Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

X Ka 725/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Sądu Rejonowego dla Warszawy - Żoliborza w Warszawie z 13.04.2023 r., sygn. akt III K 767/22

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

Granice zaskarżenia

Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

P. K.

Niekaralność za przestępstwa

Informacje z KRK

724

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

Ocena dowodów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

Informacje z KRK

Dowód pochodzi z obiektywnego źródła. Treść nie była kwestionowana.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

I. naruszenie przepisów procedury karnej mających wpływ na treść orzeczenia:

• art. 7 k.p.k. poprzez sprzeczną z zasadami logicznego myślenia oraz zasadami doświadczenia życiowego ocenę dowodów prowadzącą do stwierdzenia, że oskarżony działał wobec pokrzywdzonego w zamiarze kierunkowym poprzez wprowadzenie w błąd przedstawicieli spółki (...) S.A. przy zawarciu transakcji potwierdzonych fakturami VAT nr (...) oraz nr (...) co do możliwości wywiązania się z umowy przez spółkę (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k., podczas gdy spółka ta posiadała we wrześniu 2017 roku środki na pokrycie wierzytelności z ww. faktur, zaś w dacie wymagalności ww. świadczenia przepis prawa powszechnie obowiązującego wykluczał spłatę ww. wierzytelności,

• art. 7 k.p.k. poprzez sprzeczną z zasadami logicznego myślenia oraz zasadami doświadczenia życiowego ocenę dowodów prowadzącą do utożsamienia stanu niewypłacalności (w jego legalnej definicji), ze stanem wyłączającym możliwość zaspokojenia roszczenia, którego Oskarżony miał być świadom w chwili zaciągania zobowiązań z transakcji potwierdzonych fakturami VAT nr (...) oraz nr (...) podczas, gdy legalny stan niewypłacalności warunkujący otwarcie postępowań insolwencyjnych odnosi się do wskazanych z art. 11 ust. I p.u. przesłanek i nie jest on tożsamy z absolutnym brakiem możliwości wykonania świadczenia,

• art. 7 k.p.k. poprzez sprzeczną z zasadami logicznego myślenia oraz zasadami doświadczenia życiowego ocenę dowodów prowadzącą do stwierdzenia, że spółka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. nie mogła zaspokoić roszczeń z transakcji potwierdzonych fakturami VAT nr (...) oraz nr (...), podczas gdy wynik finansowy ww. spółki we wrześniu 2017 roku (...) pozwalał na zaspokojenie ww. roszczeń, zaś przeszkodą w ich wykonaniu była kwestia objęcia ich układem zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne

II. błąd w ustaleniach faktycznych w postaci:

a) ustalenia, że Oskarżony miał świadomość braku możliwości zaspokojenia roszczeń z transakcji potwierdzonych fakturami VAT nr (...) oraz nr (...) ze względu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, podczas gdy w sprawie zgłoszono uprzedni wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego, który zgodnie z art. 91) ust. I p.u. ma pierwszeństwo w rozpoznaniu, zaś w wyniku złożenia tego wniosku doszło do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego w dniu 31 sierpnia 2017 roku w sprawie pod sygn. akt X GR 55/17,

b) ustalenie, że w sprawie zachodził brak możliwości zaspokojenia roszczeń z transakcji potwierdzonych fakturami VAT nr (...) oraz nr (...), podczas gdy Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie postawieniem z dnia 31 sierpnia 2017 roku w sprawie pod sygn. akt X GR 55/17 otworzył postępianie sanacyjne w celu ustalenia sposobu spłaty zobowiązań spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k.

III. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

a) art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 252 p.r. polegające na błędnej subsumcji ww. przepisu poprzez przyjęcie że brak spłaty wierzytelności w okresie wyłączenia możliwości spłaty wierzytelności objętych układem spełnia znamiona przestępstwa oszustwa, podczas gdy brak możliwości spłaty wierzytelności wynika z ograniczeń wynikających z przepisów prawa powszechnie obowiązującego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zdaniem sądu okręgowego, sąd meriti nie obraził art. 7 k.p.k., bowiem ukształtował swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, które ocenił swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., jeśli jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść osoby oskarżonej, jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (tak np.: postanowienie SN z 12 lipca 2006 r., II KK 12/06; wyrok SN z 9 stycznia 2004 r., sygn. WK 26/03). Warunek ten został w sprawie spełniony. Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku precyzyjnie wskazał powody uznania za wiarygodne i niewiarygodne dowodów w sprawie. W toku przewodu ujawnił wszystkie dowody, dokonał ich skrupulatnej oceny z uwzględnieniem zasad wiedzy, logiki oraz doświadczenia życiowego. Argumentacja sądu orzekającego w tym przedmiocie jest wynikiem analizy treści każdego dowodu na tle całokształtu okoliczności sprawy, jest logiczna i spójna oraz została wyczerpująco umotywowana w pisemnym uzasadnieniu, w którym sąd rejonowy wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych.

