Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 sierpnia 2023 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi – w sprawie z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Jawna w K. (obecnie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa w K.) przeciwko (...) Spółka Akcyjna w W. o zapłatę kwoty 42.431,55 zł – zasądził
od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W.
na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Jawna
w K. kwotę 38.235,16 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 września 2022 r. do dnia zapłaty (punkt 1. wyroku), oddalił powództwo w pozostałej części
(punkt 2. wyroku), zasądził od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Jawna w K. kwotę 5.329,49 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty
(punkt 3. wyroku) oraz nakazał zwrócić powodowi (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Jawna w K. kwotę 293,81 zł oraz pozwanemu (...) Spółka Akcyjna w W. kwoty po 905,13 zł tytułem nadpłaconych zaliczek na poczet opinii biegłego (punkty 4. i 5. wyroku).

Orzeczenie Sądu pierwszej instancji w części – w zakresie punktu 1. w całości
(co do uwzględnienia żądania pozwu w zakresie kwoty 38.235,16 zł) oraz w całości w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania (punkt 3. wyroku) – zostało zaskarżone
przez pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W.. Strona pozwana zarzuciła rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego:



przepisu art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 278 § 1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w aktach sprawy materiału dowodowego, błędną i sprzeczną
z logicznym rozumowaniem ocenę materiału dowodowego, dokonaną z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, co w konsekwencji doprowadziło do sprzecznych ustaleń Sądu pierwszej instancji z zebranym w przedmiotowej sprawie materiałem dowodowym, tj. uznaniem, że w przedmiotowej sprawie najem pojazdu zastępczego
był zasadny w całości – w zakresie 32 dni po stawce 1.000.00 zł dziennie, podczas gdy:

a.)  biegły odstąpił od szacowania utraconego zarobku poszkodowanego, wobec ustalenia że działalność poszkodowanego w okresie 9. miesięcy 2019 r. przynosiła stratę,

b.)  powód nie wykazał ekonomicznego uzasadnienia wysokości kosztów najmu pojazdu zastępczego,

c.)  decyzja o wynajęciu pojazdu zastępczego po stawce dobowej 1.000,00 zł netto
za dobę była nieracjonalna ekonomicznie i doprowadziła do zwiększenia rozmiaru szkody,

d.)  bardziej racjonalne było nie wynajęcie pojazdu zastępczego przez poszkodowanego
i zgłoszenie roszczenia z tytułu utraconego dochodu, który w takim wypadku
byłby niższy niż koszt najmu pojazdu zastępczego,

e.)  najem pojazdu zastępczego trwał od dnia 14 września 2019 r. do dnia 16 października 2019 r. a zgodnie z historią pojazdu, w dniu 7 listopada 2019 r. przeszedł on badanie techniczne po szkodzie z dnia 10 września 2019 r., co oznacza że poszkodowany
nie dysponował pojazdem w okresie od dnia 17 października 2019 r.
do dnia 6 listopada 2019 r. a zatem pojazd zastępczy nie był niezbędny w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego:



przepisów art. art. 361 § 1 i § 2 kc w zw. z art. 822 kc zw. z art. 34 i 36 ustawy
z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu za zasadny zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego, pomimo że działalność gospodarcza poszkodowanego generowała straty a najem pojazdu zastępczego był nieuzasadniony ekonomicznie,



przepisu art. 362 kc poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie przyczynienia się poszkodowanego do zwiększenia rozmiaru szkody, poprzez wynajęcie pojazdu zastępczego po stawce 1.000.00 zł netto za dobę, w sytuacji w której bardziej racjonalne było nie wynajęcie pojazdu zastępczego przez poszkodowanego i zgłoszenie roszczenia z tytułu utraconego dochodu, który w takim wypadku byłby niższy niż koszt najmu pojazdu zastępczego.

Podnosząc wskazane wyżej uchybienia Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi (...) Spółka Akcyjna w W. domagało się zmiany wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w tym zakresie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych jak również zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję według norm przepisanych ewentualnie uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za obie instancje.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa
w K. wniósł o oddalenie apelacji, domagając się zasądzenia na swoją rzecz
od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. kosztów zastępstwa procesowego w drugiej instancji według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja strony pozwanej okazała się bezzasadna co – w oparciu o przepis art. 385 kpc
– skutkowało jej oddalenie.

Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych strony pozwanej w pierwszej kolejności należało ocenić zasadność twierdzeń (...) Spółka Akcyjna w W. dotyczących naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów postępowania gdyż wnioski
w tym zakresie – ze swej istoty – determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych (dotyczących naruszenia przepisów materialnoprawnych) – bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne (będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania dowodowego) oraz właściwie przeprowadzona (w granicach statuowanych treścią przepisu art. 233 § 1 kpc) ocena dowodów wyznaczają podstawę weryfikacji prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

W świetle prawidłowo ustalonego przez Sąd pierwszej instancji stanu faktycznego, nie może się ostać stawiany przez stronę skarżącą zarzut naruszenia przepisów postępowania sprowadzający się do przyjęcia jakoby Sąd ten naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów przeprowadzając ją w sposób całkowicie dowolny a przez to w opozycji do treści przepisu
art. 233 § 1 kpc. Stosownie do treści ostatnio wskazanego przepisu, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd reguł wynikających z przepisu art. 233 § 1 kpc wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego gdyż tylko to może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (wyrok Sądu Apelacyjnego
w G. z dnia 9 czerwca 2020 r., V ACa 609/19, Lex nr 3049425). Jeżeli więc z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne
z doświadczeniem życiowym to taka ocena nie narusza zasad określonych w przepisie
art. 233 § 1 kpc i musi się ostać i to nawet wtedy, gdy w równym stopniu, na podstawie zebranego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

W realiach przedmiotowej sprawy – jak słusznie przyjął Sąd pierwszej instancji – brak jest podstaw do zarzucania poszkodowanemu R. S. błędności decyzji odnośnie korzystania z pojazdu zastępczego po zdarzeniu szkodzącym z dnia 10 września 2019 r.
Jak bowiem wynika z zeznań poszkodowanego oraz z jego oświadczenia zamieszczonego
w treści umowy najmu (§ 2 ust. 1 kontraktu z dnia 14 września 2019 r.), w okresie wystąpienia zdarzenia szkodzącego prowadził on działalność gospodarczą zaś samochód uszkodzony
w jego wyniku (ciągnik siodłowy marki M.) był jedynym autem wykorzystywanym w ramach tej działalności. Jego uszkodzenie (spowodowane zdarzeniem wywołanym przez sprawcę chronionego – w zakresie jego odpowiedzialności cywilnej – u pozwanego ubezpieczyciela), co oczywiste, uniemożliwiało dalsze wykorzystywanie tego pojazdu przy jednoczesnej potrzebie posiadania auta służącego wykonywaniu zadań poszkodowanego
jako przedsiębiorcy. W świetle zeznań R. S. (twierdzącego „ja po prostu musiałem mieć jak najszybciej ten pojazd, bo musiałem pracować”), nie może budzić wątpliwości że posiadał on zlecenia wymagające realizacji. W tych okolicznościach sama zasadność korzystania przez poszkodowanego z auta zastępczego musi jawić się oczywistą. Skoro R. S. do czasu udziału pojazdu marki M. w zdarzeniu szkodzącym
z dnia 10 września 2019 r. używał tego samochodu, oznacza to że taki środek był mu niezbędny w prowadzeniu działalności gospodarczej; w przeciwnym bowiem razie poszkodowany
nie dokonywałby zakupu tego ciągnika siodłowego. Uszkodzenia jakie powstały |w tym aucie, spowodowane zdarzeniem komunikacyjnym wywołanym przez inny podmiot, na czas likwidacji nieprawidłowości (naprawy auta albo zakupu innego samochodu) uniemożliwiały dalsze wykorzystywanie pojazdu marki M. w sposób odpowiadający dotychczasowemu sposobowi korzystania z tego auta i już sam ten fakt uprawniał R. S. do użycia pojazdu zastępczego zaś (...) Spółka Akcyjna w W.
– z racji gwarancyjnej odpowiedzialności za sprawcę zdarzenia szkodzącego – zobowiązywał do naprawy związanego z tym uszczerbku (refundacji wydatków poniesionych na najem auta zastępczego).

Przeszkody dla wskazanej wyżej oceny nie może stanowić okoliczność, iż przedsiębiorstwo (...) w okresie pierwszych 9. miesięcy 2019 r. wygenerowało stratę
na łącznym poziomie 13.638,56 zł. Zważyć należy iż taki wynik finansowy działalności poszkodowanego (strata) był determinowany wysokimi jej kosztami jedynie w dwóch początkowych miesiącach 2019 r. (luty – marzec 2019 r.) kiedy to – istotnie w lutym 2019 r.
– przekroczyły one osiągnięte przychody w efekcie czego przedsiębiorstwo (...) wykazało stratę. Godzi się jednak dostrzec, że w pozostałych okresach rozliczeniowych 2019 r. poszkodowany osiągał już zysk ze swej działalności. Nie kwestionując istnienia (wynikającego z przepisu art. 354 § 2 kc) obowiązku poszkodowanego dążenia
do minimalizacji uszczerbku, nie sposób jest jednak wymagać od niego (i to w okresie wystąpienia zdarzenia szkodzącego) przeprowadzania ekonomicznej analizy działalności
jego przedsiębiorstwa celem ustalenia czy korzyści jakie zostaną utracone wskutek przestoju firmy (...) będą większe, czy też mniejsze aniżeli koszt najmu pojazdu zastępczego. Zresztą poczynienie takiej diagnozy, w okolicznościach niniejszej sprawy,
było dalece utrudnione czy też wręcz nawet niemożliwe. Poszkodowany w czasie podejmowania decyzji w przedmiocie najmu pojazdu zastępczego, nie mogąc przewidzieć
czy i w jaki sposób zostanie zakwalifikowany uszczerbek w jego aucie (czy będzie to szkoda częściowa, czy też szkoda całkowita) oraz jak długo potrwa proces likwidacji tego uszczerbku (postępowanie szkodowe prowadzone przez stronę pozwaną) a tym samym jaki będzie konieczny okres używania samochodu zastępczego a przez to koszt najmu, nie miał możliwości ustalenia czy te ostatnie przekroczą prognozowany przychód z działalności gospodarczej
z wykorzystaniem samochodu zastępczego.

Poza tym oceny powinności poszkodowanego minimalizacji uszczerbku nie można sprowadzać li tylko do porównania wydatków związanych z najmem samochodu zastępczego oraz wyników działalności gospodarczej firmy (...); dla takiej oceny
nie bez znaczenia pozostają także skutki ewentualnego zaprzestania prowadzenia
przez poszkodowanego działalności gospodarczej zaś do tego sprowadzałoby się zaniechanie skorzystania przez R. S. z zastępczego ciągnika siodłowego. Skoro poszkodowany posiadał w swym przedsiębiorstwie (na co wskazują jego zeznania) tylko jeden ciągnik siodłowy i to on uległ uszkodzeniu wskutek udziału w zdarzeniu szkodzącym
z dnia 10 września 2019 r., oczywistym pozostaje to, iż zaniechanie zorganizowania auta zastępczego wiązałoby się z brakiem możliwości realizacji posiadanych (a także przyszłych) zleceń (z czym mogła być związana powinność zapłaty określonych należności – np. kar umownych) a przez to – być może – utratą kontrahentów, co zagrażałoby bytowi jego zakładu i powodowało, iż – pozostający w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym z dnia 10 września 2019 r. – uszczerbek majątkowy R. S.
byłby większych rozmiarów aniżeli koszty najmu zastępczego ciągnika siodłowego. R. S. – mając na względzie fakt, iż utrata możliwości korzystania z własnego pojazdu
ma charakter przejściowy – w pierwszej kolejności, poprzez wykorzystanie auta zastępczego, dążył do zapewnienia działalności własnej firmy celem osiągnięcia w przyszłości zysku.

Jak słusznie wskazuje strona powodowa, oceny racjonalności zachowania R. S. należy dokonywać z perspektywy ex ante (przy uwzględnieniu okoliczności sprawy na chwilę powstania szkody) nie zaś ex post (i to kilka lat po wystąpieniu zdarzenia szkodzącego). Mając na względzie wskazane wyżej okoliczności, w szczególności fakt iż racjonalności zachowania poszkodowanego nie można weryfikować wyłącznie przez pryzmat matematycznych rozrachunków obejmujących porównanie kosztów najmu auta zastępczego oraz wyników działalności gospodarczej poszkodowanego przed zdarzeniem szkodzącym, podnieść trzeba iż postępowanie R. S. bezpośrednio po szkodzie
z dnia 10 września 2019 r. nie uchybiało powinności dążenia do minimalizacji uszczerbku
o jakiej jest mowa w przepisie art. 354 § 2 kc. Poszkodowany orientował się bowiem
u pozwanego ubezpieczyciela w kwestii możliwości używania auta zastępczego zorganizowanego za pośrednictwem strony pozwanej, zawarł z podmiotem wynajmującym taki pojazd po stawce, której wysokość (co wynika z opinii biegłego K. G.)
nie przekraczała rozmiarów rynkowych oraz miał możliwość zakończenia najmu w każdym czasie (§ 6 ust. 2 kontraktu najmu).

Z tych wszystkich względów nie można przyjmować jakoby decyzja poszkodowanego
o potrzebie najmu auta zastępczego zamiast zgłoszenia (w ramach postępowania likwidacyjnego) roszczenia o zwrot utraconego dochodu (choć – co wyżej wskazano
– roszczenie to, z racji charakteru prowadzonej – przy użyciu jednego środka transportu
– przez R. S. działalności gospodarczej nie obejmowałoby wyłącznie utraconego dochodu) była niewłaściwa, w szczególności aby poprzez jej podjęcie doszło
do nieuzasadnionego zwiększenia uszczerbku poszkodowanego.

Na fakt braku potrzeby najmu pojazdu zastępczego w ogólności nie może wskazywać okoliczność zaniechania używania przez poszkodowanego takiego auta w okresie
od dnia 17 października 2019 r. do dnia 6 listopada 2019 r. Niezależnie od tego, iż materiał dowodowy przedmiotowej sprawy nie pozwala definitywnie stwierdzić iż R. S. faktycznie w ostatnio wskazanym okresie nie korzystał z samochodu zastępczego (kwestia sposobu realizacji przez poszkodowanego usług transportowych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w okresie od dnia 17 października 2019 r. do dnia 6 listopada
2019 r. nie stanowiła bowiem przedmiotu niniejszego postępowania), potrzeba używania takiego pojazdu w czasie objętym żądaniem pozwu w tym procesie została wykazana zeznaniami R. S..

W świetle prawidłowo ustalonego przez Sąd pierwszej instancji stanu faktycznego sprawy
i prawidłowo dokonanej oceny dowodów Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi
nie uchybił także przepisom prawa materialnego.

Jak już to wcześniej wskazano przy ocenie zasadności zarzutów apelacji w zakresie naruszenia przepisów postępowania, sam fakt iż działalność gospodarcza R. S. w 2019 r. generowała straty (przy czym dotyczy to wyłącznie dwóch miesięcy – lutego i marca 2019 r.) nie może przesądzać o braku słuszności decyzji poszkodowanego co do używania samochodu zastępczego. Podnieść bowiem należy, iż zaniechanie skorzystania z auta zastępczego, w sytuacji w której w ramach przedsiębiorstwa (...) funkcjonował tylko jeden samochód (który został wyłączony z użytku – co należy wyraźnie podkreślić – wskutek okoliczności, za które poszkodowany nie odpowiadał), oznaczało
w praktyce – przynajmniej w okresie od dnia 14 września 2019 r. do dnia 16 października
2019 r. – zaprzestanie funkcjonowania firmy (...) skutkiem czego mógł być w ogóle brak możliwości dalszego jej istnienia, przez co uszczerbek poszkodowanego byłby nieporównywalnie większy. W tych okolicznościach rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji nie uchybia przepisom art. 361 kc, art. 822 kc oraz postanowieniom art. 34 i art. 36 ustawy
z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2023 r.,
poz. 2500).

Brak jest również podstaw aby zarzucać Sądowi Rejonowemu naruszenie przepisu
art. 362 kc wskutek jego niezastosowania. Zważywszy – wykazaną wyżej – samą celowość używania pojazdu zastępczego, z uwagi na fakt iż zasadność najmu (tak w zakresie długości okresu używania auta zastępczego jak i dobowej stawki najmu) została potwierdzona opinią biegłego K. G., w przedmiotowej sprawie nie zachodzą okoliczności uzasadniające skuteczne zarzucanie R. S. uchybienie obowiązkowi dążenia do minimalizacji uszczerbku co wyklucza możliwość przyjęcia jego przyczynienia się
do zwiększenia rozmiarów zaistniałego w jego majątku – wskutek zdarzenia z dnia 10 września 2019 r. – uszczerbku.

Ze wszystkich – wyżej wskazanych względów – apelacja strony pozwanej okazała się bezzasadna, co – w oparciu o przepis art. 385 kpc – prowadzi do jej oddalenia. Taki wynik postępowania odwoławczego skutkuje uznanie (...) Spółka Akcyjna w W. za podmiot przegrywający sprawę w drugiej instancji co – w oparciu
o przepis art. 98 § 1 i § 3 kpc – prowadzi do obciążenia ostatnio wskazanego podmiotu obowiązkiem pokrycia kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji, w tym należności jakie z tego tytułu były wydatkowane przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa w K.. Te ostatnie obejmowały wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powoda, którego wysokość (kwota 1.800,00 zł) została ustalona w oparciu o przepis § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie
(t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1964 z późn. zm.).

Pozwanego – zobowiązanego do zwrotu stronie powodowej należności z tytułu kosztów postępowania – obciąża również (mająca swe oparcie w przepisie art. 98 § 1 ¹ kpc) powinność płatności ustawowych odsetek za opóźnienie od zasądzonej kwoty z tego tytułu za okres
od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Z/ odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego – przez PI

11.03.2024 r.