Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2023 r. w Toruniu

sprawy z powództwa (...) Banku Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko M. B. (1), M. B. (2)

o roszczenia z umowy pożyczki

I.  zasądza solidarnie od pozwanych M. B. (1) i M. B. (2) na rzecz powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. kwotę 3.856,73 zł (trzy tysiące osiemset pięćdziesiąt sześć złotych siedemdziesiąt trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 listopada 2022 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem uprawnienia pozwanych do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku po A. K.;

II.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 1.117 zł (tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank spółka akcyjna w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, w dniu 28 grudnia 2022 r. wniósł pozew domagając się od pozwanych M. B. (1) i M. B. (2) zasądzenia solidarnie kwoty 3.856,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz zasądzenia kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Toruniu I Wydziału Cywilnego z dnia 16 lipca 2020 r. pozwani nabyli spadek po zmarłej A. K.. Natomiast zmarła A. K. zawarła w dniu 28 sierpnia 2018 r. z powodem umowę pożyczki nr (...), z której się nie wywiązała.

W odpowiedzi na pozew pozwani, również reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia oraz nieudowodnienia jego istnienia zarówno co do zasady, jak i co do wysokości, zaprzeczając, by spadkodawczyni kiedykolwiek zawarła przedmiotową umowę pożyczki.

Stanowiska stron nie uległy zmianie podczas dalszej części postępowania.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 28 sierpnia 2018 r. A. K. zawarła z powodem umowę o pożyczkę gotówkową w wysokości 4.202,07 zł. Umowa została zawarta na okres 60 miesięcy. Pożyczka była przeznaczona na dowolny cel konsumpcyjny w wysokości 3.660 zł, natomiast kwota 542,07 zł stanowiła prowizję za udzielenie pożyczki. Całkowity koszt pożyczki wynosił 1.642,13 zł z czego kwota 1.100,06 zł stanowiła odsetki umowne. Całkowita kwota do zapłaty na dzień zawarcia umowy wynosiła 5.302,13 zł.

Dowód: umowa pożyczki nr (...) k. 11-17, dyspozycja uruchomienia pożyczki k.67

W dniu 18 lutego 2019 r. zmarła A. K.. Na mocy postanowienia z dnia 16 lipca 2020 r. wydanego w sprawie I Ns 623/19 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Toruniu spadek po zmarłej na podstawie testamentu notarialnego nabyli z dobrodziejstwem inwentarza M. B. (2) i M. B. (1) we wspólności ustawowej małżeńskiej.

Dowód: postanowienie z 16.07.2020 r. k. 22

Zadłużenie zostało ujęte w wystawionym przez powoda wyciągu z ksiąg bankowych z dnia 17 listopada 2022 r. P. spłacała zaciągniętą pożyczkę w czasie od 3 października 2018 r. do 4 marca 2019 r. Każda spłacona rata wynosiła 88,38 zł.

Dowód: wyciąg z ksiąg bankowych k. 23, historia rachunku kredytowego k. 19-21

Pismem z dnia 11 listopada 2022 r. wezwano pozwanych do zapłaty solidarnie kwoty 3.856,73 zł.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 26, wezwanie do zapłaty k. 27

Sąd zważył, co następuję:

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie ustalony został na podstawie zgromadzonej dokumentacji, która oceniona została pozytywnie pod względem autentyczności. Co prawda strona pozwana kwestionowała przedłożone przez powoda dokumenty wskazując, że stanowią jedynie dokument prywatny, nadto podkreślając, iż umowa pożyczki nie została podpisana, wobec czego roszczenie nie zostało przez powoda udowodnione. Zdaniem Sądu jednak zarzutów tych nie można było uwzględnić. Przedmiotowa umowa została zawarta w formie elektronicznej, na odległość. Zgodnie z art. 7 ust. 1 Prawa bankowego oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych mogą być składane w postaci elektronicznej. Natomiast w myśl ust. 3 jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie, o której mowa w ust. 1, spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności. Z kolei art. 78 ¹ § 2 k.c. stanowi, iż oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoznaczne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Brak podpisów złożonych na umowie pożyczki, nie wywołuje żadnych negatywnych skutków z uwagi na dopuszczalność zawarcia jej na odległość. Warto podkreślić, że zawarcie umowy o kredyt konsumencki na odległość przewiduje wprost ustawa o kredycie konsumenckim, która w art. 5 pkt 13 wskazuje jej definicję. Należy również zwrócić również uwagę, iż pozwani kwestionują istnienie zobowiązania, jednakże fakt zawarcia umowy pożyczki można uznać za potwierdzony, biorąc pod uwagę dokonane przez zmarłą wpłaty na poczet spłaty przedmiotowej pożyczki.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia. Termin wymagalności roszczenia został oznaczony na dzień 11 marca 2019 r. Pozew został złożony w dniu 28 grudnia 2022 r. Zgodnie z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Wobec powyższego roszczenie z umowy pożyczki ulega przedawnieniu wraz z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, z uwzględnieniem zdania drugiego art. 118 k.c.

