Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XVII AmA 80/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Arkadiusz Zagrobelny

Protokolant – Sekretarz sądowy Dominika Zajdowska

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) z siedzibą w M. (F.)

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) z siedzibą w M. (F.) od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 29 lipca 2020 r. nr (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję w części w ten sposób, że obniża karę pieniężną do kwoty (...) zł (słownie: sto siedemdziesiąt cztery miliony czterysta pięćdziesiąt cztery tysiące złotych);

II. oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

III. zasądza od (...) z siedzibą w M. (F.) na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt XVII AmA 80/20

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 czerwca 2024 r.

Decyzją z dnia 29 lipca 2020 r. wydaną w sprawie Nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej również jako: „Prezes Urzędu”, „Pozwany”) na podstawie art. 106 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1076 i 1086, dalej: „Ustawa” ), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, nałożył na (...) z siedzibą w M., F. (dalej również jako: (...), „Powód”, „Spółka” ), karę pieniężną w wysokości 212 925 000 złotych stanowiącą równowartość (...) euro, płatną do budżetu państwa, z tytułu nieudzielenia informacji żądanych przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 50 ust. 1 Ustawy, w toku wszczętego z urzędu 30 kwietnia 2018 r. postępowania antymonopolowego w sprawie koncentracji, polegającej na utworzeniu przez (...) z siedzibą w M., F., (...) B.V. z siedzibą w R., H., (...) AG z siedzibą w Z., S., (...) B.V. z siedzibą w A., H., (...) B.V. z siedzibą w H., H. oraz (...) B.V. z siedzibą w R., H., wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu, tj. z naruszeniem obowiązku, o którym mowa w art. 13 ust. 1 w związku z art. 13 ust. 2 pkt 3 Ustawy (sygn. akt: (...)).

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że Prezes Urzędu pismami z dnia 15.01.2020 r. oraz z dnia 4.03.2020 r. wzywał Powoda do przedstawienia informacji i dokumentów dotyczących umów zawartych przez (...) LLC, S., F. (dalej również jako (...)) tj. przedsiębiorcę należącego do grupy kapitałowej, na czele której stoi (...), przedmiotem których to umów są paliwa gazowe. Wskazano również, że w odpowiedzi Powód zwrócił się o przedstawienie uzasadnienia wezwania oraz dodał też, iż jest spółką, której główna działalność prowadzona jest w F. i przedmiot wezwania nie wskazuje związku z zakresem postępowania antymonopolowego w sprawie koncentracji. W konsekwencji Prezes Urzędu postanowieniem z dnia 5 maja 2020 r. wszczął postępowanie w sprawie nałożenia na Powoda kary pieniężnej z tytułu nieudzielenia informacji. W odpowiedzi Powód wskazał, iż nigdy nie odmówił przekazania informacji żądanych przez Prezesa UOKiK. Dodał też, że nieudzielenie tych informacji wynikało z faktu, iż Pozwany nie przedstawił informacji dotyczącej celu ich przekazania, o co powód zwracał się dwukrotnie. Powód podkreślał, że wezwania nie precyzowały, w jakim celu Prezes Urzędu żąda przedmiotowych informacji. W konsekwencji, zdaniem Powoda, zarzut naruszenia art. 50 ust. 1 Ustawy jest bezprzedmiotowy.

Uzasadniając wysokość wymierzonej kary Prezes Urzędu wskazał, że w sprawie nie wystąpiły zarówno okoliczności łagodzące jak i obciążające o których mowa w art. 111 ust. 2 Ustawy. Podał również, że za nałożeniem kary w wysokości równowartości (...) euro przemawiały: istotność znaczenia żądanych informacji oraz ich waga dla oceny skutków rynkowych koncentracji będącej przedmiotem postępowania; potencjał finansowy Powoda tj. wysokość obrotu wynoszącego w 2019 r. ok. (...) euro; umyślne nieudzielenie przez Powoda żądanych informacji; funkcje prewencyjne oraz represyjne kary.

(decyzja Prezesa UOKiK z dnia 29.07.2020 r. k. 6-16 akt sąd.)

Pismem z dnia 28.08.2020 r. Powód wniósł odwołanie od przedmiotowej decyzji. Zaskarżając decyzję w całości Powód zarzucił jej naruszenie:

1) przepisu art. 39¹ § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 256; dalej: k.p.a.) przez jego obrazę i niezastosowanie, tj. przez niedoręczenie zaskarżonej decyzji Powodowi w formie elektronicznej, mimo wystąpienia przez Powoda do Prezesa Urzędu o takie doręczenie i wskazania adresu poczty elektronicznej, a zamiast tego niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 40 § 5 k.p.a. przez doręczenie zaskarżonej decyzji w trybie tzw. doręczenia zastępczego i pozostawienie jej w aktach postępowania, co w konsekwencji doprowadziło do tego, że Powodowi nie doręczono zaskarżonej Decyzji w trybie i na warunkach przewidzianych we wskazanych przepisach k.p.a., a zatem, że decyzja materialnie i formalnie nie wiąże Powoda, co z kolei musi prowadzić do obligatoryjnego uchylenia decyzji przez Sąd;

ewentualnie - w razie uznania, że w sprawie zastosowanie znajdą przepisy Konwencji haskiej z 15 listopada 1965 r. o doręczaniu za granicą dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U. z 2000 r., nr 87, poz. 968, dalej: Konwencja haska):

przepisu art. 1 oraz art. 3 Konwencji haskiej przez ich wadliwe niezastosowanie i doręczenie w toku postępowania pism, w tym zawiadomienia z 6 maja 2020 r. o wszczęciu postępowania antymonopolowego w sprawie nałożenia na (...) kary pieniężnej z tytułu nieudzielenia informacji żądanych przez Prezesa UOKiK na podstawie art. 50 ust. 1 Ustawy (sygn. akt (...)) oraz decyzji bezpośrednio na adres siedziby Powoda w M., podczas gdy sprawa antymonopolowa stanowi sprawę cywilną w rozumieniu Konwencji haskiej, a pisma w ramach postępowania powinny zostać doręczone za pośrednictwem (...) organu centralnego;

2) przepisu art. 7 w zw. z art. 7a w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. przez jego niewłaściwe zastosowanie i prowadzenie postępowania w sposób niezgodny z dyrektywami wynikającymi z naruszanego przepisu, w wyniku czego nie doszło do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, w szczególności z uwagi na fakt, że Prezes Urzędu pominął wyjaśnienia Powoda co do rzeczywistych przyczyn nieprzekazania informacji, nie uwzględnił faktu, że powód był gotowy współpracować w dobrej wierze uzyskawszy dostateczne uzasadnienie żądania, a także pominął okoliczność, że Powód nie mógł przekazać żądanych informacji bez uprzedniej zgody (...) Ministerstwa (...);

3) przepisu art. 8 § 1 k.p.a. przez jego obrazę i niezastosowanie i prowadzenie postępowania z pominięciem zasad o podstawowym znaczeniu dla zachowania prawidłowości postępowania administracyjnego, tj. w sposób, który nie wzbudza zaufania do władzy publicznej;

4) przepisu art. 107 § 3 w zw. z art. 11 k.p.a. przez jego obrazę i niezastosowanie i sporządzenie uzasadnienia faktycznego zaskarżonej decyzji z pominięciem dyrektyw wynikających z naruszonego przepisu, tj. bez szczegółowego uargumentowania wysokości nałożonej na powoda kary pieniężnej oraz bez odniesienia się do okoliczności podnoszonych przez Powoda w toku korespondencji z Prezesem Urzędu dotyczącej udzielenia informacji;

5) przepisu art. 50 ust. 1 Ustawy w zw. z art. 50 ust. 2 pkt 2) Ustawy, art. 6 k.p.a. i 9 k.p.a. przez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na:

a. niewskazaniu przez Prezesa Urzędu celu żądanych w wezwaniach z dnia 15 stycznia 2020 r. i dnia 4 marca 2020 r. (dalej: Wezwania) informacji w sposób umożliwiający Powodowi analizę i ocenę podstaw - tak faktycznych, jak i prawnych - przekazania żądanych informacji;

b. naruszeniu wymogu konieczności żądanych informacji w Wezwaniach,

a w konsekwencji skierowanie do Powoda wadliwych wezwań do przekazania informacji, naruszających zasadę legalizmu, informowania stron postępowania i proporcjonalności;

2) przepisu art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE z 7 czerwca 2016 r., C 202/404; dalej: Karta Praw Podstawowych UE) w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w R. dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993, nr 61, poz. 284; dalej: Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności ) przez ich obrazę i niezastosowanie i nałożenie na Powoda kary pieniężnej z pominięciem jej wyczerpującego uzasadnienia oraz wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, a tym samym niezagwarantowanie sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy;

3) przepisu art. 105 § 1 k.p.a. przez jego obrazę i niezastosowanie i prowadzenie postępowania w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej na powoda mimo jego bezprzedmiotowości, co powinno było doprowadzić do umorzenia przedmiotowego postępowania;

4) przepisu art. 111 ust. 1 pkt 3), ust. 2 i ust. 4 Ustawy w zw. z art. 106 ust. 2 pkt 2) Ustawy przez ich:

a. błędną wykładnię polegającą na niewłaściwym rozumieniu pojęcia umyślności; a w konsekwencji

b. niewłaściwe zastosowanie polegające na nieuprawnionym uznaniu, że Powód dopuścił się rzekomego naruszenia przepisów Ustawy w sposób umyślny,

w sytuacji gdy z okoliczności sprawy wynika jednoznacznie, że Powodowi nie można przypisać umyślności;

5) przepisu art. 111 ust. 1 Ustawy przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na nieuwzględnieniu okoliczności mających wpływ na wymiar kary pieniężnej w postaci:

a. braku wpływu nieotrzymania przez Pozwanego od Powoda żądanych informacji na przebieg i termin zakończenia postępowania antymonopolowego, w ramach którego Wezwania zostały wystosowane do Powoda (sygn. akt (...), dalej: Postępowanie Antymonopolowe);

b. braku uprzedniego naruszenia przepisów Ustawy przez Powoda,

co skutkowało nałożeniem na powoda rażąco niewspółmiernej kary w wysokości maksymalnego ustawowego wymiaru;

6) przepisu art. 111 ust. 1 pkt 3) i ust. 2 Ustawy przez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na pominięciu okoliczności łagodzących w postaci współpracy Powoda w postępowaniu przejawiającej się każdorazowym wyczerpującym i terminowym przedstawieniu stanowiska w sprawie przez Powoda;

7) przepisu art. 111 ust. 1, ust. 2 i ust. 4 Ustawy w zw. z art. 106 ust. 2 pkt 2) Ustawy i art. 8 § 2 k.p.a. przez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na nałożeniu przez Prezesa Urzędu na Powoda kary pieniężnej w wysokości maksymalnego zagrożenia ustawowego w wyniku przyjęcia potencjału ekonomicznego Powoda jako de facto kluczowej okoliczności obciążającej, wpływającej na wymiar kary, w sytuacji gdy:

a. wymiar kary pieniężnej z tytułu nieudzielenia informacji żądanych przez Prezesa Urzędu nie jest uzależniony od wielkości obrotu strony;

b. w dotychczasowej praktyce decyzyjnej Prezesa Urzędu kary pieniężne za tożsame - do zarzucanego powodowi - naruszenia były istotnie niższe,

co skutkowało nałożeniem na Powoda rażąco niewspółmiernej kary, naruszającej zasady proporcjonalności i równego traktowania.

W związku z powyższym Powód wniósł o:

1) uchylenie decyzji w całości;

ewentualnie, o:

2) zmianę decyzji w całości poprzez odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej;

ewentualnie, o:

3) zmianę decyzji w całości poprzez obniżenie kary pieniężnej wskazanej w decyzji do wysokości znacząco niższej.

(odwołanie powoda z dnia 28.08.2020 r. k. 17-63 akt sąd.)

W odpowiedzi na odwołanie Prezes Urzędu wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od Powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany podtrzymał stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu decyzji.

(odpowiedź na odwołanie Prezesa UOKiK z dnia 19.02.2020 r. k. 226-243 akt sąd.)

Pismem z dnia 27.12.2023 r. Powód, podtrzymał stanowisko przedstawione w odwołaniu. Powód zwracał uwagę na: niedoręczenie decyzji Powodowi; niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy; błędne uzasadnienie decyzji; niepełne Wezwanie; nałożenie kary rażąco zawyżonej z naruszeniem zasad jej ustalania.

(pismo powoda z dnia 27.12.2023 r. k. 404-420 akt sąd.,

Pismem z dnia 14.03.2024 r. Pozwany podtrzymał stanowisko prezentowane w sprawie. Pozwany wywodził, że zaskarżona decyzja została skutecznie doręczona Powodowi pomimo pominięcia procedury doręczenia elektronicznego albowiem art. 39^{(
1)} k.p.a. nie mógł zostać zastosowany w sprawie z uwagi na to, że Powód wskazał zwykły adres elektroniczny, a nie adres w systemie ePUAP. Niezależnie od tego wskazał, że skoro decyzja została niewątpliwie doręczona, to ewentualne naruszenie przepisów k.p.a. nie może stanowić podstawy do jej uchylenia. Pozwany wskazywał również, że wezwanie kierowane do Powoda w trybie art. 50 Ustawy nie jest uzależnione od tego, czy postępowanie w ramach którego są żądane informacje skończy się stwierdzeniem naruszenia prawa. Podkreśliłw, że przedmiotowe wezwanie zawierało wszystkie niezbędne wymogi zawarte w tym przepisie. Pozwany argumentował ponadto, że kwestia uzyskania zgody Powoda od Ministerstwa (...) nie ma znaczenia w sprawie albowiem odmowa przekazania przez Powoda informacji nie była spowodowana odmową udzielenia tej zgody. Ponadto Pozwany nie zgodził się z Powodem, iż Decyzja jest nieprawidłowo uzasadniona oraz że kara jest rażąco za wysoka.

(pismo pozwanego z dnia 14.03.2024 r. k. 474-482 akt sąd.)

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały prezentowane stanowiska.

(protokół rozprawy z dnia 25.06.2024 r. k. 503-505 akt sąd.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 kwietnia 2018 r. Pozwany wszczął z urzędu postępowanie antymonopolowe (sygn.: (...)) w sprawie koncentracji, polegającej na utworzeniu przez (...) z siedzibą w M., F., (...) B.V. z siedzibą w R., H. (dalej „ (...) ”), (...) AG z siedzibą w Z., S. (dalej: (...) ), (...) B.V. z siedzibą w A., H. (dalej (...)), (...) B.V. z siedzibą w H., H. (dalej (...)) oraz (...) B.V. z siedzibą w R., H. (dalej (...)), wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu, tj. z naruszeniem obowiązku, o którym mowa w art. 13 ust. 1 w związku z art. 13 ust. 2 pkt 3 Ustawy.

Pozwany ponadto pismem z dnia 30 kwietnia 2018 r. zawiadomił m.in. Powoda o: wszczęciu tego postępowania; zaliczeniu określonych dowodów w poczet materiału dowodowego; stawianym zarzucie oraz wezwał go do ustosunkowania się do tego zarzutu i wyjaśnienia przyczyn niezgłoszenia Prezesowi Urzędu zamiaru koncentracji.

(okoliczności bezsporne, a ponadto: postanowienie z dnia 30.04.2018 r. m.in. na k. 17, zawiadomienie z dnia 30.04.2018 r. k. 18-27akt adm.)

Pismem z 15.01.2020 r. Pozwany wezwał Powoda na podstawie art. 50 ust. 1 Ustawy do przekazania informacji, czy (...)w okresie od dnia 1.01.2015 r. do dnia otrzymania przedmiotowego pisma:

a) zawierał nowe umowy, których przedmiotem były paliwa gazowe, w szczególności umowy przesyłu, dystrybucji, sprzedaży, dostaw, magazynowania;

b) zmieniał w dowolnej formie ogólnej lub szczególnej umowy dotychczas obowiązujące, których przedmiotem były paliwa gazowe, w szczególności poprzez:

⚫: dodanie lub zmianę dotychczasowych aneksów do umów poprzednio zawartych, których przedmiotem były paliwa gazowe;
⚫: dodanie lub zmianę dotychczasowych załączników do umów poprzednio zawartych, których przedmiotem były paliwa gazowe;

z następującymi podmiotami: (...), (...), (...), (...) oraz (...) – lub z którąkolwiek ze spółek z grupy kapitałowej w rozumieniu art. 4 pkt 14 Ustawy, do której należą w.w przedsiębiorcy.

Jednocześnie Pozwany zobowiązał Powoda (w sytuacji zawierania/zmieniania takich umów) do podania wykazu tych umów (w formie tabeli).

W piśmie wskazano, że wezwanie następuje w celu wyjaśnienia okoliczności sprawy. Z pisma wynikało, że jest ono kierowane do Powoda w związku z prowadzonym postępowaniem antymonopolowym w sprawie koncentracji, polegającej na utworzeniu przez Powoda, (...)”, (...), (...), (...) oraz (...), wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu, tj. z naruszeniem obowiązku, o którym mowa w art. 13 ust. 1 w związku z art. 13 ust. 2 pkt 3 Ustawy.

Nadmieniono również, że jeżeli złożone przez Powoda wyjaśnienia będą zawierały informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa lub inne tajemnice prawnie chronione należy o tym poinformować. Wskazano także, że odpowiedzi należy udzielić w terminie 21 dni od dnia doręczenia pisma, oraz pouczono o odpowiedzialności za niezastosowanie się do wezwania. Wskazano ponadto, iż w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących treści pisma, należy skontaktować się z osobą prowadzącą sprawę (podano dane kontaktowe tej osoby).

W chwili kierowania do Powoda przedmiotowego Wezwania Prezes Urzędu nie dysponował informacjami objętymi wezwaniem.

(okoliczności bezsporne k. 6v-7 akt sąd., a ponadto pismo pozwanego z dnia 15.01.2020 r. wraz z załącznikiem k. 28-34 akt adm., protokół rozprawy z dnia 25.06.2024 r. k. 503-505 akt sąd. )

W odpowiedzi (pismem z dnia 31.01.2020 r.) Powód zwrócił się do Pozwanego o przedstawienie uzasadnienia zakresu wezwania, z uwagi na okoliczności m.in. iż (...) jest spółką, której główna działalność prowadzona jest w F.; przedmiot wezwania nie wykazuje związku z zakresem postępowania antymonopolowego, (...) nie jest stroną postępowania antymonopolowego.

Powód wskazał, iż z powyższych względów nie jest w stanie dokonać analizy prawnych i faktycznych podstaw uzasadniających zebranie i ujawnienie informacji, o których mowa w wezwaniu.

Jednocześnie, Powód zwrócił się do Pozwanego o wyjaśnienie i uzasadnienie, w jaki sposób informacje zawarte we wniosku są istotne dla ustalenia, czy Powód w niezgodny z prawem sposób utworzył wspólnego przedsiębiorcę bez uzyskania uprzedniej zgody Pozwanego.

Nadto, Powód podtrzymał swoje stanowisko, iż Umowy na Finansowanie, które są przedmiotem badania Pozwanego w ramach prowadzonego postępowania antymonopolowego nie stanowią o utworzeniu wspólnego przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów dot. kontroli koncentracji przedsiębiorców, a Powód nie naruszył tych przepisów.

(okoliczność bezsporna k. 7-7v akt sąd., a ponadto pismo powoda z dnia 31.01.2020 r. k. 36-37v akt adm.)

Pismem z 4 marca 2020 r. Pozwany ponownie zwrócił się do Powoda
o przedstawienie żądanych informacji.

Pozwany wskazał, iż informacje objęte celem żądania (o czym poinformowano w piśmie z dnia 15 marca 2020 r.), są niezbędne do wyjaśnienia i oceny, czy i w jakim stopniu koncentracja będąca przedmiotem postępowania antymonopolowego, przyczyniła się do istotnego ograniczenia konkurencji.

Pozwany poinformował Powoda, że to, iż główna działalność Powoda jest w F. nie ma istotnego znaczenia albowiem Powód tworzy wraz z pozostałymi spółkami grupę kapitałowa (w rozumieniu art. 4 pkt 14 Ustawy), której zakres wykracza poza terytorium F.. Nadmienił, że na potrzeby postępowania antymonopolowego, grupa kapitałowa traktowana jest jako jeden organizm gospodarczy. W konsekwencji przedsiębiorcy uczestniczący w koncentracji są zobowiązani do przedstawienia stosownych informacji w stosunku do siebie i innych podmiotów z ich grupy kapitałowej ((...) jest spółką zależną Powoda). W konsekwencji (zdaniem Pozwanego) zaistniał oczywisty związek pomiędzy żądanymi informacjami, a prowadzonym postępowaniem. Pozwany zwrócił również uwagę, że zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny i orzecznictwa, decyzja co do tego jakie informacje są konieczne, leży po stronie Prezesa Urzędu, a nie przedsiębiorcy, do którego kierowane jest żądanie.

Pozwany ponownie pouczył Powoda o: odpowiedzialności za niezastosowanie się do przedmiotowego wezwania; kwestiach związanych z ochroną tajemnicy przedsiębiorstwa; możliwości kontaktu z Pozwanym w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących treści wezwania,

(okoliczności bezsporne k. 7v akt sąd., a ponadto pismo pozwanego z dnia 4.03.2020 r. wraz z załącznikiem k. 40-43 akt adm.)

W odpowiedzi na powyższe pismo (pismem z dnia 23.03.2020 r.), Powód wskazał, iż uważa, że: jego pytanie nie zostały wyjaśnione; Pozwany nie przedstawił niezbędnego uzasadnienia dlaczego stoi na stanowisku, że żądane informacje są niezbędne.

W konsekwencji Powód: podtrzymał swoje stanowisko, iż nie jest w stanie ocenić podstawy zebrania i ujawnienia informacji o których mowa w Wezwaniu; ponowie zwrócił się do Pozwanego o uzasadnienie Wezwania; poinformował, że przeanalizuje otrzymane uzasadnienie (po jego otrzymaniu ); podtrzymał swoje stanowisko, że Umowy, które są przedmiotem analizy Pozwanego, nie stanowią o utworzeniu wspólnego przedsiębiorcy, a Powód nie naruszył przepisów dot. koncentracji przedsiębiorców.

(okoliczności bezsporne k. 8v-9 akt sąd., a ponadto pismo powoda z dnia 23.03.2020 r. k. 49-51 akt adm.)

Postanowieniem z dnia 5 maja 2020 r. (nr (...) Pozwany wszczął postępowanie (sygn. akt (...)) w sprawie nałożenia na powoda kary pieniężnej z tytułu nieudzielenia informacji żądanych przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 50 ust. 1 Ustawy w toku wszczętego z urzędu 30 kwietnia 2018 r. ww. postępowania antymonopolowego w sprawie koncentracji.

Pismem z 6 maja 2020 r. Pozwany zawiadomił Powoda o: wszczęciu powyższego postępowania; zaliczeniu określonych dowodów w poczet materiału dowodowego; stawianym zarzucie oraz wezwał Powoda do ustosunkowania się do tego zarzutu i wyjaśnienia przyczyn nieudzielenia Prezesowi Urzędu informacji żądanych w postępowaniu o sygn. akt (...), a także zobowiązał Powoda do podania wielkości obrotu obliczonego zgodnie z art. 106 ust. 3 Ustawy osiągniętego przez Powoda w 2019 r.

(okoliczności bezsporne k. 9-9v akt sąd., a ponadto postanowienie pozwanego z dnia 5.05.2020 r. k. 1 akt adm., zawiadomienie pozwanego z dnia 6.05.2020 r. k. 4-7v akt adm.)

W odpowiedzi (pismo z dnia 15 czerwca 2020 r.) Powód wskazał, że nigdy nie odmówił przekazania informacji żądanych przez Prezesa UOKiK w wezwaniu z dnia 15 stycznia 2020 r. Powód podkreślił, iż Pozwany nie przedstawił niezbędnej dla Powoda informacji odnoszącej się do celu przekazania informacji i dokumentów żądanych przez Pozwanego w wezwaniu z dnia 15 stycznia 2020 r., o którą to informację Powód zwracał się dwukrotnie. Powód podtrzymał swoje wcześniej przedstawione stanowisko w sprawie, m.in., iż wezwanie pozwanego powinno zawierać wskazanie celu żądania oraz dlaczego w ocenie Prezesa UOKiK zachodzi związek pomiędzy domniemanym naruszeniem, a żądanymi informacjami. Zdaniem powoda, „ pozwany powinien wskazać na konkretne okoliczności, które dzięki tym żądanym dokumentom i informacjom mogą zostać wyjaśnione, oraz określić konkretne czynności, do przeprowadzenia których są one niezbędne”. Dodał też, że zarzut naruszenia przez niego art. 50 ust 1 Ustawy, poprzez nieudzielenie informacji żądanych przez Pozwanego jest bezprzedmiotowy. W konsekwencji, zdaniem Powoda, zasadne jest wydanie przez Pozwanego decyzji o umorzeniu postępowania antymonopolowego w całości na podstawie art. 105 § 1 k.p.a.

Jednocześnie Powód poinformował Pozwanego, że jego obrót w 2019 r. wyniósł około (...) euro.

Powód ponadto zwrócił się o kierowanie do niego przez Pozwanego dalszej korespondencji wysyłanej w toku postępowania antymonopolowego na adres mailowy (...).

(okoliczności bezsporne k. 9-9v akt sąd., a ponadto pismo powoda z dnia 15.06.2020 r. k. 344-347 akt adm.)

W odpowiedzi na szczegółowe uzasadnienie zarzutów (które Pozwany przedstawił w piśmie z 26 czerwca 2020 r.), Powód w piśmie z dnia 3.07.2020 r. podtrzymał swoje stanowisko, co do tego, że nigdy nie odmówił przekazania informacji żądanych przez Prezesa Urzędu.

Wskazał dodatkowo, iż „ ma status spółki publicznej o znaczeniu strategicznym i jest zobligowana uzyskać uprzednią zgodę (...) Ministerstwa Energii przed przekazaniem jakiemukolwiek organowi państwa obcego, organizacji międzynarodowej i/lub unii państw obcych jakichkolwiek informacji dotyczących jej działalności, których wyżej wymienione organy zażądają”.

W podsumowaniu, Powód jeszcze raz podkreślił, iż nie odmówił przekazania informacji żądanych przez Prezesa Urzędu. Przeciwnie, Powód przedstawił obiektywne i wyczerpujące uzasadnienie konieczności uzyskania wyjaśnienia celu żądania skierowanego przez Pozwanego. Powód uznał w związku z tym, że zarzut naruszenia przez niego art. 50 ust 1 Ustawy jest bezprzedmiotowy.

