Wniosek został opatrzony potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP przez wnioskodawcę. Integralną częścią wniosku była umowa o wypłatę świadczeń zawarta pomiędzy Dyrektorem Wojewódzkiego Urzędu Pracy w T. a wnioskodawcą. Jej treść dotyczyła zasad wypłaty dofinansowania oraz związanych z tym obowiązków beneficjenta. Jednym z nich był obowiązek złożenia do Wojewódzkiego Urzędu Pracy dokumentów potwierdzających prawidłowość wykorzystania środków w terminie do 30 dni od daty zakończenia okresu objętego dofinansowaniem (31 sierpnia 2020 r.). § 5 ust. 3 przywołanej umowy stanowił, że w razie wykorzystania przez beneficjenta środków niezgodnie z warunkami określonymi w umowie lub we wniosku, beneficjent zobowiązany jest do zwrotu środków na rachunek Wojewódzkiego Urzędu Pracy, z którego otrzymał środki, w terminie na rozliczenie się z wykorzystania przyznanej pomocy, w części wykorzystanej niezgodnie z warunkami wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od przekazania środków.

Dowody: okoliczności bezsporne, ponadto wniosek i umowa o numerze (...) – k. 56-59

Powyższy wniosek dnia 19 czerwca 2020 r. został pozytywnie merytorycznie oceniony przez pracownika Wojewódzkiego Urzędu Pracy. Następnie w kolejnych dniach przeszedł pozytywnie ocenę formalno-prawną, formalno-rachunkową, oraz został zaakceptowany do wypłaty przez Główną Księgową oraz Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

Dowody: Lista sprawdzająca do weryfikacji wniosku o wypłatę świadczeń – k. 55

Środki z dofinansowania zostały wypłacone w trzech równych transzach w wysokości 24.073,63 zł w dniach: 26 czerwca 2020 r., 4 sierpnia 2020 r. oraz 27 sierpnia 2020 r.

Dowody: okoliczność bezsporna, ponadto potwierdzenia dokonania przelewów – k. 9-11

6 marca 2021 r. J. S. za pośrednictwem platformy ePUAP złożył Dyrektorowi Wojewódzkiego Urzędu Pracy w T. rozliczenie wniosku w zakresie otrzymanych środków na ochronę miejsc pracy z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, z którego wynikało, że przyznane środki zostały wydatkowane w całości zgodnie z wnioskiem. Do rozliczenia dołączono: listę pracowników, wyciąg bankowy obejmujący przelewy wynagrodzeń pracowników, zbiorcze potwierdzenie przelewów potwierdzające odprowadzenie składek do ZUS za każdy miesiąc, w którym została przyznana pomoc oraz zbiorcze potwierdzenie przelewu zaliczek na podatek dochodowy.

Dowody: rozliczenie wniosku z dnia 6 marca 2021 r. wraz z załącznikami – k. 20-54

Pracownik Wojewódzkiego Urzędu Pracy weryfikując złożone rozliczenie, ustalił, że z kwoty wynikającej z wniosku J. S., kwota 24.132,48 zł jest do zwrotu przez beneficjenta ze względu na to, iż opcja dotycząca rozliczania wniosku ze składkami ZUS jest niezgodna z oświadczeniem nr 6 we wniosku.

Dowody: Lista sprawdzająca – rozliczenie wniosku – (...) k. 17

Na skutek rozmowy telefonicznej z pracownikiem Wojewódzkiego Urzędu Pracy w T. J. S. dnia 19 marca 2021 r. ponownie złożył rozliczenie wniosku, w którym wskazano wykorzystane kwoty w każdym miesiącu objętym subwencją pomniejszone o kwotę należnych składek na ubezpieczenie społeczne. W tej wersji rozliczenia wskazano, że zgodnie z przeznaczeniem wykorzystano 48.088,41 zł.

Dowody: rozliczenie wniosku z dnia 19 marca 2021 r. wraz z załącznikami – k. 18-19

Pismem z dnia 9 września 2022 r. Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w T. wezwał J. S. do zwrotu środków FGŚP przekazanych na rzecz ochrony miejsc pracy i nienależnie pobranych w kwocie 24.132,48 zł wraz z należnymi odsetkami w terminie 14 dni od doręczenia wezwania.

Dowody: wezwanie z dnia 9 września 2022 r. – k. 15

W odpowiedzi na wezwanie J. S. podniósł, że nie zgadza się z wymuszonym na nim skorygowaniem pierwotnie zrobionego rozliczenia. W jego ocenie okresy uzyskiwanej pomocy z powodu (...)19 nie pokrywały się, co wyklucza niezasadność przyznania i wykorzystania przez niego środków na składki ZUS.

Dowody: pismo J. S. z dnia 29 września 2022 r. – k. 12-13

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności bezsporne oraz dowody z dokumentów. Dowody z dokumentów nie wzbudziły wątpliwości Sądu, a ich wiarygodność nie była kwestionowana przez strony. Sąd uznał za wiarygodne dokumenty urzędowe i prywatne zebrane w sprawie, nie zostały bowiem podważone domniemania ich autentyczności, ani zgodności z prawdą dokumentów urzędowych, wynikające z przepisów art. 244 i art. 245 k.p.c.

Bezsporne w sprawie było to, że pozwany uzyskał pomoc finansową na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19. Najpierw w okresie od marca do maja 2020 r. 50% zwolnienia ze składek na ubezpieczenie społeczne (art. 15zzb ustawy), a następnie dofinansowanie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w okresie od czerwca do sierpnia 2020 r. (art. 15g ustawy). Sporne między stornami było tylko to, czy pozwany pomimo wcześniejszego skorzystania z pomocy przewidzianej dla przedsiębiorców w zakresie zwolnienia ze składek ZUS był uprawniony do uzyskania dofinansowania do składek na ubezpieczenie społeczne w innym okresie. Przy czym powód powoływał się na oficjalne stanowiska Ministerstwa Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej w zakresie wykładni przepisów ustawy, w tym w szczególności art. 15g ust. 18 ustawy (...)19, który w jego ocenie stać miał na przeszkodzie w przyznaniu uprawnienia wynikającego z art. 15g ust. 1 powołanej ustawy, jeżeli pozwany wcześniej skorzystał ze zwolnienia ze składek ZUS.

Zważywszy na powyższe kwestią kluczową dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest wykładnia przepisu art. 15g ust. 18 ustawy (...)19 o treści: „podmioty, o których mowa w ust. 1 i 1a (przedsiębiorcy), mogą otrzymać pomoc z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wyłącznie w przypadku, jeśli nie uzyskały pomocy w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy”.

Interpretacją przepisu art. 15g ust. 18 ustawy (...)19 zajmowały się sądy administracyjne m.in. w następujących orzeczeniach: wyrok NSA z dnia 27 kwietnia 2022 r. w sprawie o sygnaturze I GSK 251/22 ( (...) 2022, nr 6, poz. 88), wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2023 r. w sprawie o sygnaturze I GSK 105/22 (LEX nr 3515250), wyrok NSA z dnia 27 kwietnia 2022 r. w sprawie o sygnaturze I GSK 284/22 (LEX nr 3414164).

W przywołanych judykatach Naczelny Sąd Administracyjny opierając się na wykładni systemowej i celowościowej wskazał, że w stanie faktycznym jak w rozpoznawanej sprawie nie można mówić o takich samych tytułach wypłat, bowiem wypłata wynagrodzenia i składek ZUS za każdy miesiąc jest osobnym tytułem wypłaty, co wynika chociażby z faktu, że należne pracownikowi wynagrodzenie przedawnia się za poszczególne miesiące, a nie zbiorczo z uwagi na inne daty wymagalności (por. wyrok SN z dnia 4 marca 2010 r., sygn. akt I PK 186/09, OSNP 2011/17-18/224). Podobnie sytuacja wygląda w zakresie składek ZUS, gdyż muszą być one odprowadzane za poszczególne miesiące i to w terminach z góry ustalonych.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela przyjętą wykładnię art. 15g ust. 18 ustawy (...)19. Zauważyć zatem wstępnie należy, że w przypadku złożenia wniosku o pomoc finansową na podstawie art. 15zzb ustawy (...)19, a następnie na podstawie art. 15g tej ustawy, pomoc w postaci dofinansowania wynagrodzenia za pracę oraz należności składkowych od tego wynagrodzenia - przysługuje do wynagrodzeń tych samych pracowników na podstawie tych dwóch wskazanych podstaw prawnych, zatem za dwa okresy trzymiesięczne. Dalej wskazać należy, że użyty w art. 15zzb ust. 12 ustawy (...)19 zwrot "te same koszty" dotyczy kosztów wynagrodzeń pracowników w rozumieniu art. 15g ust. 4 zdanie pierwsze ustawy oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne należnych za te same okresy rozliczeniowe oraz odnoszących się do tych samych pracowników. Powyższy pogląd potwierdza fakt, że żaden z przepisów ustawy (...)19 nie wskazuje, że omawiane przepisy (art. 15g i 15zzb) wzajemnie się wykluczają, co oznaczałoby, że przyznanie świadczenia na podstawie jednego z nich eliminuje możliwość jego udzielenia na podstawie drugiego.

Interpretacja przepisów, która zakładałaby, że jeżeli przedsiębiorca najpierw złożył wniosek na podstawie art. 15zzb ustawy (...)19, a następnie art. 15g powołanej ustawy, pomoc państwa przysługiwałaby jedynie za jeden okres trzymiesięczny jest niezgodna z treścią art. 2 Konstytucji RP, stanowiącym, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w ujęciu art. 2 Konstytucji RP sprawiedliwość społeczna jest celem, który ma urzeczywistniać demokratyczne państwo prawne. Nie jest demokratycznym państwem prawnym państwo, które nie realizuje idei sprawiedliwości, przynajmniej pojmowanej jako dążenie do zachowania równowagi w stosunkach społecznych i powstrzymywanie się od kreowania nieusprawiedliwionych, niepopartych obiektywnymi wymogami i kryteriami przywilejów dla wybranych grup obywateli (por. wyrok TK z dnia 12 kwietnia 2000 r., sygn. akt K 8/98, OTK 2000/3/87). Wyrażona w ten sposób sprawiedliwość społeczna oznacza, że równych traktować należy równo, podobnych należy traktować podobnie i nie wolno tworzyć takiego prawa, które różnicowałoby sytuacje prawną podmiotów, których sytuacja faktyczna jest taka sama

Skoro art. 15 zzb ust. 12 ustawy (...)19 interpretuje się w taki sposób, iż przedsiębiorca nie może otrzymać dofinansowania w części, w której te same koszty zostały albo zostaną sfinansowane z innych środków publicznych, a uprawnione jest uzyskanie dofinansowania wynagrodzeń i składek ZUS za dwa okresy trzymiesięczne, to także art. 15g ust. 18 ustawy (...)19 w zakresie zwrotu "takich samych tytułów wypłat" należy interpretować w taki sposób, iż uprawnione jest dofinansowanie wynagrodzeń i składek ZUS tych samych pracowników za inny trzymiesięczny okres. Skonstatować wobec tego należy, że art. 15g ust. 18 ustawy (...)19 nie stoi na przeszkodzie do uzyskania przez przedsiębiorcę dofinansowania wynagrodzeń i składek ZUS pracowników na podstawie art. 15g tej ustawy, w sytuacji otrzymania już przez tego przedsiębiorcę dofinansowania wynagrodzeń i składek ZUS tych samych pracowników na podstawie art. 15zzb ustawy (...)19, jeżeli dofinasowanie to dotyczyło innego okresu.

Dokonując wykładni przepisów ustawy (...)19 nie można pomijać celu ustawy, jakim jest ochrona miejsc pracy i pomoc przedsiębiorcom w tym zakresie, w tym zachowanie zasady sprawiedliwości podziału środków publicznych w szczególnym okresie pandemicznym. Przedstawiona powyżej interpretacja przepisów ustawy (...)19 uwzględniająca zasadę sprawiedliwości społecznej oraz zasadę równości w pełni, w ocenie Sądu, realizuje wskazane cele.

Podkreślenia wymaga także okoliczność, że ustawodawca dostrzegł potrzebę doprecyzowania przepisu art. 15g ustawy (...)19 poprzez dodanie ust. 18a na mocy ustawy nowelizującej z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r., poz. 1192). W przepisie tym wskazano, że „przepisu ust. 18 nie stosuje się do zwolnienia z obowiązku opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne pracowników, chyba że zwolnienie dotyczy tych samych miesięcy, na które podmioty, o których mowa w ust. 1 i 1a, zwróciły się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia (...)19. Potwierdza to zamiar ustawodawcy i cel ustawy, zgodnie z którymi przepisu ust. 18 nie stosuje się do zwolnienia z obowiązku opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne pracowników, chyba że zwolnienie dotyczy tych samych miesięcy. Tym samym regulacja ta potwierdza, że ograniczenie wynikające z art. 15g ust. 18 dotyczy tego samego okresu i nie można go podwójnie dofinansowywać.

Mając na względzie powyższe rozważania i przyjętą wykładnię przepisów Sąd oddalił powództwo w całości, gdyż nie znalazło one oparcia w obowiązujących przepisach. Nie ulega wątpliwości, że pozwany J. S. będący przedsiębiorcą był w pełni uprawniony do uzyskania zarówno zwolnienia ze składek ZUS na podstawie art. 15zzb ustawy (...)19, a następnie do uzyskania dofinansowania do tych składek, gdyż oba świadczenia dotyczyły tych samych pracowników, ale innych okresów. Zatem nie doszło do sytuacji, o której mowa w art. 15g ust. 18 ustawy (...)19, tj. dofinansowania „takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy”.

Ponieważ powód z mocy ustawy został zwolniony od kosztów sądowych, a przegrał proces w całości, kosztami należało obciążyć Skarb Państwa.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98kpc. Powód przegrał proces w całości, a zatem powinien ponieść wszelkie poniesione przez siebie koszty procesu.