Zdaniem sądu okręgowego, apelujący nie wskazał precyzyjnie które dowody zostały jego zdaniem przez sąd rejonowy ocenione dowolnie. Nie wskazał również na czym owa dowolność miałaby polegać, tzn. jakie konkretnie błędy popełnił sąd rejonowy w ocenie poszczególnych dowodów. Zarzuty obrazy art. 7 k.p.k. sformułowane przez obrońcę, to de facto zarzuty błędnego ustalenia stanu faktycznego, tj. błędnego ustalenia, że oskarżony miał oszukańczy zamiar, błędnego ustalenia, że zachodził „stan wyłączający możliwość zaspokojenia roszczenia, którego oskarżony miał być świadom w chwili zaciągania zobowiązań” oraz błędnego ustalenia, że spółka (...) nie mogła zaspokoić roszczeń z transakcji będących przedmiotem postępowania. Zarzuty te zostały w istocie powtórzone przy sformułowaniu przez obrońcę zarzutów błędów w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia.

O błędzie w ustaleniach faktycznych można mówić, kiedy wynika on bądź to z niepełności postępowania dowodowego (tzw. błąd "braku"), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd "dowolności"). Przyjmuje się, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku powinien zmierzać do wykazania, jakich konkretnie uchybień w zakresie logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd, oceniając zebrany materiał dowodowy. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu w kwestii ustaleń faktycznych, opartego na innych dowodach aniżeli te, na których oparł się tenże sąd nie może prowadzić do wniosku, że rzeczywiście sąd ten dopuścił się przy wydaniu wyroku omawianego uchybienia (tak wyrok SA w Lublinie z 30.12.2019 r., II AKa 55/19). Ten zarzut mógłby zostać skutecznie podniesiony tylko wtedy, gdyby w zaskarżonym wyroku poczyniono ustalenia faktyczne nie mające jakiegokolwiek oparcia w przeprowadzonych dowodach, albo gdyby określonych ustaleń nie poczyniono pomimo, że z przeprowadzonych i uznanych za wiarygodne dowodów określone fakty jednoznacznie wynikały (tak wyrok SN z 8.7.2020 r., I KA 5/20; A. Sakowicz (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2023).

Ocena dowodów dokonana przez sąd rejonowy w sprawie nie wykazuje ani błędów natury faktycznej (niezgodności z treścią dowodu), ani logicznej (błędności rozumowania i wnioskowania). Nie jest też sprzeczna z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy. Sąd rejonowy prawidłowo, w oparciu o swobodnie ocenione dowody, ustalił, że oskarżony miał zamiar oszukańczy. P. K. składając zamówienia będące przedmiotem postępowania wskazał termin płatności na 60 dni. Obiecał tym samym, że należna kontrahentowi cena zostanie zapłacona w tym terminie. Przedstawiciele pokrzywdzonej spółki nie znali przy tym rzeczywistego, bardzo trudnego położenia spółki reprezentowanej przez oskarżonego. Sytuacja finansowa spółki (...) była natomiast znana oskarżonemu. Sąd rejonowy zasadnie ustalił, że już chwili składania zamówień oskarżony miał zamiar, złożenia wniosków o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. sp. k. oraz o otwarcie postępowania sanacyjnego (...) sp. z o. o. sp. k. Wnioski te zostały co prawda złożone z datą 28 lipca 2017 roku (k. 143, k. 203), lecz zgodnie z zasadami doświadczania życiowego i logicznego rozumowania oczywistym jest, że były przygotowywane wcześniej. Zauważyć należy również, że oskarżony wyjaśnił, iż przedmiotowe transakcje z (...) S. A. nie zostały rozliczone z uwagi na regulacje art. 252 ust. 1 ustawy Prawo restrukturyzacyjne zabraniające spełniania przez dłużnika świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sanacyjnego. Jak prawidłowo ustalił sąd rejonowy, zasady doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania prowadzą więc do wniosku, że oskarżony dążąc do otwarcia postępowania restukturyzacyjnego i wiedząc, że wierzytelności (...) S. A. zostaną nim objęte, miał świadomość tego, że ceny zakupu stali nie zostaną uregulowane w umówionych terminach, a tym samym nie miał on ani zamiaru, ani prawa ich w takich terminach zapłacić.

Sąd rejonowy prawidłowo również ustalił, że spółka (...) w chwili złożenia zamówień będących przedmiotem postępowania w (...) S. A. miała poważne problemy w zakresie płynności finansowej, zaś oskarżony o tym wiedział. Bezsprzeczne w sprawie jest, że w 2016 roku sytuacja finansowa (...) Sp. z o.o. Sp. k. uległa znacznemu pogorszeniu. Spółka zaczęła wykazywać stratę. Sytuacja ta nie zmieniła się w I połowie 2017 roku, kiedy to spółka również wykazała stratę. Powodem tego stanu rzeczy była utrata płynności finansowej spowodowana tym, że jeden z głównych kontrahentów ww. spółki zaprzestał realizowania płatności wynikających z zawartego kontraktu. Z kolei z zeznań świadka D. S. wynika, że przedstawiciele (...) S.A. nie wiedzieli o złej kondycji finansowej reprezentowanej przez oskarżonego spółki. Nie zostali o niej poinformowani przez oskarżonego, lecz dowiedzieli się o niej dopiero na podstawie wniosku o ogłoszenie upadłości. Co więcej, wobec faktu, że (...) sp. z o. o. sp. k. wywiązywała się wcześniej ze swoich zobowiązań wobec (...) S. A., przekonanie przedstawicieli (...) S. A., że spółka (...) wywiąże się z kolejnego zobowiązania było w pełni uzasadnione. Ponadto zauważyć należy, że oskarżony dążył do szybkiej finalizacji transakcji, co w znaczącym stopniu utrudniło przedstawicielom (...) S.A. samodzielne zapoznanie się z kondycją finansową kontrahenta.

Takie działania oskarżonego należy ocenić jako świadome wprowadzenie błąd swojego kontrahenta, o którym mowa w art. 286 § 1 k.k. Nawet jeżeli po stronie oskarżonego istniała bliżej nieokreślona wola uregulowania płatności w innym, późniejszym terminie, pozostaje to irrelewantne dla stwierdzenia realizacji przez P. K. znamienia przestępstwa oszustwa. Dla bytu przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k. bez znaczenia pozostaje, czy oskarżony nie miał w ogóle zamiaru zapłaty ceny towaru, czy też miał zamiar jedynie odwlec ową zapłatę. Wprowadzenie w błąd polegało w realiach sprawy na celowym wywołaniu błędnego przekonania po stronie przedstawicieli spółki (...), że kwoty 17.665,74 zł i 21.514,65 zł zostaną zapłacone w terminie 60 dniu, to jest odpowiednio do 22 września 2017 roku i 26 września 2017 roku. Nie ma przy tym żadnego znaczenia, że sąd restrukturyzacyjny nie dostrzegł znamion przestępstwa. Jego zadaniem przecież nie było badanie takich znamion, lecz do umożliwienie dłużnikowi restrukturyzacji.

Niezasadny jest również zarzut obrazy prawa materialnego. Obraza prawa materialnego polega na wadliwym jego zastosowaniu lub niezastosowaniu w orzeczeniu opartym na prawidłowych ustaleniach faktycznych. Dziwi więc podnoszenie takiego zarzutu, gdy podniesiono również zarzut błędu w ustaleniach faktycznych. Stwierdzić należy, że wbrew twierdzeniom apelującego, sąd rejonowy nie przyjął, jakoby „brak spłaty wierzytelności w okresie wyłączenia możliwości spłaty wierzytelności objętych układem spełnia znamiona przestępstwa oszustwa”. Przestępstwo oszustwa, jak stoi w wyroku sądu rejonowego, zostało dokonane w dniach 24 i 28 lipca 2017 r. Brak zapłaty wierzytelności, przypadający dużo później - na wrzesień 2017 r., miał miejsce już po przestępstwie i nie miał znaczenia dla jego bytu. Sąd rejonowy zastosował więc prawidłowo art. 286 § 1 k.k. opierając się o prawidłowe ustalenia faktyczne, które z kolei były wynikiem prawidłowej oceny dowodów. Art. 252 p.r. nie miał z kolei zastosowania do przypisanego czynu. Nie sposób więc twierdzić, że go w jakikolwiek sposób obrażono.

Na koniec warto wskazać jak prawidłowo powinien zachować się oskarżony, w sytuacji gdy reprezentowana przez niego spółka popadła w kłopoty finansowe. Zdaniem sądu okręgowego powinien on ujawnić kontrahentowi ową trudną sytuację. Powinien również ujawnić zamiar złożenia wniosków o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. sp. k. oraz o otwarcie postępowania sanacyjnego (...) sp. z o. o. sp. k. Mógłby wówczas wyrażać wobec kontrahenta swoją nadzieję (o której w apelacji pisał obrońca) na pomyślny wynik postępowania restrukturyzacyjnego. Wówczas przedstawiciele (...) S.A. znaliby ryzyko zawarcia transakcji, mogliby ocenić jej rzeczywiste warunki i nie byliby wprowadzeni w błąd.

Wniosek

1. zmianę zaskarżonego orzeczenia oraz uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu,

2. orzeczenie zwrotu kosztów na rzecz oskarżonego przez Skarb Państwa według norm przepisanych

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec niezasadności zarzutów, pierwszy wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie. Z kolei nieuwzględnienie tego wniosku spowodowało w konsekwencji nieuwzględnienie drugiego z wniosków apelacji.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy - Żoliborza w Warszawie z 13.04.2023 r., sygn. akt III K 767/22

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zarzuty były niezasadne.

Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

W myśl art. 636 § 1 k.p.k. zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe postępowania odwoławczego, bowiem wniesiony przez środek odwoławczy nie został uwzględniony, a sąd okręgowy nie znalazł podstaw do tego, aby zwolnić oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze ze względów słuszności.

PODPIS

Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy - Żoliborza w Warszawie z 13.04.2023 r., sygn. akt III K 767/22

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana