Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 5 października 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 16 lipca 2021 r.

Nr (...)

oddala odwołanie;

zasądza od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmE 192/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 16 lipca 2021 r. nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12b w związku z art. 56 ust. 2, ust 3, ust 6 i 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r., poz. 716, dalej jako p.e.) oraz w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 735, dalej jako k.p.a.) i art. 30 ust. 1 p.e., po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (dalej jako powód, odwołujący) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e. za miesiące: czerwiec 2019 r., od października 2019 r. do grudnia 2019 r., od stycznia 2020 r. do grudnia 2020 r. oraz za styczeń i luty 2021 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki orzekł, że:

(...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. nie zachował terminu do przekazania sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: czerwiec 2019 r., od października 2019 r. do grudnia 2019 r., od stycznia 2020 r. do grudnia 2020 r. oraz za styczeń i luty 2021 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki;

za działanie opisane w pkt 1 wymierzył (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. karę pieniężną w łącznej wysokości 160 000,00 zł. w tym:

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za czerwiec 2019 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za październik 2019 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za listopad 2019 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za grudzień 2019 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za styczeń 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za luty 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za marzec 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za kwiecień 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za maj 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za czerwiec 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za lipiec 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za sierpień 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za wrzesień 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za październik 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za listopad 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za grudzień 2020 r.,

10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za styczeń 2021 r.

odstąpił od wymierzenia kary pieniężnej za działanie wskazane w pkt 1, za: listopad 2020 r. i luty 2021 r. na podstawie art. 56 ust 6a p.e.

(decyzja Prezesa URE z dnia 16 lipca 2021 r. k. 6-10v akt sąd.)

(...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. zaskarżył decyzję w części, tj. w zakresie jej punktu 2 i zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez nieuzasadnione niezastosowanie art. 56 ust 6a p.e., w sytuacji, gdy stopień szkodliwości czynu nie był wyższy niż znikomy, co spowodowało niesłuszne nałożenie na Spółkę kary pieniężnej.

W związku z powyższym, powód wniósł o uchylenie decyzji w zaskarżonej części i orzeczenie co do istoty sprawy zgodnie z żądaniem spółki. (odwołanie powoda z dnia 2 sierpnia 2021 r. k. 12-13v akt sąd.)

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. (odpowiedź pozwanego na odwołanie z dnia 27 stycznia 2023 r. k. 81-83v akt sąd.)

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. jest spółką prawa handlowego, której przeważającym przedmiotem działalności gospodarczej jest produkcja elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego. (odpis pełny KRS powoda k. 47-73 akt sąd.)

Przedsiębiorca 23 października 2019 r. został wpisany na swój wniosek do Rejestru Podmiotów Przywożących (dalej jako RPP) na mocy decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, znak: (...), pod numerem (...)

Wpis obejmował następujące rodzaje paliw ciekłych, będących przedmiotem przywozu:

- gaz płynny ( (...)) o kodach CN: (...);

- smary o kodach CN:(...).

(wniosek powoda o wpis do (...) k. 17-18 akt adm., a także decyzja Prezesa URE z dnia 23 października 2019 r. k. 19-20 akt adm.)

Powód nabywa wewnątrzwspólnotowo wyrób, który klasyfikowany jest jako paliwo ciekłe, w postaci czynnika chłodniczego (...), który jest wykorzystywany przy produkcji elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego. Czynnik ten jest klasyfikowany w nomenklaturze CN do tej samej grupy co (...) tj. jako paliwo opałowe bądź napędowe. (...) nie był przeznaczony do wykorzystania w charakterze paliwa ciekłego na cele opałowe, napędowe lub żeglugowe, tylko na potrzeby własne (czynnik ten wchodził w skład elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego). Czynnik ten również nie był oferowany jako samoistny produkt w sprzedaży hurtowej lub detalicznej. (pismo powoda z grudnia 2020 r. k. 1-15 akt adm.)

Spółka przed dokonaniem wpisu do RPP dokonała przywozu czynnika (...) w miesiącu czerwcu 2019 r. (pismo powoda z grudnia 2020 r. k. 1-15 akt adm.)

(...) złożył sprawozdania za okres: czerwiec 2019 r., grudzień 2019 r., styczeń - listopad 2020 r. wraz z pismem z grudnia 2020 r. (pismo powoda z grudnia 2020 r. k. 1-15 akt adm.)

Prezes URE 15 marca 2021 r. zawiadomił powoda o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z nieprzekazaniem w terminie sprawozdania do Prezesa Urzędu, o którym mowa w art. 43d p.e. za miesiące: czerwiec 2019 r., od października do grudnia 2019 r., od stycznia do grudnia 2020 r. oraz za styczeń i luty 2021 r. (zawiadomienie o wszczęciu postępowania z dnia 15 marca 2021 r. k. 21-22v akt adm.)

W dniu 29 marca 2021 r. przedsiębiorca przekazał pozostałe sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: grudzień 2020 r., styczeń 2021 r. oraz luty 2021 r. Natomiast 10 maja 2021 r. powód przekazał sprawozdania za miesiące: październik 2019r. oraz listopad 2019 r. (pismo powoda z dnia 29 marca 2021 r. k. 25 akt adm., sprawozdania k. 27-30 akt adm., k.41-42 akt adm.)

Przedsiębiorca w 2020 r. uzyskał przychód w wysokości (...) zł. (rachunek zysków i strat powoda za rok 2020 r. k. 48v akt adm.)

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów zgromadzone w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane, jak również w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości, co ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Zaskarżona decyzja odpowiada prawu, a podniesione przez powoda w odwołaniu zarzuty nie mogą skutkować jej uchyleniem, ani odstąpieniem od wymierzenia kary.

Zgodnie z art. 43d ust. 1 p.e. przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

Podmiotem przywożącym, w myśl definicji zawartej w art. 3 pkt 12c p.e. jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która samodzielnie lub za pośrednictwem innego podmiotu dokonuje przywozu paliw ciekłych, z wyłączeniem przywozu paliw ciekłych:

w ramach wykonywania działalności polegającej na obrocie paliwami ciekłymi z zagranicą wymagającej uzyskania koncesji, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 4, lub

przeznaczonych do użycia podczas transportu i przywożonych w standardowych zbiornikach, o których mowa w art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 722, 1747, 2320 i 2419 oraz z 2021 r. poz. 72 i 255).

Natomiast przywóz paliw ciekłych, to zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 3 pkt 12d p.e. sprowadzenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej paliw ciekłych w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu.

Podmiot przywożący może dokonywać przywozu paliw ciekłych po wpisaniu do rejestru podmiotów przywożących. Wpisu do tego rejestru dokonuje na wniosek podmiotu przywożącego Prezes URE w drodze decyzji (art. 32c p.e.).

W prowadzonym w postaci elektronicznej przez Prezesa URE jawnym rejestrze podmiotów przywożących umieszcza się takie informacje jak:

• oznaczenie podmiotu przywożącego;

• rodzaje paliw ciekłych będące przedmiotem przywozu;

• rodzaje i lokalizację infrastruktury paliw ciekłych wykorzystywanej przez podmiot przywożący;

• przeznaczenie przywożonego paliwa ciekłego;

• planowana data rozpoczęcia działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych (art. 32a p.e.).

Zmiana wpisu lub wykreślenie z rejestru podmiotów przywożących następują na wniosek podmiotu przywożącego lub z urzędu (art. 32d p.e.). Przy czym Prezes URE z urzędu, w drodze decyzji, wykreśla z rejestru podmiot przywożący, który w okresie kolejnych 6 miesięcy nie dokonał przywozu paliw ciekłych lub zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 32b p.e. Zaś podmiot przywożący, stosownie do treści art. 32d ust 2 składa wniosek o wykreślenie wpisu z rejestru w terminie 7 dni od zaprzestania wykonywania działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych.

Na podstawie prowadzonego rejestru, o którym mowa w art. 32a ust. 1, Prezes URE udostępnia w formie elektronicznej, co najmniej raz na kwartał, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, ministrowi właściwemu do spraw energii, Komendantowi Głównemu Policji, Prezesowi Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesowi Urzędu Dozoru Technicznego, Dyrektorowi Generalnemu Transportowego Dozoru Technicznego, Prezesowi Głównego Urzędu Miar, Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego, Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska oraz Głównego Inspektorowi Sanitarnemu, aktualny wykaz podmiotów przywożących zawierający oznaczenie podmiotów przywożących oraz informacje o rodzajach, przeznaczeniu przywożonego paliwa ciekłego, a także rodzaju i lokalizacji infrastruktury paliw ciekłych wykorzystywanej przez ten podmiot (art. 32d ust 4 p.e.).

W myśl art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d. Wysokość tej kary, zgodnie z art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e., wynosi 10 000 zł.

W świetle powołanych wyżej przepisów prawa i ustaleń stanu faktycznego, oczywiste było, że na (...) Sp. z o. o. ciążył obowiązek sprawozdawczy, o jakim mowa w art. 43d ust. 1 p.e. Powód w sprawie niniejszej nie kwestionował istnienia obowiązku oraz faktu niewywiązania się z niego w terminie (nie zaskarżył punktu 1 decyzji) zaś spór między stronami odnosił się do nałożonej kary pieniężnej. Powód twierdził, że istniały przesłanki do odstąpienia od jej nałożenia, zaś organ stał na stanowisku, że brak było podstaw do odstąpienia od nałożenia kary.

Należy przy tym odnotować, że obowiązek, któremu powód uchybił, ciąży na przedsiębiorcach, którzy zostali wpisani do rejestru podmiotów przywożących i jest niezależny od ilości paliw przywiezionych przez przedsiębiorcę. Konkluzja taka jest oczywista, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że dokonanie wpisu przedsiębiorcy w rejestrze podmiotów przywożących jest logiczną konsekwencją faktu, że podmiot ten został do rejestru wpisany na skutek własnego działania, z uwagi na deklarację, że zamierza dokonywać przywozu paliwa (złożył wniosek o wpis w rejestrze, w którym określił: rodzaj paliw ciekłych będących przedmiotem przywozu, rodzaj i lokalizację wykorzystywanej infrastruktury, przeznaczenie przywożonego paliwa, a także planowaną datę rozpoczęcia działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych; zakres wniosku o wpis do rejestru zgodnie z treścią art. 32c ust 2 w zw. z art. 32a ust 4 p.e.). W rejestrze może więc znaleźć się tylko taki przedsiębiorca, który deklaruje dokonywanie przywozu paliwa. Przy czym treść regulacji nie pozostawia wątpliwości, że przedsiębiorca, który nie dokonał wpisu do rejestru nie powinien dokonywać przywozu paliw.

Obowiązek o którym stanowi art. 43d ust. 1 p.e. istnieje nawet wówczas jeśli przedsiębiorca w danym okresie sprawozdawczym (w danym miesiącu) nie dokonał przywozu żadnego paliwa. Fakt niedokonania przywozu w danym okresie sprawozdawczym ma bowiem również istotną wartość informacyjną dla regulatora rynku energetycznego i może podlegać takiej samej weryfikacji jak przywóz paliwa w wielkości większej niż 0. Zatem niezależnie od tego, jakimi pobudkami kierował się przedsiębiorca składając wniosek o wpis do rejestru, czy np. było to spowodowane faktyczną wolą dokonywania w niedalekiej przyszłości przywozu nawet niewielkiej ilości paliwa, o jakim mowa w art. 3 pkt 12d p.e., dokonanie wpisu w rejestrze jest jednoznaczne z uzyskaniem statusu podmiotu przywożącego, który uprawnia przedsiębiorcę do dokonywania przewozu paliw, ale łączy się jednocześnie z rzeczonym obowiązkiem sprawozdawczym.

O tym, że podmiotem przywożącym może być także taki przedsiębiorca, który w danym okresie nie dokonuje przywozu paliw, świadczy także treść przepisów o wykreśleniu z rejestru, z których wynika, że dopiero upływ okresu 6 kolejnych miesięcy, w których nie jest dokonywany przywóz paliwa, uzasadnia wykreślenie przedsiębiorcy przez Prezesa URE z rejestru. Niemniej jednak decydująca w tym aspekcie jest wola przedsiębiorcy, który w sytuacji zaprzestania przywozu, a więc bez zamiaru dalszego przywozu, obowiązany jest dokonać wykreślenia z rejestru w terminie 7 dni od zaprzestania wykonywania działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych.

Reasumując, obowiązek sprawozdawczy przedsiębiorcy, który został wpisany do rejestru podmiotów przywożących, wynikający z art. 43d ust. 1 p.e., dotyczy także tego podmiotu, który w danym okresie sprawozdawczym nie dokonał żadnych faktycznych czynności dotyczących obrotu paliwami ciekłymi, o jakich mowa w tym przepisie. Obowiązkowi przedstawiania miesięcznych sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu podlega nie tylko ten przedsiębiorca, który w danym miesiącu dokonał przywozu, ale także ten który został wpisany do rejestru podmiotów przywożących, ale faktycznie czynności takich w danym miesiącu nie dokonał. Należy bowiem przyjąć, że dopóki nie dokonał on wykreślenia z rejestru, to należy domniemywać, że nie zrezygnował trwale z przywozu paliw (argument a contrario z art. 32d ust 2 p.e.)

Należy także nadmienić, że w systemie prawnym powszechne stosowane są rozwiązania prawne, które wymagają od uczestników obrotu gospodarczego, ale nie tylko, podjęcia określonej aktywności, nawet w sytuacji faktycznego zaprzestania działalności. Tytułem przykładu warto wskazać na obwiązek spółki z ograniczoną odpowiedzialności złożenia sprawozdania finansowego do KRS nawet w sytuacji, gdy spółka faktycznie nie prowadziła w danym roku działalności, nie osiągała przychodów ani nie podejmowała żadnych innych czynności (a przy tym nie została zawieszona). Podobnie rzecz się ma np. z obowiązkiem dokonywania badania technicznego pojazdów, które faktycznie nie uczestniczą w ruchu drogowym (nie wyjeżdżają na ulice, ale są zarejestrowane). Ustawodawca uznał powyższe czynności za bezwzględnie konieczne, a ich brak obłożył sankcją.

Powyższe w ocenie Sądu jednoznacznie wskakuje, że przedmiotowa regulacja art. 43d p.e., obligująca podmioty przywożące wpisane do Rejestru do składania comiesięcznych sprawozdań, nie jest ani szczególnie uciążliwa dla przedsiębiorców, ani nie angażuje nadmiernie ich zasobów, tak kapitałowych jak i osobowych, ani też nie jest niczym wyjątkowym w systemie prawa.

W tym stanie rzeczy, niezłożenie przez powoda sprawozdania, o jakim mowa w art. 43d ust. 1 p.e., stanowiło podstawę do zastosowania przez organ regulacyjny normy art. 56 ust 1 pkt 12b p.e. i nałożenia na powoda kary, o jakiej mowa w tym przepisie, za każdy miesiąc, w którym sprawozdanie nie zostało złożone.

Podkreślenia przy tym wymaga, iż odpowiedzialność, o której mowa w art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e., ma charakter odpowiedzialności obiektywnej, co oznacza, że jest niezależna od subiektywnego elementu, jakim jest wina przedsiębiorcy. Dla możliwości zastosowania sankcji pieniężnej, o której mowa w przepisach prawa energetycznego, istotne jest zatem jedynie istnienie obowiązku prawnego zabezpieczonego sankcją pieniężną oraz stwierdzenie samego faktu jego naruszenia przez podmiot zobowiązany. Samo naruszenie normy sankcjonowanej uzasadnia natomiast postawienie zarzutu niezachowania należytej ostrożności wymaganej w stosunkach danego rodzaju (por. wyrok SN z 1 czerwca 2010 r., III SK 5/10; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 stycznia 2006 r., sygn. akt SK 52/04; Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego -A nr 2006/1/6). Charakterystyczne dla tego typu odpowiedzialności jest jej „oderwane od konieczności stwierdzania winy i innych okoliczności sprawy, wystarczy jedynie ustalenie samego faktu naruszenia prawa lub wymogów decyzji administracyjnej” (TK sygn. P 64/07). Przypisanie odpowiedzialności sprowadza się zatem do ustalenia, czy określone zdarzenie wyczerpuje znamiona ustawowe i pozostaje w związku przyczynowym z zachowaniem konkretnego podmiotu.

Oczywiście nie jest to odpowiedzialność absolutna, gdyż wykazanie obiektywnej niemożliwości sprostania obowiązkowi wyłącza taką odpowiedzialność. Niemniej w sprawie niniejszej nie zachodziła sytuacja, w której obiektywne, niezależne od powoda okoliczności stały na przeszkodzie realizacji obowiązku wynikającego z art. 43d ust. 1 p.e. Powód miał możliwość złożenia sprawozdań, a zaniechał tego jedynie z tej przyczyny, że pozostawał w błędnym przekonaniu, że czynnik (...) nie stanowił paliwa ciekłego (k. 1v akt adm.). Wniosek ten nie był natomiast prawidłowy, ani też nie wynikał z treści przepisu prawa.

Okoliczności, na które powoływał się powód, dotyczące m.in. tego, że działalność Spółki związana z nabywaniem czynnika (...) nie zagrażała w żaden sposób przyjętym przez ustawodawcę celom, oraz, że spółka nie naraziła na uszczuplenie danin publicznych, czy nie dopuściła się czynów nieuczciwej konkurencji na rynku paliw ciekłych – nie mogą być podstawą do uznania, że powodowi tej odpowiedzialności nie można przypisać.

Powyższe determinuje przypisania powodowi odpowiedzialności administracyjnej za niezłożenie sprawozdań za 16 miesięcy.

Odnosząc się do zarzutu powoda dotyczącego nieodstąpienia przez Prezesa URE od nałożenia kary, to Sąd uznał go za nieuzasadniony.

W myśl przepisu art. 56 ust 6a p.e. Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Dokonując oceny stanu faktycznego sprawy, w świetle treści art. 56 ust 6a p.e., Sąd doszedł do przekonania, że nie zostały spełnione przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary.

Ustawa prawo energetyczne nie sprecyzowała w jaki sposób należy oceniać stopień szkodliwości czynu, jednak uczyniło to orzecznictwo sądowe. I tak Sąd Najwyższy w wyroku z 15 października 2014 r., w sprawie III SK 47/13 uznał, że przy ocenie szkodliwości zasadne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji tego stopnia wypracowanego w prawie karnym, skoro prawodawca posłużył się w art. 56 ust. 6a prawa energetycznego instytucją prawa karnego, z uwagi na represyjny charakter kar pieniężnych przewidzianych w art. 56 prawa energetycznego.

Konieczne jest więc odwołanie się do art. 115 § 2 kodeksu karnego, który zawiera zamknięty katalog kryteriów oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu i który nakazuje przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu brać pod uwagę:

1) rodzaj i charakter naruszonego dobra,

2) rozmiary wyrządzonej szkody,

3) sposób i okoliczności popełnienia czynu,

4) wagę naruszonych obowiązków,

5) postać zamiaru,

6) motywację sprawcy,

7) rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Jak ocenił Sąd Najwyższy w powołanym wyżej orzeczeniu „ o stopniu społecznej szkodliwości mają decydować wyłącznie okoliczności związane z czynem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10), przy czym podstawowe znaczenie dla określenia stopnia szkodliwości czynu mają rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem, rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10). […] Nie uwzględnia się więc okoliczności, które pojawiły się po popełnieniu czynu, ponieważ nie mieszczą się one w regulacji art. 115 § 2 KK.”

Analizując zasadnicze kryterium oceny stopnia szkodliwości czynu powoda, jakim jest rodzaj naruszonego dobra należy stwierdzić, że dobrem tym jest w istocie możliwość realizowania przez Prezesa URE zadań nałożonych przez ustawodawcę.

W tej kwestii, Sąd podziela pogląd pozwanego Prezesa URE, iż obowiązek sprawozdawczy z art. 43d ust. 1 p.e. nie służy jedynie przygotowaniu raportu kwartalnego przez Prezesa URE, o którym mowa w art. 43d ust. 4 p.e. Obowiązek ten służy nadzorowi i kontroli rynku paliw, a także kontroli naruszeń warunków prowadzenia działalności gospodarczej w dziedzinie paliw ciekłych, informowaniu o funkcjonowaniu przedsiębiorców na rynku paliw ciekłych, badaniu zgodności prowadzonej działalności z uprawnieniami wynikającymi z posiadanej przez przedsiębiorcę koncesji lub wpisu do rejestru podmiotów przywożących. Regulacja, ta wpisuje się w ochronę interesu publicznego, w szczególności ma na celu zapobieganie przestępczości, w tym podatkowej, na rynku paliw ciekłych i eliminowanie szarej strefy na tym rynku.

Nie jest kwestionowane przez powoda, a jednocześnie jest powszechnie znane, że przedmiotowa regulacja jest elementem walki z szarą strefą na rynku paliw ciekłych. Skala oszustw na tym rynku, w tym prób nielegalnego przywozu paliwa spowodowały, że Polska musiała aktywnie przeciwdziałać wyłudzeniom w branży paliw. W 2016 roku weszły w życie dwa istotne pakiety regulacji, które miały na celu walkę z szarą strefą w tym obszarze. Były to tzw. pakiet paliwowy, wdrożony w całości w 2016r, oraz tzw. pakiet energetyczny, który wszedł w życie w 2017 roku, oraz dalsze jeszcze regulacje w kolejnych latach (m.in. pakiet transportowy). Podjęcie szeregu działań prawnych, podatkowych, fizycznych oraz siłowych doprowadziło do znaczącego uszczelnienia systemu podatkowego w tym obszarze oraz odzyskania miliardów złotych przez Skarb Państwa. Skuteczna walka z szarą strefą spowodowała również wzrost obrotów i zysków legalnie funkcjonujących w Polsce firm paliwowych ( tak Raport „Walka z szarą strefą. Wpływ regulacji na branżę paliw płynnych”, przygotowany przez Global Compact Network Poland, Polską Organizację Przemysłu i Handlu Naftowego przy współpracy z PwC, w ramach Programu „Przeciwdziałanie Szarej Strefie 2014-2020”).

