Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –

Sędzia SO Andrzej Turliński

po rozpoznaniu 28 września 2022 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

zainteresowani:

Skarb Państwa - Minister Klimatu i Środowiska

(...) S.A. w W.

o ustalenie wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego

na skutek odwołania (...) sp. z o.o. w W. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 13 grudnia 2021 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia zł) z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Sędzia SO Andrzej Turliński

Sygn. akt XVII AmE 43/22

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 13 grudnia 2021 r., znak: (...) na podstawie art. 25 ust. 5 w związku z art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym (Dz.U. z 2021 r., poz. 2249), oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r., poz. 735, ze zm.), w związku z art 30 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2021 r., poz. 716, ze zm.) ustalił z urzędu wielkość zapasów obowiązkowych gazu ziemnego dla powodowego przedsiębiorstwa energetycznego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., na okres od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy do dnia 30 września 2023 r., w wysokości (...) MWh.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył powód (...) Sp. z o.o zaskarżając ją w części dotyczącej określenia terminu utrzymania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego powyżej terminu ustawowego, tj. w zakresie w jakim Prezes URE ustalił ww. obowiązek na okres od dnia 1 października 2022 r. do dnia 30 września 2023 r.

Powód zarzucił pozwanemu Prezesowi URE:

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 25 ust. 5 zd. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2249) powoływanej dalej jako ustawa o zapasach , przez ustalenie obowiązku utrzymywania zapasów na okres od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy do dnia 30 września roku kolejnego (tj. 30 września 2023 r.), podczas gdy zgodnie z przywołanym przepisem obowiązek ten powinien zostać ustalony na okres od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego do dnia 30 września przypadającego po rozpoczęciu przywozu (tj. do 30 września 2022 r.).

Wobec powyższego powód wniósł o:

1.  zmianę decyzji w części, poprzez ustalenie dla niego obowiązku (przy niezmienionej wielkości – (...) MWh) utrzymania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego na okres od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy do dnia 30 września 2022 r.;

2.  zasadzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu wniósł o:

1.  oddalenie odwołania;

2.  zwolnienie strony (Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki) od udziału w posiedzeniu przygotowawczym, ze względu na hierarchiczną strukturę urzędu i przekazywanie spraw na niższe szczeble, zatem udział pełnomocnika będzie wystarczający jako osoby mającej pełną wiedzę w niniejszej sprawie;

3.  zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 października 2020 r. zawiadomieniem o znaku: (...) zostało wszczęte z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia dla powoda wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego, w związku ze złożeniem przez niego przy piśmie z dnia 31 marca 2020 r. (bez znaku) wniosku o udzielenie koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą. /k. 12-13, k. 1-10 akt adm./

W piśmie z dnia 28 października 2021 r. powód przedstawił zaktualizowaną informację o wielkości planowanego przywozu gazu ziemnego na okres od planowanej daty rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego do dnia 31 marca kolejnego roku (tu: 31 marca 2023 r.), podając wartość (...) MWh/dobę. Jako planowaną datę rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego wskazał dzień 1 kwietnia 2022 r., a zatem moment 2 lata po wszczęciu postępowania o sygn. (...)w sprawie udzielenia koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą oraz 1,5 roku po wszczęciu postępowania o sygn. (...) w sprawie ustalenia wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego. /k. 31-32 akt adm./

Planowana przez powoda data rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy kilkukrotnie ulegała zmianie. I tak, jako planowaną datę rozpoczęcia przywozu powód wskazywał:

a)  przy piśmie z dnia 15 października 2020 r., przedłożonym w toku postępowania o sygn. (...)- niezwłocznie po otrzymaniu koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą, /k. 15-16 akt adm./,

b)  przy piśmie z dnia 18 stycznia 2021 r., przedłożonym w toku postępowania o sygn. (...) - dzień 1 czerwca 2021 r., /k. 20-21 akt adm./,

c)  przy piśmie z dnia 28 października 2021 r., przedłożonym w toku postępowania o sygn. (...) - dzień 1 kwietnia 2022 r. /k. 31-32 akt adm./.

Prezes URE dokonał obliczeń wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego, mając na względzie treść art. 24 ust. 2 pkt 1 oraz art. 25 ust. 5 ustawy o zapasach. Zaskarżoną decyzją z dnia 13 grudnia 2021 r. znak: (...) ustalił dla powoda z urzędu wielkość zapasów obowiązkowych gazu ziemnego w wysokości (...) MWh na okres od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy do dnia 30 września 2023 r., uwzględniając ww. datę rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego.

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym oraz twierdzeń stron, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje.

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu, podniesiony przez powoda zarzut pominięcia szerszego kontekstu systemowego wyznaczonego przez art. 25 ust. 5 zd. 2 ustawy o zapasach należy uznać za chybiony, ponieważ okres realizacji obowiązku utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego, określony w zaskarżonej decyzji, jest zgodny z art 25 ust. 5 ustawy o zapasach.

Zgodnie z treścią art. 24 ust. 1 ustawy o zapasach, w celu zapewnienia zaopatrzenia Rzeczypospolitej Polskiej w gaz ziemny oraz minimalizacji skutków:

1) zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa,

2) wystąpienia sytuacji awaryjnej w sieci gazowej,

3) nieprzewidzianego wzrostu zużycia gazu ziemnego,

przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmiot dokonujący przywozu gazu ziemnego są obowiązani do utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego.

Zgodnie zaś z ustępem 2 wskazanego przepisu, przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą zobowiązane jest do utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego w wielkości odpowiadającej co najmniej 30-dniowemu średniemu dziennemu przywozowi gazu ziemnego, ustalonemu w sposób określony w art. 25 ust 2 albo ust. 5 ustawy o zapasach.

Z kolei w myśl art. 25 ust. 2 ustawy o zapasach „Przedsiębiorstwa i podmioty, o których mowa w ust 1, które w okresie od dnia 1 kwietnia roku ubiegłego do dnia 31 marca danego roku dokonały przywozu gazu ziemnego, ustalają wielkość zapasów obowiązkowych gazu ziemnego na podstawie ilości gazu ziemnego przywiezionego w tym okresie.".

Przestawione przez odwołującego zarzuty należy uznać za bezpodstawne, albowiem wskazany w zaskarżonej decyzji okres realizacji obowiązku utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego (tj. od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy do dnia 30 września 2023 r.) uwzględnia całą treść normy art. 25 ust. 5 ustawy o zapasach, a więc nie tylko zdanie pierwsze wskazanego przepisu, ale również zdanie drugie.

Powód przy piśmie z dnia 28 października 2021 r., przedłożonym w toku postępowania o sygn. (...)przedstawił Prezesowi URE zaktualizowaną informację o wielkości planowanego przywozu gazu ziemnego na okres od planowanej daty rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego do dnia 31 marca kolejnego roku, podając wartość (...) MWh/dobę, przy czym była to kolejna już zmiana dokonana przez powoda w zakresie daty i wartości MWh/dobę. Powód poinformował w piśmie, że planowaną datą rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego jest 1 kwietnia 2022 r. (2 lata po wszczęciu postępowania o sygn. (...)w sprawie udzielenia koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą oraz 1,5 roku po wszczęciu postępowania o sygn. (...) w sprawie ustalenia wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego). W oparciu o przedłożone dane, Prezes URE dokonał obliczeń wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego, mając na względzie treść art. 24 ust. 2 pkt 1 oraz art. 25 ust. 5 ustawy o zapasach.

Zgodnie z treścią art. 25 ust. 5 zd. 1 ustawy o zapasach „Wielkość zapasów obowiązkowych gazu ziemnego dla przedsiębiorstwa lub podmiotu, o których mowa w ust 1, które planują rozpoczęcie przywozu gazu ziemnego z zagranicy, oraz dla podmiotu, który wystąpił z wnioskiem o udzielenie koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą, na okres od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego do dnia 30 września, ustala Prezes URE, na podstawie średniodobowego planowanego przez to przedsiębiorstwo lub podmiot przywozu w okresie od dnia jego rozpoczęcia do dnia 31 marca kolejnego roku , w drodze decyzji ".

Z kolei według art. 25 ust. 5 zd. 2 ustawy o zapasach „Na okres od dnia 1 października następującego po dniu rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego do dnia 30 września roku kolejnego wielkość zapasów obowiązkowych gazu ziemnego jest określana przez Prezesa URE w odrębnej decyzji, wydanej najpóźniej na 15 dni przed dniem 1 października następującym po dniu rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego, na podstawie danych o średniej ilości jego przywozu z dotychczasowego okresu prowadzenia działalności, wynikających ze sprawozdań statystycznych sporządzanych przez te przedsiębiorstwa lub podmioty oraz danych przekazanych w trybie art 49c ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne" wielkość zapasów obowiązkowych gazu ziemnego powinna być co do zasady ustalana w sposób określony w art 25 ust 2.

Podkreślenia wymaga w tym miejscu, że ustawa o zapasach w art. 25 ust. 5 przewiduje odrębny tryb ustalania wielkości zapasów obowiązkowych, od trybu określonego w art. 25 ust. 2-4 tej ustawy i odnosi się do „nowego” przedsiębiorstwa energetycznego, które zamierza dopiero rozpocząć działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą lub podmiotu, który planuje rozpoczęcie przywozu gazu ziemnego z zagranicy. W przypadku wskazanych podmiotów wielkość zapasów ustala a następnie określa, Prezes URE w drodze decyzji. Zakres działania organu regulacyjnego obejmuje zatem dwa okresy.

Według art. 25 ust. 5 zd. 1 ustawy o zapasach, zapas ten ustala Prezes URE na podstawie planu w pierwszym okresie działalności, przy tym wielkość ta powinna zostać określona od dnia rozpoczęcia działalności do września następującego po 31 marca roku następującego po roku uzyskania koncesji albo rozpoczęcia działalności, z kolei zgodnie z art. 25 ust. 5 zd. 2, na 15 dni przed 1 października tego roku na rok następny na podstawie wielkości rzeczywistych.

W świetle wykładni językowej art. 25 ust. 5 zd. 1 ustawy o zapasach należy przyjąć, że dzień „30 września" przypada po dniu „31 marca kolejnego roku " wyznaczającym horyzont planowanego przez przedsiębiorstwo lub podmiot przywozu. Wbrew twierdzeniu powoda zawartemu w odwołaniu, ustawa nie odwołuje się do „30 września" przypadającego bezpośrednio „po dniu rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy".

Natomiast w drugim okresie działania, zgodnie z art. 25 ust. 5 zd. 2 ustawy o zapasach, Prezes URE określa wielkość zapasów obowiązkowych gazu ziemnego najpóźniej na 15 dni przed 1 października tego roku na rok następny na podstawie wielkości rzeczywistych.

Wielkość zapasu określana jest w tym przypadku na podstawie „danych o średniej ilości jego przywozu z dotychczasowego okresu prowadzenia działalności”. Stąd też ramy czasowe okresu utrzymywania tak określonego zapasu wyznaczają:

- dzień „ 1 października następujący po dniu rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego" oraz

- dzień „30 września roku kolejnego".

W przypadku drugiego okresu ustawa o zapasach wskazuje, że jego początek ma przypadać na „1 października " i ten dzień musi „następować po dniu rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego" . W tym miejscu ustawa nie nakazuje także aby ów „1 października " przypadał bezpośrednio po „dniu rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy". Z kolei jego koniec ma przypadać na dzień „30 września roku kolejnego" przypadający po tymże „1 października".

Jeśli zatem podmiot rozpoczyna działalność 1 kwietnia 2022 r., jak to deklarował powód, to pierwszy zapas powinien zostać ustalony na podstawie planu przywozu do 31 marca 2023 r. na okres od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy do dnia 30 września 2023 r. (następujący po 31 marca 2023 r.), a drugi zapas określony na okres od dnia 1 października 2023 r. do dnia 30 września 2024 r. (na podstawie wielkości rzeczywistego przywozu od dnia jego rozpoczęcia). Ustalona przez organ regulacyjny w zaskarżonej decyzji wielkość zapasów obowiązkowych gazu ziemnego w wysokości (...) MWh na okres od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy do dnia 30 września 2023 r., uwzględniają ww. datę rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego.

Zgodzić się należy z pozwanym, który stwierdził, że przepis art. 25 ust. 5 przeciwdziała „luce zapasowej”, jaka by powstawała przy przyjęciu za powodem, że chodzi o najbliższy od dnia uzyskania koncesji lub rozpoczęcia przywozu wrzesień danego roku. Wówczas, jeśli dany podmiot rozpocząłby działalność w okresie pomiędzy 16 a 30 września danego roku, to przez okres pełnego roku wykonywania działalności nie byłoby podstaw do ustalenia dla niego skutecznie poziomu zapasów paliw. Biorąc po uwagę cele ustawy określone w art. 24 ust. 1, czyli m.in. bezpieczeństwo gazowe sytuacja taka nie powinna mieć miejca.

Podniesiony przez odwołującego zarzut dokonania błędnej wykładni przepisu art. 25 ust. 5 zd. 1 ustawy o zapasach oraz „pominięcie szerszego kontekstu systemowego wyznaczonego przez art. 25 ust. 5 zd. 2 ustawy o zapasach" (pkt 6 odwołania) należy uznać za bezzasadny, albowiem wskazany w zaskarżonej decyzji okres realizacji obowiązku utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego (tj. od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego z zagranicy do dnia 30 września 2023 r.) uwzględnia całą treść normy art. 25 ust. 5 ustawy o zapasach, a więc nie tylko zdanie pierwsze rzeczonego przepisu, ale również zdanie drugie.

Pozwany słusznie zwrócił uwagę, że gdyby przyjąć przedstawioną przez powoda w pkt 4-5 odwołania interpretację art. 25 ust. 5 ustawy o zapasach, to druga decyzja określająca wielkość zapasu powinna zostać wydana najpóźniej na 15 dni przed dniem 1 października 2022 r., a więc najpóźniej 15 września 2022 r., na okres od dnia 1 października 2022 r. do dnia 30 września 2023 r. Oznaczałoby to, że na potrzeby określenia dla powoda wielkości zapasów w drugim okresie działania, czyli w stanie faktycznym sprawy na okres od dnia 1 października 2022 r. do dnia 30 września 2023 r., Prezes URE musiałby wykorzystać dane dotyczące wielkości przywozu gazu ziemnego zawarte w sprawozdaniach, o których mowa w art. 25 ust. 5 zd. 2 ustawy o zapasach, tj. sprawozdaniach statystycznych (tzw. GAZ-3) przekazywanych (...) S.A. oraz w sprawozdaniach przekazywanych Prezesowi URE w trybie art. 49c ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne, obejmujące okres od dnia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego do dnia wydania drugiej decyzji określającej wielkość tego zapasu. W przypadku opóźnienia rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego względem daty wskazanej przez powoda, tj. 1 kwietnia 2022 r., liczba dni obejmująca „dotychczasowy okres prowadzenia działalności" uległaby zmniejszeniu. Wielkość zapasów określona z wykorzystaniem danych dotyczących ilości przywiezionego gazu ziemnego w takim okresie nie odzwierciedlałaby w sposób reprezentatywny i adekwatny w kontekście regulacji art. 24 i art. 25 ustawy o zapasach, faktycznego wymiaru prowadzonej działalności. W przypadku wystąpienia opóźnienia obejmującego okres do września 2022 r. brak byłoby danych do określenia zapasu w drugim okresie działalności. Działanie takie nie byłoby zgodne z celem ustawy o zapasach, którym jest bezpieczeństwo paliwowe państwa, przekładające się na obowiązek utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego. Wbrew twierdzeniom powoda, Prezes URE nie mógłby zatem wykonać dyspozycji wynikającej z tego przepisu. Z kolei rozpoczęcie przywozu w okresie 15-30 września 2022 r. nie pozwoliłoby na realizację dyspozycji art. 25 ust. 5 zd. 2 ustawy o zapasach nie tylko z uwagi na niedysponowanie przez Prezesa URE danymi, o których mowa w tym przepisie, ale również ze względu na brak możliwości wydania decyzji najpóźniej na 15 dni przed dniem 1 października 2022 r.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 i art. 99 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na oddalenie odwołania powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

Sędzia SO Andrzej Turliński