Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu 27 kwietnia 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa T. F.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

oddala powództwo;

zasądza od powoda T. F. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 8990 zł (osiem tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem I instancji i kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu zażaleniowym przez Sądem Apelacyjnym.

sędzia Agnieszka Grzybczak-Stachyra

Sygn. akt XX GC 1110/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 października 2019 r. (data stempla pocztowego) powód T. F. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą(...) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 85.556,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 października 2018 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej otrzymał od (...) zlecenie przewozu ładunku aluminium z Holandii (R.) do Niemiec (H.). Wskazał, że za pomocą giełdy (...) zlecił przewóz w/w ładunku firmie (...) z Rumunii, ale ładunek mimo wydania go 22 czerwca 2018 r. w/w przewoźnikowi nie został dostarczony do odbiorcy w H., gdyż został skradziony, a wartość szkody to kwota 51.946,69 euro. Podał, że wobec utraty przyjętego do przewozu ładunku na podstawie zlecenia udzielonego przez (...) zgłosił szkodę do pozwanego (...) S.A., z którym w dniu 11 września 2017 r. na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności spedytora z dnia 08.08.2017 r. r wraz z aneksem nr 1 przyjętym uchwałą Zarządu (...) S.A. nr (...) w dniu 23 grudnia 2015 r. i obowiązującymi od dnia 1 stycznia 2016 r. (OWU), zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej spedytora z rozszerzeniem o przewoźnika drogowego w ruchu krajowym i międzynarodowym, potwierdzoną polisą o nr (...). W związku z utratą ładunku zgłosił szkodę do pozwanego, który po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pismem z dnia 31 sierpnia 2018 r. odmówił wypłaty odszkodowania. Podał, że w związku z w/w szkodą spowodowaną utratą ładunku, przed sądem w Holandii w chwili obecnej toczy się przeciwko niemu postępowanie sądowe (k. 4-8 pozew).

W odpowiedzi na pozew pozwany - (...) S.A. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu. W pierwszej kolejności pozwany podniósł zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powodowej do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przeciwko niemu. Argumentował, że na gruncie konwencji CMR prawo do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z umowy przewozu jest niezależne od prawa do towaru oraz poniesienia szkody, lecz przysługuje nadawcy lub odbiorcy w zależności od tego, w czyjej dyspozycji znajdowała się przesyłka. Podniósł, że zgodnie z treścią załączonego do pozwu listu CMR, nadawcą towaru była holenderska spółka natomiast odbiorcą niemiecka spółka (...), a z treści listu przewozowego CMR nie wynika, aby to powód został wskazany jako przewoźnik. Wskazał, że z pozwu wynika, iż powód działał jako podwykonawca (...) i w konsekwencji należy uznać, iż powód nie był przewoźnikiem głównym oraz to nie on był stroną umowy przewozu zawartej z nadawcą. Podniósł, że nadawca może dochodzić roszczeń od przewoźnika, z którym bezpośrednio zawarł umowę przewozu, a przewoźnikiem tym nie był powód. Ewentualnie przewoźnik główny może wystąpić z roszczeniem regresowym w stosunku do dalszych przewoźników, a z treści pozwu wynika, iż w Holandii prowadzone jest właśnie postępowanie przeciwko powodowi (k. 86-89).

Pismem z dnia 19 czerwca 2020 r. powód wniósł na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.
o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez sąd w Rotterdamie Wydział ds. Handlowych i Żeglugi, sygn. akt (...) sprawy, w której zarówno powód jak i pozwany zostali pozwani o zapłatę solidarnie kwoty 51.946,69 Euro przez (...) (k. 105-112).

Pozwany wniósł o oddalenie wniosku powoda o zawieszenie postępowania. Podniósł, że kwestia oceny legitymacji procesowej po stronie powodowej jest możliwa bez oczekiwania na zakończenie postępowania prowadzonego przez Sąd w Rotterdamie. Zdaniem pozwanego, powód przed wniesieniem powództwa winien ustalić, czy przysługuje mu roszczenie opisane w pozwie (k. 144-145v).

Postanowieniem z dnia 2 lutego 2021 r. (k.201) zmienionym postanowieniem z 30 marca 2021 r., Sąd Okręgowy w Warszawie uznając wniosek powoda za zasadny, zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. do czasu rozstrzygnięcia sprawy cywilnej toczącej się przed Sądem w Rotterdamie, Wydział ds. Handlowych i Żeglugi (...) z powództwa (...) przeciwko:(...), (...) sp. z o.o. sp.k. w K. i (...) S.A. w W. (k.275 - postanowienie).

Postanowieniem z 29 października 2021 r. Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie na przedmiotowe postanowienie (k.318).

W związku z prawomocnym zakończeniem postępowania przed Sądem w Rotterdamie, postanowieniem z 21 kwietnia 2023 r. Sąd podjął zawieszone postępowanie (k.442 - postanowienie).

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód prowadzi działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży hurtowej i detalicznej samochodów osobowych i furgonetek.

Dowód : wydruk CEIGD - k. 12.

W dniu 11 września 2017 r. pomiędzy (...) .U. S.A., a T. F. prowadzącym działlnosc gospodarczą pod nazwą (...) doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej spedytora potwierdzonej polisą o nr (...) wraz z aneksem nr 1 przyjętym uchwałą Zarządu (...) S.A. nr (...) w dniu 23 grudnia 2015 r. na okres ubezpieczenia od 12 września 2017 r. do 11 września 2018 r. Przedmiot ubezpieczenia stanowiła odpowiedzialność cywilna spedytora ubezpieczającego z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zawartej umowy spedycji, w tym odpowiedzialność z tytułu wyboru przewoźników i dalszych spedytorów. Odpowiedzialność cywilna przewoźnika umownego została rozszerzona o Ogólne Warunki Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej Przewoźnika Drogowego w Ruchu Krajowym (OWU) oraz o postanowienia Konwencji o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego Towarów (CRM).

Dowód: Polisa nr (...) – k. 50 i nast. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego w ruchu międzynarodowym – k. 61- 65, Aneks nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Odpowiedzialności – k. 65-66

Na mocy pkt. 3 Klauzuli obowiązków spedycyjnych (OCS), w przypadku zaangażowania podwykonawcy, przed wydaniem mu przesyłki, ubezpieczający dodatkowo zobowiązany był do sprawdzenia wiarygodności podwykonawcy m.in. poprzez telefoniczny kontakt z podwykonawcą na numer telefonu stacjonarnego do jego siedziby i potwierdzenia przyjęcia zlecenia (po samodzielnym ustaleniu nr telefonu stacjonarnego przez ubezpieczającego i z odnotowaniem nazwiska osoby rozmówcy po jej zakończeniu)

Dowód: Polisa nr (...) - k. 55

Na podstawie klauzuli włączenia rażącego niedbalstwa, stanowiącej część polisy, ubezpieczony miał obowiązek zażądać dokumentów stanowiących podstawę działalności firmy, w tym wpisu do ewidencji działalności lub KRS, NIP, REGON, licencję na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego, a ponadto umowę ubezpieczenia OC przewoźnika. Ponadto, ubezpieczony był zobligowany do sprawdzenia wiarygodności firmy w oparciu o ww. dokumenty. Dodatkowo, na podstawie klauzuli wyłączenia rażącego niedbalstwa, osoba uprawniona do odbioru przesyłki w imieniu podwykonawcy, miała zostać wskazana w dokumentach przewozu (list przewozowy, zlecenie spedycyjne, zlecenie przewozu) imiennie wraz z podaniem dokumentu tożsamości oraz numerem rejestracyjnym pojazdu

Dowód: Polisa nr (...) - k. 57 - 58

Powód otrzymał od (...) zlecenie przewozu ładunku aluminium z Holandii (R.) do Niemiec (H.) i za pomocą giełdy (...) zlecił przewóz w/w ładunku firmie(...) z Rumunii.

Ładunek został w dniu 22 czerwca 2018 r. wydany osobom podszywającym się pod w/w przewoźnika. Towar nie dotarł w dniu dostawy tj. 25 czerwca 2018 r. do H. i nie został dostarczony do odbiorcy, gdyż został skradziony. Wartość szkody wynosi 51.946,69 euro.

Wobec utraty przyjętego do przewozu ładunku na podstawie zlecenia udzielonego przez (...) T. F. zgłosił szkodę do (...) S.A., z którym w dniu 11 września 2017 r. zwarł umowę ubezpieczenia na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej spedytora z rozszerzeniem o przewoźnika drogowego w ruchu krajowym i międzynarodowym, potwierdzoną polisą o nr (...).

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego (...) .U. S.A. w dniu 31 sierpnia 2018 r. podjęło decyzję o odmowie udzielenia pokrycia polisowego w ramach zawartej umowy ubezpieczenia, w związku z zaginięciem ładunku aluminium, z uwagi na brak podstaw do przyjęcia odpowiedzialności polisowej, gdyż powód nie zastosował należytej staranności w wyborze podwykonawcy, tj. nie został spełniony obowiązek nawiązania bezpośredniego nawiązania kontaktu z firmą przewozową. W myśl pkt 3 Klauzuli obowiązków spedycyjnych, ubezpieczający przed wydaniem przesyłki, przy braku wcześniejszych doświadczeń ubezpieczającego we współpracy z danym przewoźnikiem, miał obowiązek sprawdzić wiarygodność podwykonawcy, poprzez telefoniczny kontakt z podwykonawcą na numer telefonu stacjonarnego do jego siedziby i potwierdzenia przyjęcia zlecenia. Pozwany ponadto, zanegował na podstawie pkt 3. Klauzuli rażącego niedbalstwa swoją odpowiedzialność względem powoda, gdyż na tejże podstawie ochroną ubezpieczeniową nie jest objęta odpowiedzialność cywilna za szkody powstałe w związku z naruszeniem obowiązków ubezpieczającego, nałożonych postanowieniami zastosowanych warunków ubezpieczenia.

Dowód: Pismo (...) S.A z dnia 31 sierpnia 2018 r. – k. 67 i nast.

Powód pismem z 6 września 2018 r. złożył reklamację dot. stanowiska (...) S.A. o odmowie udzielenia pokrycia polisowego w ramach zawartej umowy ubezpieczenia (...), jednocześnie wnosząc o ustalenie odpowiedzialności (...) w związku ze zdarzeniem polegającym na zaginięciu ładunku aluminium, z uwagi na fakt, iż doszło do kontaktu telefonicznego z podwykonawcą na numer, który według ustaleń należeć miał do podwykonawcy. Powód wyjaśnił, że podwykonawcą miał był podmiot posiadający swoją siedzibę w Rumunii, a zatem nie był w stanie ustalić, czy dany numer telefonu stanowił w obcym państwie numer stacjonarny oraz nie mógł odróżnić go od telefonu komórkowego. Ponadto, powód pokreślił, iż dopełnił warunki weryfikacyjne, gdyż firma (...) sp.z o.o. dokonała na zlecenie ubezpieczającego weryfikacji firmy rumuńskiej firmy, ustalając, iż jest firmą aktywną, zarejestrowaną na giełdzie (...) oraz (...), z którą ubezpieczający przed wydaniem towaru nawiązał kontakt.

Dowód : Reklamacja (...) z dnia 6 września 2018r. dot. stanowiska (...) S.A. wyrażonego pismem z 31 sierpnia 2018 r. o odmowie udzielenia pokrycia polisowego w ramach zawartej umowy ubezpieczenia (...) za zdarzenie polegające na zaginięciu ładunku aluminium – k. 73-74.

Przed sądem w Rotterdamie toczyła się sprawa z powództwa (...) w siedzibą w V. przeciwko (...) o zapłatę z tytułu utraty ładunku. Spółka (...) otrzymała od szwajcarskiego przedsiębiorstwa (...) S.A. zlecenie dotyczące przewozu ładunku aluminium, które następnie zleciła firmie (...), której podwykonawcą był z kolei powód, a podwykonawcą powoda miała być rumuńska firma (...).

Dowód: Poświadczone tłumaczenie z języka niderlandzkiego – pozew spółki (...) z siedzibą w V. – k. 113-131, tłumaczenie - k. 176-183.

W toku postępowania w dniu 19 lutego 2020 r. sąd w Rotterdamie wydał wyrok w postępowaniu pomocniczym, w którym wyraził zgodę na wytoczenie powództwa wzajemnego przez(...) przeciwko: powodowi w niniejszej sprawie tj. (...) z siedzibą w K.,(...) sp. z o.o. z siedzibą w K., pozwanemu w niniejszej sprawie tj. (...) z siedzibą w W., z tytułu odpowiedzialności odszkodowawczej powoda jako podwykonawcy i pozwanego, jako jego ubezpieczyciela, za utratę ładunku aluminium podczas transportu z Holandii do Niemiec w trakcie jego przewozu.

W toku postępowania głównego (...) i (...) zawarły ugodę, na mocy której (...) miała zapłacić na rzecz (...) kwotę 40.000 euro.

Dowód : Wyrok sądu w Rotterdamie z dnia 19 lutego 2020 r. – k. 129 verte, tłumaczenie - k.130-131.

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2022 r. Sąd w Rotterdamie w sprawie z powództwa (...) z siedzibą w Holandii przeciwko: powodowi w niniejszej sprawie tj. (...) z siedzibą w K., (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. , pozwanemu w niniejszej sprawie tj. (...) z siedzibą w W., zasądził od (...) na rzecz (...) kwotę w wysokości 40.000 euro, oddalając jednocześnie roszczenie wniesione przeciwko (...) sp. z o.o. oraz roszczenie przeciwko (...), z uwagi na fakt, iż za brak dostarczenia towarów do miejsca przeznaczenia odpowiedzialna jest firma (...), gdyż przeprowadziła jedynie pobieżną kontrolę podmiotu, której powierzyła dostarczenie towaru, ograniczając się do weryfikacji wpisu podmiotu w rejestrze handlowym. Sąd holenderski ustalił, że kontakt nie został nawiązany z (...), lecz z oszustem posługującym się adresem email podobnym do używanego przez (...). Z tego względu Sąd w Rotterdamie uznał iż,(...) ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 17 ust. 1 CMR. za całkowite lub częściowe zaginięcie i za uszkodzenie towaru, które nastąpiło w czasie między chwilą przyjęcia towaru, a chwilą jego dostarczenia. Sąd oddalił powództwo przeciwko (...) sp. z o.o. oraz przeciwko (...) S.A. Sąd uznał, że polisa wykupiona przez T. F. w (...) nie zapewniała ochrony ubezpieczeniowej dla tego zdarzenia. Wyrok wydano z zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego. Wyrok jest prawomocny.

Dowód: Wyrok Sądu w Rotterdamie z dnia 6 lipca 2022 r. – k.359 i nast., k.386 i nast., tłumaczenie k. 366 i nast., k.381 i nast.

Po uprawomocnieniu się wyroku wydanego przez Sąd w Rotterdamie, w sprawie z powództwa (...) przeciwko (...) z siedzibą w K., w dniu 16 tycznia 2023 r. T. F. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) na podstawie wszczętego postępowania egzekucyjnego z wniosku(...) zapłacił wartość skradzionego ładunku wraz z kosztami prowadzonego postępowania w łącznej wysokości 211.664,05 zł.

Dowód: potwierdzenie zapłaty - k.412, postanowienie Komornika przy Sądzie Rejonowym w Kaliszu z wniosku wierzyciela(...) przeciwko dłużnikowi T. F. wobec ukończenia egzekucji wskutek wyegzekwowania roszczenia wierzyciela w całości. – k. 416

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych niekwestionowanych przez strony dokumentów złożonych do akt sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2).

Na wstępie należy odnieść się do stanowiska pozwanego, w którym wskazał, że wysokość roszczenia jest niewykazana. Otóż w sprawie na podstawie wyroku sądu holenderskiego powód spełnił świadczenie w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika. Wysokość kwoty stanowiącej równowartość szkody została zatem stwierdzona w prawomocnym wyroku sądu holenderskiego. Ponadto wysokość szkody, nawet wyższa od kwoty zasądzonej w wyroku, wynika z faktury wystawionej przez producenta za sprzedane aluminium w wysokości 51.946,69 euro (k.39)

Pozwany odmówił wypłaty odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia OC spedytora powołując się na warunki umowy, wskazując, że powód nie dochował należytej staranności w wyborze podwykonawcy i naruszył postanowienia umowy.

Zgodnie z umową (k.50 i nast. - polisa), przedmiotem ubezpieczenia była odpowiedzialność cywilna spedytora ubezpieczającego z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zawartej umowy spedycji, którą ubezpieczający ponosił zgodnie z postanowieniami kodeksu cywilnego. Ochroną ubezpieczeniową objęta była odpowiedzialność cywilna spedytora ubezpieczającego z tytułu wykonywania czynności spedycyjnych w ramach umów spedycji w tym m. in. wybór przewoźników i dalszych spedytorów.

W polisie dla transportu miedzi stali i aluminium wprowadzono limit odpowiedzialności w wysokości 20 tys. euro na jedno i na wszystkie zdarzenia w okresie ubezpieczenia (k.52).

Umowa przewidywała również klauzule dodatkowe, w tym w odniesieniu do posługiwania się przez ubezpieczającego podwykonawcą o wykonanie zawartej umowy spedycji i przewoźnika umownego. Na mocy tej klauzuli ubezpieczyciel ponosił odpowiedzialność za czynności przewozowe wykonywane na zlecenie ubezpieczonego przez podwykonawców, tj. innych przewoźników, którym ubezpieczony w ramach zawartej przez siebie umowy przewozu zlecił wykonanie czynności przewozowych w całości lub części. W klauzuli tej jest jednak zapis, że obowiązkiem ubezpieczonego było dochowanie należytej staranności w doborze podwykonawców „przez co umowa rozumie wybór takich podmiotów które przeszły pozytywną weryfikację zgodnie z postanowieniami Klauzuli obowiązków spedycyjnych” (k.54).

Z kolei zgodnie z Klauzulą obowiązków spedycyjnych (OCS), z uwzględnieniem pozostałych postanowień umowy ubezpieczenia wprowadzono dodatkowo postanowienia dotyczące obowiązków ubezpieczającego działającego w roli spedytora lub przewoźnika umownego i w pkt. 2 tej Klauzuli zapisano, że wydając przesyłkę osobie uprawnionej, w tym podwykonawcy tj. przewoźnikowi albo spedytorowi, ubezpieczający zobowiązany był do sprawdzenia wiarygodności firmy poprzez:

w przypadku osoby wskazanej przez nadawcę jako odbiorca przesyłki:

- sprawdzenie czy ładunek jest dostarczony do miejsca lub na adres wskazany przez nadawcę

- otrzymanie pokwitowania odbioru opatrzonego pieczęcią firmową biorcy a w przypadku gdy odbiorca nie prowadzi działalności gospodarczej sprawdzenie jego danych z dowodu osobistego lub innego dokumentu tożsamości i pokwitowania odbioru podpisem odbiorcy

w przypadku podwykonawcy (przewoźnika/ spedytora) wcześniejszego otrzymania od podwykonawcy dokumentów (kopii) potwierdzających prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług spedycyjnych lub przewozowych ładunków, w tym zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego, numeru NIP, REGON oraz wymaganej przepisami licencji na transport drogowy rzeczy (krajowej/międzynarodowej), otrzymania od podwykonawcy kopii jego polisy ubezpieczenia OC spedytora lub OC przewoźnika lub certyfikatu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia OC spedytora/przewoźnika obejmującego odpowiedzialność za szkody kradzieżowe i rabunkowe, rodzaj przewożonego ładunku, zakres terytorialny z sumą gwarancyjną nie niższą niż wartość przewożonego ładunku.

w przypadku zaangażowania podwykonawcy (spedytora/przewoźnika) przed wydaniem mu przesyłki ubezpieczający dodatkowo zobowiązany był do:

- sprawdzenia wiarygodności podwykonawcy poprzez kontakt telefoniczny z podwykonawcą na numer telefonu stacjonarnego do jego siedziby i potwierdzenie przyjęcia zlecenia (po samodzielnym ustaleniu nr stacjonarnego przez ubezpieczającego i z odnotowaniem nazwiska osoby rozmówcy po jej zakończeniu) - sprawdzenia wpisu do ewidencji działalności lub KRS

- sprawdzenia odpisów NIP, REGON w internetowej bazie;

- sprawdzenia odpisów licencji wspólnotowej na stronach Biura do spraw Transportu Międzynarodowego Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego;

- pisemnego lub telefonicznego (z odnotowaniem nazwiska osoby rozmówcy) potwierdzenia ważności opłacenia składek i zakresu odpowiadającego danemu zleceniu polisy ubezpieczenia OC spedytora/przewoźnika lub certyfikatów w towarzystwie ubezpieczeniowym w którym została zawarta polisa.

Powyżej wskazane warunki dotyczyły sytuacji, gdy ubezpieczający nie miał wcześniejszych doświadczeń we współpracy z danym spedytorem/przewoźnikiem.

W ocenie sądu, wymienione wymogi zostały spełnione w części, albowiem powód sprawdził dokumenty dotyczące podmiotu rumuńskiego tj. (...), a mianowicie zweryfikował licencję, polisę ubezpieczeniową, natomiast nie było w tej sprawie wykazane, aby powód skontaktował się telefonicznie z przyszłym kontrahentem na numer telefonu stacjonarnego i potwierdził telefonicznie przyjęcie zlecenia.

Nie zostały spełnione również wymogi zawarte w Klauzuli włączenia rażącego niedbalstwa. Zgodnie z postanowieniem tej Klauzuli, ochrona ubezpieczeniowa obejmuje dodatkowo w granicach limitu sumy ubezpieczenia wynoszącego 25000 euro na jeden i wszystkie wypadki ubezpieczenia w okresie ubezpieczenia, odpowiedzialność cywilną ubezpieczającego jako przewoźnika umownego/spedytora jaką ponosi za szkody powstałe na skutek wydania ładunku osoby nieuprawnionej w sytuacji, gdy mimo dochowania należytej staranności w weryfikacji przedłożonych dokumentów, ładunek zostanie wyłudzony między innymi przez osobę podającą się za przewoźnika wybranego przez ubezpieczonego jako podwykonawcy i posługującą się podrobionymi dokumentami lub dokumentami użytkowanymi w sposób nieuprawniony. Klauzula wskazuje, że ubezpieczony zobowiązany jest jednak do zachowania należytej staranności w wydaniu przesyłki osobie uprawnionej, w tym w wydaniu przesyłki podwykonawcy. Za należytą staranność w wydaniu przesyłki uznaje się w postanowieniu tej klauzuli działanie ubezpieczonego spełniające łącznie następujące warunki w odniesieniu do podwykonawcy usług przewozowych:

- ubezpieczony zażądał dokumentów (czytelne kopie) stanowiących podstawę działalności firmy, w tym wpis do ewidencji działalności lub KRS, NIP, REGON, licencję na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego, odpis licencji wspólnotowej, a ponadto umowę ubezpieczenia OC przewoźnika

- ubezpieczony dokonał sprawdzenia wiarygodności firmy w oparciu o wyżej wymienione dokumenty;

- osoba uprawniona do odbioru przesyłki w imieniu podwykonawcy wskazana została w dokumentach przewozu (list przewozowy, zlecenie spedycyjne, zlecenie przewozu i inne) imiennie wraz z podaniem dokumentu tożsamości (dowód osobisty, paszport) oraz numeru rejestracyjnego pojazdu

- przewoźnik lub działający w jego imieniu podwykonawca dokonał sprawdzenia osoby odbierającej przesyłkę w oparciu o dokument tożsamości oraz dowód rejestracyjny pojazdu wskazany w dokumentach przewozu.

Zgodnie z treścią Klauzuli, niedochowanie powyższych postanowień przez ubezpieczającego uprawniało ubezpieczyciela do odmowy wypłaty odszkodowania lub ograniczenia jego wysokości, o ile stało się to przyczyną szkody lub wpłynęło na rozmiar szkody lub pozbawiło ubezpieczyciela możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń regresowych.

W ocenie Sądu, poza ww. brakiem kontaktu telefonicznego na numer stacjonarny, powód zaniechał również wpisania danych rumuńskiego podwykonawcy do listu przewozowego czy dokumentu zlecenia przewozu. Ponadto w sprawie strona powodowa nie wykazała, że doszło do sprawdzenia tożsamości osoby odbierającej przesyłkę. Powyższe wskazuje na brak należytej staranności i niedochowanie procedury wyboru podwykonawcy zgodnie z Klauzulami zawartymi w polisie ubezpieczeniowej.

W sprawie wykazane zostało, że powód uchybił należytej staranności przy wyborze podwykonawcy angażując podwykonawcę z którym wcześniej nie współpracował. W takiej sytuacji T. F. zobowiązany był do sprawdzenia przed wydaniem towaru wiarygodności kontrahenta poprzez kontakt telefoniczny z firmą pod numerem stacjonarnym i potwierdzenie przyjęcia zlecenia po samodzielnym ustaleniu stacjonarnego numeru telefonu firmy i zanotowania nazwiska osoby z którą prowadzono rozmowę. W sprawie nie ma dowodu potwierdzającego, że pracownicy T. F. skontaktowali się bezpośrednio z firmą (...) w celu sprawdzenia, czy osoba odpowiadająca na ogłoszenie była pracownikiem rumuńskiej firmy, a zatem T. F. nie dopełnił obowiązków określonych w Klauzuli odnoszącej się do wyboru podwykonawców. Podnieść należy, że powód, pomimo spoczywającego na nim ciężaru dowodu, nie zgłosił na tę okoliczność żadnych wniosków dowodowych.

Nie było sporu co do tego, że podwykonawca któremu powód przekazał zlecenie przewozu przedstawił się jako pracownik firmy (...), ale w rzeczywistości był przestępcą, który dokonał kradzieży ładunku otrzymanego od powoda. Sąd przychyla się do stanowiska pozwanego, że powód dokonał jedynie pobieżnej kontroli i ograniczył się do weryfikacji wpisu(...) w rejestrze handlowym, rejestracji na stronie www.trans.eu, sprawdzenia numeru NIP oraz działalności gospodarczej w oparciu o informacje zamieszczone na stronie internetowej. W ten sposób jednak powód nie mógł mieć pewności, że zawarł umowę faktycznie z rumuńską firmą (...). W ocenie Sądu, od starannego przewoźnika - zwłaszcza jeśli korzysta z platformy takiej jak (...) do której w zasadzie każdy ma dostęp - można oczekiwać, że dokładnie sprawdzi ewentualnego podwykonawcę, zwłaszcza jeśli strony nie prowadziły ze sobą wcześniej współpracy. Sąd jest zatem zdania, podobnie jak sąd holenderski, że T. F. dopuścił się uchybienia w tej kwestii i nie może skutecznie żądać od pozwanego ochrony ubezpieczeniowej.

Badając okoliczności niniejszej sprawy, w ocenie Sądu Okręgowego można mówić o braku należytej staranności przy weryfikacji przewoźnika przez ubezpieczonego, co w konsekwencji doprowadziło do utraty przewożonego towaru.

Należyta staranność spedytora/przewoźnika w rozumieniu art. 355 k.c. jest zachowana, jeśli wykaże, że powierzył określone usługi przewozowe przewoźnikowi, którego profesjonalizm i jakość świadczonych usług budziła zaufanie. Spedytor powinien więc udowodnić, że w momencie powierzenia przewoźnikowi przewozu jego profesjonalizm i jakość świadczonych usług budziły zaufanie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - I Wydział Cywilny z dnia 6 października 2015 r., I ACa 840/15, Legalis). W orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, że nie można wymagać od spedytora w terminie jednego, czy nawet trzech dni by był w stanie zweryfikować w każdym szczególe kompetencje przewoźnika, zwłaszcza z zagranicy. Tego typu sprawdzeń dokonuje się w sposób schematyczny biorąc pod uwagę najistotniejsze elementy, a także doświadczenie zawodowe spedytora. Odpowiedzialność spedytora/przewoźnika, posługującego się profesjonalnym przewoźnikiem, jest wydatnie ograniczona; odpowiada on jedynie za winę w wyborze (culpa in eligendo). Tym niemniej, wszystkie swoje obowiązki spedytor/przewoźnik powinien wykonywać z należytą starannością (art. 355§ 1 k.c.), przy określeniu której należy uwzględnić zawodowy charakter działalności (art. 355§ 2 k.c.), a tym samym konieczność dochowania ustalonych procedur weryfikacji potencjalnych przewoźników.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, należy uznać, że powód nie udowodnił, aby dochował należytej staranności w wyborze przewoźnika. Analiza akt sprawy wskazuje na to, że powód nie wykonał wszystkich obowiązków w tym zakresie. Jak sam podaje w pozwie - co potwierdza dowód w postaci raportu (...) sp. z o.o. (k.19), tj. spółki, która miała dokonać weryfikacji rumuńskiego podmiotu dzień przed odbiorem przesyłki tj. 21 czerwca 2018 r. - w ramach podjętych czynności sprawdzono dane z rejestru handlowego, zweryfikowano numer VAT, sprawdzono aktywność tej firmy we wspólnotowym obrocie na stornie www.vies.comm oraz ustalono dane o obrotach i stanie zatrudnienia.

Odnosząc się do materiału sprawy podkreślić należy, że strona powodowa po raz pierwszy korzystała z usług firmy (...). Była to firma zupełnie nieznana powodowi, a mimo to powód zaniechał przeprowadzenia wszystkich czynności wskazanych w Klauzulach zawartych w polisie ubezpieczeniowej.

Zdaniem Sądu, wszystkie powyżej opisane działania i zaniechania powoda świadczą o tym, że można powodowi zarzucić brak należytej staranności w wyborze przewoźnika, któremu powód zlecił przewóz aluminium i zaniechanie wypełnienia obowiązków nałożonych w tym zakresie w umowie ubezpieczenia. Tym samym w realiach niniejszej sprawy należy przyjąć, że powód ponosi odpowiedzialność za zaistniałe zdarzenie, albowiem nie dochowując postanowień umowy doprowadził do utraty ładunku i zaistnienia szkody.

Z tych względów sąd uznał za zasadne twierdzenia (...), że nie zaszedł wypadek ubezpieczeniowy objęty ochroną i pozwany może odmówić wypłaty odszkodowania skutecznie kwestionując swoją odpowiedzialność z tytułu OC. Wskazać bowiem należy, że o odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń nie decyduje wyłącznie powstanie po stronie ubezpieczającego obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej osobie trzeciej, lecz wystąpienie wypadku ubezpieczeniowego, tj. zdarzenia, które strony określiły w umowie ubezpieczenia jako przyczynę uzasadniającą odpowiedzialność ubezpieczyciela (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - I Wydział Cywilny, z dnia 19 września 2022 r., I AGa 443/21, Legalis, wyrok Sądu Najwyższego z 22 maja 2009 r., III CSK 300/08, Legalis). O zakresie odpowiedzialności pozwanego decyduje bowiem treść umowy ubezpieczenia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności i cytowane wyżej przepisy sąd oddalił roszczenie przeciwko ubezpieczycielowi i orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach procesu orzeczono w pkt. 2 wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania wyrażoną w art. 98 k.p.c. Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej koszty postępowania w wysokości 8990 na które składa się wynagrodzenie pełnomocnika za zastępowanie strony przed sądem I instancji obliczone w wysokości określonej § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, tj. w kwocie 5400 zł, koszty zastępstwa prawnego przed Sądem Apelacyjnym w postępowaniu zażaleniowym (2700 zł), opłata od zażalenia (856 zł) i opłaty od pełnomocnictw (34 zł).

sędzia Agnieszka Grzybczak - Stachyra

17.05.2023 r.

ZARZĄDZENIE

(...)

sędzia Agnieszka Grzybczak-Stachyra