Uwzględniając powyższe, nie można stwierdzić, że ze względu na rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem, stopień szkodliwości czynu powoda był znikomy. Wszak niewykonanie przez powoda w terminie obowiązku sprawozdawczego pozbawiło regulatora rynku energetycznego, istotnych z punktu widzenia jego funkcji nadzorczych i kontrolnych, możliwości działania w tym zakresie.

Co się zaś tyczy zamiaru i motywacji sprawcy, który należy oceniać w kontekście szkodliwości czynu, to należy zwrócić uwagę na okoliczność, że zaniechanie powoda związane było z wykonywaną przez niego działalnością gospodarczą. Powód będąc profesjonalistą w obrocie gospodarczym podjął samodzielną decyzję o wpisie do rejestru podmiotów przywożących. Zatem konsekwencje niezłożenia sprawozdania, które są związane także z ryzykiem prowadzenia każdej działalności gospodarczej, obciążają tylko powoda. Jeśli więc powód zdecydował się na wpis w rejestrze, to musiał się liczyć z wszelkimi konsekwencjami takiego wpisu, w tym z koniecznością składania sprawozdań, o jakich mowa w art. 43d ust 1 p.e., które są skorelowane z wpisem do rejestru. Zatem, o ile można przyjąć, że zaniechanie powoda nie było działaniem celowym, to jednak należy mu przypisać zawinione działanie, co najmniej w postaci niedbalstwa, za które przedsiębiorca musi ponosić odpowiedzialność.

Na marginesie dodać należy, iż art. 56 ust. 6a p.e. ma charakter fakultatywny, zatem odstąpienie od wymierzenia kary nie tylko zależy od spełnienia przesłanki o charakterze ocennym, w postaci znikomej szkodliwości czynu, ale zależy od uznania organu, które wszakże nie może być dowolne i wynikać musi z merytorycznych przesłanek, ale z pewnością nie stanowi ono obowiązku organu do zastosowania powołanej regulacji w każdych warunkach (podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 24 sierpnia 2012 roku, sygn. akt VI ACa 389/12).

W tym zakresie Sąd Okręgowy podziela także stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, że „art. 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasady równowagi i podziału władzy. W ocenie Sądu Najwyższego […] Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dysponuje pewnym luzem decyzyjnym przy interpretacji przesłanki znikomości szkodliwości społecznej czynu, a w razie ziszczenia się wspomnianej przesłanki - uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia: odstąpienia od kary pieniężnej bądź nieodstąpienia od tej kary. […]Organ regulacyjny, z uwagi na posiadaną wyspecjalizowaną kadrę, unikalną pamięć instytucjonalną oraz bezpośrednią styczność z realiami rynkowymi, jest co do zasady lepiej przygotowany niż sędzia do oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu przedsiębiorcy z punktu widzenia standardów obowiązujących na rynku regulowanym. Interpretacja przepisów prawnych należy do istoty władzy wykonawczej, która jak wskazuje sama jej nazwa, odpowiada za egzekwowanie prawa. Jeżeli określony sposób interpretacji przepisu ma racjonalne uzasadnienie i jest ugruntowany w praktyce organu, sąd nie powinien zastępować go własną interpretacją. Interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności: opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji.” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, legalis nr 2294222).

Mając na uwadze powyższe, Sąd podzielił pogląd organu, że w sprawie nie zachodziły podstawy do odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej, zaś argumentacja organu dotycząca szkodliwości czynu została w sposób dogłębny i wnikliwy przedstawiona przez organ w uzasadnieniu decyzji (rozstrzygnięcie w tym przedmiocie nie nosiło znamion dowolności).

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że zaskarżona decyzja odpowiada przepisom prawa, zaś odwołanie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie. Z tego względu, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, przyjmując, że powód, jako strona przegrywająca sprawę, zobowiązany jest do zwrotu pozwanemu kosztów procesu, które obejmowały jedynie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego w wysokości 720 zł ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka