Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 sierpnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy i Zamówień Publicznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Gałas

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) spółki jawnej z siedzibą w Warszawie

o wykreślenie z KRS

na skutek zażalenia Skarbu Państwa – Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

na postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 12 grudnia 2023 r., sygn. akt (...)

w przedmiocie dopuszczenia do udziału w sprawie i skargi na postanowienie referendarza sądowego z dnia 14 listopada 2023 r.

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w całości i dopuścić do udziału w sprawie Skarb Państwa – Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów od dnia wniesienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego z dnia 14 listopada 2023 r.

A. G.

Sygn. akt XXIII Gz 69/24

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 5 sierpnia 2024 r. w całości

Postanowieniem z dnia 12 grudnia 2023 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie odmówił Skarbowi Państwa - Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako: Prezes UOKiK) dopuszczenia w charakterze uczestnika do udziału w sprawie o wykreślenie podmiotu rejestrowego (...) spółki jawnej w W. (pkt 1.) oraz odrzucił jego skargę na postanowienie referendarza sądowego z dnia 14 listopada 2023 r. dotyczące wykreślenia wymienionej spółki (pkt 2.).

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał ogólnie, że w jego ocenie Skarb Państwa - Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie wykazał, że posiada interes prawny w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. uprawniający go do występowania w ⁷ charakterze uczestnika w przedmiotowej sprawie rejestrowej. W efekcie nie jest podmiotem zainteresowanym w sprawne w rozumieniu art. 510 §1 k.p.c., bowiem wynik przedmiotowego postępowania rejestrowego nie będzie dotyczył jego praw. W konsekwencji odmowy dopuszczenia do udziału w sprawie, Sąd Rejonowy na podstawie art. 3 9 8 ²⁴ k.p.c. w zw. z art. 397 §3 k.p.c. w zw ^;. z art. 373 k.p.c. odrzucił skargę ww. podmiotu na postanowienie referendarza sądowego z 14 listopada 2023 r.. jako niedopuszczalna.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł Skarb Państwa - Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zaskarżając je w całości oraz wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Zaskarżonemu postanowieniu skarżący zarzucił:

1.  naruszenie art. 510 §1 k.p.c. poprzez odmowę dopuszczenie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do udziału w sprawie w charakterze uczestnika,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez ustalenie, że (...) spółka jawna w W. nie dysponuje żadnymi składnikami majątkowymi na dzień wydania postanowienia, wobec czego wykreślenie spółki z Krajowego Rejestru Sądowego (dalej KRS) nie narusza praw skarżącego;

3.  naruszenie art. 398 ²⁴ w zw. z art. 397 §3 w' zw. z art. 373 k.p.c. poprzez odrzucenie skargi i nierozpoznanie sprawy co do jej istoty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie w sposób skutkujący dopuszczeniem do udziału w sprawie rejestrowej (o wykreślenie podmiotu rejestrowego) uczestnika w osobie

Skarbu Państwa - Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów od dnia wniesienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego z dnia 14 listopada 2023 r.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że o ile w ocenie Sądu Okręgowego co do zasady stanowisko prezentowane przez Sąd Rejonowego w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia a dotyczące ogólnych reguł interesu prawnego w sprawie rejestrowej należy uznać za słuszne i odpowiadające prawu, to jednak w tej konkretnej sprawie i w tych okolicznościach nie sposób przyjąć, że te ogólne racje (mające być może zastosowanie do szeregu innych sytuacji rejestrowych) odnoszą się do statusu prawnego i faktycznego Prezesa UOKiK.

Niewątpliwie istotne znaczenie dla oceny dopuszczenia do udziału w sprawie Prezesa UOKiK stanowiła okoliczność ustalenia możliwego kręgu zainteresowanych w sprawie o wykreślenie spółki handlowej z KRS. Zdaniem Sądu Rejonowego skarżący nie wykazał, że posiada interes prawny w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. uprawniający go do występowania w charakterze uczestnika w przedmiotowej sprawie. Skarżący zaś opierając się przepisach ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej uokik) a szczegółowej art. 29 ust. 1 oraz 1 uokik podjął próbę wykazania, że posiada on interes prawny w rozumieniu art. 510 §1 k.p.c.

Sąd II instancji dokonał oceny powołanych przez skarżącego okoliczności faktycznych i prawnych jego dotyczących, ponieważ oceny tej nie dokonał Sąd I instancji, a poprzestał na odniesieniach ogólnych, generalnych, bez indywidualnej analizy sprawy i interesu prawnego Prezesa UOiK. Należy jednak podkreślić, że prawidłowo Sąd Rejonowy uznał, iż uczestnikiem postępowania w przedmiocie postępowania o wykreślenie może być tylko ten czyich praw dotyczy wynik tego postępowania, zgodnie art. 510 §1 k.p.c.

W tym zakresie wskazania wymaga, że postępowanie w sprawie wpisu/wykreślenia (zmian wpisu) w KRS jest postępowaniem nieprocesowym, do którego wprost mają zastosowanie przepisy Księgi drugiej Kodeksu postępowania cywilnego z uwzględnieniem szczegółowej regulacji dotyczącej postępowania rejestrowego w Dziale VI. Z art. 510 § 1 k.p.c. wynika, że zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, zaś art. 694 ³ § 2 k.p.c. stanowi, że zawsze uczestnikiem jest podmiot rejestrowy, czyli w tym przypadku (...) spółka jawna w W.. Jeśli zaś chodzi o prawa innych podmiotów, to winny one w sposób nie budzący wątpliwości przedstawić swoje uprawnienie do bycia zainteresowanych w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. W szczególności chodzi o wynik postępowania nieprocesowego, mogący wywołać choćby pośrednie skutki prawne w sferze jej praw i obowiązków.

Posiadanie interesu prawnego stanowi zatem punkt wyjścia do ustalenia kręgu podmiotów, które są uprawnione do wzięcia udziału w postępowaniu nieprocesowym. Interes ten stanowa bowiem generalną przesłankę wzięcia udziału w postępowaniu nieprocesowym. Do kręgu zainteresowanych zaliczyć należy podmioty, których sytuacja prawna związana jest z przedmiotem postępowania nieprocesowego, jak również podmioty, z przyczyny których takie postępowanie się toczy. Interes prawny w postępowaniu nieprocesowym nie wynika z reguły, tak jak w procesie, z naruszenia lub zagrożenia sfery prawnej, lecz z pewnych zdarzeń prawnych, które wywołują konieczność uregulowania wiążących się z nimi stosunków prawnych i rodzą obiektywną potrzebę wszczęcia postępowania (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 19 lutego 1981 r., III CZP 2/81).

Zainteresowany przystępując do danego postępowania nieprocesowego, powinien wskazać, jakich konkretnie jego praw lub obowiązków ma dotyczyć wynik postępowania. Podkreślić trzeba również, że zainteresowanym w sprawie jest każdy, kto ma określony interes prawny w konkretnym rozstrzygnięciu tej sprawy. Musi posiadać interes prawny, a nie emocjonalny, gospodarczy czy czysto faktyczny; bezpośredni albo pośredni, to znaczy pozostający obok istoty oraz skutków mającego zapaść rozstrzygnięcia. Interes prawny w postępowaniu nieprocesowym nie wynika na ogół z naruszenia lub zagrożenia sfery prawnej zainteresowanego, lecz z pewnych zdarzeń prawnych, które wywołują konieczność uregulowania wiążących się z nim stosunków prawnych i stwarzają obiektywną potrzebę wszczęcia postępowania lub wzięcia w nim udziału (por. J. Gudowski. w: Ereciński. Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, t. 3. 2007, s. 27).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszego postępowania, w ocenie Sądu II instancji, niezasadnie stwierdził Sąd Rejonowy, że skarżący nie ma interesu prawnego we wskazanym wyżej rozumieniu art. 510 §1 k.p.c., uprawniającego go do przystąpienia do przedmiotowej sprawy w charakterze uczestnika.

Prezes UOKiK jest podmiotem o tyle szczególnym, że jego istnienie jako podmiotu prawnego pozostaje w ścisłym związku z działaniami w interesie publicznym tj. w interesie ochrony przedsiębiorców i konsumentów (art. 29 ust. 1 oraz 1 uokik). Ustalając krąg zainteresowanych w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowego pominął w' ocenie Sądu Okręgowego czy też nadał zbyt zmarginalizowany charakter okoliczności wszczęcia i prowadzenia postępowania administracyjnego przez Prezesa UOKiK na podstawie art. 106 ust. 2 pkt 4 uokik. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że Prezes UOKiK odpowiada za wykrywanie i zwalczanie naruszeń reguł konkurencji. Reguły te zostały zaś określone w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów oraz Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej: TFUE).

W celu umożliwienia realizowania tych zadań Prezesowi UOKiK przyznano m.in. uprawnienie do prowadzenia przeszukań u przedsiębiorców, tj. w miejscu wykonywania działalności gospodarczej (art. 105n uokik). Przeszukania prowadzone na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów różnią się od kontroli działalności gospodarczej, prowadzonych przez inne organy administracji publicznej, a zarazem mają inny charakter niż przeszukania w postępowaniach karnych. Przeszukania prowadzone przez Prezesa UOKiK służą znalezieniu i uzyskaniu informacji mogących stanowić dowód w sprawach dotyczących naruszeń reguł konkurencji. Nadmienić także należy, że przeszukanie prowadzone jest tylko za zgodą Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Sąd może udzielić takiej zgody na wniosek Prezesa UOKiK, zaś bez zgody sądu Prezes UOKiK nie prowadzi przeszukań.

Rozpoznając niniejszą sprawę należało mieć na względzie wszystkie jej okoliczności, w tym także co istotne wskazaną podstawę wykreślenia wnioskodawcy z KRS tj. treść uchwały wspólników z 19 października 2023 r. (nr (...)), podjętą co istotne w ewidentnej reakcji na czynności wynikające z postępowań administracyjnych a nadto zawierającą prawdopodobnie nieprawdziwe oświadczenia. Obowiązkiem sądu rejestrowego jest kontrola dokumentów mających stanowić podstawę wpisu nie tylko pod względem tego, czy zawierają one dane przewidziane prawem i czy dane te są zgodne z dokumentami, z których mają wynikać, ale również zbadania, czy dokumenty te powstały w okolicznościach zgodnych z prawem. Sąd rejestrowy nie ma tylko roli technicznej i rejestracyjnej lecz pełni rolę orzeczniczą wskazaną w treści przepisu kognicyjnego art. 23 ust. 1 ustawy o KRS który stanowi, że sąd rejestrowy bada. czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa. Warto przy tym podkreślić, że ten zakres kognicji ma związek z charakterem publicznym KRS i w jego ramach rejestru przedsiębiorców, który pełni rolę informacyjną w' ważnych dziedzinach porządkowanych prawnie w kierunku zapewnienia przejrzystości i bezpieczeństwa obrotu, co ma fundamentalne znaczenie w warunkach gospodarki rynkowej, opartej na regułach uczciwej konkurencji równych prawnie podmiotów. Sąd rejestrowy powinien być więc aktywny i wykorzystywać swoje szerokie uprawnienia, przyznane w art. 23 ust. 1 ustawy o KRS. bacząc jednocześnie uważnie na prawa zainteresowanych udziałem w takim postępowaniu w związki z ich prawną rola i dokumentami, które stanowią podstawę wpisu/wykreślenia ocenianych przez ten sąd rejestrowy w danej sprawie.

Jak wynika z treści dołączonej do wniosku o wykreślenia uchwały wspólników ⁷ z dnia 19 października 2023 r. wspólnicy oświadczyli w pkt 1, że brak jest toczących się postępowań sądowych, administracyjnych, komorniczych wobec spółki, w związku z czym uznają za

uzasadnione rozwiązanie spółki bez przeprowadzenia jej likwidacji (k. 24). Zatem mając na uwadze powyższe rozważania wskazać należy, że już w chwili wniesienia skargi na orzeczenie referendarza wydanego 14 listopada 2023 r. należało dopuścić Prezesa UOKiK do kręgu zainteresowanych podmiotów niniejszego postępowania, gdyż niewątpliwie przeciwko spółce prowadzone jest postępowanie w ⁷ sprawie nałożenia kary pieniężnej na podstaw ie art. 106 ust. 2 pkt 4 uokik. W konsekwencji czego działalność wnioskodawcy mogła zostać zakończona jedynie w drodze postępowania likwidacyjnego.

Zgodzić należy się także z Prezesem UOKiK. że prawomocne wykreślenie spółki z przedsiębiorców K.RS uniemożliwi wy danie w prowadzonym przez niego postępowaniu administracyjnym stosowanego rozstrzygnięcia, wobec utraty bytu prawnego przez stronę postępowania. Przy czym nie można zapominać, że postępowanie prowadzone w sprawie nałożenia kary pieniężnej wynika z treści art. 106 ust. 2 pkt 4 tj. uniemożliwienia lub utrudnienia rozpoczęcia lub przeprowadzenie przeszukania na podstawie art. 91 lub art. 105n. w tym nie wykonuje obowiązków określonych w art. 105d ust. 1 lub w art. 105e ust. 1. Nie jest zatem tak jak wskazuje Sąd Rejonowy, że Prezes UOKiK upatruje zasadności swojego uczestnictwa w sprawie z uwagi na postępowanie dotyczące nałożenia kary, lecz należy wskazać, że w wyniku utrudniania przez wnioskodawcę podjęcia stosownych czynności przez Prezesa UOKiK w stosunku do spółki toczy się postępowanie z tego tytułu. To tym bardziej świadczy w ocenie Sądu Okręgowego o braku zasadności rozwiązania spółki bez przeprowadzenia likwidacji, w tym w oparciu o dokument w ⁷ postaci ww. uchwały wspólników, a tym samym nieprawidłowym rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego o odmowie dopuszczenia skarżącego do udziału w sprawie i odrzuceniu jego skargi na orzeczenie referendarza sądowego. Niewątpliwie przyzwalanie przedsiębiorcom na takie działanie tj. techniczne rozwiązywanie i wykreślanie z rejestru przedsiębiorców spółek, umożliwi uniknięcie odpowiedzialności za naruszenia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w konsekwencji naruszy skuteczność publicznoprawnej ochrony konkurencji.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w całości i dopuścił do udziału w sprawie Skarb Państwa - Prezesa UOKiK od dnia wniesienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego z 14 listopada 2023 r. o czym orzeczono w sentencji postanow ⁷ienia. Obowiązkiem Sądu Rejonowego jest kontynuowanie postępowania w' związku ze skargą na orzeczenie referendarza sądowego wniesioną przez uprawniony podmiot.

Sędzia Anna Gałas