(okoliczności bezsporne k. 9v-10 akt sąd., a ponadto; pismo pozwanego z dnia 26.06.2020 r. k. 356-362 akt adm. pismo powoda z dnia 3.07.2020 r. k. 372-377 akt adm.)

Powód, przed dniem wniesienia powyższego pisma z dnia 26 czerwca 2020 r., nie informował Pozwanego o tym, iż jest zobligowany uzyskać zgodę (...) Ministerstwa Energii, aby przekazać Pozwanemu informacje dotyczące swojej działalności.

(okoliczności bezsporne)

Zaskarżoną Decyzją z dnia 29 lipca 2020 r. Pozwany na podstawie art. 106 ust. 2 pkt 2 Ustawy nałożył na Powoda karę pieniężną, w wysokości 212 925 000 zł, stanowiącą równowartość(...) euro.

Decyzja została doręczona Powodowi w dniu 31.07.2020 r. do jego siedziby w M. za pośrednictwem krajowego operatora pocztowego.

(okoliczności bezsporne k. 27 akt sąd., a ponadto; decyzja k. k. 385-395-362 akt adm. Potwierdzenie wysyłki k. 396 akt adm.)

W toku postepowania antymonopolowego (sygn.: (...)), Pozwany część korespondencji doręczał Powodowi za pośrednictwem poczty elektronicznej.

(okoliczności niesporne k. 410 , protokół rozprawy z dnia 25.06.2024 r. k. 503-505 akt sąd., a ponadto: korespondencja email k. 447-450)

(...) jest spółką o znaczeniu strategicznym w rozumieniu przepisów prawa F..

W związku z powyższym, zgodnie z przepisami prawa (...), w sytuacji skierowania do Powoda przez państwo obce, organizację międzynarodową i/lub unię państw obcych żądania udzielenia informacji dotyczących jego działalności (oraz informacji dot. zależnych podmiotów gospodarczych), Powód zobowiązany jest do uzyskania uprzedniej zgody właściwego organu (...) administracji rządowej (tj. Ministerstwo (...)) na przekazanie żądanych informacji.

W celu uzyskania zgody dany podmiot powinien przesłać do Ministerstwa określone dokumenty i informacje tj.: kopię roszczeń zgłaszanych podmiotowi przez m.in. organy państw obcych; informację na temat prognozowanego wpływu wymaganych informacji na wskaźniki wydajności danego podmiotu; stanowisko danego podmiotu w odniesieniu do dochodzonych roszczeń (pkt. 2 Trybu Udzielania Uprzedniej Zgody […] – k. 85-86 akt sąd.).

Decyzja o odmowie wyrażenia zgody jest podejmowana: w przypadku niezłożenia dokumentów przewidzianych w przedmiotowej Procedurze; w przypadku gdy działania mogą zaszkodzić interesom gospodarczym F. (pkt 5 w.w. Trybu – k. 87 akt sąd.).

(okoliczności bezsporne k. 21-22, 24, 48-49, k. 232-233, 238 akt sąd., protokół rozprawy z dnia 25.06.2024 r. k. 503-505 akt sąd ., a ponadto tłumaczenia: dekretu nr (...) z dnia 4.08.2004 r. k. 77, dekretu nr (...) z dnia 11.09.2012 k. 80, postanowienia nr (...) z dnia 5.10.2012 k. 82, wykazu stanowiącego załącznik do tego postanowienia k. 82, zarządzenia nr (...) z dnia 25.02.2013 r. wraz z trybem udzielania uprzedniej zgody k. 85-87)

Powód ze stosownym wnioskiem do Ministerstwa (...) (w związku z kierowanym do niego przez Pozwanego Wezwaniem) nie występował.

Z jednej strony wskazać należy, że Powód w żadnym z pism kierowanych zarówno do Pozwanego (w toku postępowania administracyjnego) jak i na etapie postępowania przed Sadem (w związku z wniesionym odwołaniem) nie twierdził, iż z omawianym wnioskiem występował. Nie przedłożył też żadnych dowodów na przedmiotową okoliczność.

Z drugiej strony, Pozwany zarówno w odpowiedzi na odwołanie (str. 232v-233) jak i w piśmie z dnia 14.03.2024 r. (k. 478v) wskazywał, że Powód takiego wniosku nie złożył.

Sąd dążąc do dokładnego wyjaśnienia stanu sprawy (art. 216 k.p.c., art. 212 § 1 k.p.c.) zwrócił się do pełnomocnika powoda o jednoznaczne wskazanie, czy Powód z takim wnioskiem występował. Pełnomocnik Powoda unikał jednoznacznej odpowiedzi na postawione pytanie oświadczając m.in. że: „nie posiada dokumentów w tym zakresie”, „dokonał aktów staranności”, „nie zna informacji co do formalnego złożenia wniosku”(k. 504 akt sąd.)

Ciężar wykazania tego faktu (że wniosek został złożony) spoczywał na Powodzie (art. 6 k.c. art. 232 k.p.c.). Powód nawet jednoznacznie nie twierdził, iż stosowny wniosek złożył (nie przedstawił też żadnych dowodów). W tym miejscu nadmienić należy, iż trudno przypuszczać aby przedłożenie takiego dowodu (tj. np. odpisu Wniosku) łączyło się z trudnościami po stronie Powoda. Jednocześnie Pozwany temu zaprzeczał.

W tych okolicznościach (również z uwagi na treść art. 229, art. 230 k.p.c.) Sąd ustalił, że stosowny wniosek nie był składany.

W wyżej wskazanym postępowaniu antymonopolowym sprawie koncentracji (toczącym się pod sygn. (...)) pismem z dnia 10.07.2020 r. Pozwany przedstawił Powodowi (oraz pozostałym spółkom) Szczegółowe Uzasadnienie Zarzutów. Pozwany poinformował m.in. Powoda, że: postępowanie dowodowe zostało zakończone i można zapoznawać się z aktami sprawy; planuje wydanie decyzji nakładającej m.in. na Powoda kary pieniężnej.

Pozwany w komunikatach prasowych z czerwca 2020 r. wskazywał, że dysponuje już odpowiednim materiałem dowodowym i zbliża się do końca dochodzenia w sprawie koncentracji bez wymaganej zgody.

(okoliczności niesporne k. 23, 53, 60, k. 239 , a ponadto pismo Pozwanego z dnia 10.07.2020 r. k. 105-119 akt sąd.)

Zanim doszło do wszczęcia przez Prezesa Urzędu (postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2018 r.) ww. postępowania antymonopolowego w sprawie koncentracji bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu (sygn.: (...)), toczyło się przed Prezesem Urzędu inne postępowanie zainicjowane pismem z dnia 8 grudnia 2015 r. wniesionym przez: (...) (...) SE, (...) S.A., (...)AG, (...) B.V., oraz (...) B.V. Pismem tym ww. podmioty zwróciły się o wyrażenie zgody na dokonanie koncentracji polegającej na utworzeniu wspólnego przedsiębiorcy (...) AG z siedzibą w Z., S.. Działalność wspólnego przedsiębiorcy miała obejmować zaprojektowanie, inżynierię, opracowanie, planowanie, finansowanie, ubezpieczenie, budowę, instalację, prowadzenie zamówień, pełnienie funkcji właścicielskich, zarządzanie, eksploatację (w tym transport gazu ziemnego) i utrzymanie dwóch równoległych rurociągów podmorskich (dalej „(...)”), które miały biec z (...) wybrzeża Morza B. do punktu wyjścia w N.. Przy czym w ocenie (...),, (...), (...), (...) i (...) ich głównym celem była inwestycja w projekt, który miał im przynieść zadowalającą stopę zwrotu.

Pismem z dnia 18 grudnia 2015 r. Prezes Urzędu zawiadomił powyższe podmioty o wszczęciu postępowania antymonopolowego w sprawie koncentracji.

Pismem z dnia 19 lipca 2016 r. Prezes Urzędu przedstawił powyższym podmiotom zastrzeżenia wobec koncentracji. Prezes Urzędu ocenił, iż (...) posiadał pozycję dominującą na polskim rynku dostaw gazu wyższego szczebla, a z informacji zawartych w zgłoszeniu wynikało, że po wybudowaniu (...) pozycja tej Spółki wobec polskich odbiorców może istotnie się umocnić. W konsekwencji Prezes Urzędu uznał, że po zrealizowaniu planowanej transakcji może dojść do istotnego ograniczenia konkurencji.

Po otrzymaniu zastrzeżeń, pismem z 12 sierpnia 2016 r. ww. podmioty wycofały powyższe zgłoszenie zamiaru koncentracji (wskazano, że właściwe umowy zostały rozwiązane).

W związku z powyższym cofnięciem, postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2016 r. Prezes Urzędu umorzył postępowanie w tej sprawie (w oparciu o przepis art. 75 ust. 1 Ustawy).

(okoliczności bezsporne k. 235-235v akt sąd,, okoliczności znane Sądowi z urzędu, a ponadto: pismo z dnia 8.12.2015 r. k. 53-194, pismo z dnia 18.12.2015 r. k. 328-329, pismo z dnia 19.07.2016 r. k. 330-337, pismo z dnia 12.08.2016 r. k. 338,, postanowienie z dnia 18.08.2016 r. k. 339-340 – akt sąd.)

Decyzją z dnia 6.10.2020 r. nr (...) (w sprawie sygn.: (...)) Prezes Urzędu, po przeprowadzeniu postępowania w sprawie koncentracji, polegającej na utworzeniu m.in. przez Powoda oraz (...) wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu tj. z naruszeniem obowiązku o którym mowa w art. 13 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 2 pkt 3 Ustawy, na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 3 Ustawy nałożył kary pieniężne m.in. na Powoda (w wysokości (...) zł) oraz (...) (w wysokości (...) zł)

Powód złożył odwołanie od powyżej decyzji, zaskarżając ją w całości.

Sąd Okręgowy w Warszawie, wyrokiem z dnia 21.11.2022 r. (sygn. akt XVII AmA 11/21) uchylił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że została wydana z rażącym naruszeniem prawa.

Odwołania zostały wniesione także przez pozostałe ukarane podmioty (w tym przez (...)). Wyrokami z dnia 21.11.2022 r. odwołania te również zostały uwzględnione w całości.

Apelację od wszystkich omawianych wyroków z dnia 21.11.2022 r. wniósł Pozwany. Wyrokiem z dnia 16.10.2023 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie zmielił zaskarżone wyroki częściowo każdy z nich w punkcie pierwszym w ten tylko sposób, że nie stwierdził, iż zaskarżona decyzja została wydana z rażący naruszeniem prawa albo bez podstawy prawnej (sygn. akt VII AgA 1/23).

(okoliczności bezsporne, fakty znane Sądowi z urzędu, fakty powszechnie znane, a ponadto: decyzja z dnia 6.10.2020 r. k. 421-444, wyrok SO z dnia 21.11.20222 r. k. 445-446, protokół rozprawy z dnia 25.06.2024 r. k. 503-505 akt sąd. )

W okresie od 2010 r. do czerwca 2020 r. Pozwany nakładał na przedsiębiorców kary za naruszenie art. 50 ustawy tj. kary za nieudzielenie informacji. Najniższa z kar wynosiła (...) zł zaś najwyższa (...) zł. Łącznie Pozwany nałożył ponad (...) kar, w tym (...) kary w wysokości powyżej (...) zł. W dotychczasowej praktyce Prezesa Urzędu nie było sytuacji, aby kara (za omawiane naruszenie) nakładana była na przedsiębiorcę z obrotem, aż tak wysokim (tj. wynoszącym ponad (...) euro).

(okoliczności niesporne k. 23-24, 60-61, k. 243, zestawienie k. 127-130, protokół rozprawy z dnia 25.06.2024 r. k. 503-505 akt sąd. )

Prezes Urzędu (decyzją z listopad 2019 r.) również na (...) (na podstawie art. 50 ust. 1 Ustawy) nałożył karę pieniężną z tytułu nieudzielenia informacji żądanych przez Prezesa Urzędu w toku wszczętego z urzędu 30 kwietnia 2018 r. postępowania antymonopolowego w sprawie koncentracji polegającej na utworzeniu m.in. przez Powoda oraz (...) wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu. Kara wynosiła wysokości (...) zł. Uzasadniając wysokość wymierzonej kary Prezes Urzędu wskazał, że w sprawie nie wystąpiły okoliczności łagodzące.

Decyzja ta została zmieniona nieprawomocnym wyrokiem SOKiK z dnia 7.11.2023 r.

(okoliczności niesporne k. 23, k. 475, k. 481, 481v, protokół rozprawy z dnia 25.06.2024 r. k. 503-505 akt sąd., fakty znane Sądowi z urzędu, fakty powszechnie znane)

W treści pisma z dnia 27.12.2023 r. (str. 10 k. 413) Powód zamieścił oświadczenie, że nie dysponował danymi żądanymi przez Pozwanego. Na rozprawie w dniu 25.06.2024 r. Powód sprecyzował, że dane te posiadał, ale nie był ich dysponentem (dysponowanie nie jest bowiem w ocenie Powoda tożsame z posiadaniem). Wskazał, że do przekazania Pozwanemu żądanych danych nie mogło dojść właśnie dlatego, iż dysponentem danych było Ministerstwo (...), albowiem omawiana czynność wymagała zgody tego Ministerstwa.

(pismo z dnia 27.12.2023 r. k. 404-420 akt sąd., protokół rozprawy z dnia 25.06.2024 r. k. 503-505 akt sąd. )

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się zasadniczo na niespornych twierdzeniach stron (art. 229 k.p.c. oraz art. 230 k.p.c.). Twierdzenia te, mając oparcie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach (art. 245 oraz art. 246 k.p.c.) nie budziły wątpliwości Sądu.