Strona pozwana kwestionowała udowodnienie przez stronę powodową istnienia zobowiązania oraz jego wysokości wskazując, iż przedłożony wyciąg z ksiąg bankowych stanowi dokument prywatny i nie ma mocy dowodowej również z uwagi na brak podpisu. Wprawdzie dokument prywatny nie korzysta z domniemania prawdziwości, tak jak dokument urzędowy, niemniej może stanowić dowód stwierdzonych w nim okoliczności. Może stanowić on podstawę ustaleń faktycznych i wyrokowania. O materialnej mocy dokumentu prywatnego, zależnej od jego treści rozstrzyga na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. Sąd według ogólnych zasad oceny dowodów. Podobnie jak w wypadku innych samodzielnych środków dowodowych, Sąd ocenia, czy dowód ten ze względu na indywidualne cechy i okoliczności obiektywne zasługuje na wiarę, czy nie (wyr. SN z dnia 3 kwietnia 2009 r., II CSK 601/08, L. ). Wobec powyższego Sąd podzielił zdanie strony powodowej uznając treść wyciągu z ksiąg bankowych za zgodną z rzeczywistym stanem rzeczy.

Zgodnie z art. 720 §1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zdaniem Sądu, zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdził, że A. K. zaciągnęła u powoda pożyczkę. Na tę okoliczność powód przedłożył wydruk umowy pożyczki, który zawierał dane osobowe pożyczkobiorczyni. Chociaż do pozwu nie został załączony wniosek o udzielenie pożyczki, to jednak fakt, iż A. K. sama dokonała wpłat na poczet spłaty pożyczki potwierdza, że takie zobowiązanie między stronami zostało zawiązane.

Strona pozwana powołała się na istnienie w umowie klauzul abuzywnych, które dotyczyły wysokości naliczonej przez bank prowizji stanowiącej kwotę 542,07 zł. Powszechnie przyjmuje się, że ochrona przed ewentualnymi klauzulami niedozwolonymi przysługuje konsumentowi z mocy prawa. W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Z przytoczonego przepisu wynika, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są klauzule umowne, które spełniają łącznie trzy przesłanki: (1) zawarte zostały w umowach z konsumentami, (2) kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz (3) rażąco naruszają interesy konsumenta. Stwierdzenie niedozwolonego charakteru postanowienia umownego jest natomiast wyłączone, gdy postanowienie umowne: (1) zostało indywidualnie uzgodnione z konsumentem lub (2) określa główne świadczenia stron i jest sformułowane w sposób jednoznaczny.

W niniejszej sprawie kwota pożyczki wynosiła 3.660 zł, a umowa została zawarta na okres 60 miesięcy. Pożyczkodawca ma prawo do ustalenia kosztów pożyczki, w tym prowizji. W przedmiotowej umowie kwota prowizji została określona jednoznacznie, a tym samym wysokość tej kwoty nie podlegała badaniu z punktu widzenia jej abuzywności. Ponadto w ocenie Sądu kwota 542,07 zł przy umowie zawartej na wskazany okres nie jest kwotą rażąco wygórowaną i nie narusza interesów konsumenta, Sąd również nie uznał jej za niezgodną z zasadami współżycia społecznego.

W odpowiedzi na pozew przyznano, iż pozwani na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 16 lipca 2020 r. nabyli spadek po zmarłej A. K. z dobrodziejstwem inwentarza. Zgodnie z art. 1031 § 2 k.c. w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości z zastrzeżeniem zgodnym z treścią art. 319 k.p.c., który stanowi, iż jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności. Warto również wskazać na treść art. 792 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli następca ponosi odpowiedzialność tylko z określonych przedmiotów albo do wysokości ich wartości, należy w klauzuli wykonalności zastrzec mu prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczoną odpowiedzialność, o ile prawo to nie jest zastrzeżone już w tytule egzekucyjnym.

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w pkt. I sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Pozwani przegrali w całości, a zatem powinni zwrócić powodowi poniesione koszty procesu, na które składała się oplata od pozwu oraz koszty zastępstwa procesowego.