Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 lipca 2023 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Ewa Jończyk

po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2023 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Bank (...) S.A z siedzibą w W.

o ustalenie

w przedmiocie wniosku powódki o udzielenie zabezpieczenia

postanawia:

oddalić wniosek.

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 27 lipca 2023 r.

M. M. pozwem z dnia 21 czerwca 2023 r. (data nadania – k. 38) wniesionym przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W. domagała się ustalenia, że postanowienia §2 ust. 1 pkt. 1, §8 ust. 1-4 zawarte w umowie złotowego mieszkaniowego kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 29 kwietnia 2016 r. oraz §1 Aneksu z dnia 26 maja 2022 r., stanowiącego integralną część umowy są niedozwolone i bezskuteczne wobec powódki zaś umowa wiąże powódkę w pozostałym zakresie.

Powódka wniosła również o zabezpieczenie powyższego roszczenia niepieniężnego poprzez:

wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powódkę spłat rat odsetkowych w części odsetkowej wykraczającej poza marżę w wysokości 1,9% wynikającego z umowy złotowego mieszkaniowego kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 29 kwietnia 2016 r. oraz Aneksu z dnia 26 maja 2022 r. stanowiącego integralną część umowy, w okresie od dnia wniesienia wniosku o zabezpieczenie powództwa do dnia uprawomocnienia się wyroku w sprawie niniejszej;

zakazanie pozwanemu składania oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy złotowego mieszkaniowego kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 29 kwietnia 2016 r. z późniejszymi zmianami w okresie od dnia wniesienia wniosku o zabezpieczenie powództwa do dnia uprawomocnienia się wyroku w sprawie niniejszej;

zakazanie pozwanemu dokonywania wpisów w rejestrach prowadzonych przez Biuro (...) S.A. oraz do biur informacji gospodarczej o zadłużeniu powódki lub zaległościach powódki z tytułu spłaty umowy złotowego mieszkaniowego kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 29 kwietnia 2016 r. z późniejszymi zmianami, od dnia wniesienia wniosku o zabezpieczenie powództwa do dnia uprawomocnienia się wyroku w sprawie niniejszej.

(pozew wraz z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia – k 3-11v)

Sąd ustalił i zważył co następuje:

W niniejszej sprawie wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlegał oddaleniu przede wszystkim z uwagi na brak uprawdopodobnienia roszczenia.

Na wstępie niniejszych rozważań wskazać należy, iż postępowanie zabezpieczające jest procesową formą tymczasowej ochrony prawnej i spełnia pomocniczą rolę w stosunku do postępowania rozpoznawczego. Jego celem jest zapewnienie efektywności orzeczenia wydanego w postępowaniu, w którym wierzyciel ma dochodzić swego roszczenia, jednakże bez przesądzania o kształcie przyszłego rozstrzygnięcia w sprawie.

Zgodnie z art. 730 § 2 k.p.c. sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku, natomiast w myśl art. 7301 § 1 k.p.c. udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Według art. 7301 § 2 k.p.c. interes prawny istnieje, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. W doktrynie podkreśla się, że osiągnięcie celu postępowania w sprawie w rozumieniu art. 7301 § 2 k.p.c. wiązać należy z rodzajem ochrony prawnej, której udzielenia żąda się w postępowaniu cywilnym. O istnieniu podstawy zabezpieczenia można więc mówić wtedy, gdy bez zabezpieczenia ochrona prawna udzielona w merytorycznym orzeczeniu w sprawie okaże się niepełna (A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz, Zakamycze, 2005, wyd. II).

Natomiast roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli prima facie jest znaczna szansa na jego istnienie, co nie wyklucza tego, iż w świetle głębszej analizy stanu faktycznego i prawnego, sąd poczyni odmienną ocenę (postanowienia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie: z 27 kwietnia 2006 r. I ACz 468/08 - LEX nr 516571 i z 28 grudnia 2006 r. I ACz 1129/06 - LEX nr 516576). Wymóg uprawdopodobnienia, a nie dowiedzenia istnienia roszczenia, oznacza zwolnienie strony, obciążonej ciężarem takiego uprawdopodobnienia, z obowiązku zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym (art. 243 k.p.c.). Do uprawdopodobnienia roszczenia nie jest natomiast wystarczające samo tylko przedstawienie gołosłownych twierdzeń co do okoliczności, które roszczenie to miałyby uzasadniać.

Z analizy akt sprawy wynika, że powódka w dniu 29 kwietnia 2016 r. zawarła z pozwanym umowę złotowego mieszkaniowego kredytu hipotecznego, na podstawie której bank udostępnił powódce kwotę 231.750,00 zł. Stosownie do §2 ust 1 i 2 umowy kredyt miał być spłacany w 360 równych ratach odsetkowych. Stosownie do treści §1 ust. 4 pkt 6 umowy wysokość oprocentowania kredytu na dzień otwarcia rachunku kredytowego (tj. na dzień 29 kwietnia 2016 r.) wynosiło: 4,57% w stosunku rocznym w tym wysokość stopy bazowej kredytu: 1,67% i marża Banku: 1,90%. Zgodnie z § 8 ust. 1 kwota kredytu oprocentowana jest według zmiennej stopy procentowej stanowiącej sumę stopy bazowej kredytu mieszkaniowego i marży Banku z zastrzeżeniem, że 1) w przypadku gdy dla danego okresu obrachunkowego suma stopy bazowej kredytu mieszkaniowego i marży Banku osiągnie poziom 0 (zera), strony umowy zgodnie postanawiają, że oprocentowanie kredytu w tym okresie przyjmuje wartość równą 0 (zero); 2) wysokość stopy oprocentowania kredytu nie może przekroczyć wysokości odsetek maksymalnych określonej na podstawie przepisów powszechnie obowiązującego prawa, która na dzień zawarcia Umowy stanowi dwukrotność sumy stopy referencyjnej NBP oraz 3,5 punktów procentowych i wynosi 10% w stosunku rocznym, stopa oprocentowania kredytu będzie równa wysokości odsetek maksymalnych określonej na podstawie przepisów powszechnie obowiązującego prawa. Zgodnie z §8 ust. 2 stopa bazowa kredytu mieszkaniowego jest wyliczana w ostatnim dniu roboczym każdego miesiąca kalendarzowego jako średnia arytmetyczna ze wszystkich dziennych stawek notowań WIBOR 3M (tj. oprocentowania 3-miesięcznych złotowych pożyczek na polskim rynku międzybankowym), z ostatniego miesiąca kalendarzowego poprzedzającego okres obrachunkowy, dla którego jest ustalana. Zgodnie z §8 ust. 3 stopa bazowa kredytu mieszkaniowego wyliczana zgodnie z powyższymi zasadami, obowiązuje włącznie do ostatniego dnia 3-miesięcznego okresu obrachunkowego, rozumianego jako okres kolejnych 3-ech miesięcy kalendarzowych. Zgodnie z ust. 4 w przypadku zmiany wysokości stopy bazowej kredytu mieszkaniowego ustalanej dla kolejnego okresu obrachunkowego w porównaniu z dotychczas obowiązującą, wysokość oprocentowania kredytu zmieni się o tyle punktów procentowych (p.p.) o ile zmieni się stopa bazowa kredytu mieszkaniowego z zastrzeżeniem ust. 1 oraz § 22 ust. 2-4 umowy. Wysokość marży standardowej banku wyniosła na dzień zawarcia umowy 2,19% (§8 ust. 6 umowy). W dniu 26 maja 2022 r. strony podpisały Aneks do umowy, na mocy którego w okresie od dnia 10 lipca 2022 r. o dnia 10 lipca 2027 r. wprowadzono oprocentowanie kredytu według stałej stopy procentowej wynoszącej 6,44% w stosunku rocznym. Zgodnie z §1 ust. 3 Aneksu, w powyższym okresie nie stosuje się przepisów o odsetkach maksymalnych.

Dochodzone pozwem roszczenie o ustalenie zostało oparte na twierdzeniach o arbitralnym ustalaniu przez pozwanego poziomu wskaźnika WIBOR 3M. Zdaniem powódki zastosowanie przez Bank nieprzejrzystego wskaźnika WIBOR 3M nieodpowiadającego rzeczywistemu kosztowi pozyskiwania przez bank środków do finansowania kredytu jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy powódki. Zastosowanie stopy referencyjnej WIBOR 3M , z uwagi na brak transparentności , asymetryczne rozłożenie ryzyka i przyznanie bankowi uprawnienia do swobodnego modyfikowania świadczenia konsumenta powinno doprowadzić do wniosku o abuzywności kwestionowanych przez powódkę postanowień umownych. Nadto powódka w momencie podpisywania umowy nie miała rozeznania oraz świadomości co do specyfiki mechanizmów związanych z wyliczeniem wskaźnika WIBOR, który z kolei w umowie został opisany w sposób niewystarczająco zrozumiały dla przeciętnego konsumenta.

W ocenie Sądu na obecnym etapie postępowania powyższe twierdzenia należy uznać za czysto hipotetyczne. Wskazać należy, że reguły ustalania wysokości wskaźnika WIBOR, zostały ustalone w przepisach prawa powszechnie obowiązującego. Definicja wskaźnika WIBOR została zawarta w pkt 8 Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/482 z dnia 22 marca 2019 r. wydanego na podstawie art. 20 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. (Rozporządzenie BMR), będącego częścią polskiego porządku prawnego. Zgodnie z tą definicją WIBOR jest stopą referencyjną opartą na średniej wartości stóp procentowych, po których banki działające na polskim rynku pieniężnym są gotowe udzielać sobie niezabezpieczonych pożyczek o różnych terminach zapadalności. Metodologię ustalania wskaźnika WIBOR 3M, jego zgodność z przepisami prawa oraz rynkowy charakter odpowiada administrator stawki, którym obecnie się spółka (...) SA. W kompetencji pozwanego nie leży zatem parametryzowanie wskaźnika tak, aby spełniał on obowiązujące przepisy prawa. Co do zarzutu powódki, że wskaźnik WIBOR nie jest wystarczająco transparentny wskazać należy, że zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt a) Rozporządzenia BMR, jednym z wymogów opracowywania wskaźnika referencyjnego dotyczących jego danych wejściowych jest założenie, że dane wejściowe są wystarczające do dokładnego i wiarygodnego odzwierciedlenia rynku lub realiów gospodarczych, których pomiar jest celem danego wskaźnika referencyjnego. Co do zasady danymi wejściowymi są dane dotyczące transakcji, jeżeli są dostępne i adekwatne; jeżeli dane dotyczące transakcji nie są wystarczające lub adekwatne do dokładnego i wiarygodnego odzwierciedlenia rynku lub realiów gospodarczych, których pomiar jest celem danego wskaźnika referencyjnego, można wykorzystać dane wejściowe niebędące danymi dotyczącymi transakcji, w tym ceny szacunkowe, kwotowania i zatwierdzone kwotowania lub inne wartości. Powyższe oznacza, że ustalanie wskaźnika WIBOR na podstawie danych hipotetycznych (szacunkowych) jest zgodne z obowiązującym prawem zaś na obecnym etapie postępowania brak jest wystarczających danych do uznania, że możliwość ta jest nadużywana przez pozwanego lub innych uczestników rynku międzybankowego.

Odnosząc się do wskazanych przez wnioskodawczynię kontrowersji wokół wysokości wskaźnika WIBOR należy podkreślić, że manipulowanie wskaźnikiem referencyjnym jest czynem zabronionym przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 roku w sprawie nadużyć na rynku („rozporządzenie MAR”). Dotąd na polskim rynku finansowym nie uprawdopodobniono ani nie udowodniono nikomu takiej manipulacji. (...) SA, jako administrator, posiada odpowiednią procedurę wykrywania tzw. „podejrzanych danych wejściowych” oraz stosowne mechanizmy mające zapobiegać sytuacjom, w których wątpliwe dane mogłyby wpływać na poziom wskaźnika referencyjnego WIBOR. Te mechanizmy i procedury zakładają także odpowiedną ścieżkę eskalacyjną, angażującą na odpowiednich etapach także KNF. Dotychczas UKNF nie został powiadomiony przez (...) SA o żadnym przypadku otrzymania przez administratora WIBOR podejrzanych danych wejściowych. Także własne działania nadzorcze UKNF podejmowane w ramach nadzoru nad (...) SA oraz podmiotami dostarczającymi dane służące wyznaczaniu WIBOR nie wykazały występowania zjawisk, które zostałyby zakwalifikowane jako manipulacja wskaźnikiem referencyjnym.

Faktem jest, że aktualnie trwają prace nad zmianą wskaźników referencyjnych, które nie stanowią środka uprawdopodobnienia wadliwości stosowania wskaźnika referencyjnego WIBOR. Reforma ta, zmierzająca w kierunku wprowadzenia wskaźników referencyjnych stopy procentowej wykorzystujących wyłącznie dane wejściowe dotyczące transakcji zawieranych z terminem zapadalności określanym jako overnight jest wyrazem globalnego trendu i jako taka jest udziałem wielu rynków finansowych. Określenie tego rodzaju wskaźnika referencyjnego, który ma zastąpić WIBOR nowym wskaźnikiem było także jednym z zadań Narodowej Grupy Roboczej (NGR) ds. reformy wskaźników referencyjnych – utworzonej z inicjatywy uczestników krajowego rynku finansowego w związku z zapowiedzią takiej reformy. Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej podjął decyzję o wyborze indeksu WIRON jako alternatywnego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, którego danymi wejściowymi są informacje reprezentujące transakcje ON (overnight). Prace NGR i jej Komitetu Sterującego nie oznaczają podważenia poprawności regulacyjnej wskaźnika referencyjnego stopy procentowej WIBOR, lecz są wyrazem proaktywnego włączenia się polskiego rynku finansowego w ogólnoświatowe procesy reformowania wskaźników referencyjnych. Głównymi przesłankami podjęcia takich zmian jest ewolucyjne dostosowanie się do zmieniających się realiów rynków finansowych oraz wykorzystanie wyłącznie transakcyjnych danych wejściowych identyfikujących hurtowo zawierane transakcje depozytowe.” ( Komunikat KNF zamieszczony na https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Metoda_opracowywania_WIBOR_spelnia_warunki_wymagane_przez_unijne_rozporzadzenie_BMR_80485.pdf).

Truizmem jest przypomnienie, że wskaźnik WIBOR nie zależnym od arbitralnej decyzji pozwanego banku. Zawierając umowę kredytu hipotecznego kredytobiorca dobrowolnie zgodził się, że wysokość raty będzie wyliczana przy uwzględnieniu co do zasady stałej i niezmiennej marży banku, która podlegać będzie zmianie jedynie w określonych stricte w umowie sytuacjach, oraz stawki referencyjnej WIBOR-u, na której wysokość żadna ze stron umowy nie ma wpływu. Zatem wskaźnik ten – wbrew argumentacji wnioskującego – nie jest zależny od pozwanego banku i jest zgody z prawem krajowym, a także regulacjami Unii Europejskiej.

Wreszcie wbrew twierdzeniom strony powodowej wskaźnik ten nadal istnieje, jest dostępny publicznie i funkcjonuje w danym okresie w jednej wysokości, co stanowi fakt notoryjny.

Abuzywności postanowień dotyczących oprocentowania kredytu nie sposób wywodzić z tego, że objęte zakresem działalności Banków umowy kredytu stanowią źródło zarobkowania poprzez odsetki kapitałowe naliczane od kwoty kredytu. Powód powinien, zapoznając się z postanowieniami umowy kredytowej, być świadomy tej okoliczności. Tym samym nie sposób jest uznać, że postanowienia dotyczące ustalenia wysokości oprocentowania i marży Banku składającej się na wysokość raty odsetkowej było sprzeczne z dobrymi obyczajami i w rażący sposób naruszało interesy konsumenta, który miał świadomość poniżej jakiego poziomu jego oprocentowanie nie spadnie.

W tym stanie rzeczy Sąd doszedł do wniosku, że twierdzenia powódki o abuzywności postanowień umownych regulujących stopę oprocentowania kredytu w oparciu o stawkę WIBOR 3M, z uwagi na jej potencjalne zawyżenie, nie są wystarczające dla uprawdopodobnienia roszczenia niepieniężnego dochodzonego pozwem.

Niezależnie od powyższego powódka nie uprawdopodobniła również interesu prawnego w zabezpieczeniu roszczenia, wskazując jedynie ogólnikowo, że brak zabezpieczenia i dalsze uiszczanie przez powódkę rat kredytowych doprowadzi do niezasadnego obciążania powódki i dalszego bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego, bezzasadnie zwiększając skalę rozliczeń koniecznych w przypadku stwierdzenia nieważności/abuzywności postanowień umowy. W szczególności powódka nie powołała się na trudną sytuację ekonomiczną pozwanego lub inne okoliczności, które obiektywnie mogłyby udaremnić skutki orzeczenia uwzględniającego powództwo.

W tym stanie rzeczy Sąd oddalił wniosek o czym orzekł ja w sentencji postanowienia na podstawie art. 730 ¹ § 1 k.p.c.