Sąd pominął (k. 505 akt sąd.) wnioski Powoda zawarte w pkt. 5 lit. f, i oraz j odwołania (k. 23 akt sąd.) albowiem zmierzały do wykazania faktów niespornych (protokół rozprawy z dnia 25.06.2024 r. k. 503-505 akt sąd.).

Odnośnie wniosku z pkt. 4 Odwołania, to wskazać natomiast należy, iż Powód wniosek ten cofnął (protokół rozprawy k. 504v.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się zasadne jedynie w zakresie w jakim kwestionowana była wysokość kary wymierzonej Powodowi.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do najdalej idącego zarzutu Powoda tj. zarzutu mającego prowadzić do uchylenia Decyzji z uwagi na jej niedoręczenie Powodowi. ( ZARZUT 1).

Powód argumentował, że Pozwany naruszył art. 39¹ § 1 pkt 2 k.p.a. albowiem Pozwany nie doręczył mu decyzji na wskazany adres poczty elektronicznej.

Z art. 39¹ § 1 pkt 2 k.p.a. (w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji) wynika, że doręczenie pism następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania wystąpi do organu administracji publicznej o takie doręczenie i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny.

Poza sporem jest, że Decyzja nie została doręczona na wskazany przez Powoda adres poczty elektronicznej oraz to, że została przesłana do Powoda oraz dostarczona mu w formie papierowej, a także to, że Powód zapoznał się z jej treścią i w zakreślonym terminie wniósł odwołanie.

Spór sprowadza się natomiast do tego, czy Pozwany zobligowany był (z uwagi na wskazanie adresu poczty elektronicznej) do doręczenia Decyzji Powodowi za pomocą środków komunikacji elektronicznej, pomimo że wskazany przez Powoda adres był zwykłym adres poczty elektronicznej, a nie adres w systemie ePUAP.

Wskazać należy, iż niezależnie od tego kto ma rację w omawianej kwestii, tj. czy doszło, czy też nie doszło do naruszenia art. 39¹ § 1 pkt 2 k.p.a., to pozostaje to bez znaczenia z punktu widzenia możliwości uchylenia decyzji (ew. jej zmiany).

Zauważyć bowiem należy, iż Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela utrwalony w judykaturze pogląd o nieskuteczności powoływania się na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego w postępowaniu przed SOKiK, poza pewnymi wyjątkami. W szczególności, tego typu zarzuty zasadniczo nie mogą stanowić samoistnej podstawy uchylenia decyzji. Wynika to z faktu, że wniesienie do sądu odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna dopiero cywilne, pierwszoinstancyjne postępowanie sądowe, w którym sąd dokonuje własnych ustaleń, rozważając całokształt materiału dowodowego (takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 maja 1991r., sygn. akt III CRN 120/91; postanowieniu z dnia 11 sierpnia 1999r. sygn. akt I CKN 351/99; wyroku z dnia 19 stycznia 2001r. sygn. akt I CKN 1036/98). Podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 grudnia 2006r. stwierdził, iż zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania administracyjnego nie mogą być podnoszone przed SOKiK, który jako sąd powszechny rozpatruje sprawę od nowa, co skutkuje brakiem możliwości uchylenia decyzji zaskarżonej do tego sądu z uwagi na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego (sygn. akt VI ACa 620/06).

Wyjątki od zasady, że zarzuty procesowanie odnoszące się do etapu postępowania administracyjnego nie mogą doprowadzić do uchylenia decyzji w ramach rozpoznania odwołania, które zostały wykreowane przez orzecznictwo Sądu Najwyższego, wskazują, że taka możliwość odnosi się tylko do takich zarzutów, które po pierwsze nie mogą być niejako konwalidowane na etapie postępowania sądowego (jak ma to miejsce np. w odniesieniu do ustaleń faktycznych, środków dowodowych, oceny dowodów, niektórych wad formalnych samej decyzji) ale także waga tych zarzutów musi być na tyle istotna, że uzasadnia ona uchylenie decyzji. Chodzi o takie uchybienia organu, na skutek których przedsiębiorca, którego dotyczy decyzja, nie ma zapewnionych odpowiednich gwarancji proceduralnych, w szczególności mówi się tutaj o uchybieniach tego rodzaju (wadach kwalifikowanych decyzji), które istotnie wpłynęły na merytoryczną treść zaskarżonej decyzji lub też takie sytuacje w których zaskarżona decyzja została wydana bez podstawy prawnej.

W tym miejscu zwrócić należy uwagę na pogląd prawny wyrażony przez NSA w wyroku z dnia 5 maja 2023 r. (II OSK 1544/20) zgodnie z którym „ żaden z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie określa skutków prawnych niedoręczenia pisma wybraną przez stronę drogą elektroniczną. Nie ma normy przewidującej bezskuteczność doręczenia decyzji (postanowienia) w formie papierowej, jeśli strona zawnioskowała o doręczanie decyzji za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Skoro decyzję doręczono stronie na piśmie, to weszła ona do obrotu prawnego i wywołała określone skutki prawne. W szczególności skarżąca kasacyjnie miała możliwość zapoznania się z jej treścią.” Stanowisko to jest podzielane przez Sąd orzekający w niniejszej sprawie.

W związku z powyższym Sąd ocenił, że podnoszony przez Powoda zarzut naruszenia art. 39¹ § 1 pkt 2 k.p.a., nie może skutkować uchyleniem zaskarżonej Decyzji. To bowiem w jaki sposób doręczono Powodowi zaskarżoną Decyzję nie miało żadnego znaczenia z punktu widzenia praw przysługujących Powodowi, w szczególności prawa do wniesienia odwołania (Powód mógł bez żadnych przeszkód zapoznać się z decyzją i wnieść odwołanie).

Nadmienić również należy, że Sąd nie podzielił poglądu Powoda (wyrażonego w ramach Zarzutu 1) o naruszeniu przez Pozwanego przepisu art. 40 § 5 k.p.a.

Zgodnie z tym przepisem, w razie niewskazania pełnomocnika do doręczeń przeznaczone dla tej strony pisma pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Stronę należy o tym pouczyć przy pierwszym doręczeniu. Strona powinna być również pouczona o możliwości złożenia odpowiedzi na pismo wszczynające postępowanie i wyjaśnień na piśmie oraz o tym, kto może być ustanowiony pełnomocnikiem.

W niniejszej sprawie przepis ten nie mógł zostać naruszony przez Pozwanego albowiem przyjęte przez Powoda domniemanie, iż Pozwany przepis ten zastosował, czyli pozostawił decyzję w aktach ze skutkiem doręczenia (str. 11 Odwołania, k. 27 akt sąd.) było nietrafne (str. 11 odpowiedzi na odwołanie, k. 231 akt sąd.).

Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia przepisu art. 1 oraz art. 3 Konwencji haskiej (wyrażonego w ramach Zarzutu 1) wskazać należy, iż jest on również niezasadny, gdyż Pozwany (w toku postępowania administracyjnego) dokonuje doręczenia wszelkich pism na podstawie przepisów postępowania administracyjnego, a nie na podstawie doręczeń w sprawach cywilnych i handlowych. Decyzja Prezesa Urzędu jest bezsprzecznie decyzją administracyjną, która nie inicjuje postępowania cywilnego. Dopiero z chwilą złożenia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów postępowanie prowadzi się na podstawie przepisów postępowania cywilnego.

Ubocznie nadmienić należy, iż powoływanie się przez Powoda na naruszenia przepisów Konwencji haskiej stoi w sprzeczności z jednoczesnym powoływaniem się przez Powoda na naruszenie przepisów art. 39¹ § 1 pkt 2 oraz 40 § 5 k.p.a. Skoro bowiem Powód uważa, że Decyzja powinna była zostać doręczona w trybie art. art. 39¹ § 1 pkt 2 k.p.a., to nie może być jednocześnie tak, że zasadne są jego twierdzenia o potrzebie jej doręczenia w trybie Konwencji haskiej tj. za pośrednictwem (...) organu centralnego (czyli Ministerstwa Sprawiedliwości).

Powód decyzji zarzucał ponadto naruszenie innych przepisów kodeksu postępowania administracyjnego tj. art.: 7 w zw. z art. 7a w zw. z art. 77 § 1 k.p.a.; art. 8 § 1 k.p.a.; art. 107 § 3 w zw. z art. 11 k.p.a.; art. 105 § 1 k.p.a.( ZARZUT: II, III, IV, VII).

Stosownie do treści:

Art. 7 k.p.a. - w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

Art. 7a k.p.a. - § 1. Jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ. § 2. Przepisu § 1 nie stosuje się: 1) jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego; 2) w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych.

Art. 77 § 1 k.p.a. - organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.

Art. 8 § 1 - organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania.

Art. 107 § 3 k.p.a. - uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

Art. 11 k.p.a. -organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

Art. 105 § 1 k.p.a. - gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części;

Jak już wyżej zostało wskazane (przy omawianiu Zarzutu I) zasadniczo nieskuteczne jest powoływanie się na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego w postępowaniu przed SOKiK. Analiza przedstawionego przez Powoda uzasadnienia naruszenia omawianych przepisów prowadzi jednocześnie do konkluzji, że nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że doszło do ich naruszenia, to naruszenia te mogą być konwalidowane w postępowaniu przez tut. Sądem, a ich waga nie jest na tyle istotna, aby zachodziła konieczność uchylenia decyzji. W szczególności należy zwrócić uwagę, że:

- Pozwany niewątpliwie uzasadnił zaskarżoną Decyzję (Decyzja zawiera wszystkie elementy określone przepisem art. 107 § 3 k.p.a.). To, czy strona została przekonana argumentacją zaprezentowaną w uzasadnieniu Decyzji, czy też nie, pozostaje bez wpływu na istnienie uzasadnienia.

- Powód w toku postępowania przed tut. Sadem miał możliwości przedstawienia swoich twierdzeń co do tego, jaki był stan faktyczny niniejszej sprawy oraz przedłożenia dowodów celem wykazania swoich twierdzeń. Powód nie tylko, że wniósł odwołanie (gdzie szeroko zaprezentował swoje stanowisko oraz złożył liczne wnioski dowodowe), ale i miał możliwość wniesienia pisma przygotowawczego w trybie art. 205³ k.p.c. (co też uczynił – pismo z dnia 27.12.2023 r. ), a także aktywnie brał udział w wyznaczonej przez Sąd rozprawie;

- tut. Sąd rozpoznaje sprawę w przedmiocie nałożenia na Powoda kary pieniężnej od nowa; od wyroku wydanego w niniejszej sprawie przysługuje Powodowi apelacja, zaś od wyroku sądu drugiej instancji skarga kasacyjna.

W związku z tym, zarzuty z pkt.: II, III, IV, VII Odwołania Sąd uznał za chybione.

Powód podniósł również zarzut naruszenia art. 47 Karty Praw Podstawowych w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez nałożenie na Powoda kary pieniężnej z pominięciem jej wyczerpującego uzasadnienia oraz wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, a tym samym niezagwarantowanie sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy ( ZARZUT VI).

Stosownie do treści:

Art. 47 Praw Podstawowych

Każdy, kogo prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym artykule.

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy. Każdy ma możliwość uzyskania porady prawnej, skorzystania z pomocy obrońcy i przedstawiciela.

Pomoc prawna jest udzielana osobom, które nie posiadają wystarczających środków, w zakresie w jakim jest ona konieczna dla zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości.

Art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości;

Powód uzasadniając omawiany zarzut powoływał się na brak wyczerpującej analizy przez Pozwanego materiału dowodowego oraz określenie przez Pozwanego wysokości nałożonej na Powoda kary bez głębszej analizy i uzasadnienia. Jak już wyżej wskazano (przy omawianiu zarzutu I, a także zarzutów II, III, IV, VII) zasadniczo nieskuteczne jest powoływanie się na naruszenie przepisów odnoszących się do sposobu prowadzenia postępowania antymonopolowego poprzedzającego wydanie decyzji oraz co do sposobu uzasadnienia wydanej przez Prezesa Urzędu decyzji.

W niniejszej sprawie Sąd nie dostrzega żadnych przesłanek aby uznać, iż sprawa w przedmiocie wymierzenia Powodowi kary pieniężnej była rozpatrywana niesprawiedliwie. Podkreślić należy, iż nałożoną karę pieniężną Powód jest zobowiązany uiścić dopiero po uprawomocnieniu się Decyzji (art. 112 ust. 3 ustawy), o czym Powód został pouczony (str. 20 Decyzji). Jednocześnie przypomnieć trzeba, iż po wniesieniu Odwołania od Decyzji: tut. Sąd rozpoznaje sprawę od nowa; od wydanego wyroku przysługuje Powodowi apelacja; od wyroku sądu drugiej instancji przysługuje Powodowi skarga kasacyjna; Powód w toku postępowania przed tut. Sądem miał niczym nieskrępowaną możliwość prezentowania swoich twierdzeń, zarzutów oraz zgłaszania wniosków dowodowych.

W tych okolicznościach zarzut z pkt VI Odwołania Sąd uznał za nietrafny

Kolejnym zarzutem podniesionym przez Powoda był zarzut naruszenia przepisu art. 50 ust. 1 Ustawy w zw. z art. 50 ust. 2 pkt 2) Ustawy, art. 6 k.p.a. oraz art. 9 k.p.a. z uwagi na: niewłaściwe wskazanie przez Pozwanego celu żądanych informacji oraz naruszenie wymogu konieczności żądanych informacji ( ZARZUT V).

Zgodnie z treścią art. 50 Ustawy ( w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania zaskarżonej decyzji tj. przed nowelizacją dokonaną ustawą o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw z dnia 9 marca 2023 r. Dz.U. z 2023 r. poz. 852) przedsiębiorcy są obowiązani do przekazywania wszelkich koniecznych informacji i dokumentów na żądanie Prezesa Urzędu ( ust. 1). Żądanie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać: wskazanie zakresu informacji, wskazanie celu żądania, wskazanie terminu udzielenia informacji, pouczenie o sankcjach za nieudzielenie informacji lub za udzielenie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd ( ust. 2).

Stosownie natomiast do treści:

Art. 6 k.p.a. - organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa.

Art. 9 - organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Jak już wyżej wskazano, Pozwany skierował do Powoda pisemne wezwania (pismo z dnia 15.01.2020 r. oraz pismo z dnia 4.03.2020 r.) do złożenia stosownych Informacji, zaś treść tych wezwań była niesporna pomiędzy stronami.

Dla porządku w tymi miejscu należy wskazać, że niesporne było to, że pisma te zawierały: wskazanie terminu udzielenia informacji oraz pouczenie o sankcjach za nieudzielenie informacji lub za udzielenie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd. Nie ulegał również wątpliwości zakres żądanych przez Prezesa Urzędu informacji (tj. Pozwany wzywał o przekazanie informacji odnoszących się do zawierania/zmieniania określonych w wezwaniu umów.

Powód wywodził natomiast, że Wezwania nie zawierały celu żądania (i właśnie dlatego były niezgodne z art. 50 ust. 2 Ustawy). Powód wywodził, że za prawidłowe określenie celu nie można uznać „pobieżnego wskazania, że wezwanie zostało skierowane w celu wyjaśnienia okoliczności sprawy”.

W związku z tym rozstrzygnięcie zasadności omawianego zarzutu sprowadzało się zasadniczo do oceny, czy to, co zamieszczono w powyższych pismach można uznać za „wskazanie celu żądania” - w rozumieniu pkt. 2 ust. 2 art. 50 Ustawy.

Z treści pierwszego z powyższych pism wynikało, że jest kierowane do Powoda „ w celu wyjaśnienia okoliczności sprawy”, zaś sprawą tą jest prowadzone postępowanie antymonopolowe w sprawie koncentracji, polegającej na utworzeniu przez (...), (...)”, (...), (...), (...) oraz (...), wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu, tj. z naruszeniem obowiązku, o którym mowa w art. 13 ust. 1 w związku z art. 13 ust. 2 pkt 3 Ustawy (k. 28 akt adm.). Powód w odpowiedzi (pismo z dnia 31.01.2020 r. – k. 36 akt adm.) nie zarzucił wprost Prezesowi Urzędu, że w Wezwaniu nie wskazano celu żądania (podkreślał natomiast brak związku przedmiotu Wezwania z zakresem postępowania antymonopolowego oraz konieczność dokonania przez siebie analizy prawnych i faktycznych podstaw Wezwania). Pozwany w drugim z pism (pismo z dnia 4.03.2020 r.) dodatkowo wskazał, że „informacje objęte celem żądania (…) są niezbędne do wyjaśnienia i oceny, czy i w jakim stopniu koncentracja będąca przedmiotem postępowania antymonopolowego (…), przyczyniła się do istotnego ograniczenia konkurencji.” (k. 40 akt adm.).

Zauważyć należy, iż Powód był stroną w/w postępowania administracyjnego w sprawie koncentracji. Przekłada się to automatycznie na jego istotnie większy stan wiedzy o tym postepowaniu, aniżeli stan wiedzy osób, które statusu strony nie posiadają (do takich osób Prezes Urzędu również może kierować żądania w omawianym trybie). Jeżeli zatem stan omawianej wiedzy strony postępowania jest większy, to stopień precyzji w określeniu przez Prezesa Urzędu celu żądania może być niższy (adresat żądania bowiem i tak będzie wiedział, czemu mają służyć żądane informacje i czy mogą zostać np. wykorzystane przeciwko niemu - co może być istotne z perspektywy wolności do samooskarżania się).

Z powyższych pism wynika, w celu wyjaśnienia jakich okoliczności żądanie jest do Powoda kierowane. Okolicznościami tymi jest wyjaśnienie i ocena, czy i w jakim stopniu koncentracja polegająca na utworzeniu m.in., przez Powoda wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu, przyczyniła się do istotnego ograniczenia konkurencji.

Zdaniem Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy, informacje znajdujące się w powyższych pisma są wystarczającą precyzyjne. Pozwala to w związku z tym na konkluzję, że Prezes Urzędu wskazał Powodowi cel żądania w rozumieniu pkt. 2 ust. 2 art. 50 Ustawy. Jednocześnie to, czy w ocenie adresata wezwania (tu Powoda), żądane w trybie art. 50 ust. 1 Ustawy informacje są obiektywnie potrzebne, jest nieistotne z punktu widzenia ustalenia realizacji kryteriów z art. 50 ust. 2 Ustawy.

Mając powyższe na względnie, Zarzut V Odwołania, w zakresie odnoszącym się do naruszenia art. z art. 50 ust. 2 pkt 2) Ustawy w zw. z art. 6 k.p.a. oraz art. 9 k.p.a. (poprzez niewskazanie celu żądania), Sąd uznał za nieuzasadniony.

Powód wywodził również, że Pozwany może żądać tylko informacji koniecznych, co wynika z art. 50 ust. 1 Ustawy. Podkreślał, że żądane przez Pozwanego informacje nie mogą zostać uznane za konieczne. Zwracał uwagę na to, że żądanie odnosi się do umów, których stroną jest spółka (...) (nie zaś Powód), która to jednocześnie, nie jest stroną Postępowania Antymonopolowego. Powód argumentował również, że fakt zawierania/zmieniania przez (...) umów objętych Wezwaniem nie może świadczyć o utworzeniu wspólnego przedsiębiorcy oraz ich wpływie na ograniczenie konkurencji (że jest bez związku z polskim rynkiem gazu).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie zasadniczo zgadza się z poglądem Powoda, że na przedsiębiorców został nałożony obowiązek przekazywania koniecznych informacji i dokumentów (na żądanie Prezesa Urzędu). Wynika to bowiem wprost z art. z art. 50 ust. 1 Ustawy, gdzie wskazano, że „przedsiębiorcy są obowiązani do przekazywania wszelkich koniecznych informacji.

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że w przepisie tym przewidziano jeden z ważniejszych środków, przy pomocy którego Prezes Urzędu może realizować swoje ustawowe zadania oraz we właściwy sposób stosować przepisy ustawy. Jednocześnie podkreśla się, że ustalenie, czy określona informacja lub dokument są konieczne do realizacji zadań Prezesa Urzędu, należy do tego organu. Oznacza to, że przedsiębiorca nie może odmówić udzielenia żądanej informacji, nawet gdy uważa, iż nie jest ona konieczna dla Prezesa Urzędu. Niemniej zasada proporcjonalności działań organu administracji nakazuje, aby informacje żądane przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 50 ust. 1 Ustawy były faktycznie konieczne (niezbędne) do prowadzonego przezeń postępowania oraz istotne dla końcowego wyniku postępowania, czyli niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy. Ponadto słusznie wskazuje się, że zgodnie z zasadą praworządności i celowości działania administracji publicznej, na której opiera się postępowanie administracyjne, żądane przez Prezesa Urzędu informacje i dokumenty nie mogą być oczywiście nieprzydatne do celów postępowania. Tak więc zasadne jest przyjęcie, że możliwa jest weryfikacja zakresu żądanych informacji i dokumentów pod kątem ich niezbędności przez sąd rozpatrujący odwołanie od decyzji nakładającej karę pieniężną za niedopełnienie nałożonego obowiązku udzielenia żądanych informacji i dokumentów ( zob. uzasadnienie wyroku SA w Warszawie z dnia 17.05.2016 r. VI Aca 630/15 i przywołane tam orzecznictwo oraz stanowiska doktryny).

Odnośnie przedmiotowego zagadnienia Pozwany argumentował, że żądane informacje miały na celu wyjaśnienie i ocenę, czy i w jakim stopniu koncentracja (której dotyczyło wszczęte postępowanie antymonopolowe) przyczyniła się do ograniczenia konkurencji. Pozwany podkreślał, że jest to o tyle istotne, że od wpływu koncentracji na rynek zależy możliwość zastosowania przez prezesa Urzędu sankcji przewidzianych m.in. w art. 106 ust. 1 pkt 3 oraz art. 21 ust.2 i 4 Ustawy. Argumentował, że Prezes Urzędu może zatem: nałożyć na przedsiębiorcę karę oraz ustalając jej wysokość uwzględnia w szczególności skutki rynkowe naruszenia przepisów Ustawy; podjąć działania zmierzające do przywrócenia konkurencji. Wywodził, że w celu zastosowania tych sankcji konieczne jest ustalenie wpływu koncentracji na rynek, czemu miały służyć informacje o przekazanie których wezwano Powoda. Jednocześnie Pozwany zwrócił uwagę na to, że wcześniej tj. w grudniu 2015 r.(...) (oraz inne podmioty) wystąpił z wnioskiem do Prezesa Urzędu o wyrażenie zgody na dokonanie koncentracji polegającej na utworzeniu wspólnego przedsiębiorcy N. (...) z siedzibą w Z., S.; stosowne postępowanie zostało przez Pozwanego wszczęte; Prezes Urzędu przedstawił powyższym podmiotom zastrzeżenia wobec koncentracji; Prezes Urzędu ocenił, że taka koncentracja negatywnie wpłynie na konkurencję na rynku (w zw. z wielkością podmiotów funkcjonujących na rynku oraz w związku z treścią łączących je umów); po otrzymaniu tych zastrzeżeń, ww. podmioty wycofały powyższe zgłoszenie zamiaru koncentracji; w konsekwencji Prezes Urzędu umorzył powyższe postępowanie w sprawie koncentracji, a następnie wszczął z urzędu postępowanie antymonopolowe o sygn. (...).

W ocenie Sądu argumentacja przedstawiona przez Pozwanego jest wystarczająca do przyjęcia, iż kierowane do Powoda Wezwania odnosiły się do informacji, które nie mogą zostać uznane za oczywiście nieprzydatne do wykorzystania na potrzeby Pozwanego, a także informacje te pozostawały w związku z domniemanym naruszeniem. Podkreślić należy, iż obowiązek, o którym mowa w art. 50 ust. 1 Ustawy jest bardzo istotny dla omawianych postępowań antymonopolowych. Obowiązkiem Prezesa Urzędu jest z pewnością rzetelne przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, ażeby tak się stało organ musi mieć również możliwość zweryfikowania uzyskanych informacji, także w kontekście tego, czy posiadane przez niego informacje są kompletne.

Jednocześnie nadmienić należy, że przesłankę konieczności należy oceniać według chwili kierowania do przedsiębiorcy żądania w trybie art. 50 ust. 1 Ustawy. Owo żądanie organu jest czynnością procesową o charakterze władczym, podejmowaną w celu zgromadzenia materiału niezbędnego do wykonania zadań określonych w ustawie. W omawianym przypadku celem tym było ustalenie, czy i w jakim stopniu koncentracja polegająca na utworzeniu m.in. przez Powoda wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu, przyczyniła się do istotnego ograniczenia konkurencji. Oczywistym jest, że efektem działań podejmowanych w tym celu przez Prezesa Urzędu nie musiało być ustalenie, że np. koncentracja nie przyczyniła się do istotnego ograniczenia konkurencji. Niemniej takie ustalenie nie czyni żądania z art. 50 ust. 1 Ustawy żądaniem niezasadnym (ustalenie takie natomiast ma natomiast znaczenie z punktu widzenia wysokości kary – o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia). W konsekwencji to, że prawomocnym wyrokiem tut. Sądu z dnia 21.11.2022 r., została uchylona decyzja Pozwanego z dnia 6.10.2020 r. o nałożeniu min. na Powoda kary pieniężnej (w postępowaniu w sprawie koncentracji, polegającej na utworzeniu m.in. przez Powoda wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa) nie może wpływać negatywnie na ocenę zasadności omawianych żądań kierowanych do Powoda w trybie art. 50 ust. 1 Ustawy. Na marginesie należy nadmienić, iż pomimo, że decyzja ta została uchylona, to w ocenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie (wyrok z dnia 16.10.2023 r.) nie została wydana z rażący naruszeniem prawa albo bez podstawy prawnej. W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, ocena Sądu Apelacyjnego dodatkowo przemawia za tym, że informacje objęte omawiane żądaniami (ze stycznia 2020 r.) mogą zostać uznane za koniczne.

W tym miejscu należy nadmienić, że to, iż przesłankę konieczności należy oceniać według stanu z daty kierowania do przedsiębiorcy żądania w trybie art. 50 ust. 1 Ustawy, znajduje potwierdzenie w orzeczeniu unijnego Sądu Pierwszej Instancji ( wyrok w sprawie N. E.-P. v C. of (...) z 12.12.1991 r. , T-39/90[1991] ECR II – 1497), gdzie wskazano (z odwołaniem się do art. 11 ust. 1 Rozporządzenia 139/2004), że przesłanka niezbędności informacji powinna być interpretowana przez pryzmat celów, których realizacji służyć ma przyznanie Komisji Europejskiej relewantnych uprawnień, oraz że wymaganie istnienia związku pomiędzy żądanymi informacjami a zarzucanym naruszeniem jest spełnione wówczas, gdy biorąc pod uwagę etap postępowania, prośba o ich udzielenie może rozsądnie być uznana za mającą związek z naruszeniem.

