Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. Ś. (1)

przeciwko (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

z dnia 18 lutego 2022 r., sygn. akt I C 2029/20

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od P. Ś. (1) na rzecz (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej
z siedzibą w K. kwotę 1800 zł (tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 2162/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 maja 2017 r. powodowie D. H., B. N., P. Ś. (2), M. Ś. i P. Ś. (1) wnieśli o zasądzenie od (...) Banku (...) S.A. następujących kwot: na rzecz D. H. kwoty 21332,88 zł, a na rzecz pozostałych powodów kwot po 10666,44 zł. Ponadto powodowie zwrócili się o zasądzenie zwrotu kosztów procesu od pozwanego na ich rzecz.

Powodowie wskazali, że są spadkobiercami zmarłego w dniu 14 sierpnia 2015 r. W. Ś., który posiadał rachunek oszczędnościowy w pozwanym banku. 7 stycznia 2016 r. pozwany bank wypłacił z tego rachunku bankowego T. W. kwotę 95331,52 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu W. Ś.. Zdaniem powodów wypłacona kwota jest rażąco wygórowana, podczas gdy zgodnie z art. 55 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo bankowe, w przypadku śmierci posiadacza rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej bank jest obowiązany wypłacić z tych rachunków kwotę wydatkowaną na koszty pogrzebu posiadacza rachunku osobie, która przedstawiła rachunki stwierdzające wysokość poniesionych przez nią kosztów - w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku. Zdaniem powodów wypłacona kwota nie była utrzymana w rozsądnych granicach, nie odpowiadała zwyczajom przyjętym w danym środowisku, albowiem z doświadczenia życiowego wynika, że koszty pogrzebu są znacznie niższe aniżeli kwota 95331,52 zł, a zatem maksymalna wypłata dokonana przez bank powinna wynieść około 10000 zł. Według powodów taka właśnie kwota odpowiada wysokości przeciętnych kosztów pogrzebu. Dochodzone przez powodów kwoty stanowiły iloczyn ich udziału w spadku i nienależnie wypłaconej kwoty 85331,52 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany przyznał, że na podstawie wniosku T. W. oraz przedstawionych przez nią rachunków dokonał na jej rzecz zwrotu kosztów pogrzebu W. Ś.. W ocenie pozwanego do kosztów pogrzebu należało zaliczyć koszty przewozu zwłok, nabycia trumny, zakupu miejsca na cmentarzu jak również zwrot wydatków odpowiadających zwyczajom danego środowiska. Do wydatków tych należy zaliczyć także koszt postawienia nagrobka, wydatki na wieńce i kwiaty, koszty zakupu odzieży żałobnej, wydatki na poczęstunek osób biorących udział w pogrzebie. Takich właśnie wydatków dotyczyły rachunki przedstawione przez T. W., zatem pozwany dokonał wypłaty. Pozwany wskazał, że powodowie nie podali podstawy prawnej dochodzonego roszczenia, ani także nie wyjaśnili w jaki sposób, ustalili, że kwota 10000 zł będzie stanowić adekwatną wysokość kosztów pogrzebu. Pozwany zwrócił uwagę na funkcję pełnioną przez zmarłego oraz że w ceremonii pogrzebowej uczestniczyła liczna grupa osób.

W piśmie z dnia 11 marca 2019 r. powodowie wskazali, że kwestionują zasadność wypłaty kosztów nagrobka. W ich ocenie koszty pogrzebu wskazane w art. 55 Prawa bankowego powinny być rozumiane wąsko, jako koszty urządzenia pogrzebu. Nawet w przypadku uznania, że koszt pomnika stanowi koszty wskazane w ww. przepisie, to łączna kwota wypłacona nie powinna być wyższa niż 10000 zł, ponieważ T. W. otrzymała także świadczenie pogrzebowe z ZUS. Ponadto zaznaczyli, że zmarły był osobą skromną, żyjącą w ubóstwie, a pomniki nagrobków (...), nie epatują przepychem, tak jak przedmiotowy pomnik.

W piśmie procesowym z dnia 8 kwietnia 2019 r. pozwany podkreślił, że powodowie nie przedstawili żadnych racjonalnych dowodów pozwalających ustalić, że kwota 10000 zł odpowiada uzasadnionym kosztom pogrzebu. Pozwany zwrócił uwagę, że prawo bankowe nie nakazuje odejmować od kosztów pogrzebu wypłaty świadczenia z ZUS oraz że na koncie zmarłego znajdowała się kwota ok. (...) zł, która zaprzecza twierdzeniom powodów, że zmarły właściciel rachunku był osobą ubogą i skromną.

Zarządzeniem z dnia 10 lipca 2020 r. powódkę P. Ś. (1), za pośrednictwem pełnomocnika, zobowiązano do uiszczenia opłaty od pozwu w kwocie 534 zł, w terminie tygodnia, pod rygorem rozliczenia opłaty w orzeczeniu kończącym. Powódka nie uiściła opłaty na skutek wezwania.

Na rozprawie w dniu 3 lutego 2022 r. pełnomocnika powodów wskazała, że podstawą dochodzonego roszczenia jest ustawa.

Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie w I Wydziale Cywilnym wyrokiem z dnia 18 lutego 2022 r.:

1.  oddalił powództwo;

2.  zasądził od pozwanych na rzecz powoda po 3.600,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazał pobrać od powódki P. Ś. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie kwotę 534,00 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu.

Sąd Rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Ksiądz W. Ś. zmarł 14 sierpnia 2015 r. Zmarły za życia otrzymał godność Prałata i Kanonika Gremialnego Kapituły Kolegiackiej w R., był Proboszczem Parafii (...) w L., gdzie zorganizował parafię i był odpowiedzialny za wybudowanie kościoła parafialnego. Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Z., gdzie wobec zaawansowanej choroby znajdował się pod opieką siostry T. W.. W dniu 5 sierpnia 2014 r. W. Ś. zwrócił się do arcybiskupa H. H., w związku ze zmianą miejsca zamieszkania z W. na Z., z prośbą o pomoc finansową z fundusz kapłańskiego. Ksiądz Ś. przekazał siostrze, że chciałby być pochowany na terenie parafii w L.. Wskazał, że w organizacji pogrzebu pomoże jej jego wychowanek ks. K. Z., który miał upoważnienie do konta W. Ś. oraz znał ostatnią wolę prałata w zakresie pochówku. Po śmierci W. Ś. T. W. zwróciła się do ks. K. Z. o zorganizowanie pogrzebu. Ks. Z. wraz z T. W. zajęli się organizacją pogrzebu. Koszty pogrzebu ponosiła T. W. z własnych środków. Nikt z najbliższej rodziny zmarłego nie zajmował się organizacją pochówku i nie pomagał T. W. w czynnościach z tym związanych. T. W. zorganizowała uroczystości pogrzebowe, poniosła koszty pogrzebu i stypy oraz koszty postawienia nagrobka.

Sąd Rejonowy ustalił, że pogrzeb odbył się w L.. T. W. zorganizowała transport dla żałobników na trasie Z.-L. i z powrotem. Przewóz został wykonany, przez firmę (...) s.c., która za wykonanie usługi wystawiła fakturę Vat nr (...) na kwotę 3300 zł. Faktura została opłacona przez T. W.. T. W. opłaciła także koszt miejsca pochówku na cmentarzu oraz prac ziemnych i porządkowych przy grobie w kwocie 2500 zł oraz koszty stroju zmarłego do trumny. Ks. W. Ś. został pochowany w stroju liturgicznym, na który składały się: ornat, stuła, alba, cingulum, krzyż prałacki. Łączny koszt stroju liturgicznego dla zmarłego wyniósł 5040 zł. Ponadto T. W. zakupiła buty dla zmarłego za kwotę 329 zł,

Sąd Rejonowy ustalił, że po pogrzebie w szkole w L. została zorganizowana stypa pogrzebowa, dla około 130 osób. Koszt stypy w kwocie 6500 zł poniosła T. W.. 1 listopada 2015 r. podczas spotkania na cmentarzu przy grobie W. Ś., T. W. poinformowała pozostałych spadkobierców, że jest przygotowywany nagrobek dla zmarłego. Pokazała projekty pomnika B. N. i P. Ś. (2). Powodowie denerwowali się, że nikt z nimi nie konsultował tych projektów i wydatków. B. N. krytycznie oceniła projekt. Uważała, że pomnik powinien być skromny, gdyż zmarły był jedynie wiejskim proboszczem. Nagrobek został wykonany zgodnie z życzeniem zmarłego i wyraźnymi wskazówkami pozostawionymi w testamencie. Ks. W. Ś. chciał by jego nagrobek miał konkretny wygląd, nawiązujący do nagrobków budowanych w miejscu jego urodzenia. Dla zmarłego został wykonany nagrobek z granitu szwedzkiego, koszt wykonania nagrobka wyniósł 78000 zł. Na koszt budowy nagrobka złożyła się konieczność wzmocnienia konstrukcji ze względu na ukształtowanie terenu cmentarza. Pomnik został wykonany zgodnie z dyspozycjami zmarłego oraz dopasowany do pomników występujących w okolicy L.. Nagrobek wykonała firma specjalizująca się w nagrobkach dla księży, podobne nagrobki znajdują się na okolicznych cmentarzach. Koszt nagrobka był średnim kosztem pomników wykonywanych dla hierarchów kościelnych. Za wykonanie nagrobka firma (...) wystawiła 9 grudnia 2015 r. fakturę na kwotę 78000 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany bank prowadził dla W. Ś. rachunek indywidualny o numerze (...). Na dzień śmierci posiadacza rachunku stan konta wynosił (...)zł. Pismem z dnia 28 grudnia 2015 i wnioskiem z dnia 29 grudnia 2015 r. T. W. zwróciła się do pozwanego o bezgotówkową wypłatę środków z tytułu kosztów pogrzebu W. Ś., składając 8 rachunków dokumentujących koszty pogrzebu w kwocie 97542 zł. Wnioskodawczyni wskazała, że wobec tego, że W. Ś. był Księdzem Prałatem, Proboszczem Parafii (...) w L., budowniczym kościoła i organizatorem Parafii, to pogrzeb został urządzony według prawa zwyczajowego hierarchów kościelnych. W dniu 7 stycznia 2016 r. dokonano wypłaty kosztów pogrzebu T. W. w kwocie 95331,52 zł. Dalej Sąd Rejonowy ustalił, że w pozwanym banku nie istnieją szczególne regulacje dotyczące realizowania wniosków złożonych na podstawie art. 55 Prawa bankowego.

Sąd Rejonowy wskazał, że postanowieniem z dnia 23 września 2016 r. wydanym w sprawie I Ns 1145/16 Sąd Rejonowy w Głogowie stwierdził, że spadek po W. Ś., na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza odziedziczyli:

- siostra T. W. w ¼ części,

- siostra D. H. w ¼ części,

- bratanica B. N. w 1/8 części,

- bratanek P. Ś. (2) w 1/8 części,

- bratanek M. Ś. w 1/8 części,

- córka bratanka P. Ś. (1) w 1/8 części.

Sąd Rejonowy ustalił, że pismem z 21 grudnia 2016 r. powódka B. N. złożyła w pozwanym banku reklamację dotyczącą operacji polegającej na wypłacie z rachunku W. Ś. kwoty 95331,52 zł. Powódka wskazał, że bank wypłacił zbyt wygórowaną kwotę, zamiast kwoty odpowiadającej kosztom urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku. W odpowiedzi na reklamację pozwany poinformował pismem z dnia 23 marca 2017 r., że kwota została wypłacona prawidłowo na podstawie przedstawionych dokumentów potwierdzających poniesione koszty, które były uzasadnione zwyczajowymi kosztami pogrzebu dla hierarchów kościelnych. Pismem z dnia 30 marca 2017 r. powodowie skierowali do pozwanego ostatecznie przedsądowe wezwania do zapłaty, domagając się zapłaty w terminie 7 dni – na rzecz D. H. kwoty 21332,88 zł i na rzecz pozostałych powodów kwot po 10666,44 zł. Wezwanie zostało nadane w dniu 5 kwietnia 2017 r. Bank nie wypłacił powodom dochodzonych kwot.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlegało oddaleniu ze względu na niewykazanie roszczenia zarówno co do zasady jak i co do wysokości.

W pierwszej kolejności Sąd meriti zauważył, że powodowie w ciągu całego, prawie pięcioletniego, postępowania nie wskazali jaka jest podstawa prawna ich żądania. Na ostatnim terminie rozprawy, Sąd starał się ustalić tę kwestię, jednakże w odpowiedzi na pytanie o to jaka jest podstawa dochodzonego roszczenia, pełnomocnik ograniczył się do stwierdzenia, że jest to „ustawa” nie precyzując bliżej, jaki akt normatywny ma na myśli. Powodowie swoje stanowisko opierali o analizę art. 55 ust.1 pkt 1 ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z tym przepisem „w przypadku śmierci posiadacza rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej bank jest obowiązany wypłacić z tych rachunków kwotę wydatkowaną na koszty pogrzebu posiadacza rachunku osobie, która przedstawiła rachunki stwierdzające wysokość poniesionych przez nią kosztów - w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku”. Norma ta wskazuje na powinność banku w zakresie tego jakie środki mogą zostać wypłacone z rachunku bankowego po śmierci jego posiadacza oraz wskazuje przesłanki do dokonania takiej wypłaty. Omawiany przepis ustawy statuuje więc uprawnienie po stronie osoby pokrywającej koszty pogrzebu do domagania się od banku ich zwrotu, natomiast nie ustanawia samodzielnej podstawy odpowiedzialności banku w razie dokonania wypłaty z rachunku w sposób sprzeczny z warunkami wskazanymi w ustawie.

Postępowanie banku sprzeczne z ww. przepisem, powinno być, zdaniem Sądu, oceniane na gruncie art. 471 k.c. jako nieprawidłowe wykonanie umowy rachunku bankowego.

Zgodnie z art. 725 k.c. przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Powyższy przepis znajduje doprecyzowanie w ustawie Prawo bankowe, w szczególności w jej rozdziale 3 zatytułowanym: Rachunki bankowe, obejmującym art. 49-62. Zgodnie z art. 49 ust. 1 ww. ustawy: Banki mogą prowadzić w szczególności następujące rodzaje rachunków bankowych:

1) rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze;

2) rachunki lokat terminowych;

3) rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych;

4) rachunki powiernicze.

Obecnie zgodnie z art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo bankowe, umowa rachunku bankowego, którego posiadaczem jest osoba fizyczna, niezawarta w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, ulega rozwiązaniu z dniem śmierci posiadacza rachunku. Przepis ten został dodany w dniu 1 lipca 2016 r. a zatem nie obowiązywał w dacie śmierci W. Ś.. Wówczas żaden przepis nie wskazywał by śmierć posiadacza rachunku oszczędnościowego powodowała rozwiązanie zawartej przez tę osobę umowy. W stanie prawnym obowiązującym przed 1 lipca 2016 r. należało przyjąć, że - co do zasady - umowa rachunku bankowego nie ulegała rozwiązaniu w wyniku śmierci posiadacza będącego osobą fizyczną. Umowa ta była kontynuowana, z tym że w miejsce zmarłego posiadacza - jako strona umowy - wstępowali jego spadkobiercy (art. 922 § 1 k.c.). Prawa i obowiązki posiadacza wynikające z umowy rachunku bankowego wchodziły w skład spadku, ponieważ nie były one ściśle związane ze zmarłym posiadaczem (zob. art. 922 § 2 k.c.). Zatem mając powyższe na uwadze należało uznać, że w dniu śmierci W. Ś. jego spadkobiercy stali się stroną umowy rachunku bankowego z pozwanym bankiem. Art. 55 Prawa bankowego, jak już wskazano, znajduje się w rozdziale „Rachunki bankowe”, należy zatem uznać, że jest to przepis powszechnie obowiązującego prawa statuujący obowiązki banku wynikające z umowy rachunku bankowego. Mając na uwadze treść tego przepisu, postępowanie przez bank sprzecznie z którąkolwiek przesłanek do wypłaty kosztów pogrzebu będzie stanowić nieprawidłowe wykonanie umowy rachunku bankowego wobec spadkobierców. Wobec tego Sąd Rejonowy rozważył postępowanie banku w kontekście odpowiedzialności kontraktowej scharakteryzowanej w art. 471 k.c. Zgodnie z tym przepisem dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odpowiedzialność kontraktowa dłużnika powstaje, jeżeli spełnione zostaną następujące przesłanki: 1) szkoda wierzyciela w postaci uszczerbku majątkowego; 2) szkoda musi być spowodowana niewykonaniem lub nienależycie wykonanym zobowiązaniem przez dłużnika; 3) związek przyczynowy między faktem nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania a poniesioną szkodą.

Sąd Rejonowy wskazał, że zasadniczo przesłanka pierwsza i trzecia są tożsame z reżimem odpowiedzialności deliktowej, czy w ogóle odpowiedzialności odszkodowawczej, bo w braku szkody odpowiedzialność wyrównująca uszczerbki byłaby nieuzasadniona. Dłużnik natomiast nie wykonuje zobowiązania, jeżeli przez swoje zachowanie nie doprowadzi do osiągnięcia przez wierzyciela określonej kontraktem korzyści, lub też w wyniku jego aktywności wierzyciel otrzymuje coś innego, niż to, czego stosownie do treści kontraktu mógł oczekiwać wierzyciel.

Sąd Rejonowy uznał, że W. Ś. posiadał w pozwanym banku indywidulany rachunek oszczędnościowy. Poza sporem pozostawało także to, że pogrzeb zorganizowała i jego koszty poniosła T. W.. Jej zeznania w tym zakresie nie zostały zakwestionowane przez powodów. Wręcz przeciwnie, powodowie potwierdzili, że nie mieli kontaktu ze świadkiem przed organizacją pogrzebu i nie pomagali jej w tym przedsięwzięciu. Dołączone do pozwu rachunki potwierdzają wypłaconą kwotę – bank nie dokonał więc wypłaty kwoty wyższej aniżeli wydana przez T. W.. Wobec ustalenia spełnienia powyższych przesłanek Sąd Rejonowy przeanalizował czy koszty wskazane na rachunkach to koszty pogrzebu i czy odpowiadają kosztom urządzenia pogrzebu w danym środowisku. W zakresie pierwszej przesłanki powodowie kwestionowali, to że koszty pogrzebu, o których mowa w art. 55 Prawa bankowego obejmują koszt nagrobka. Przedstawiciele doktryny (B. Smykla [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. A. Mikos-Sitek, P. Zapadka, LEX/el. 2022, art. 55; L. Kociucki [w:] B. Bajor, J. M. Kondek, K. Królikowska, L. Kociucki, Prawo bankowe. Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, Warszawa 2020, art. 55; A. Kawulski [w:] Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2013, art. 55) wskazują, że powyższa wątpliwość istnieje, jednakże zgodnie twierdzą, że koszt nagrobka winien być traktowany jako koszt urządzenia pogrzebu w rozumieniu art. 55 Prawa bankowego. Sąd a quo podzielił tę ocenę podnosząc, że niewątpliwie budowa pomnika jest tradycyjną i popularną formą urządzenia grobu w polski społeczeństwie. Zazwyczaj nagrobek budowany jest w niedalekim czasie od pogrzebu, tak by zadbać o grób i stanowi pewne domknięcie obrzędów pogrzebowych. Celem przepisu art. 55 Prawa bankowego jest pokrycie kosztów pogrzebu ze środków zgromadzonych w trakcie życia przez posiadacza rachunku. Zdaniem Sądu chodzi o zabezpieczenie środków na urządzenie pogrzebu i godny pochówek. Zatem z pewnością w zakres kosztów pogrzebu winny wchodzić także koszty nagrobka. Art. 55 Prawa bankowego nie doczekał się szerokiego omówienia w judykatach, jednakże kwestia kosztów pogrzebu była przedmiotem zainteresowania judykatury na gruncie art. 446 k.c. Zgodnie z art. 446 § 1 k.c., jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić m.in. koszt pogrzebu temu, kto je poniósł. Co do zasady na gruncie omawianego przepisu nie ulega wątpliwości, że w ramach tych kosztów mieszczą się wydatki związane z wystawieniem nagrobka (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 16 marca 2017 r. I ACa 773/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 września 2012 r. I ACa 835/12)

Sąd Rejonowy uznał, że koszt wystawienia pomnika należy traktować jako koszt urządzenia pogrzebu. Także inne wydatki udokumentowane przez T. W. należy zakwalifikować do tej kategorii. Nie może ulegać wątpliwości, że zakup ubrania dla zmarłego, koszty związane z pochówkiem w tym wykupieniem miejsca cmentarnego i prace przy tym miejscu, jak również koszty stypy czy przewozu żałobników na miejsce pogrzebu stanowią koszty urządzenia pogrzebu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2007 r., V CSK 459/06 ). Zatem z formalnego punktu widzenia, jak zaakcentował Sąd pierwszej insatncji, pozwany bank nie naruszył umowy rachunku bankowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że zmarły W. Ś. był księdzem, posiadającym tytuł prałata, był organizatorem parafii i budowniczym kościoła. Prałatura była to jedna z podstawowych godności nadawanych zasłużonym kapłanom z całego świata, przez papieża. Potocznie używa się tego terminu w stosunku do kapłanów obdarzonych godnościami honorowymi przez Stolicę Apostolską lub biskupa diecezji, w której istnieje kapituła. Prałatura jest tytułem nadawanym na wniosek i prośbę biskupa diecezjalnego przez Stolicę Apostolską. Stanowi ona znak uznania zasług duchownego dla Kościoła. W Kościele polskim zwyczajowo nazywa się prałatem również honorowego kapelana Jego Świątobliwości. Ponadto zwyczajowo tytułu tego używa się też w odniesieniu do czterech kapłanów spełniających najwyższe, określone funkcje w kapitule katedralnej czy kolegiackiej. Sąd Rejonowy uznał, że koszty pogrzebu W. Ś. powinny być oceniane w kontekście zwyczajów pogrzebowych dla hierarchów kościelnych i zasłużonych księży, a nie typowych śmiertelników, osób świeckich. Wobec tego twierdzenia powodów, że koszty pogrzebu W. Ś. na poziomie 10000 zł były maksymalnymi możliwymi do uwzględnienia, nie znajdują usprawiedliwienia.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę że koszty wykazane przez T. W. (poza kosztami nagrobka) to jest koszt stroju pogrzebowego, koszt wykupienia miejsca na cmentarzu, koszt przejazdu żałobników i stypy dają łącznie kwotę przewyższającą 10000 zł. Dla Sądu zupełnie niezrozumiałym były założenie, że ww. kwota jest kwotą właściwą przy jednoczesnym nie zakwestionowaniu wskazanych wydatków. Co prawda powodowie wskazywali, że stypa była skromna i uczestniczyło w niej niewiele osób, to jednak biorąc pod uwagę, fakt kim był zmarły, to że w pogrzebie brali udział hierarchowie kościelni oraz żałobnicy przyjezdni, spoza L., należy uznać, że koszt stypy wskazany na rachunku nie jest znaczny. Nie ulegało wątpliwości Sądu Rejonowego, że pozostałe koszty tj. ubiór zmarłego, koszt miejsca na cmentarzu czy dojazd na pogrzeb to koszty urządzenia pogrzebu, podlegające zwrotowi w trybie art. 55 Prawa bankowego a wysokość kosztów ww. usług nie wzbudziła zastrzeżeń Sądu.

Sąd Rejonowy ocenił, że choć cena pomnika była wysoka, to odpowiadała zwyczajom środowiska, do którego należał zmarły. Wymaga podkreślenia, że powodowie, na których ze względu na art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodu, że koszty te nie były zgodne ze zwyczajami przyjętymi w środowisku, nie przedstawili żadnego kontrdowodu, który podałby w wątpliwość zeznania świadka S..

Z tych wszystkich względów, zdaniem Sądu Rejonowego, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Jednak nawet gdyby uznać, że co do zasady powództwo nadawało się do uwzględniania to w ocenie Sądu Rejonowego powodowie nie zdołali wykazać roszczenia co do wysokości. Po pierwsze - powodowie uznali, że maksymalna wysokość kosztów, które powinien uwzględnić bank wynosiła 10000 zł – chociaż inne koszty niż nagrobek, łącznie dawały sumę przewyższającą wskazaną kwotę. Powodowie na żadnym etapie postępowania nie wskazali w jaki sposób ww. kwotę ustalili. Po drugie nie zasługiwał na uwzględnienie argument powodów, że bank winien był ustalić, czy T. W. pobrała świadczenie pogrzebowe z ZUS i ewentualnie dochodzoną kwotę pomniejszyć o kwotę tego świadczenia. Żaden przepis prawa nie zobowiązuje banku do takiego działania i nie ma podstawy aby takie dochodzenie bank prowadził przed zwrotem kosztów pogrzebu. Końcowo należy wskazać, że powodowie pomimo obciążającego ich obowiązku wykazania swojego roszczenia nie podjęli żadnej inicjatywy i nie zgłosili żadnych wniosków dowodowych na okoliczność ustalenia tego jakie nagrobki wykonywano dla księży i jaki był ich koszt. Jak już wskazano, załączone do akt sprawy czarnobiałe zdjęcia nagrobków, bez jakiegokolwiek opisu materiału, z którego zostały wykonane, czy też wskazania, że zostały przygotowane dla hierarchów kościelnych, nie pozwalały na ustalenia jakie powinny być średnie koszty nagrobka dla zmarłego ks. Ś.. W czasie przesłuchania stron pełnomocnik powodów i powodowie skupiali się na fakcie nieuzgodnienia z nimi kosztów nagrobka, a nie na kwestiach tego jaka powinna być cena tego nagrobka. Pomimo zarzutów ze strony pozwanej, że nie wiadomo dlaczego powodowie uznają kwotę 10000 zł za adekwatne koszty pogrzebu, pełnomocnik powodów, nie podjął się w tym zakresie szerszej argumentacji. Wobec powyższego Sąd Rejonowy powództwo oddalił.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Sąd zauważył, że powodów w niniejszej sprawie łączyło współuczestnictwo formalne. Współuczestnictwo formalne, w przeciwieństwie do współuczestnictwa materialnego (art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c.), charakteryzuje się brakiem materialnoprawnej więzi między współuczestnikami, a ich współwystępowanie po jednej ze stron procesu ma charakter stricte procesowy, jak to miało miejsce w rozpoznawanej sprawie. Powyższe oznaczało, że koszty procesu należało ustalać i rozliczać w odniesieniu do każdego z powodów osobno, mając na uwadze wartość przedmiotu sporu, odpowiadającą kwocie żądanej przez każdego z powodów. Wobec powyższego Sąd zasądził od każdego z powodów kwotę po 3600 zł na rzecz pozwanego, odpowiadającą wysokości poniesionych przez stroną pozwaną kosztów zastępstwa procesowego (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Ponadto w punkcie 3 wyroku Sąd Rejonowy nakazał pobrać od powódki P. Ś. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie kwotę 534 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu (art. 130 ³ § 2 k.p.c. w zw. z art. 3 ust. 2 pkt 1 u.k.s.c.).

Od powyższego orzeczenia powodowie wnieśli apelację zaskarżając wyrok w całości.

Na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 k.p.c. ww. wyrokowi zarzucili:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

a) art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie, że powodowie nie wykazali roszczenia co do zasady i co do wysokości podczas gdy powodowie wykazali, że są spadkobiercami posiadacza rachunku bankowego - W. Ś. oraz przedstawili dowody potwierdzające wypłatę T. W. kwoty 95331,52 zł, a ciężar udowodnienia dokonania wypłaty środków zgodnie z art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (dalej: p..b.) obciążał pozwanego, który wywodził z tej okoliczności skutki prawne. Obowiązkiem pozwanego banku było zatem wykazanie, że T. W. wypłacono środki w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku;

b) art. 232 k.p.c. poprzez uznanie, że powodowie nie wykazali podstawy swojego roszczenia, podczas gdy strona powodowa jednoznacznie wskazała, że pozwany bank wypłacił T. W. kwotę 95331,52 zł niezgodnie z art. 55 p.b., dokonał wypłaty środków bez przeprowadzenia oceny, czy łączna kwota, na którą opiewają rachunki przedstawione przez T. W. odpowiada zwyczajowym kosztom pogrzebu, zatem to pozwany zobowiązany był do wykazania, że wypłacił środki w wysokości nieprzekraczającej ogólnie przyjętych zwyczajów pogrzebowych, które w ocenie strony powodowej nie są wyższe niż kwota 10000 zł;

c) art. 322 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, mimo że udowodnienie precyzyjnej wysokości żądania jest niemożliwe z uwagi zawarcie w art. 55 ust. 1 p.r. klauzuli generalnej „zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku" co obliguje Sąd do zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów odpowiedniej sumy ustalonej na postawie oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, która to kwota powinna dla każdego z powodów odpowiadać iloczynowi jego udziału w spodku po W. Ś. i nienależnie wypłaconej kwoty 85 331,52 zł (różnicy pomiędzy kwotą wypłaconą T. W. - 95331,52 zł a kwotą zwyczajowych kosztów pogrzebu -10000 zł);

d) art. 233 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodą ocenę dowodu z zeznań świadków S. S. i T. W. polegającą na przyjęciu, że:

- kwota 78000 zł stanowi zwyczajowe koszty wykonania nagrobku dla duchownego pomimo, że okoliczność ta wynikała wyłącznie z zeznań świadka S. S. i stoi w oczywistej sprzeczności z innymi okolicznościami sprawy dotyczącymi skromnego życia W. Ś., złożenia wniosku o pomoc finansową do Funduszu Kapłańskiego, zorganizowania po pogrzebie skromnej stypy;

- projekt nagrobka wynikał z życzenia zmarłego i został zrealizowany zgodnie z informacjami zawartymi w testamentach podczas gdy okoliczność ta nie została potwierdzona innymi dowodami i stoi w oczywistej sprzeczności z innymi okolicznościami sprawy dotyczącymi skromnego życia W. Ś., złożenia wniosku o pomoc finansową do Funduszu Kapłańskiego, zorganizowania po pogrzebie skromnej stypy;

- uzasadnione były koszty zakupu nowego stroju liturgicznego - 5040 zł i butów - 329 zł podczas gdy W. Ś. był osobą skromną i brak jest dowodów potwierdzających, iż życzeniem zmarłego był zakup nowego stroju liturgicznego w sytuacji, gdy zmarły posiadał odzież liturgiczną i liczne precjoza, a ponadto po pogrzebie zorganizowano skromną stypę, w której brali udział również hierarchowie kościelni;

e) art. 233 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodu z dokumentu w postaci wniosków W. Ś. o wypłatę środków z funduszu kapłańskiego i przyjęcie, że złożenie tego wniosku nie świadczy o złej sytuacji materialnej zmarłego, podczas gdy W. Ś. jednoznacznie wskazuje, że wniosek dotyczy pomocy finansowej, a zatem zasady doświadczenia życiowego oraz okoliczności przywołane przez stronę powodową prowadzą do wniosku, że zmarły był w złej sytuacji finansowej;

f) art. 288 § 2 k.p.c. poprzez niezwrócenie uwagi stron, iż z doświadczenia życiowego sądu wynika, że z funduszu kapłańskiego wypłacane są zapomogi księżom, którzy z powodu wieku lub choroby nie mogą wypełniać swojej służby, a złożenie takiego wniosku jest typową czynnością dla duchownego, który przestawał pełnić swoją funkcję i nie musi świadczyć o jego trudnej sytuacji finansowej podczas gdy z zasad doświadczenia życiowego wynika wniosek odmienny;

2. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że:

a) koszt skromnej stypy to 6500 zł podczas gdy kwota ta jest znacząco wygórowana, a w sprawie bezsporne było zorganizowanie jej w szkole, co znacznie obniżyło koszty organizacji;

b) kosztami zwyczajowymi były zakup stroju liturgicznego - 5040 zł i stypy - 6500 zł, które to koszty potwierdzają faktury wystawione przez ks. K. Z. działającego w imieniu Parafii (...) w R., a zatem podmiot, który nie zajmuje się świadczeniem usług w zakresie sprzedaży strojów liturgicznych i precjozów ani organizację styp popogrzebowych;

c) kwotą wydatkowaną na koszty pogrzebu była kwota 2500 zł dotycząca kosztów prac ziemnych i porządkowych, wynikająca z faktury wystawionej przez ks. K. Z. działającego w imieniu Parafii (...) w R. podczas gdy pochówek odbył się na cmentarzu w L., który to cmentarz nie podlega tej Parafii,

3. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 55 ust. l p.b. w zw. z art. 446 § 1 k.c. i art. 922 § 3 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że do zwyczajowych kosztów pogrzebu należy zakup stroju liturgicznego - 5040 zł, butów - 329 zł, skromnej stypy - 6 500 zł oraz nagrobka 78000 zł podczas gdy bank zobowiązany jest do wypłaty środków w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku, które powinny być utrzymane w rozsądnych granicach i odpowiadać cenom przeciętnym, a zwrotowi nie podlegają koszty rażąco wygórowane w zestawieniu z normalnymi wydatkami przyjętymi w podobnych przypadkach.

Podnosząc powyższe powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, tj. zasądzenie od powoda (...) Bank (...) S.A.

— kwoty 21 332,88 zł na rzecz D. H.,

— kwoty 10 666,44 zł na rzecz B. N.,

— kwoty 10 666,44 zł na rzecz P. Ś. (2),

— kwoty 10 666,44 zł na rzecz P. Ś. (1).

Ponadto, wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obie instancja według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2023 r. Sąd Okręgowy odrzucił apelacje powodów P. Ś. (2), D. H. i B. N. na podstawie art. 373 § 1 k.p.c. Przedmiotem rozpoznania Sądu odwoławczego była wyłącznie apelacja P. Ś. (1) choć działania tej powódki były zbieżne z działaniami i zaniechaniami pozostałych powodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie wypada zaznaczyć, że Sąd II instancji nie jest zobowiązany prowadzić szczegółowego wywodu co do każdego argumentu podniesionego przez stronę. W zupełności wystarczające jest odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów i wniosków w sposób świadczący o tym, że zostały one przez sąd w całości rozważone przed wydaniem orzeczenia. Tym bardziej sąd nie jest zobowiązany do przedstawienia wyników analizy każdego z zarzutów oddzielnie, zwłaszcza gdy uznaje je za nietrafne z tożsamych lub zbliżonych względów (por. postanowienie SN z 30 lipca 2020 r., sygn. akt V CSK 570/19).

W zakresie zarzutu naruszenia art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c., art. 233 k.p.c., oraz art. 288 § 2 k.p.c. należało uznać je za bezzasadne. Wszechstronne rozważenie zebranego materiału dowodowego wyraża się w dokonaniu oceny całokształtu materiału dowodowego tj. przeprowadzonych dowodów oraz okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Sąd nadto selekcjonuje dowody, co oznacza, że dokonuje wyboru tych, na których się oparł i ewentualnie nie uwzględnia tych, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

W konsekwencji powyższego samo przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze i znaczeniu poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena dokonana przez sąd. W takim wypadku skarżący bowiem przedstawia tylko własną wersję stanu faktycznego.

Zdaniem Sądu Okręgowego argumentacja pozwanego stanowi owo przedstawienie własnych ustaleń, czy też bardziej precyzyjnie – ich oceny prawnej pod kątem zastosowanego prawa, dlatego nie mogła stanowić skutecznego zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zarzutów pozwanego w tym przedmiocie nie można było przeciwstawić racjom prezentowanym przez Sąd.

Stosownie do art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.

Uregulowanie art. 232 k.p.c. jest adresowane do stron, a nie do sądu, a zatem nie mogło dojść do naruszenia go. Przyznane zdaniem drugim tego przepisu uprawnienie do dopuszczenia dowodu niewskazanego przez stronę należy do sfery dyskrecjonalnej władzy sądu, a zatem podniesienie zarzutu nieskorzystania z niego mogłoby wyjątkowo być dopuszczone, jeśli skarżący wskazałby konkretny dowód, jaki powinien być dopuszczony. Nie ma podstaw do takiej wykładni tego przepisu, która nakładałaby na sąd obowiązek wyręczania stron od inicjatywy dowodowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2010 r., V CSK 310/09, Legalis).

Strona powodowa nie podniosła w ramach zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji zdania drugiego powołanego przepisu, co skutkuje bezzasadnością podniesionego zarzutu.

W zakresie zarzutu naruszenia art. 288 § 2 k.p.c. należy uznać go za omyłkę pisarską, zdaniem Sądu Okręgowego strona skarżąca miała zamiar podnieść zarzut naruszenia art. 228 § 2 k.p.c. i w tym zakresie Sąd odniesie się do powyższego zarzutu.

Bezzasadnie zarzuca apelujący naruszenie art. 228 § 2 k.p.c. bowiem Sąd Okręgowy nie zastosował powyższego artykułu do przywołania faktu istnienia funduszu kościelnego, a jedynie do okoliczności funkcjonowania tego funduszu kościelnego, w związku z tym strony postępowania mogły, i zrobiły to zresztą, odnieść się do faktu korzystania z funduszu kościelnego przez księdza W. Ś..

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy bardzo wnikliwie i zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego i zawodowego, a przede wszystkim zgodnie z zasadą logicznego i racjonalnego rozumowania, ustalił wszystkie niezbędne dla rozstrzygnięcia fakty, nie dopuścił się zarzucanych w apelacji naruszeń prawa procesowego, w związku z czym przyjęty za podstawę rozważań stan faktyczny ustalony przez Sąd Rejonowy, rozpoznający apelację Sąd Okręgowy uznaje za własny.

W zakresie zarzutu naruszenia art. 322 k.p.c. należało uznać go za bezzasadny. Skorzystanie przez sąd z art. 322 k.p.c. wchodzi w grę tylko wtedy, gdy sama zasada (istnienie) roszczenia została w procesie udowodniona. Art. 322 k.p.c. nie może mieć zastosowania do ustalania podstawy odpowiedzialności, w tym także – związku przyczynowego. Warunkiem zastosowania art. 322 k.p.c. w sprawach o odszkodowanie jest ustalenie na podstawie ogólnych reguł dowodowych i przepisów prawa materialnego zasady odpowiedzialności, powstania szkody i związku przyczynowego między szkodą a zdarzeniem stanowiącym podstawę odpowiedzialności. Dopiero wtedy, uznając, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe, nader utrudnione lub oczywiście niecelowe, sąd może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. W związku z tym, że Sąd Rejonowy oddalił powództwo, ponieważ strona powoda nie udowodniła roszczenia co do zasady jak i co do wysokości to należało uznać zarzut naruszenia art. 322 k.p.c. za chybiony.

W zakresie naruszenia przepisów prawa materialnego zarzuty także nie były trafne.

Wypłata kwoty, o której mowa w art. 55 ust. 1 pkt 1 Prawa bankowego, w wymiarze praktycznym, sprowadza się do zrefundowania przez bank kosztów pogrzebu posiadacza rachunku poniesionych przez osobę trzecią ze środków zgromadzonych na rachunku zmarłego posiadacza. Wysokość kwoty, którą bank może wypłacić na podstawie ust. 1 pkt 1, wyznaczają koszty urządzenia pogrzebu posiadacza rachunku, zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku. Chodzi oczywiście o środowisko zmarłego posiadacza rachunku. Takie zastrzeżenie co do wysokości refundacji kosztów pogrzebu może oznaczać, że bank ponosi ryzyko wypłaty kosztów pogrzebu w wysokości przewyższającej koszty urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku. W takim przypadku spadkobiercy posiadacza rachunku mogliby dochodzić odszkodowania od banku z uwagi na naruszenie reguły określonej w ust. 1 pkt 1 . W doktrynie i orzecznictwie szczególnie analizowany był problem uznawania za koszt pogrzebu kosztu wystawienia nagrobka. Problem ten nie jest jednoznacznie oceniany, choć za dominujące uznać należy stanowisko, zgodnie z którym koszty pogrzebu obejmują postawienie nagrobka (zob. wyrok SN z 10.12.1962 r., I PR 244/62, OSNC 1964/1, poz. 11; uchwała SN z 22.11.1988 r., III CZP 86/88, OSNCP 1989/12, poz. 201). Przepis nie precyzuje, o jakie dokładnie koszty chodzi i jak określić, czy sposób urządzenia pogrzebu rzeczywiście odpowiadał zwyczajom przyjętym w danym środowisku. W tym zakresie pomocne będzie odwołanie się do bogatego orzecznictwa i piśmiennictwa odnoszącego się do art. 922 § 3 k.c., zgodnie z którym do długów spadkowych należą m.in. koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, oraz art. 446 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

Szczegółową analizę elementów wchodzących w koszty pogrzebu przeprowadził W. Borysiak, w: Osajda (red.), Kodeks Cywilny. Komentarz, 2021, art. 922, Nt 510 i n. Do tego typu kosztów wchodzą wydatki związane z nabyciem miejsca na grób oraz trumny, koszty samej ceremonii pogrzebowej, np. wieńce, kwiaty, czy przewóz zwłok z innego kraju do Polski, datek na rzecz duchownego (wyr. SA w Szczecinie z 27.3.2013 r., I ACa 868/12, Legalis), koszty kremacji i urny, nagrobka (jeżeli uwzględnia to zwyczaje przyjęte w danym środowisku, w tym zwyczaje w zakresie kosztów takiego nagrobka – por. wyr. SN z 25.7.1967 r., I CR 81/67, Legalis; wyr. SN z 8.5.1969 r., II CR 114/69, Legalis oraz wyr. SN z 13.11.1969 r., II CR 326/69, Legalis, z glosami Z. Radwańskiego i J. Gwiazdomorskiego, OSPiKA 1971, Nr 7, poz. 140; wyr. SN z 3.6.1980 r., II CR 148/80, Legalis; uchw. SN z 22.11.1988 r., III CZP 86/88, Legalis, z glosą krytyczną B. Kordasiewicza, NP 1990, Nr 7–9, s. 204–208; wyr. SA w Białymstoku z 14.5.2014 r., I ACa 78/14, Legalis; wyr. SA w Gdańsku z 8.7.2015 r., V ACa 126/15, Legalis) oraz ewentualne koszty odnowienia nagrobka (wyr. SA w Szczecinie z 22.4.2015 r., I ACa 940/14, Legalis).

W celu uzyskania zwrotu wydatków od banku osoba, która poniosła te wydatki, powinna, zgodnie z wyraźną treścią przepisu, przekazać bankowi „rachunki” potwierdzające poniesione koszty. Przepis nie określa przy tym szczególnej formy takich rachunków. Należy więc przyjąć, że będą to jakiekolwiek dokumenty, które w sposób wystarczający dowodzą poniesionych kosztów. Nie ma przy tym podstaw dla wymagania, aby były to każdorazowo faktury VAT.

W tym zakresie należało uznać, że bank przedstawił pełną dokumentację na podstawie, której wypłacił T. W. kwoty tytułem pokrycia kosztów pogrzeby księdza W. Ś.. Powodowie nie zakwestionowali prawdziwości przedstawionych dokumentów, jedynie wskazali, że poniesione koszty są zawyżone.

W związku z czym to strona powoda powinna wykazać, że koszty wskazane w wystawionych dokumentach są zawyżone. Strona powodowa mimo trwającego kilka lat procesu nie wskazała o jaką kwotę są zawyżone faktury VAT czy inne dokumenty przedstawione przez T. W. potwierdzające pokrycie kosztów pogrzebu. Strona powodowa powoływała pogląd, że przeciętny koszt pogrzebu to 10000,00 zł. Powodowie pomimo obciążającego ich obowiązku wykazania swojego roszczenia nie podjęli żadnej inicjatywy i nie zgłosili żadnych wniosków dowodowych na okoliczność ustalenia tego jakie nagrobki wykonywano dla księży i jaki był ich koszt. Załączone do akt sprawy czarnobiałe zdjęcia nagrobków, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, bez jakiegokolwiek opisu materiału, z którego zostały wykonane, czy też wskazania, że zostały przygotowane dla hierarchów kościelnych, nie pozwalały na ustalenia jakie powinny być średnie koszty nagrobka dla zmarłego księdza W. Ś..

Należy podkreślić za Sądem meriti, że z uwagi na brzmienie art. 55 ust. 1 pkt 1 Prawa bankowego zakres kosztu pogrzebu musi uwzględniać okoliczność w jakim środowisku odbywa się pogrzeb. To strona powodowa zarzuciła pozwanemu wypłatę kwot na podstawie zawyżonych rachunków w zakresie kosztów pogrzebu, to właśnie strona powoda na podstawie art. 6 k.c. powinna udowodnić powyższą różnicę między zasadnymi kosztami pogrzebu, a wypłaconymi przez bank. Powodowie powyższej czynności zaniechali. W tym zakresie należy też przywołać zeznania świadka S. S. (k. 231-232), który nie miał żadnego interesu w zakresie rozstrzygnięcia postępowania sądowego. Świadek wskazał, że koszt poniesiony przez T. W. na przedmiotowy nagrobek był w średnim przedziale cenowym. Świadek wskazał, że często wykonywał nagrobki dla księży prałatów, oraz że jego zakład specjalizuje się w wykonaniu tego typu nagrobków. Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił powyższe zeznania, oraz wyciągnął z nich prawidłowe wnioski tj. średnią cenę nagrobków dla hierarchów kościelnych w wysokości około 78000,00 zł. Natomiast w zakresie pozostałych kosztów pogrzebu strona powodowa nie złożyła żadnych dowodów, które umożliwiłyby podważenie poniesionych kosztów przez T. W.. Również strona powodowa nie przedstawiła żadnych twierdzeń i dowodów, że poniesione koszty pogrzebu były bezzasadne tj. konieczność zbudowania nagrobka, konieczność zakupu ubioru (w tym butów), konieczność zorganizowania stypy.

Z uwagi na powyższe apelację należało oddalić jako bezzasadną.

O kosztach instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Sędzia Małgorzata Szymkiewicz-Trelka