Odnośne stanowisko Powoda, że za brakiem przesłanki konieczności przemawia to, że żądanie odnosi się do umów, których stroną jest spółka (...) (nie zaś Powód) wskazać należy, iż okoliczność ta jest bez znaczenia z punktu widzenia obowiązku przedsiębiorcy określonego przepisem art. 50 ust. 1 Ustawy. W ocenie Sądu nie ma bowiem przeszkód prawnych, aby przedsiębiorca był wzywany do udzielenia informacji odnoszących się do innych podmiotów (zwłaszcza jeżeli są to podmioty powiązane z przedsiębiorcą). Nie ulega jednocześnie wątpliwości, iż (...) jest spółką zależną Powoda, oraz że Powód posiada informacje odnoszące się do umów objętych treścią wezwań Pozwanego.

Mając powyższe na względnie, Zarzut V Odwołania, w zakresie odnoszącym się do naruszenia art. z art. 50 ust. 1 Ustawy w zw. z art. 6 k.p.a. oraz art. 9 k.p.a. (poprzez nieistnienie przesłanki konieczności), Sąd uznał za nieuzasadniony.

Powód argumentował również, że przepis art. 50 Ustawy nie pozwala na domaganie się od przedsiębiorcy przekazywania informacji, których przedsiębiorca nie jest dysponentem. Powód wywodził, że podmiot nie jest natomiast dysponentem informacji w sytuacji, gdy je posiada aczkolwiek nie może ich przekazać bez uprzedniej zgody innego podmiotu (wymaganej przepisami prawa). Powód podkreślał, że nie mógł przekazać żądanych informacji bez uprzedniej zgody (...) Ministerstwa (...). (protokół rozprawy k. 504 akt sąd. w zw. z pismem Powoda z dnia 27.12.2023 r. k. 413 akt sąd. w zw. z treścią uzasadnienia Zarzutu 2 Odwołania k. 30 i nast. Akt sąd.).

Powyższego poglądu Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie podziela. Z art. 50 Ustawy w żaden sposób nie wynika bowiem że przesłanką skierowania do przedsiębiorcy wezwania w tym trybie, jest nieistnienie wymogu uzyskania uprzedniej zgody przez przedsiębiorcę na przekazania żądanych informacji.

Oczywiście kwestia takiej zgody może mieć znaczenie z punktu widzenia możliwości nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej (art. 106 ust. 2 pkt 2 Ustawy) oraz z punktu widzenia jej wysokości (art. 111 ust. 1 pkt. 3 Ustawy). Niemiej z punktu widzenia samej możliwości żądania informacji zgoda taka jest nieistotna.

Niezależnie od powyższego zauważyć należy, że przyjęcie optyki prezentowanej przez Powoda prowadziłoby do niedających się do zaakceptowania konsekwencji. Mianowicie, wymóg zgody miałyby przekreślać możliwość wezwania o informację, zaś brak wezwania o przekazanie informacji czyniłby bezprzedmiotowym ewentualne wystąpienie przedsiębiorcy o uzyskania takiej zgody. Bo przecież skoro nie ma Wezwania (ze wskazaniem zakresu i celu informacji) to przedsiębiorca nie będzie występował o uzyskanie zgody na przekazanie informacji (których przecież jeszcze nikt nie żąda).

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że żądanych informacji Powód nie przekazał (pomimo, iż nie zaprzeczył, że je posiada). Nie ulegało również wątpliwości, że Powód nie występował do Ministerstwa (...) ze stosownym wnioskiem o udzielenie zgody. Powód jedynie kwestionował uprawnienie Pozwanego do domagania się przekazania żądanych informacji (aczkolwiek na etapie kierowanych do niego wezwań nawet nie powoływał się na konieczność uzyskania omawianej zgody).

W związku z tym brak zgody nie był przyczyną niepodłożenia żądanych informacji. Jeszcze raz podkreślić należy, że Powód nawet nie wystąpił o taką zgodę (co zależało wyłącznie od jego woli). Tym samym Powód przekreślił możliwość jej uzyskania. Nietrafne są argumenty Powoda, iż skoro Pozwany nie uzasadnił (w sposób oczekiwany przez Powoda) Wezwania, to Powód nie mógł właściwie uzasadnić wniosku do Ministerstwa (...) o udzielenie zgody. Zauważyć bowiem trzeba, iż Powód powinien był (zgodnie z przepisami F.) wystąpić ze stosownym wnioskiem, i dołączyć do niego swoje stanowisko wraz z informacją na temat prognozowanego wpływu wymaganych informacji na wskaźniki wydajności danego podmiotu. Powyższe stanowisko wraz z powyższą informacją powinien był zaś przygotować w oparciu o taką wiedzę jaką posiadał w dacie występowania z wnioskiem. Powód nie powinien natomiast antycypować rozstrzygnięcia Ministerstwa (...) (tj. nie powinien wchodzić w uprawnienia podmiotu który udziela zgody). To nie Powód bowiem „udziela sobie zgody” lecz zgody tej udziela Ministerstwo, które przecież nie musi podzielić ewentualnego stanowiska Powoda, że brak jest podstaw do takiej zgody (skoro Wezwanie Prezesa Urzędu nie zostało uzasadnione w sposób zgodny z oczekiwaniami Powoda).

W tym miejscu kolejny raz przypomnieć należy, że Powód w odpowiedziach na Wezwania nie powoływał się na konieczność uzyskania takiej zgody. Dopiero w piśmie z dnia 3.07.2020 r. (k. 372-377 akt adm.), Powód wspomniał o kwestii związanej ze zgodą (...) Ministerstwa (...)

W tych okolicznościach nie sposób jest przyjąć, że nieprzekazywanie żądanych informacji było motywowane koniecznością uzyskania zgody.

W tym miejscu zwrócić należy uwagę, że Powód zarzucał również Pozwanemu to, że domagał się od niego wytworzenia dokumentów, na co nie zezwala Ustawa mówiąca wyłącznie o sankcjonowaniu nieudostępnienia istniejących już dokumentów względnie nieudzielenia informacji.

Jak już wyżej wskazano, z art. 50 ust. 1 Ustawy wynika obowiązek przekazania informacji i dokumentów. Z Wezwań wynika, że Powód wzywany był wyłącznie do przekazania informacji nie zaś dokumentów (na polecenie Prezesa Urzędu informacje te miały być przekazane w określonej formie tj. w formie tabeli stanowiącej załącznik do pisma).

Oczywistym jest że przekazanie tych informacji powinno nastąpić pismem, z czym zgadzał się Powód (k. 503 – protokół rozprawy). Zauważyć jednak należy, że każde pismo jest dokumentem (art. 245 k.p.c.). W konsekwencji Powód udzielając pisemnej odpowiedzi na wezwanie Pozwanego tworzy dokument. Podkreślić należy, iż co do zasady zgodzić się należy, że Powód nie ma obowiązku tworzenia dokumentów na wezwanie Pozwanego, z tym zastrzeżeniem, że takim dokumentem nie jest pismo przedsiębiorcy składane w odpowiedzi na Wezwanie o udzielenie informacji. Takim „wytwarzanym dokumentem” nie będzie również załącznik do Odpowiedzi na Wezwanie, w którym (np. z uwagi na czytelność przekazywanych informacji w związku z wezwaniem Prezesa Urzędu) przekazywane są żądane informacje. Informacje zamieszczone w takim załączniku nadal pozostają informacjami w rozumieniu art. 50 ust. 1 Ustawy. Innymi słowy takie informacje w żadnym razie nie mogą zostać uznane za dokument w rozumieniu art. 50 ust. 1 Ustawy (i to dokument, który nie istnieje, a który dopiero należy stworzyć).

Podsumowując powyższą część rozważań, nie ulegało wątpliwości, że Powód nie przekazał Pozwanemu żądanych przez niego w trybie art. 50 Ustawy informacji. Jednocześnie to, w jakiej formie (w jaki sposób) nastąpiło zakomunikowanie Pozwanemu, że informacje nie zostaną przekazane jest bez znaczenia. Wskazać bowiem należy, że zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie przyjmuje się, że nieudzielenie żądanych informacji w rozumieniu art. 106 ust. 2 pkt 2 Ustawy w zw. z art. 50 Ustawy, może nastąpić zarówno wprost (tj. kiedy przedsiębiorca informuje Prezesa Urzędu, że odmawia przekazania żądanych informacji), jak i może mieć charakter pośredni, np. poprzez niedostarczenie informacji w wyznaczonym terminie ( zob. np. wyrok SN z dnia 7.04.2004 r. III SK 31/04).

Decyzji zarzucono wreszcie naruszenie art. art. 111 ust. 1 pkt 3), ust. 2 i ust. 4 Ustawy w zw. z art. 106 ust. 2 pkt 2) Ustawy poprzez niewłaściwe określenie okoliczności wpływających na wymiar kary, co skutkowało nałożeniem na Powoda kary rażąco niewspółmiernej ( ZARZUTY: VII, IX, X, XI). Powód wywodził, że: nie można przypisać mu umyślności; Pozwany nie uwzględnił, iż nieotrzymanie żądanych informacji nie miało wpływu na przebieg i termin zakończenia postępowania antymonopolowego; Pozwany nie uwzględnił, iż Powód wcześniej nie naruszał Ustawy; Pozwany pominął okoliczność łagodzącą w postaci współpracy powoda w postępowaniu; Pozwany uznał potencjał ekonomiczny Powoda za kluczowy z punktu widzenia wymiaru kary pomimo, że wymiar kary nie zależy od wielkości obrotu; w dotychczasowej praktyce kary pieniężne za tożsame - do zarzucanego powodowi - naruszenia były istotnie niższe.

Zarzuty te Sąd uznał za uzasadnione w zakresie w jakim były nakierowane na obniżenie kary (Powód z ostrożności procesowej wnosił o ponowne ustalenie wysokości kary, aczkolwiek nie sprecyzował tej wysokości – k. 417).

W myśl art. 106 ust. 2 pkt 2 Ustawy ( w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania zaskarżonej decyzji) Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do (...) euro, jeżeli przedsiębiorca ten choćby nieumyślnie nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 50 bądź udzielił nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji.

Zgodnie natomiast z art. 111 ust. 1 pkt 3 Ustawy ( w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania zaskarżonej decyzji) Prezes Urzędu, ustalając wysokość nakładanej kary pieniężnej, uwzględnia w szczególności okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a także, w przypadku kary pieniężnej, o której mowa w art. 106 ust. 2 - wpływ naruszenia na przebieg i termin zakończenia postępowania.

Ponadto, zgodnie z art. 111 ust. 2 Ustawy, Ustalając wysokość kar pieniężnych zgodnie z ust. 1 Prezes Urzędu bierze pod uwagę okoliczności łagodzące lub obciążające, które wystąpiły w sprawie.

Okoliczności łagodzące zostały wymienione przez Ustawodawcę w ust. 3 art. 111 Ustawy, zaś okoliczności obciążające w ust. 4 art. 111 Ustawy.

W ustalonym w niniejszej sprawie stanie faktycznym Sąd nie dostrzegł elementów mogących przemawiać za naruszeniem przez Pozwanego przepisu art. 106 ust. 2 pkt 2 Ustawy. Jak już bowiem wyżej w uzasadnieniu szczegółowo przedstawiono, Powód nie udzielił odpowiedzi na żądanie Pozwanego (co umożliwiało nałożenie na Powoda kary pieniężnej), a jednocześnie wymierzona Powodowi kara nie przekraczała równowartości kwoty (...) zł.

Wskazać trzeba, że instrument przewidziany w art. 50 ust. 1 Ustawy stanowi jeden z najważniejszych środków, za pomocą którego Pozwany może realizować swoje ustawowe zadania oraz we właściwy sposób stosować przepisy ustawy antymonopolowej. Dla realizacji tych celów musi on dysponować informacjami w różnych kwestiach, jak np. zwyczajowo związanych z działalnością przedsiębiorców, ich strukturą organizacyjną, kapitałową i personalną, wynikami finansowymi, powiązaniami z innymi podmiotami, rynkami na których działają. Konsekwencją nieudzielenia wnioskowanych informacji, względnie udzielenia informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd, jest narażenie się przedsiębiorcy na karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do (...) euro, przewidzianą w art. 106 ust. 2 pkt 2 Ustawy. Ta sankcja przewidziana jest za choćby nieumyślne naruszenie obowiązku. Kara pieniężna stanowi sankcję związaną z naruszeniami proceduralnymi, przewidziana jest za naruszenie (niedotrzymanie) obowiązku natury procesowej, tj. udzielenia informacji niezbędnych dla wszczęcia i prowadzenia – w interesie publicznym – postępowania antymonopolowego. Możliwe jest jej nałożenie nie tylko wtedy, gdy nie została udzielona żadna informacja, ale również wówczas, gdy żądana informacja została udzielona ze znacznym opóźnieniem, już po wszczęciu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej.

Zauważyć należy, że w orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że przedmiotowa kara spełnia różne funkcje, a przede wszystkim:

- funkcję dyscyplinującą, gdyż istnieje potencjalna możliwość jej nałożenia, a więc przedsiębiorca powinien tę okoliczność uwzględnić, jeżeli będzie chciał uchylić się od ustawowego obowiązku udzielania informacji,

- funkcję represyjną, gdyż nakładana jest za naruszenie ustawowego obowiązku udzielenia informacji,

- funkcję prewencyjną, gdyż ma zapobiegać podobnym naruszeniom w przyszłości i zniechęcić do naruszania prawa zarówno przedsiębiorcę, który nie spełnił omawianego obowiązku, jak i innych przedsiębiorców,

- funkcję edukacyjną, gdyż stanowi jeden z elementów uświadamiania przedsiębiorców co do ich ustawowych obowiązków ( tak m.in. SA w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 17.05.2016 r. VI AcA 630/15).

Nie ulega również wątpliwości, że z brzmienia art. 106 ust. 2 pkt. 2 Ustawy wynika, że kara pieniężna ma charakter fakultatywny, a nie obligatoryjny (Prezes Urzędu „może” nałożyć karę). Zatem Prezes Urzędu ma swobodę wybory skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Pozostawienie Pozwanemu oceny, czy nałożyć, czy też nie nałożyć kary (pomimo zaistnienia ku temu przesłanek), nie oznacza jednak, że ta ocena wyłączona została spod kompetencji sądu. Niemniej należy mieć tu na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, i w konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, gdyż w innym wypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Należy bowiem tu pamiętać, że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne ( por. pogląd prawny wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18). W związku z tym Sąd orzekający w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, że przepis art. 106 ust. 2 pkt. 2 Ustawy należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Dlatego też interwencja sądu w treść decyzji organu powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego.

Odnosząc powyższe uwagi do ustalonego w sprawie stanu faktycznego nie sposób jest uznać, że Pozwany nakładając na Powoda karę pieniężną (chociaż omawiany przepis do tego Pozwanego nie obligował, a jedynie to umożliwiał) przekroczył zasady uznania administracyjnego i tym samym naruszył przepis art. 106 ust. 2 pkt 2 Ustawy. Niemniej w ocenie Sądu Pozwany nałożył na Powoda karę w nadmiernej wysokości (o czym poniżej).

Zarzut naruszenia przez Pozwanego przepisu art. 111 Ustawy ( w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania zaskarżonej decyzji) i tym samym nałożenia na Powoda kary nieproporcjonalnie wysokiej, Sąd uznał za zasadny.

Jak już wyżej wskazano, w myśl art. 111 ust. 1 pkt 3 Ustawy Prezes Urzędu, ustalając wysokość nakładanej kary pieniężnej, uwzględnia w szczególności okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a także, w przypadku kary pieniężnej, o której mowa w art. 106 ust. 2 wpływ naruszenia na przebieg i termin zakończenia postępowania.

Sformułowanie w „szczególności” oznacza, że kryteria (dyrektywy), jakie Prezes Urzędu powinien wziąć pod uwagę, zostały wymienione jedynie przykładowo. Innymi słowy, skoro katalog dyrektyw jest katalogiem otwartym, to można uwzględnić również kryteria nie wymienione w tym przepisie.

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że ustalając wysokość kary, aż na tak wysokim poziomie ((...) euro stanowi 100 % max wymiaru kary) Pozwany uwzględnił:

1. nieudzielenie przez Powoda w jakimkolwiek zakresie odpowiedzi na żądanie Pozwanego (m.in. k. 14. akt sąd.);

2. istotność znaczenia żądanych informacji przy ocenie skutków rynkowych koncentracji (polegającej na utworzeniu wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu). Istotność ta wyrażała się zdaniem Pozwanego w tym, że umowy o które pytał się Pozwany mogły w istotny sposób oddziaływać na rynek/rynki gazu ziemnego (umowy te mogły zawierać informacje wpływające na ocenę stanu konkurencji). W ocenie pozwanego bez pozyskania tych informacji prawidłowa ocena skutków rynkowych koncentracji mogła być niemożliwa (k. 14-14v akt sąd.);

3. wagę omawianych informacji z punktu widzenia sankcji przewidzianych za dokonanie koncentracji bez zgody Pozwanego (kara pieniężna w wysokości do 10% obrotu przedsiębiorcy). Pozwany argumentował, że celu zastosowania tej sankcji koniecznym było ustalenie wpływu koncentracji na rynek (k. 14v akt sąd.);

4. stopień zawinienia (w ocenie Pozwanego była to umyślność) - (k. 15 akt sąd.);

5. potencjał finansowy powoda (obrót w 2019 r. wyniósł ok. (...) euro). Pozwany wskazał, że kara w mniejszej wysokości nie spełniłaby swojej funkcji (k. 15 akt sąd.);

6. brak istnienia okoliczności łagodzących oraz obciążających – w rozumieniu art. 111 ust. 2 Ustawy (k. 13v-14 akt sąd.);

7. w/w funkcje kary (k. 13v, 15v akt sąd.).

Odnośnie przyjętych przez Pozwanego powyższych kryteriów wskazać należy co następuje:

Ad. 1

Kwestia zakresu realizacji żądania Prezesa Urzędu ma znaczenie z punktu widzenia ustalenia wysokości kary. Inaczej należy bowiem traktować przedsiębiorcę, który udziela częściowo takich informacji (ewentualnie udziela ich po terminie), a inaczej przedsiębiorcę, który takich informacji nie udziela w ogóle. Jak wynika ze stanu faktycznego niniejszej sprawy, Powód w żadnym zakresie nie przedstawił żądanych informacji. W związku z tym kryterium to zostało słusznie uwzględnione przez Powoda.

Ad. 2 oraz ad 3.

Kwestia znaczenia i wagi żądanych informacji przy ocenie skutków rynkowych koncentracji musi być uwzględniana przy ustaleniu wysokości kary (wynika to wprost z treści art. 111 ust. 1 pkt 3 Ustawy, gdzie jest mowa o wpływie naruszenia na przebieg i termin zakończenia postępowania).

Zauważyć należy, iż pomimo braku realizacji żądania przez Powoda, Pozwany po przeprowadzeniu postępowania w sprawie koncentracji, wydał w dniu 6.10.2020 r. decyzję i nałożył na Powoda karę pieniężną na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 3 Ustawy (decyzja została wydana 10 m-cy po tym, jak Powód został wezwany do udzielenia informacji). Wcześniej, tj. w lipcu 2020 r. Pozwany przedstawił Powodowi Szczegółowe Uzasadnienie Zarzutów. informując m.in., że: postępowanie dowodowe zostało zakończone i planuje wydanie decyzji nakładającej karę pieniężną. Natomiast w czerwcu 2020 r. Pozwany w komunikatach prasowych wskazywał, że zbliża się do końca dochodzenia.

W ocenie Powoda, skoro Pozwany pozyskał żądane informacje z innych źródeł (o czym informował już w czerwcu 2020 r.), a następnie wydał w październiku 2020 r. decyzję, to jest to argumentem za tym, że działanie Powoda nie przełożyło się na termin i przebieg tego postępowania. Pozwany natomiast argumentował, że działanie Powoda przedłużyło omawiane postępowanie (bezskutecznie oczekiwano bowiem na przekazanie przez Powoda informacji) oraz utrudniło Pozwanemu prowadzenie tego postępowania (utrudniło ocenę skutków koncentracji). Pozwany podkreślał, że to, iż materiał dowodowy został ostatecznie zebrany nie usprawiedliwia zachowania Powoda, albowiem realizacja obowiązku przez Powoda mogłaby doprowadzić do zgromadzenia innych dowodów (pozwalających ocenić skutki koncentracji) oraz umożliwiłaby Pozwanemu weryfikacje zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Argumentację przedstawioną przez Pozwanego Sąd uznał za przekonującą Z powyższego wynika, iż niewątpliwie omawiane naruszenie Powoda miało wpływ na przebieg i termin zakończenie postępowania głównego (zakończenie postępowania dowodowego nastąpiło 5 m-cy po upływie terminu jaki został wyznaczony Powodowi na udzielenie informacji) oraz utrudniało Powodowi to postępowanie. W konsekwencji zasadniczo powyższe okoliczności uzasadniały nałożenie na Powoda kary pieniężnej. Niemniej zauważyć należy, iż nie doszło do znacznego przedłużenia omawianego postępowania. W związku z tym omawiana przesłanka (dotycząca bezpośredniego wpływu naruszenia na przebieg i termin zakończenia postępowania) sprzeciwiała się wymierzeniu Powodowi kary w maksymalnej wysokości.

Niezależnie od powyższego zwrócić należy uwagę (o czym już była mowa wyżej w części uzasadnienia odnoszącej się do przesłanki konieczności opisanej w art. 50 ust. 1 Ustawy) omawiane żądanie Prezesa Urzędu było czynnością o charakterze władczym podejmowaną w celu ustalenia, czy i w jakim stopniu koncentracja polegająca na utworzeniu m.in. przez Powoda wspólnego przedsiębiorcy bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu, przyczyniła się do istotnego ograniczenia konkurencji. Przypomnieć też trzeba, że oceny znaczenia naruszenia należy dokonywać według chwili kierowania do przedsiębiorcy żądania w trybie art. 50 ust. 1 Ustawy, oraz że efektem tych czynności nie musi być ustalenie, że koncentracja nie przyczyniła się do istotnego ograniczenia konkurencji - aczkolwiek powyższe okoliczności mają istotny wpływ na wysokość kary.

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego niniejszej sprawy zauważyć należy, iż żądane informacje (jakkolwiek konieczne na etapie wezwania kierowanego do Powoda) nie okazały się kluczowe w postępowaniu w sprawie zgłoszenia zamiaru koncentracji (polegającej na utworzeniu wspólnego przedsiębiorcy bez zgody Pozwanego). Prawomocnym wyrokiem Sądu zostało bowiem ostatecznie przesądzone, że brak było obowiązku zgłaszania koncentracji, gdyż zawarte przez Powoda oraz inne podmioty umowy nie stanowiły koncentracji określonej w art. 13 ust. 2 pkt 3 Ustawy. Powyższa okoliczność ma znaczenie z punktu widzenia wysokości kary nałożonej na Powoda (przemawia za nałożeniem niższej kary). Tym samym, omawiany brak obowiązku zgłaszania koncentracji skutkuje w ocenie Sądu nieproporcjonalnością kary nałożonej na Powoda. Skoro bowiem nie było obowiązku zgłaszania koncentracji, to okazało się, że żądane przez Pozwanego informacje nie miały znaczenia przy ocenie skutków rynkowych koncentracji. Z tych samych przyczyn podkreślana przez Pozwanego przesłanka w postaci wagi żądanych informacji z uwagi na wysokość grożącej sankcji za dokonanie koncentracji (10% obrotu), straciła swoje kluczowe znaczenie.

W związku z tym omawiana przesłanka (dotycząca znaczenia i wagi żądanych informacji oraz ich wpływu na przebieg i termin zakończenia postępowania) sprzeciwiała się wymierzeniu Powodowi kary w maksymalnej wysokości.

Ad. 4.

Kwestia stopnia zawinienia musi być uwzględniana przy ustaleniu wysokości kary. Wynika to z treści art. 111 ust.1 w zw. z art. 106 ust. 1 Ustawy gdzie wskazano, że należy uwzględnić winę przedsiębiorcy. Trzeba zatem uznać, że skoro nawet wina nieumyślna nie wyklucza nałożenia kary, to stwierdzenie winy umyślnej w zachowaniu danego przedsiębiorcy uzasadnia nałożenie wyższej kary, aniżeli w sytuacji winy nieumyślnej.

W niniejszej sprawie Pozwany stwierdził winę umyślną Powoda w nieudzieleniu żądanych informacji. Pozwany nadmienił, że kwestia uzyskania przez Powoda zgody Ministerstwa (...) na przekazanie informacji jest nieistotna albowiem Powód nie informował Pozwanego, iż o taką zgodę wystąpił.

Powód natomiast podkreślał, że nie można przypisać mu umyślności albowiem Powód: miał istotne wątpliwości w zakresie prawidłowości Wezwań; podjął niezbędne działania w celu wyjaśnienia tych wątpliwości; było to niezbędne aby należycie przygotować wniosek do Ministerstwa (...) o udzielenie zgody.

Sąd podziela dokonaną przez Pozwanego ocenę. Zauważyć trzeba, że Powód stosownych informacji nie przedstawił pomimo, że w kierowanych do Powoda Wezwaniach został pouczony o odpowiedzialności za niezastosowanie się do wezwania. W tych pismach określono również jakie informacje należy przedstawić oraz poinformowano Powoda, że w razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących treści Wezwania, należy skontaktować się z Pozwanym. Zauważyć ponadto należy, iż zadośćuczynienie żądaniu Pozwanego nie może być ocenione za uciążliwe dla Powoda. Powód posiadał bowiem te informacje oraz jak sam twierdzi (k. 47 akt sąd.) inne podmioty przekazywały stosowne informacje.

Odnośnie kwestii udzielenia zgody na przekazanie informacji, zauważyć należy, iż to nie brak zgody był przyczyną niepodłożenia żądanych informacji. Jak już wyżej w uzasadnieniu wskazano, Powód nawet nie wystąpił o taką zgodę (tym samym przekreślił możliwość jej uzyskania). Argumenty Powoda, iż skoro Pozwany nie uzasadnił (w sposób oczekiwany przez Powoda) Wezwania, to Powód nie mógł właściwie uzasadnić wniosku do Ministerstwa (...) są chybione. Zauważyć bowiem trzeba, iż Powód powinien był (zgodnie z przepisami F.) wystąpić ze stosownym wnioskiem, i dołączyć do niego swoje stanowisko wraz z informacją na temat prognozowanego wpływu wymaganych informacji na wskaźniki wydajności danego podmiotu. Powyższe stanowisko wraz z powyższą informacją powinien był zaś przygotować w oparciu o taką wiedzę jaką posiadał w dacie występowania z wnioskiem.. Powód nie powinien natomiast antycypować rozstrzygnięcia Ministerstwa (...) (tj. nie powinien wchodzić w uprawnienia podmiotu który udziela zgody). To nie Powód bowiem „udziela sobie zgody” lecz zgody tej udziela Ministerstwo, które przecież nie musi podzielić ewentualnego stanowiska Powoda, że brak jest podstaw do takiej zgody (skoro Wezwanie Prezesa Urzędu nie zostało uzasadnione w sposób zgodny z oczekiwaniami Powoda).

Gdyby rzeczywiście Powód chciał wykonać Wezwanie Pozwanego, to wystąpiłby do Ministerstwa z omawianym wnioskiem, informując jednocześnie Prezesa Urzędu (w odpowiedzi na wezwanie ze stycznia 2020 r. oraz z marca 2020 r.), że w zakreślonym terminie informacji nie może udzielić albowiem wystąpił do Ministerstwa z wnioskiem o udzielenie stosownej zgody i oczekuje na odpowiedź. Ewentualnie Powód mógłby poinformować Pozwanego, że z uwagi na niewystarczające (w ocenie Powoda) uzasadnienie żądania Prezesa Urzędu, sprzeciwił się (we wniosku do Ministerstwa) udzieleniu takiej zgody. Niemniej Powód powyższego nie uczynił, i dopiero w piśmie z lipca 2020 r. (było to dopiero drugie z kolei pismo Powoda wniesione do Pozwanego, po tym jak w maju 2020 r. Pozwany wszczął postępowanie w przedmiocie nałożenia na Powoda kary na podstawie art. 50 ust. 1 Ustawy) Powód podniósł argument związany ze zgodą Ministerstwa.

Podsumowując powyższą część rozważań stwierdzić należy, iż Pozwany zasadnie przypisał Powodowi winę umyślą w nieudzieleniu żądanych informacji. Podkreślić jednocześnie należy, iż w okolicznościach niniejszej sprawy bezzasadne kwestionowanie przez Powoda uprawnienia Pozwanego do wystosowania omawianego żądania nie może skutkować automatycznie brakiem winy. Wyżej w uzasadnieniu przedstawiono już z jakich przyczyn zachowanie Powoda było niezasadne. Dlatego też ponowne przytaczanie tej argumentacji jest zbędne.

Ad. 5.

Pomimo, że w treści art. 111 ust. 1 pkt 3 Ustawy wprost nie wskazano, że Prezes Urzędu ustalając wysokość nakładanej kary powinien uwzględnić wysokość przychodów przedsiębiorcy ( taka przesłanka wprost wynika bowiem dopiero z treści art. 106 ust. 2 Ustawy w brzmieniu po nowelizacji, która weszła w życie w dniu 20.05.2023 r. - górną granicę kary pieniężnej wyznaczono na poziomie 3% obrotu), to z uwagi na użycie w art. 111 ust. 1 Ustawy sformułowania w szczególności, oraz funkcje represyjne kary (kara ma być odczuwalna, zaś miernikiem odczuwalności jest jej stosunek do przychodu) Pozwany ustalając wysokość kary zasadnie uwzględnił wysokość obrotu Powoda.

Wskazać w tym miejscu należy, iż przydatnych wniosków co do proporcjonalności kary nakładanej na przedsiębiorców za naruszenia art. 50 ust. 1 w zw. z art. 106 ust. 2 pkt 2 Ustawy dostarcza odniesienie się do praktyki Prezesa Urzędu w sprawach związanych z naruszeniem art. 6 Ustawy (przepis dotyczący zakazu porozumień ograniczających konkurencję) lub art. 9 Ustawy (przepis dotyczący zakazu nadużywania pozycji dominującej).

W „Wyjaśnieniach dotyczących ustalania wysokości kar pieniężnych dla przedsiębiorców w sprawach związanych z naruszeniem zakazu praktyk ograniczających konkurencję. Kwiecień 2021 (https://uokik.gov.pl/Download/499) wskazano, że „ natura naruszenia znajduje odzwierciedlenie w wysokości kary w ten sposób, że wyjściowa kwota jest podstawą do dalszych obliczeń dla poszczególnego rodzaju naruszeń i kształtuje się następująco:

- powyżej 1% jednak nie więcej niż 3% obrotu dla naruszeń bardzo poważnych;

- powyżej 0,2% jednak nie więcej niż 1% obrotu dla naruszeń poważnych;

- powyżej 0,01% jednak nie więcej niż 0,2% obrotu dla naruszeń pozostałych.”

Idea uzależnienia wysokości kary od wysokości obrotu (im poważniejsze naruszenie tym wyższa kara) jest jak najbardziej słuszna i jest podzielana przez Sąd orzekający w niniejszej sprawie. Jednocześnie okoliczność, iż powyższe Wyjaśnianie pochodzą z roku 2021, zaś zaskarżona decyzja z 2020 automatycznie nie przekreśla możliwości posiłkowego zastosowania takiego sposobu ustalania wysokości kary albowiem sposób ten znajduje oparcie w przepisie art. 111 ust. 1 pkt 3 Ustawy („w szczególności”) oraz uwzględnia w.w funkcje kary.

Podsumowując powyższą cześć rozważań Pozwany zasadnie wziął pod uwagę kryterium wysokości obrotu. Niemniej zauważyć należy, iż uwzględnienie wysokości obrotu Powoda nie oznacza jeszcze, iż zasadnym było nałożenie na Powoda kary w wysokości (...) (tj. kary maksymalnej).

Ad. 6.

Poza sporem jest, że Prezes Urzędu ustalając wysokość kary powinien uwzględnić okoliczności łagodzące oraz obciążające w rozumieniu art. 111 ust. 2 w zw. z art. 111 ust. 3 oraz ust. 4 Ustawy. Pozwany ustalił, że takie okoliczności nie zachodzą. Powód natomiast argumentował, że zachodziły okoliczności łagodzące, tj. Powód współpracował z Pozwanym w postępowaniu.

Zgodnie z poglądem prawnym wyrażonym przez SN w wyroku z dnia 30.01.2019 r. (I NSK 7/18), że współpraca z Prezesem Urzędu w toku postępowania może być uznana za okoliczność łagodzącą tylko wówczas, jeżeli wykracza poza obowiązki ustawowe. Pogląd ten Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela

Rację ma Pozwany wywodząc, że w niniejszej sprawie współpraca Powoda z Pozwanym nie tylko że nie wykraczała ponad obowiązek ustawowy, lecz obowiązku tego nawet nie wypełniła. To, że Powód odpowiadał na pisma Pozwanego (w tym na przedmiotowe Wezwania), nie przekazując żądanych informacji, w żaden sposób nie jest współpracą w rozumieniu art. 111 ust. Ust. 3 lit. d Ustawy.

Ad. 7.

Jak już wyżej wspominano (ad. 5) ustalając wysokość kary trzeba uwzględnić funkcje kary. W ocenie Sądu, analiza stanu faktycznego niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, iż wszystkie funkcje kary (w tym funkcja represyjna, o czym już była mowa) mogą zostać zrealizowane w sytuacji wymierzenia Powodowi kary w wysokości niższej od ustalonej przez Pozwanego (stanowiącej nie 100 % lecz ok. 81 % maksymalnego wymiaru kary – o czym szerzej poniżej).

Kwestia okoliczności (istotnych z punktu widzenia wysokości kary) na które zwracał uwagę Powód, a których to Pozwany miał nie wziąć pod uwagę (tj. kwestia braku uprzedniego naruszenia przepisów ustawy przez Powoda ).

Poza sporem w niniejszej sprawie było to, że Powód uprzednio nie naruszał przepisów Ustawy oraz to, że okoliczność ta ma wpływ na wysokość kary (art. 111 ust. 1 Ustawy wprost o tym stanowi). Pozwany argumentował, że powyższa okoliczność została przez niego uwzględniona, Powód natomiast nie podzielał tego poglądu. Rację w tym względzie ma Powód. Skoro bowiem kara została wymierzona Powodowi w najwyższym możliwym wymiarze, to tym samym Pozwany braku uprzedniego przepisów ustawy przez Powoda nie uwzględnił.

Podsumowując powyższą cześć rozważań, część kryteriów którymi posłużył się Pozwany przy ustalaniu wysokości kary, została błędnie przez niego zastosowana. W związku z tym zaskarżona decyzja nie mogła się ostać. Okoliczności ustalone przez Sąd prowadziły bowiem do konkluzji, że adekwatną i spełniającą wszystkie przedstawione funkcje kary pieniężnej jest kwota w wysokości stanowiącej równowartość kwoty (...) euro (czyli kwota o niemal 10 mln euro niższa od kwoty ustalonej przez Pozwanego).

Analiza ustalonych w sprawie okoliczności doprowadziła Sąd do wniosku, że naruszenie przepisów ustawy nie było poważne. W konsekwencji, posiłkując się przez analogię w/w wytycznymi Prezesa Urzędu można przyjąć, że uwzględniając kryterium potencjału finansowego, kara „dla naruszeń pozostałych” mogłaby kształtować się na poziomie od 0,01% do 0,2% obrotu (w odniesieniu do wysokości obrotu Powoda byłoby to od (...) euro do (...) euro. W Decyzji Pozwany karę określił na kwotę (...) euro tj. stanowiącą około (...) % obrotu (zatem określona przez Pozwanego wysokość kary nie przekraczała górnej granicy przewidzianej dla „naruszeń pozostałych). W ocenie Sądu, potencjał finansowy Powoda (jakkolwiek sam w sobie istotny), a także brak jakiejkolwiek realizacji obowiązku, oraz umyślność jego zachowania nie uzasadniał jednakże nałożenia na Powoda kary w wysokości maksymalnej (czyli (...) euro).

Nałożeniu kary w maksymalnej możliwej wysokość sprzeciwiały się bowiem kryteria braku uprzedniego naruszenia przez Powoda przepisów Ustawy, a także istotności i wagi żądanych informacji oraz ich wpływu na przebieg i termin zakończenia postępowania.

Kara w kwocie (...) zł. tj. kara stanowiąca równowartości (...) euro, odpowiada (...) % maksymalnej wysokości kary, czyli jest karą wymierzaną w górnych granicach ustawowego zagrożenia.

Niemniej jednocześnie kara w tej wysokości stanowi jedynie około 0,06% obrotu ((...) euro) osiągniętego przez Powoda w roku 2019 (tj. w roku poprzedzającym rok nałożenia kary), czyli marginalną część jednego procenta tego obrotu (zatem z tym kontekście jest karą niewysoką). W ocenie Sądu kara w tej wysokości jest niemniej karą na tyle dolegliwą, że będzie stanowić odpowiedni środek represji, a jednocześnie skutecznie zapobiegnie ponownym naruszeniom przez Powoda przepisów Ustawy. Kara w tej wysokości spełni równocześnie funkcję prewencji ogólnej, zniechęcając do naruszania prawa również innych przedsiębiorców.

Zdaniem Sądu wymierzenie Powodowi kary niższej aniżeli równowartości 0,06% jego obrotu (np. w wysokości 0,01% obrotu) w istocie nie uwzględniałoby tego, że Powód: w ogóle nie zrealizował swojego obowiązku; że działał umyślnie; że realizacja obowiązku nie była dla Powoda uciążliwa. Kara w niższej wysokości nie uwzględniałaby ponadto potencjału finansowego powoda (byłaby dla niego karą niedostrzegalną w odniesieniu do obrotu powoda). I w końcu kara w wysokości wynoszącej poniżej 0,06% obrotu, porównując ją do innych kar za naruszenia art. 50 Ustawy wymierzanych przez Prezesa Urzędu (w kontekście potencjału finansowego przedsiębiorców), byłaby karą za niską.

Dla porządku należy stwierdzić, że Sąd dokonał przeliczenia wartości euro na złote stosownie to regulacji z art. 5 Ustawy (pomiędzy stronami niesporne było, że kurs ten wynosił w 4,2585 zł – k. 13 akt sąd.).

W tych okolicznościach, na podstawie art. 479 ^31a § 3 zd. 1 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzji w ten sposób, że obniżył karę pieniężną do kwoty (...) zł ( pkt I wyroku) oraz oddalił dalej idące żądania Powoda ( pkt. II wyroku).

W pkt. III wyroku orzeczono o kosztach procesu mając na uwadze jego wynik. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 100 k.p.c. zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone (zd. 1). Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu (zd. 2). Zauważyć należy, iż Pozwany słusznie nałożył na Powoda karę (jest zatem strona wygrywającą). Jednocześnie w przeważającej części wysokość tej kary została uznana przez Sąd za prawidłową (niemal w 82%). W konsekwencji skoro Pozwany uległ tylko co do nieznacznej części (jedynie co do 18 % wysokość kary) Sąd uznał, że Powód w całości powinien pokryć poniesione przez Pozwanego koszty. Koszty poniesione przez Powoda to: 1 000 zł opłata od odwołania, 17 zł opłata skarbowa od złożonego pełnomocnictwa, 720 zł wynagrodzenie pełnomocnika (ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804). Koszty poniesione przez Pozwanego to: wynagrodzenie pełnomocnika 720 zł (ustalone w oparciu o w/w § 14 rozporządzenia).

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt XVII AmA 80/20

ZARZĄDZENIE

1. (...)

a. (...)

b. (...)

2. (...)

a. (...)

b. (...)

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny)

XVII AmA 80/20

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE